a Isme, staan In de hoogste gratie. Hebben
de heeren van het groote hoofdkwartier mis
schien reeds hun sabels gescherpt? Zuiver
staat het niet en het wil ons niet uit het
hoofd, dat Hijmans in 1918 verklaarde niet
aan te sturen op territoriaal bezit in het
Noorden. Wat hij er ook van moge zeggen,
ronder gekrookte faam komt hij niet uit dit
bedrijf.
In een ander artikel over de herzienings-
verdragen van 1839 wijst het blad op het ern
stige van den toestand en stelt het de vraag
of het eerst ergens tot handtastelijkheden
moet komen, en onze jongens weer in het
strijdgewoel moeten gedreven worden.
Nader schrijft het blad:
De storm rond het confidentieel document
«an minister Hijmans is wat geluwd en men
richt nu weer meer de aandacht op wat er
te Parijs gaat voorgelegd worden.
Want het past wel te wijzen op het ern
stige van den toestand. Oogenschijnlijk Zijn
de vertegenwoordigers der twee landen op
een dood punt aangeland, en het is nu de
taak der andere mogendheden een oplos
sing te vinden, die de twee met mekaar weer
op een terfein van samengaan kan bren
gen.
Van weerszijden wordt er gesproken van
terugtrekken, en dan mokkend op mekaar
ga*n loeren en twist stoken en bij dikke
broers gaan aanbellen, en kwaad vertellen,
en de boel hopeloos in de war sturen.
Hier bij ons is er een misdadige bende
die seffens te paard wou springen en den
heiligen oorlog verklaren. Alle middelen
worden meest ter sluiks met dat doeleinde
aangewend.
Alles doet ons de geschiedenis van het
conflict tusschen Italië en Yiigoslavië te
binnen komen. Was er geen volksvertegen
woordiger die in den treurigen Soir ons de
Lvlinsnsche politiek ten voorbeeld stelde?
Wist die wel wat een onheilsbode hij dus
doende voor zijn genooten speelde?
Ook daar was er een regeering die met
losse hand de teugels overliet aan een ra
zende jinggo-pers, die alle dagen hooger
schreeuwde en huilde, totdat er niets meer
overbleef dan een delirioso dat barsten
moest of in de sferen der hemelsche voldoe
ning aanlanden. Er was maar een alternatie
ve: totale vernedering voor de eene of an
dere partij. En Italië liep te pletter tegen de
dwaasheden door Sonnino uitgelokt.
Is het concert dat we hier nu bijna dage
lijks in onze junker-pers te hooren krijgen
slechts nog maar een voorspel van futuristi
sche muziek? En moeten we het woord tot 't
uiterste drijven, dan zouden we bijna zeg
gen: Roert de tromf Hooger de muziekl
straks barst de boel en tuimelt de Minister
uit de eindelooze sferen der verwaandheid
in de burgerlijke alledaagschheid van een
mislukt diplomaat.
Of moet het eerst ergens tot handtaste
lijkheden komen? Moeten onze jongens weer
in 't stTijdgareel gedreven? Dat er zijn die
't in den grond van hun hart wenschen is
Sen stpllicr fa!* -*•« 'Jvi is nee uu^
at onze Vlaamsche officieren zich dien dag
de tallooze verklaringen der franskiljons zul
len herinneren, waar die verklaren dat ze
L'ever hun sabel hadden gebroken don te
gen Frankrijk op te rukkenr
De vergelijking kan worden verder gedre
ven wanneer we gedenken dat Sonnino in al
het buitenlandsch gedoe heelemaal den in-
nerlijken toestand van zijn land vergeten
was, en zijn opvolger stond voor een kleine
omwenteling.
Werd het niet door de meest gezagheb
bende stemmen in Parijs ter conferentie ge
zegd, dat, zoo België zoo weinig bekwam, dit
enkel te wijten was aan zijn redeneering die
vergat iets te vragen in den roes van poli
tiek gekonkel. Hebben wij ook zoo bijna
geen algemeene staking gehad?
