^oipehïswus Trir z t:r.
PST" Inrichting ter complete meubsleenn
DE EEMLANDER
BUITENLAND
EERSTE BLAD
Zaterdag 27 September 1919, des middags 4 uur, zal worden geop nd ecu
VLEESCHHOUWER,
HOF 46.
AMERSFOORT
I8e jaargang wo. 73^
Vr
post f p" week 'm,t S**"' Tenckcrn8
Icgco ongelukken) 0.15. aUondetlljkc nummer»
'1 C.Oi.
IZJri&X*-
AWIERSFOORTSCH DAGBLAD
It
HOOFDREDACTEUR; M». O. 3. VAN SCHAARDENBURQ
UITGEVERS: VALKHOFF A C®
BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAL; HOf K UTAeCHTSCMCSTK.
INTERCOMM. TELEFOONNUMMER 513
Zaterdag 20 September I91&
PRIJS DER ADYERTENTIEN met inbegrip van eea
bewijsnummer, elke regel meer 0.20^ dienstaanb ca
dingen 1—5 legclj f 0.50, «Voor handel en bedrijf
bestaan xecr voordcclige bepalingen tot het herhaald
advertecrcn, bij abonnement Ecne circulaire,
bevattende da voorwaarden, wordt op aanvraag1 v
toegezonden. Bewijsnummers 5 cent. y"
Finantieele. zorgei.
De wereldoorlog, die voorbij heet, of
schoon er in het Oosten nog op fronten van
honderden kilmeters wordt gevochten, heelt
de volkeren van Europa, ook die volkeren,
die in den strijd neutraal zijn galeven, in
linontieel zorgelijken toestand gebracht.
Tengevolge van de geweldige vernietiging
'pan kapitaal, van de verminderde productie,
rijf jaren lang, is het prijs-niveau van alle ar-
Hkelen, waaraan de beschaafde menschheid
behoefte heeft, onrustbarend gestegen. Zoo
dra die prijsstijging voor iedereen duidelijk
werd, moesten de loonen van arbeiders, de
salarissen van beambten en ambtenaien
'worden verhoogd.^el dachten velen*aanvan.
kelijk, dat de priisverhooging van levensmid
delen, kleeren en schoeisel van lijdelijken
aard zou blijken, en zoo begon men met tij-
'delijk bedoelde duurtebijslagen op loonen
en tractementen, maar sinds een jaar onge
veer is iedereen er wel van overtuigd, dat
'de oude prijzen niet meer terugkeeren. Be
draagt naar de schatting van de Staats-com-
missie voor de herziening van de salarissen
jler gemeente-ambtenaren de verhooging van
den levensstandaard ongeveer 85 pet., de
herziene loonen en honoraria zijn in het al
gemeen niet met een zelfde percentage ver
hoogd, sinds men het stelsel der bijslagen
heeft verlaten en het peil der belooningen
voor verrichten aibeid in dienst van patroons
en publieke lichamen met vrij groote schok
ken heeft opgevoerd.
Zoo heerscht er in de gezinnen van hen,
die van vaste inkomens moeten leven, groote
finantieele zorgde overheid ziet dit wel in
en doel goed bedoelde pogingen om de oor
zaken van de duurte op te sporen, en zoo
mogelijk te bestrijden. De vraag, hoe de ver
schillende groepen in de maatschappij, het
hare er toe kunnen bijdragen, om het per
centage der verhooging van den levensstan
daard omlaag te drukken, is belangrijk ge
lig lcomende Staten-organisatie, in den vol
kerenbond en wie het zijne wil doen, om de
ontwikkeling van dien bond te bevorderen,
zou naast eene bereid-verklaring tot dien
bond toe te treden, ook metterdaad hebben
dóen blijken van zijn verlangen tot beëin
diging van de bewapeningsmanie der
Europeesche Staten.
Onze tegenwoordige Regeering heeft dit
vertrtouwen blijkbaar niet en zij heeft het
niet aangedurfd, de begrootingen van oorlog
en marine krachtig te besnoeien, met het
tweeledig doel van hare goede gèzindheid
jegens Wilson's protest te doen blijken en
het totaal van onze nationale uitgaven aan
merkelijk te verlagen.
