BE IKRIGHTIHS IER COMPLETE KUILBUK GEOPEND. „DE EEMLANDER" BUITENLAND BINNENLAND EERSTE BLAD PM DE* ADïESTEtlTlEH 18e Jaargang Ne. 79 '-rt iBomEHïSFsiis-jHsTr:":;: post f 2.50i r« wcck <mel sra,i' «"ckcr.ng vongelukken) 0.15. «lioadeilijke nuuimc» f 0.05. HOOFDREDACTEUR: M«. D. J. VAN SCHAARDENBURG UITGEVERS: VALKHOFF C» BUREAU: ARNHEMSCHÊ POORTWAL. H0»KUT»toHT«etit.Ti«. INTERCOMM. TELEFOONNUMMER 513 o«tsu«eo'li *IU "r— moi. i «°-.:n.»;y^ti Politiek Overzichi Over de vraag waar de schuld aan het uitbreken van den wereldstrijd is te zoeken, is een nieuw en verrassend licht verspreid Hoor de verzameling van stukken, die op Jast van het departement van buitenlandsche zaken der Oostenrijksche republiek in het licht gegeven is. Gelijktijdig met deze in een Roodboek verzamelde stukken is een ge schrift verschenen, waarin een ambtenaar Ven het departement, dr. Roderich Gooss, onder den titel: „Het kabinet te Weenen en het ontstaan van den wereldstrijd" een cp 'de bronnen steunende beschrijving geeft Van de onmiddpllijke voorgeschiedenis van 'den internationalen brand van het jaar 1914. De beide gewichtigste stukken in deze verzameling zijn de notulen der zittingen van den ministerraad van 7 en 19 Juli 1914. Op grond van wat in die notulen is neergeschreven blijkt de opvatting, die lot dusver bestond over de rol, die door de leidende mannen der centrale mogendhe den in dit drama is gespeeld, geheel on juist te zijn. Tot dusver werd aangenomen, dat de regeering te Weenen door Duitsch- land naar voren was gebracht en dat zij ten slotte, toen de brand onmiddellijk dreig de, het bemiddelingsvoorstel van Sir Ed ward Grey had aangenomen, terwijl op dit beslissende oogenblik Duitschland de be middeling had verijdeld. Die opvatting is nu gebleken in strijd met de feiten te zijn. Juist het tegendeel is waar: Weenen nam slechts den schijn aan alsof het de bemidde ling aannam, maar had zich vast voorgeno men geene bemiddeling toe te laten. Deze notulen leveren het onomstootelijke bewijs, dat Oostenrijk-Hongarije den oorlog heeft Joorgedreven. Reeds een week na de ver moording van aartshertog Frans Ferdinand en zijne gemalin te Serajewo op 28 Juni is door de mannen, die destijds de regeering van Oostenrijk-Hongarije uitmaakten, be sloten, dat er oorlog zou zijn. Wannéér tot •dusver een andere opvatting daarover heeft bestaan, dan is dat te wijten aan de ver keerde voorstellingen, die toentertijd van 'liet gebeurde- zijn gegeven. Bij het openen van de zitting van 7 Juli merkte de voorzitter, de minister van bui tenlandsche zaken van Oostenrijk-Honga rije graaf Berchtold, t>p dat een antwoord moest worden gegeven op de vraag of het oogenblik niet was gekomen om door een krachtig optreden Servië geheel onschade lijk të maken. De Duitsche regeering w«s er over gepolst en men had zich verzekerd van Duitscnlands onvoorwaardelijken steun in het geval van oorlogsverwikkelingen met Servië. De Hongaarsche minister-president graaf Tisza bracht bezwaren in en verklaarde, dat hij nooit zou toestemmen in een verrassen- den aanval op Servië zonder dat diploma tieke stappen waren voorafgegaan. Een ultimatum aar. Servië mocht harde voor waaiden stellen, maar geene die niet kon den worden ingewilligd. In antwoord hierop zeide graaf Berchtold, dat slechts door een krachtig optreden een einde kon worden gemaakt aan de pan-servische propaganda. De Oostenrijksche premier .graaf Stuèrgkh verklaarde zich met kracht ten gunste van onmiddellijke militaire actie, Bilinski, de gemeenschappelijke minister van financiën, viel ook graaf Berchtold bij en drukte daar bij de overtuiging uit, dat een beslissende Strijd vroeg of laat onvermijdelijk was. In den verderen loop van het debat liet graaf Tisza, die in dit stuk in een geheel nieuw lichi verschijnt, nogmaals zijne waar schuwende stem hooren, maar hij bleef al leen staan. Een besluit, dat de aan Servië te stellen eischen een zóó ver reikend ka rakter moesten hebben, dat eene afwijzing met zekerheid was te voorzien, werd geno men met algemeene stemmen, op die van graaf Tisza r.a. In de zitting van 19 Juli werd de het ultimatum inhoudende nota aan Servië de finitief vastgesteld en besloten, dat de nota den 23en October om vijf uur 's namiddags zou worden overhandigd. Op voorstel van den Hongaarschen minister-prfes4dent weid besloten, dat dade lijk bij het begin van den oorlog aan de vreemde mogendheden zou worden ver klaard, da! de monarchie geen veroverings oorlog voert en niet de inlijving var. Servië beoogt. Graaf Tisza maakte van de een- stemmige-^enneming van dit besluit de toe stemming- var. de Hongaarsche regeering tot deze actie afhankelijk. De voorzitter graaf Berchtold sloot zich hierbij slechts met een