Arm Vlaanderen, arm land, dat zoo met
zijn eer moest zien spelen! We weten ech
ter, c!at het Vlaamsche land in geenen deele
die menschen steunt die oneerlijke oplossin
gen voorstaan. Wel vraagt het dat de noo-
dige toegevingen waartoe Holland zich
bereid verklaarde worden gedaan; en de
hoffelijke bewoordingen van vroeger komen
dear ook nu nog bij te stade.
De S. D. A. P. e n de w e t h* o u-
dersverkiezingen. De negen sociaal
democraten welke in den nieuwen raad van
Maastricht zitting zullen nemen, hebben te
kennen gegeven, dat zij geen wethoudersze
tels zullen aannemen. De R. K. raadsfractie,
beslaande uit 13 leden, heeft reeds enke'e
ma.en vergaderd en de wethouderszeteis on-
deiJmt' verdeeld.
De gemeenteled van Arnhem heeft be
noemd tot Icérores in de wiskunde aan de H. B.
S. voor meisjes mcj. Iï. F. J. Backer te Nijme
gen, cn Lot leerares in de Fransche taal mej. A.
F. Abrariisén te Hilversum.
Verworpen werd een voorstel-Zelvoider tot
nei veileenen von een gratificatie aan de leeraren
der H. B. S. tot een maximum van 700 en
gerekend naar het aantal lesuren.
Geroyeerd. De afdeeling Heem
stede der Liberale Unie heeft met alge
meene stemmen besloten tot royeering van
'het raadslid De Wilde, aangezien men zijne
bestuursfunctie bij de bijzondere school en
zijn werken voor die school in het nadeel
oer openbare school, derhalve onvereenig-
baar met zijn lidmaatschap van de kiesver-
eeniging achtte.
De huurcommissiewet. De
Huiseigenaren vereeniging Onderling Be
lang te Dordrecht heeft het volgende tele-
g.'um aan den Minister van Justitie gezon
den:
De vereeniging, gezien den noodtoestand
ten opzichte van het woningvraagstuk, gebo-
i*n uit het woningtekort, ontstaan o.m. als
gevolg van het te lang doen voortbestaan
der huurcommissiewet, bij welker toepas-
t'.hg geen rekening mag worden gehouden,
met de koopwaarde der panden en het ver
hoogde levensonderhoud van den huiseige
naar, waardoor het particulier initiatief tot
bouwen ls en wordt gedood; gezien de scha
de en het ongerief, resp. voor verhuurder en
huin-der van woningen uit deze wet geboren:
verzoekt Uwe Exc. dringend, mede in het
belang der volksgezondheid, de door u in
uitzicht gestelde wijzigingen in de huurcom-
irrssiewet, waardoor billijker verho idingen
zuilen ontstaan, spoedig aan te brengen.
Tramwegpersoneel. Het hoofdbr-
stuur von de Ned. Vereeragüng ven Spoor- en
Tramwegpersoneel heeft aan de tramwegonder-
nemmgen in Noord-B: aborvt verzocht de loon
regeling voor het personeel te herwen. Ge
vraagd wordt een minimumloon van 22 per
week n>et terugwerkende kracht tot medio April
19191
Indien daartegen echter overwegend bezwaar
mocht bestaan, is het hoofdbestuur bereid
genoegen er mede te nemen, dat de huidige
loonregeling tot uit. Dec. gehandhaafd blijft,
eahter onder het voorbehoud dat in dit geval
aan reder von het personeel een uitkeering van
f 150 ineens wordt verstrekt.
Tevens wendde het hoofdbestuur zich tot de
looncommissie der tramwegm&atscheppij«r in
Gelderland, Overïisel en Drente met het ver
zoek. om, in afwachting van de invoering eener
nieuwe loonregetng, aan ieder van het perso
neel per kwartaal een, bedrag van f 75 uit te
keercax
Nationaal congres voor de
weerkracht. Over het congres voor dc
wecrkradit van het Noderl. voüc heeft Z. K.