Zoo zien we de begrooting van oorlog, die
voor 1919 ruim 41 millioen bedroeg, ge
stegen tot 58 millioen, die van marine op
ruim 45 millioen, ruim 6 millioen meer dan
in het vorige jaar. En van de schoone ge
legenheid op de militaire uitgaven een slor
dige vijftig millioen te besparen, heeft de
Regeering geen gebruik gemaakt, zoodat
hare financieele zorgen deels door eigen
schuld zeer zwaar zijn.
De minister van financiën zoekt naar
middelen, om het gat te stoppeneene be
lasting op weelde, een op tabak en sigaren,
eene fiscale herzienng van het tarief, zullen
met eene uitbreiding vpn de zegelbélasting
en de needs ingediende vermogensaanwas-
belasting redding moeten brengen.
Het is duidelijk, dat uit eene belasting op
weelde-uitgaven, op tabak en sigaren en uit
eene zegelbelasting hoogstens enkele milli-
oenen zullen zijn te perèen. Bij de gestegen
prijzen van alle mogelijke koopmanswaren
zullen de invoerrechten, bij herstel van den
internationalen ruil, reeds ettelijke millioe
nen meer opbrengen, dan ze vóór den oor
log deden, óók bij een onveranderd tarief.
Over die fiscale herziening van het tarief
zal intusschen nog menig woordje geschre
ven en gesproken worden. Wij herinneren
ons maar al te goed, dat -de Standaard,
na den verloren verkiezingsslag van 1913,
Politiek Overzicht
Het Fiume-avontuur zal het herstel van
den vredestoestand niet kunnen tegenhou
den, want het verlangen naar den vrede is
zoo algemeen en de behoefte aan den vre
de zoo dringend, dat er aan zal moeten wor
den voldaan. Wel echter kan er eenige ver
traging uit voortvloeien. De kwestie van
Fiume zal geregeld moeten worden, en
voordat die regeling is verkregen, zal Italië
wel niet medewerken tot de ratificatie van
het Oostenrijksche vredesverdrag, waarbij
die zaak eigenaardig thuis behoort. In de
commissie, die het wetsontwerp tot goed
keuring van dit verdrag heeft te onderzoe
ken, blijkt zelfs de neiging te bestaan, om
die goedkeuring afhankelijk te maken van de
oplossing der geheele Adriakwestie. In de
eerste zitting van de commissie verlangde
de afgevaardigde Raimondo van de regee
ring verklaringen over den stand van de
Adriakwestie en verklaarde Colajanni, dat
hij tegen de ratificatie zou stemmen, als hij
niet vooraf over de Adriakwestie gerust ge
steld werd.
Dit is niet het eenige bezwaar, dat aan de
spoedige afdoening van het den lOen Sep
tember te Saint-Germain onderteekende
verdrag in den weg staat. Twee staten, die
dit verdrag mede moeten onderteekenen,
zijn daarmee nog in gebreke gebleven. Wij
hebben de reden reeds doen kennen, die
Rumenië en Joego-Slavië beweegt voorals
nog hunne handteekening niet te zetten
onder dit vredesverdrag. Tot nadere toelich
ting kan dienen de uiteenzetting, die een
correspondent van de Dail^. News daarvan
heeft. Hij zegt:
„Waarom heeft Oostenrijk nog geen vre
de verkregen met Rumenië en Joego-Sla
vië? Niet omdat zij geen vrede wenschen te
sluiten met Oostenrijk, maar omdat zij geen
van beiden verlangen een bijzonder verdrag
zingen, die mij doen voelen, dat waarborgen
noodig zouden zijn voor de bescherming
van de minderheden.
Tot een hooggeplaatst Joego-Slavisch
ambtenaar heb Lk gezegd: „In Marburg is de
groote meerderheid van het .volk Oosten-
rijksch". „Dat is niet waar", was zijn ant
woord, „gij behoeft slechts hunne Slavische
namen te zien om te begrijpen, dat een
aantal van hen Joego-Slaven zijn. Al wat
noodig is, is het besef van hunne Joego
slavische nationaliteit weer bij hen op te
wekken."