H. Prins Hendrik der Nederlanden het bescherrn-
heersclwvp aanvaard.
Onder de sprekers, die reeds de uitnoodi-
giing om hot woord te voeren aannamen, noemt
*AJJen Weerbaar" prof. dr. J. R. Slotemakc-r de
Bruine, F. W. baron ven. Tuyïï van SerooskeT-
ken, prof. dr. J. P. Blok, C. Ingwersen, prof.
mr. dr. J. A. Eigcman, kapelaan P. van Dorp
ein dr J. Tcnhaeff.
Het gemeentebestuur van 'sGravenhoge zal
Vrijdag 19 September, dies avonds, de congres
leden officiieeA ontvangen. De directie van de
Mij. Zeebad Scheveningen, zoit een zaal in het
Kurhaus en 'het terras ter beschikking stellen.
Vermoedelijk zol Vrijdag 19 September, des
middags* ean demonstratie der marine voor
Schevervingen plaats hebben.
fiiftklBg tab («aitiiBl^werklleieD
t« Amaferolaina.
Vanwege de Federatie van gemeentewerk
lieden en Bond van Gemeentewerklieden te
Amsterdam werd, ingaande hedennacht, met
groote meerderheid van stemmen een 24
uursstaking voor alle gemeentewerklieden
24 uursstaking voor alle gemeentewerklieden
geproclameerd als protest tegen de loon-
voordracht van B. en W. Vele gemeente
werklieden staakten hedennacht reeds het
werk.
(De voordracht van B. en W., waarvan hier
boven sprake is, strekt tot het verstrekken
van. 100 toeslag en kinderbijslag. De eisch
van 200 tot 1 Juli wordt door de werk-
II or? on pc
De christelijke en moderne organisaties
nemen geen deel aan de staking.
Nader meldt men ons
Hedenmorgen omstreeks 6 uur heerschte
in de heele stad een ongewone drukte door
de heele stopzetting van het tram
verkeer. De stakingsleiding deelde mede, dat
bijna het geheele tramwegpersoneel in sta
king was gegaan.
Het aantal werkwilligen was te klem om
een dienst, hoe klein ook, goed te kunnen
uitvoeren.
Aan de Electrische Centrale waren heden
morgen, naar men vanwege' de stakingslei
ding mededeelde, slechts 3 man aan het werk
gegaan.
Aan de gasfabrieken West en Zuid was de
toestand uit stakersoogpunt gunstig; wat be
treft de Ooster gasfabriek minder gunstig,
omdat daar vele kerkelijke arbeiders zijn.
Bij de stadsreiniging, publieke werken, wo-
ningdienst en plantsoenen wordt gestaakt.
Naar men van arbeiderszijde gelooft zullen
de gasfabrieken heden, ondanks de staking,
nog voldoende gas hebben voor dc levering
van heden.
Wat betreft de electrische stroom was men
daar van meening, dat die heden niet toe
reikend zal zijn.
Naar evenwel van de dbectie der Electri
sche Werken werd vernomen, behoeft er
géén vrees te bestaan dat er heden een sto
ring zal komen in de electrische levering.
Men wees daar bovendien er op, dat er
een aanzienlijke hoeveelheid electrische
stroom bespaard wordt door de stopzetting
van het tramverkeer.
Later meldde men ons:
De directie van de gemeentetram deelde
ons mede dat de vrees niet ongewettigd
schijnt dat de stakers desnoods met geweld
het uitrijden van trams zullen trachten te
verhinderen. Hedenochtend althans hebben
stakers aan den Amsteldijk de ruiten inge
worpen van een tram, die als gewoonlijk uit
reed, om personeel te halen. Na dit bom
bardement met steepen keerde de wagen
met spoed naar c! - ~':e terug. Overigens
bleef, het hedeno rustig. De politie
nam uitgebreide n ;cien om ordever
storingen tegen tc geert.
He loon actie iu «te Tjj»o:r«fie.
(Het conflict van pafroonsziide belicht).
Men schrijft ons
Reeds een tiental dagen verschenen in de
Nederlandsche pers dagelijks berichten
over het driegende conflict in de typogra
fie en over de wiue stakingen, welke te Am-1
sterdam en Den Haag reeds tot uitbarsting
kwamen. De meeste dezer berichten waren
blijkbaar door den Alg. Ned. Typografen
bond aan de pers verstrekt, ^pdere waren
van de redacties. Thans acht het Algem.
Hoofdbestuur der federatief samenwerken
de patroonsbondende NederL Bond ven
Boekdrukkerijen, de R.-K. Vereeniging van
Nederl. Drukkerspatroons en de Bond von
Chr. Drukkerspatroons in Nederland den
tijd gekomen de zaak ook van deze zijde te
belichten, opdat het pujjliek zich een onpar
tijdig oordeel kan vormen, wanneer het in
derdaad tot een botsing mocht komen.
Bekend is het dat de bovengenoemde pa
troonsorganisaties sedert 1914 door een
Collectief Contract verbonden zijn met de
vier gezellen-organisaties, te weienden
Alg. Ned. Typ. Bond, den R.-K. Grafischen
Bond, den Nederl. Chr. Graf. Bond en den
Nederl. Graf. Bond, welke laatste de neutra-
Ie gezellen omvat Van deze vier bonden is
de A. N. T. B. de sterkste. Hij telt meer le
den dan de drie andere organisaties te sa
men. Dit collectief contract 1 et eerste
contract, dat in een zoo over het geheele
land verspreid bedrijf als dat der boekdruk
kers de arbeidsvoorwaarden ging bepalen
heeft zich steeds in een groote belangstel
ling van de zijde van industrieelen en eco
nomen mogen verheugen. Verschillende
brochures en studies zijn hierover versche
nen, o.a. van de hand van Homan van der
Heide, Prof. Mr. Van Blom, Prof. Mr. Ver
aart, Mr. Kortenhorst, Ferd. Wierdels, H.
Diemer en anderen. Aan de collectieve con
tracten van tal van bedrijven heeft dit con
tract ten grondslag gelegen.
De e.erste tariefperiode, eindigend ultimo
December 1916, had een rustig verloop. In
het laatste kwartaal van 19T6 werden de
onderhandelingen over een nieuwe overeen
komst geopend en na tal van beenkomsten
werd besloten het contract te hernieuwen
met ingang van 1917 voor een tijdperk vsn
drie paren, eindigende den 3en Januari
1920.
Reeds de eerste overeenkomst gaf den
gezellen tal van voordeelen, welke in vele
andere vakken tot heden nog riet werden
verkregen. Allereerst werden de loonen be
paald voor alle plaatsen des lands, welke
ingedeeld werden in negen genxeenteldas-
sen, die onderling met 1 cent per uur ver
schilden. De gezellen werden ingedeeld in
drie klassen, waarvoor evenzeer de loonmi-
nima werden vastgesteld. Voor elke werk
plaats werd bepaald, hoeveel gezellen der
eerste en tweede loonklasse men in dienst
mocht nemen, opdat het aantal der derde
en minder-beloonde klasse niet Te groot
werd en zoodoende de vroger in het bedrijf
welig tierende jongens-exploitatie werd te
gengegaan. Het land werd verdeeld in zes-
en-dertig districten, waar overal commissies
werden samengesteld bestaande uit een ge
lijk aantal patroons en gezellen ter oplos
sing van geschillen, welke uit onjuiste nale
ving der overeenkomst mochten voortvloei
en. Hierboven werd een centraal college
geplaatst, dat deze geschillen in hoogste in
stantie berechtte en de artikelen der collec
tieve nrbeidsovcreenkomst lr*terprete'erde
Bepalingen werden gemaakt voor uitkeering
van loon bij onvrijwillig verzuim, bij ziekte,
op feestdagen en een aantal vecantiedagen.
Bij de hernieuwing der overeenkomst in
1917 werden al deze bepalingen uitge
bouwd, steeds ten voordeele der gezellen.