Dit nu is dezelfde taal, die ik heb gehoord
in Rusland, waar gelijkluidende argu
menten daden van afschuwelijke tirannie
hebben gedekt. Het was b.v. de verontschul
diging voor de vervolging van de geunieer-
den in het Poolsche land van Chelm door
de Russen. Hunne namen waren niet
Poolsch, hun bloed was niet Poolsch, maar
zij voelden en dachten als Polen en noem
den zich Polen. En hoe afschuwelijk was
dat proces der terugbrenging tot de oor
spronkelijke nationaliteit? Ik ben overtuigd,
dat de Polen en de Joego-Slaven niet de
methodes, die de Russen gebruiken, zouden
aanwenden. Maar de belofte, die de geal
lieerden van hen vragen, zal de verlei
ding wegnemen om den stempel van hunne
nationaliteit te leggen op Duitschers, Joden
en Hongaren en zullen op den duur een
waarborg zijn van binnenlandschen vrede."
Buitenlandsche Berichten
P a r ij s, 1 0 S e p t (X. T. A draadloos van
Lyon.) lieden morgen om half elf zijn op het
departement van buitenlandsche zaken de
vredesvoorwaarden aan de Bulgnnrsche dele
gatie overhandigd.
Clcmenceau presideerde; Chinda on Matsui
waren er bij tegenwoordig. Aan Bulgarije zijn
25 dagen toegestaan om schriftelijke opmer
kingen te maken.
Thcodorof, de leider der Bulgnarsche dele
gatie, hield een lange rede. waarin hij de door
Bulgarije in den oorlog begane mislagen ver-
op het aanstaande plebisciet. Generaal Du*
pont, die den 7en September in Berlijn ir
teruggekeerd, heeft den 9en een rapport:
gezonden tot bevestiging en toelichting vanr
het door hem gezonden telegram. De missie
blijft in Jottowitz (Silezië) tot aan de bezet»
tlng door de geallieerden, omdat zij hare.
tegenwoordigheid noodig acht tot vermij»
ding van het terugkeeren der ernstige ge
beurtenissen van den laatsten tijd.
Berlijn, 19 Sept. (N. T. A., draadloos,
van Nauen.) De pogingen van het l ijksdepni-
temont voor arbeid om een vergelijk fot stand'
te brengen tusschen de werkgevers en werkne
mers in-de Groot-Bcrlijnsche metaalindustrie
zijn mislukt. Dientengevolge zijn verschillen
de gedeeltelijke stakingen uitgebroken, b v. bij
Bórsig in Tegel. liet is echter niet waarschijn
lijk, dat dc staking een grooteren omvang zal
aannemen, want bij groote firma's als Sömö
en Co., Schwa rt/.kopIC en dc Siemens-
Schuckcrwerkcn wordt met volle kracht ge
werkt en ook bestaat er in arbeidersklingen;,
weinig stemming voor een groote staking.
Ebberfeld, 18 "Sept. (W. B.) De
boekdrukkersstaking in het Wupperdal is,
na 14 dagen te hebben geduurd, bijgelegd,
P a r ij s, 19 Sept. (N. T. A., draadloos varë
Lyon.) De voltrekking van het doodvonnis
tegen Lenoir, die veroordeeld werd wegens
.verstandhouding met den. vijand, is uitge
steld, omdat hij onthullingen heeft gedaan io
verband met dc znak-Caillcux.
P a r ij s, 1 9 S e p t. (N. T. A„ draadloos vat'
Lyon.) De Opperste Raad heeft zich bcziggc^
houden met den slecnkolenuood in Oostenrijk"
en den toestand n Galicie.
Rome, 18 Sept. (Stefani). Van 12 tof
17 October zal in Rome de derde interge-
allieerde conferentie voor de oorlogs-inva^
lieden gehouden worden. Technische ver
tegenwoordigers van de geallieerde landen,
die zich gedurende den oorlog met de vraag
stukken van de invaliedén bezig hielden,
zullen er aan deel nemen.. De confe
rentie zal door een tentoonstelling aange
vuld worden. De koningin is beschermvrouw
f\oeg, om er alle aandacht aan te geven.
Maar ditmaal willen wij niet spreken van
de financieele zorgen van Neerlands burge
rij ditmaal richten wij den blik naar de Re-
geeiing, wier financieele zorgen niet minder
ernstig zijn dan van ieder van ons.
In de Troonrede, door H. M. de Koningin
Dinsdag j.l. uitgesproken, heeft de Regeering
onverbloemd uiting gegeven aan. hare zor
gen.