De loonen der meest talrijke groep, die der
2etters en binders der Ie loonklasse, wer
den bepaald voor de le gemeenteklasse
(Amsterdam) op 32 cent per uur, voor de
laagste klasse op 24 cent bij een arbeids
week van 57 uren. Drukkers, machine zet
ters en nog enkele andere categorieën ge
noten een hooger uurloon. Het aantal va-
cantiedagen met behoud van loon builen
de algemeen erkende christelijke feestda
gen werd op zes gebracht, langere en hoo-
gere uitkeering bij ziekte werd toegestaan,
de personeel-verhoudïng werd verbeterd.
Het verplicht minimum-aantal gezellen der
eerste loonklasse werd n.ï. opgevoerd, zoo
dat nóg minder leerlingen in het bedrijf kon
worden opgeleid, wat als logisch gevolg de
positie van de volslagen gezellen vooral
van de minder goede werkkrachten daar
onder versterkte. Aan het aantal over
uren dat in elk bedrijf mocht worden ge
maakt, werden grenzen gesteld. Vastgesteld
werd, dat een gezel, die drie jaar in een be
paald bedrijf gewerkt had, niet mocht wor
den ontslagen, voordat allen die later dan
hij in dezelfde groep in dienst getreden wa
ren, hun ontslag hadden gekregen. Het ge
volg hiervan was, dat de arbeider over het
algemeen een groote zekerheid van positie
verkreeg en dat patroons willekeur bij het
ontslaan van werklieden heel wat moeilijker
werd gemaakt. Bovendien werd het verplich
tend gesteld, dat alle contractanten tot eene
erkende vakorganisatie zouden behooren
georganiseerde patroons mochten dus uit
sluitend georganiseerde gezellen in dienst
nemenen omgekeer dmochten georgani
seerde gezellen uitsluitend in dienst treden
bij georganiseerde patroons. Nog verplicht
ten zich de patroons hun gezellen niet te
belasten met de uitvoering van „besmet
werk. Voor de grootste groep, die der hand-
zetters, werd een minimum-productie vast
gesteld, doch deze werd zoo laag bepaald,^
dat zelfs een weinig bekwaam zetter daar
aan kon voldoen. Ten slotte werd nog eene
leerling-commissie ingesteld, welke de op
leiding der leerlingen ter hand zou nemen
en daarvoor in een uitgebreid reglement
bepalingen vastlegde, zoodat iedere iongen,
die in het vak zijn intrede deed, inderdaad
tot een bekwaam gezel zou worden opgeleid
tenzij hij na verloop von korten bid wegens
gebleken ongeschiktheid weder uit het vak
mocht worden verwijderd.
Als voordeelen voor de patroons kwamen
hier slechts tegenover te staan de verplich
ting van de gezellen om geen arbeid te ver
richten aan werk, dat in strijd met eenig be
sluit der patroons-organisatie door een be
paalde firma zou worden uitgevoerd, en de
stabiliteit van de loonen voor den duur van
het contract. Hierdoor waren de patroonsor
ganisaties in staat op de loonen hun prijsta-
rieven te grondvesten en leveringscontrac
ten aan te gaan voor den duur der overeen
komst. Nog verbonden de werknemers zich
tijdens de overeenkomst geen werkstaking
toe te passen, ten doel hebbende veranderin
gen te brengen in het in de overeenkomst
bepaalde, noch vereenigingen of personen,
die hiertoe mochten overgaan, op eenige an
dere wijze dan door poging tot bemiddeling
te steunen. Evenzeer verbonden zich de pa
troons te dien aanzien geen uitsluitingen te
pioclameeren.