Het is geen wonder. De mobilisatie en de
crisismaatregelen hebben millioenen en mil-
lioenen verslonden. Ook het leven van den
staat is enorm veel duurder gewordende
sociale uitvoering der wet eischt bedragen,
waarvan we vroeger niet hadden durven
spreken, de nog zeer onvoldoende salarissen
hebben s* Rijks budget in sterke mate ver-
iioogd.
De minister van financiën raamt don ook
de gewone uitgaven voor 1920 op welhaast
455 millioen guldens, wat dit beteeent, be
seft men het best, door de uitgaven van het
Rijk in nog niet zoo ver achter ons liggende
jaren na te gaan.
Twintig jaar geleden, in 1899, hebben de
uitgaven van. het Rijk in totaal nog geen
•155 millioen gulden bedragen; dn 1909,
voor tien jaar dus, bedroegen ze ruim 197
millioen. De raming der uitgaven voor 1920
is dus 130 procent hooger dan de werkelijke
uitgaven, in 1909 gedaan.
Dit beteekent, dat de gezamenlijke in
komsten van het Rijk 130 procent hooger
zullen moeten zijn, dan ze tien jaar geleden
waren, wil de minister van financiën „de
eindjes aan elkaar kunnen knoopen."
Nu zijn de in de laatste jaren aangenomen
belastingwetten wel in staat gebleken, de in
komsten zeer belangrijk te versterken, maar
van evenwicht tusschen inkomsten en uit
gaven is op verre na geen sprake. De nota,
■betreffen'de 's lands financiën, wijst dan ook
geweldige tekorten aanruim 53 millioen op
■de gewone uitgaven, bijna 76 millioen op de
(buitengewone en bijna 47 millioen op den
crisisdienst. Bii eene behoorlijke huishouding
.diende derhalve in 1920 juist 100 millioen
guldens meer aan belastingen te worden op
gebracht, dan waarop nu wordt gerekend, of
diende op de uitgaven 100 millofen bezui-
-fri^d. -
Dit laatste is natuurlijk onmogelijk, al zou
Teene besparing van ettelijke milloenen mo
gelijk ziin. 'Wie vertrouwen heeft in de stel-
- t
het protectionisme officieel heeft afgezworen
maar later eventueel komende Rechtsche
Regeeringen heeft aangeraden stillekes-aan
de tariefs-verhooging binnen te loodsen.
Men zal van die methode weinig plezier be
leven en op de millioenen uit eene tariefs-
verhooging moet excellentoe de Vries maar
niet te vast rekenen.
Blijft als stevig vulmiddel voor de schat
kist alleen over de Vermogens-aanwas-be-
lasting. Maar wie is hiervan gediend De
persorganen van alle partijen, ook die van
-Rechts,-hebben op het ontwerp van minister
de Vries kritiek geoefend, zóó weinig malsch
-en zoo -ad rem, dat niemand meer gelooft in
de verheffing van dit ontwerp tot wet. Wij
ziging van het ontwerp zal hem niet baten.
Zoo blijft er voor den bewindsman, die in
dezen tijd de portefeuille van financiën heeft
durven aanvaarden, zondei een grootsch
plan tot gezondmaking van 's lands schat
kist in zijn zak, niets anders over dan de
hulp te aanvaarden, die de Vrijzinnig-De
mocraten hem in 's lands belang, als loyale
oppositie, bieden. Opnieuw staan zij gereed
zooals zij reeds in 1916 hebben gedaan
een wetsontwerp voor eene heffing in
eens in te dienenzulk een ontwerp tot wet
verheven zal natuurlijk niet alle zorgen weg
vagen, maar het zal een belangrijk deel der
crisis-uitgaven in korten tijd wegwerken en
daarmee elke begrooting ontlasten van groo
te bedragen aan rente en aflossing aan oor-
logsleeningen.