De eerste helft der contract-periode 1917-
1920 verliep evenzeer op rustige wijze. Meer
en meer leerden patroons en gezellen het
vele goede, in de overeenkomst bepaald,
waardeeren en werd een geest van onderling
vertrouwen gekweekt. Stellig l&egen de ge
zellen bij dit regelmatig contact een anderen
kijk op de mentaliteit der patroons, die vóór
de totstandkoming van het contract in de
organen van de gezellen nog al eens als een
groep kapitalistische uitbuiters werden afge
schilderd. De districts- en centrale-commis
sies verrichtten goed werktalrijke kwesties
werden berecht en in de meeste gevallen
werd, ondanks de gelijkheid van het stem-
menaantal van patroons en gezellen, met
eenstemmigheid uitspraak gedaan in het
voordeel van den gezel.
In Augustus van T9T7 openbaarden zich
de gevolgen van den oorlog in het duurder
worden der levensmiddelen, en kwamen in
de verschillende districten verzoeken in om
een duurtetoeslag. Ofschoon het nieuw ge
sloten contract finantieel een. flinke verbete
ring voor de gezellen had gebracht, en dit
contract pas even een half jaar oud was,
bleek uit de wijze, waarop deze verzoeken
ongeveer terzelfder tijd in de verschillende
deelen des lands door een der contractan
ten den A. N. T. B. werden ingediend,
dat de centrale leiding dezer organisatie er
de hand in had. In het algemeen hoofdbe
stuur achtte men de wijze, waarop dit ver
zoek tot de patroons werd gericht, zeer onor
ganisatorisch, terwijl de in een memorie van
toelichting verstrekte cijfers niet aanvecht
baar bleken. Nochtans besloot het algemeen
hoofdbestuur tot instelling eener duurtetoe-
slag-commissie, die zich reeds spoedig met
een dringend advies tot de leden richtte, om
aan de gehuwde gezellen telkens op den
15en van elke maand een toeslag uit te kec-
ren van ƒ5 plus 1 voor elk kind beneden
den I4-jarigen leeftijd, voor het eerst op T5
October. Tamelijk algemeen en in nog ster
ker mate in de daarop volgende maanden
werd aan dit dringend verzoek gevolg gege
ven. Tot 15 Maart 1918 werd met dezen toe
slag voortgegaan, totdat sterker ingrijpen
noodzakelijk bleek, daar enkele groepen van
patroons zich halsstarrig tegen dezen vrijwil
liger toeslag bleven verzetten en de bijeen-
roeping van een buitengewone algemeene
vergadering op 17 April noodig was. Deze
leidde tot het resultaat dat besloten werd de
loonen der volwassen gezellen, halfwassen
en leerlingen resp. met 4, 3 en 1 cent te
verhoogen. Thans was deze loonsverhooging
bindend voor alle leden.
Onder den drang der omstandigheden
werd reeds spoedig deze loonsverhooging
onvoldoende en na daartoe aangezocht te
zijn door de gezellenbesturen, weifelde het
algemeen hoofdbestuur niet lang,, doch riep
op 2 'October T918 nogmaals eene buiten
gewone vergadering bijeen, waarin tot eene
■tweede toon toeslag van 3.50 voor de le
klasse gezellen, 2.— voor de gezellen der
2e klassen en 1.— voor de leerlingen werd
besloten. De rust in het bedrijf, welke reeds
door een enkele „wilde" staking verstoord
was, werd hierdoor herkregen. Hetgeen van
de zijde der gezellenleiders gevraagd was,
was ten volle ingewilligd. Helaas, reeds
spoedig werd onder den invloed der Novem-
bergebeurtenissen nieuwe onrust verwekt
Op verschillende plaatsen eischte men on
middellijke invoering van den 8-urigen werk
dag, soms aangevuld met den vrijen Zater
dagmiddag. Opnieuw werd op 19 Februari
1919 vergaderd en ondanks sterke oppositie
van de provinciale leden, tot verkorting van
den arbeidsweek tot 54 uur met ingang van
1 Maart besloten. Niettegenstaande al deze
verbeteringen werd in het Grafisch Week
blad, het orgaan van den Alg. Ned. Typ.
Bond, telkens weer betoogd, dat de positie
van de typografen onhoudbaar was en dit
werd met zeer aanvechtbare cijfers geargu
menteerd In „Het Tarief*he? orgaan der
drukkerspatroons van 8 en 22 Februari
werden daartegenover loon cijfers gegeven
van Amersfoort, Groningen en Assen, en
later nog uit Twenthe, waaruit glashelder
werd aangetoond, dat de loonen der'typo
grafen, hoewel niet steeds de hoogste, toch
elke vergelijking konden doorstaan, terwijl
het hier eene vergelijking gold van loonen
eener spoedig afloopende overeenkomst met
meest nieuw gesloten contracten, als van de
bakkers in Groningen en de timmerlieden in
Assen, terwijl de Iaatsten, ook nog in zeke
ren zin seizoenarbeiders zijn, terwijl de
typo's schier geen werkloosheid kennen.
Toch gaf het Algemeen Hoofdbestuur nog
maals aan den aandrang der werklieden toe,
riep op 26 Maart I9I9 ten derden male
eene buitengewone algemeene vergadering
bijeen, om een nieuwen toeslag van resp.
5.50, 2en T.te verdedigen.
Het Algemeen Hoofdbestuur zelf was
slehts met de uiterste moeite tot dit voorstel
kunnen komen. Immers het was van mee
ning, dat de prijstarieven van het drukwerk
slechts bezwaarlijk nog verder konden wor
den verhoogd. Op de loonen toch waren de
prijstarieven gebaseerd, welke dus na de
laatste loonsverhoogingen telkens eveneens
moesten verhoogd. Bovendien kwam het
door de snelle opeenvolging dezer verhoo-
f
gingen practisch hier op neer, dat steedf
eenigen tijd tegen een verouderd prijstariei
werd gewerkt bij een verhoogden loonstan-
daard, daar het werk, dat eenmaal onde».
handen was, niet meer in prijs verhoogd kon
worden. Ook heeft men hierbij te bedenken,
dat verschillende patroons (voornamel ij
drukkers van boekwerk en tijdschriften) bij,
het afsluiten der overeenkomst in 1917 zich
tegenover hun lastgevers voor de geheele.
contractperiode aan de toen geldende prij-
zen gebonden hadden, en dat drukkers-uit
gevers van eigen plaatselijke bladen hunne
kosten zoodanig zagen stijgen, dat gezien
ook de enorme stijging der papierprijzei\
die het viervoudige van. vroeger bereikten»
voor vele kleinere van eenig gewin geeii
sprake meer was.
Een zeer sterke oppositie van de zijde der
patroons kondigde zich dan ook reeds vóór
de vergadering aan in den vorm van moties
en bedreiging met afscheiding en het waj
een uitermate zware taak om nogmaals ter
algemeene vergadering voor het voorstel
een voldoende meerderheid (vereischt werd
tweederden van het aantal uitgebrachte
stemmen) te verkrijgen.
Deze derde loonsverhooging werd dani
ook slechts toegestaan onder uitdrukkelijk'
beding, dat als zich geen zeer buitengewone
omstandigheden zouden voordoen als
voorbeeld werd genoemd b.v. een nieuwen
oorlog de werklieden gedurende de nog
slechts negen maanden loopende contract
periode niet met nieuwe verlangens zoudeff
komen.
De totale duurtetoeslag werd dus thans
voor volslagen gezellen gebracht op 9.28!
per week, en het loon steeg voor dé Oe
(laagste) loonklasse van 1-3.68 op 22.96,
voor de le klasse (Amsterdam) van 18.24'
op 27.52. Men verlieze hierbij niet uit hef
oog, dat deze cijfers minima zijn en eeni
groot deel der gezellen hier een of meer
dere centen per uur boven staat, vooral ook,
doordat zich tijdens de mobilisatie en ook
daarna een groote schaarschte aan werk*
krachten vertoonde mede tengevolge vaiH
de beperkende Ieerlingregeling. In dezelfde
vergadering, waarvan hierboven sprake was,
werd tot eene nadere verkorting van den:
arbeidsdag met Vz uur op 1 Augustus beslo
ten, zoodat het loon, dat aanvankelijk in 37
uur werd verdiend, later in 54 uren en thans
in 51 uur genoten werd.