Onder de groepen, die in 1915 van eene
heffing in eens niet wilden weten, zijn sinds
velen tot ander inzicht gekomen. De heele
linkerzijde, zoo mag men verwachten, zal in
beginsel het plan der Vrijzinnig-Democraten
steunen. Ook ter Rechterzijde zijn vele in
gêmoede overtuigd, hoe juist dr. Bos en zijn
politieke vrienden al in 1915 hebben gezien,
toen zij de leuze„in eens er af" hebben
aangehevenzoo liet het Huisgezin
(R.-K.) niet onduidelijk uitkomen, dat het
de voorkeur geeft aan eene heffing in eens
boven de Vries' Vermogen-aanwasbelasting.
Het is te hopen, dat men ter Rechterzijde
niet plotseling een of ander principieel be
zwaar tegen de heffinguin-eens ontdekt, nu
de „wetenschappelijke" bezwaren, in 1915
geopperd, zijn begraven, is er alle kans, dat
het Vrijzinnig-Democratische denkbeeld zal
worden verwezenlijkt.
te sluiten met de groote mogendheden on
der de bondgenooten, gelijkluidend mei het
door Polen op 28 Juni en door Czecho-Slo-
wakije den ITen September onderteekende
verdrag, waarin eene verbintenis is opge
nomen tot bescherming van de rechten der
minderheden. Noch Rumenië, noch Joego-
Slavië kunnen den vrede met Oostenrijk on
derteekenen zonder hunne handteekening te
plaatsen onder het supplementaire verdrag,
want het vredesverdrag bevat een bepaling,
inhoudende dat deze twee staten zekere ver
bintenissen aangaan met geallieerde mo
gendheden voor de bescherming van „de
belangen van bewoners, die van de meer
derheid der bevolking verschillen in ras, taal
of godsdienst", en ook voor de bescherming
van „de vrijheid van doorvoer en billijke
voorwaarden voor den handel met andere
natiën." Het zal de plicht van den volken
bond zijn toe te zien, dat de in deze bijzon
dere verdragen gedane beloften vervuld
worden. Ieder lid van den bond zal het recht
hebben de aandacht te vestigen op elk ver
zuim om ze te vervullen.
De Rumenen en de Joego-Slaven verkla
ren beiden, dat zij niets liever wenschen
dan de rechten van de minderheden te be
schermen; maar zij houden staande, dat het
een beleediging is van een souverein volk
te eischen, dat het moet gecloogen, dat de
volkenbond zich met zijne binnenlandscho
aangelegenheden bemoeit.
Deze verklaringen zijn ongetwijfeld op
recht en deze protesten zijn zeer natuurlijk.
Volken gelooven, evenals individuen, ge
woonlijk, dat zij in hun recht zijn, en zij
willen niet, dat men zich met hunne zaken
bemoeit. Niettemin zullen deze bijzondere
verdragen, charters van de menschenrech-
ten, moeten worden onderteekend. Wanneer
Rumenië verlangt een land van zeven mil
lioen menschen te blijven, dan kan het dit
doen en zal niemand het iets voorschrijven;
maar als het uitgestrekte gebieden, die
vroeger aan Hongarije en aan Rusland be
hoorden, zal krijgen, dan hebben de geal
lieerden het recht de voorwaarden te om
schrijven, waaronder zij het lot van millioe
nen in zijne handen geven. Wat Joego-
Slavie betreft, is de toestand dezelfde.
„Ik ben zegt deze correspondent
niet in Rumenië geweestmaar wat
Joeeo-SIuvie betreft rijn er zekere aanwii-
onlscliuldigde, Bulgarijc's goede voornemens
voor de toekomst uiteenzette en den stom der
Geallieerden verzocht.
Parijs, 18 Sept. (N. T. A. Draadloos
uit Lyon). Reuter bericht, dat de ontvangst
van Poincaré in de Guildhall op 14 October
is bepaald.
Washington, 19 Sept. (N. T. A.
Draadloos van Annapolis). President Wilson
heeft, in antwoord op een lijst van vragen,
die hem gedaan zijn door de volkenbond-
vereeniging te San Francisco, verklaard,
dat Groot-Brittannie de Vereenigde Staten
jiiet kan overstemmen in den bond,, dat een
vreemde regeering onder den bond geene
Amerikoansche troepen buitenslands kan
zenden, dat de bond een krachtigen invloed
zqI uitoefenen op de teruggave van Sjan-
tong aan China, dat de Vereenigde Staten
niet door art. 10 verplicht zouden zijn
Groot-Brittannie te helpen bij de onderdruk
king van een Ierschen opstand en dat onder
art. 11 een nieuw forum zou worden ver
kregen voor kwestiën van zelfbeschikking.
B e i 1 ij n 18 Sept. (W.-B.). Volgens
dagbladberichten heeft de commissie van
buitenlandsche zaken toegestemd in de on
derzoeking van het protokol tot nietigver
klaring van art. 61, al. 2, der rijksgrondwet.
De rijksregeering zal de Entente door baron
von Lersner laten mededeelen, dat Duitscn-
lana gevolg zal geven aan hun verzoek.
1 9 S e p t. De antwoordnota van de rijks
regeering aan de Entente ovej; art. 61 van
de rijksgrondwet is gisteravond door baron
von Lersner in Parijs overhandigd. In den
loop van dn dag van heden kan de bekend
making van de nota worden verwacht.
M n c li c n, 19 Sep t. (W. B.) Het vonnis
van de in hel gijzdaarsproces ter dood ver
oordeelden is hedenmiddag 1 uur in Stadel-
heim voltrokken. Er deden zich geen inciden
ten voor.
P a r ij s, 19 Sept. (N. T. A. Draadloos
van Lyon). Een telegram uit Sosnowice
houdt in, dat de intergeallieerde militaire
missie, die een paar weken in Opper-Silezië
onderzoek heeft gedaan, met haar werk is
gereed gekomen. De hoofden der missie
hebben met op één na algemeene stemmen
aan hunne regeeringen geadviseerd het ge
bied van Silezië onmiddellijk militair te be
zetten door ge&Uieerde troepen met h^t 002
en er is een eerecomité gevormd, waarvan
minister-president Nilti president en alie mi
nisters leden zijn.
H e 1 s i n g f 0 r s, 18 Sept. (W. B.) Do
Engelsche leening voor Finland, bedraden-
de zes millioen p.~t, is thans toegestaan.
M e 1 s i n g f 0 r s. 18 S e p t. (W. B.) Zoo-
als nu blijkt, is het vredesaanbod van Sovjet-
Rusland aan Finland reeds den lien Sep-*
tember radfotelegrafisch verzonden, i'sjits-
jerin zegt daarin, dat de vijandelijkheden te
gen sovjet-Rusland van Finsche zijde zijn
uitgelokt. Hij biedt een eerlijke verzoening:
ïan. Dientengevolge hebben de minister
president en de minister van buitenlandsche'
zal>m reeds deelgenomen aan de conferen»
tie der Baltische ministers in Tcompea.
Be r 1 ij 11. 1 9 S e p t (X T- A draadloos van
Naücn Te Ghristinnin is een groote branch
uitgebroken, naar gezegd wordt de grootste-
brand in de geschiedenis der Xoorschc hoofdv.
stad. De brand brak Woensdagvoormiddag;
legen elf uur in een machine-fabriek uit, en
sloeg weldra over op de omliggende houlop-
slagplaatsen. De brandweer is tegenover do
aangroeiende vlammenzee volkomen machte
loos. Dc stedelijke vlccschhallen dc gebou
wen van de veemarkt en de slachtplaatsen
worden met verwoesting bcdricgd. Dc brand
breidt zich nog steeds uil t
Bern, 18 Sept. (W€SHcbestuur
van de Nationale Egyptische partij deelt aan
de dagbladen mede, dut de revolutie in
Egypte opnieuw begonnen is. De bloedige
onderdrukking van den jongslen opslnnc
door de Engelsche autoriteiten, zou een op-
roer onder de bevolking veroorzaakt heb*
ben, zonder onderscheid van stand.
Washington, 1 9 S e p t. (N. T. Av
Draadloos van Annapolis). Het congres»
heeft heden in een vereenigde zitting danb
gebracht aan generaal Pershing.
Kaapstad, 16 Sept. (R.) Het lager*
huis heeft in derde lezing het wetsontwerp»
aangenomen tot aanvaarding van het man-,
daat voor Zuid- Afrika.
N e w-Y ork, 19Sept. (R.). Uit San luan
del Sur wordt bericht, dat generaal Gutier
rez, de revolutionaire léiderin Honduras, Sc-
gircigalpa heeft bereikt, van waar hij seinde,
'dat de revolutie volkomen heeft getrionw
Eeerd.