Tegenover voorstellingen als die van den
heer Ponstein in een interview in „De Te
legraaf", moet dus uitdrukkelijk worden op
gemerkt, dat tusscher. het begin van hef
loopende collectief contract en het ontstaan
van het conflict hef uilrloon niet minder dan:
vijfmaal werd verhoogd, nl. drie malen door
directe loonsverhooging en twee malen door.
verkorting van den arbeidstijd, waardoor
dus het verhoogde weekloon, in minder uren:
dan vroeger wer dverdiend. Telkens weer
werden aanbiedingen van sommige patroons
om m verband met de moeieüjke levensom
standigheden het weekloon te verhoogen*
door enkele uren meer per week te arbeiden*
door de betrokken gezellen'afgewezen.
Ondanks al deze concessies wilde de rusl
in het bedrijf niet wederkeeren. Verschillen
de woordvoerders der gezellen daden daar
van onophoudelijk blijken in he? orgaan vart
den .Algem. Ned. Typ. Bond en de redactie
bleef in gebreke deze ontevredenen te wij*
zen op de zoo tegemoetkoménde houding*
herhaaldelijk door de patroons aangenomenl
en op de andere voordeelen door het col
lectief contract geboden.
Toen dan ook in het begin dezer maand
de loonen dere maohjnezetters aan een on
zer dagbladen op verzoek der zetters eenef
verhooging ondergingen van 5 cent per uuiy
werd al spoedig aan een der andere bladen'
door de gezellen evenzoo d-ze --sch ge
steld, en was dit aanleiding voor hef Hoofd
bestuur van den Alg. Ned. Typ. Bond om'
zich ten vierden male om eene algemeen©
loonsverhooging tot het Algemeen Hoofd
bestuur te wenden.
Dit college achtte thans voor ondersteu
ning van een dergelijk verzoek, in aanmer
king nemende eenerziids d-e'ir. hot voorjaar
door de werkliedenleiders afgelegde stellige
beloften en anderzijds de zeer bepaalde
houding der laatste patroons vei gadering*
geen gronden aanwezig en meende dan ook,
na conferentie ter dezer zake bet ven»
zoek te moeten afwijzen.
Tijdens de conferentie der werkliedenlei
ders met de besturen der drie werkgevers
organisaties had echter een der patroons
zich wat minder beslist geuit in de richting
van afwijzing van het verzoek, dan de andere
woordvoerders dezer best urén. De redacteur
van het „Grafisch Weekblad", die de confe
rentie had meegemaakt, achtte zich blijkbaar
gerechtigd deze uiting voor te stellen als lie
meening van het geheele college en wekte
in zijn verslag van deze biieenkomst wij
nemen aan ter goeder trouw verwachtin
gen op, die wel, niet anders dan tot teleur
stelling konden voeren. Toen dan ook in eeni
volgend nummer het definitieve afwijzende
antwoord der patroons verscheen, uitte deze
teleurstelling zich terstond in looneischen',
met voorbijzien der bepaling-en van het col
lectief contract en van de uitdrukkelijke be
lofte der werkliedenleiders en gingen de g&*
zeilen voort op verschillende werkplaatsen'
te Amsterdam onder bedreiging met staking!
loonsverhoogingen te iesdhen.
De grootste dagbladen nemen in het be
drijf eene bijzondere positie in. Voor hert
zijn loonsverhoogingen wellicht niet zool
buitengewoon bezwaarlijk, daar het bedrag
der loonen naar verhouding een klein ge
deelte slechts uitmaakt der totale uitgaven,
van welke de uitgave aan papier vooral
gedurende deze duurte-përiode wel hel
hoofdbedrag zal vormen. Niet alzoo is dit
echteT op die drukkerijen, die een dagblad
in Ioondruk maken, dus zelf niet de uitga*
ve bewerkstelligen. Toen dan ook een der
gelijke looneisch onder bedreiging met sta
king gesteld werd bij de boekdrukkerijen dif