zekere reserve aan; hij legde dit ibesluit zoo uit, dat Oostenrijk-Hongarije van Servië niets zou inlijven, maar zou trachten het door afstand van gedeelten aan de naburige landen zoo te verkleinen, da} het niet meer gevaarlijk was. DEGELIJK FABRIKAAT TA.V NI. VLEESCHHOUVVER HOF 43 AMERSFOORT TYKUD llKI)i:V TH VIER 1>RE SNELLE LEVERING VAKKUNDIGE VOORLICHTING. internationaal bestuur waren besproken door de ministers. Over den aard van die besprekingen is nu het \folle licht opge gaan. Het bewijs is geleverd, dat de oorlog niet is opgedrongen aan de monarchie, maar dat hare regeerders hem wenschten, en dat in de eerste plaats graaf Berchtold daarvoor verantwoordelijk is. BuiteBlanflsche Berichtiü Parijs, 2 6 Sept. (N. T.*A. Draadloos uit Lyon). De opperste raad, die heden on der voorzitterschap van Jules Cambon ver gaderde, heeft de bepalingen goedgekeurd van het ontwerp van het verdrag, dat de op het gebied van de voormalige Donau-monar- chie ontstane staten zullen sluiten tot rege ling van hunne verhouding onderling. Een nota van maarschalk Foch, waarin ge vraagd werd, dat de militaire deskundigen, die op het eind van ieder kwartaal de effec tiefs van het Duitsche leger voor het vol gende kwartaal zullen bepalen, de hoofdle- den- zullen zijn van de controle-commissie moest gaan. Audiënties. De gewone audiënties van de ministers van Landbouw, enz. en die van Binnenlandsche Zaken zullen Woensdag 1 Oct. a.s. niet plaats hebben. Nederland en Belgrë. NederJandschc vlugschriften in vreemde talen. Langen tijd zijn de Nederlanders tegen over de geen middelen ontziende annexio- nistische campagne der Belgen dl te lijde lijk geweest. Men suste zich in de verwach ting, dat de Nederlandsen-Belgische kwes tie ,;wel los.zou Icópen", liet ze, vol vertrou wen op Neerland's goed recht, over aan de Nederlandsche regeering en haar diploma tieke vertegenwoordigers, die de affaire wel zouden bedisselen en tot een goed einde brengen. Doch men zag niet in dat men verder der geallieerden, werd goedgekeurd. Het antwoord op de Duitsche nota, betref fende de door de Belgische autoriteiten in de districten Eupen en Malmedy werd vast gesteld. P a r ij s, 2 6 Sept. (N. T. A. Draadloos uit Lyon). Uit Metz wordt bericht, dat maar schalk Joffre en diens echtgenoole gisteren te Metz per exha-trein aangekomen zijn. Vijftig kinderen uit de streek van Pont-è-Mousson stonden in dubbele rij op het station ge schaard; buiten wachtte een eere-com- pagnie. Joffre werd levendig toegejuicht. Door den commissaris der republiek werd hem een souper aangeboden. M e t z 25 Sept. (R.) In Lotharingen is het geschil in de mijnindustrie geregeld. Het werk zal morgen in het geheele mijndistrict hervat worden. Berlijn, 26 Sept. (W. B.) De hoofd commissie van -de nationale vergadering heeft de financieele positie van den rijks- president in dezen vorm goedgekeurd, dat de jaarwedde op 100.000 mark en de to taal-uitgaven op 600.000 markt bepaald zijn. Een bedrag van 704.000 mark was voorgesteld. Daaronder zijn begrepen 100.000 mark, die ter beschikking van den president zijn gesteld, maar waarover ver antwoording^ moet worden afgelegd. Aan net hoofd" van het bureau van den president komt een chef te staan. De voor gestelde drie referendarissen en drie com miezen-redacteurs rijn geschrapt. Londen, 26 Sept. (R.) De conferen tie van de spooiwegmannen met minister Eric Geddes werd om 5 uur namiddags ver daagd. De gedelegeerden var. de spoorweg- mannen begaven zich daarop naar de wo ning van den eersten minister, om dezen om een onderhoud te vragen. De leider van de spoorwegmannen Thomas antwoordde aan een ondervrager, dat hij niets te zeggen had. Officieel wordt medegedeeld, dat n8 af loop van de conferentie in Downing sfreet Lloyd George met Bonar Law en andere leden der regeering den geheelen toestand vrij en openhartig heeft besproken. Er werd 'besproken, dat morgen op het middaguur een nieuwe be-spreking zal plaats hebben. B e r 1 ij n, 2 6 Sept. (N. T. A. Draadloos van Nauen). De Duitsch-Oostenrijksche po gingen om de door het kolengebrek in den aanstaanden winter dreigende ramp le voorkomen, hebben tot het resuitaat geleid, dat thans uit het Astauer bekken en het bruinkoolgebied van den Noordwester spoorweg grootere contingenten zullen wor den geleverd. B-e r 1 ij n 2 6 Sept. (N. T. A. Draadloos van Neuen). Volgens een bericht uit Mitau zal de regeering van Noordwest Rusland deelnemen aan de vredesonderhandelingen Onder de beide stukken staat vermeld,in Mitau. dat keizer Frans Jozef er kennis vnn heeft genomen. Dat is eerst geschied nadat de oorlog was begonnen. Het officieuze communiqué, dat aan de pers is- verstrekt op den dag na de beslis sende vergadering van de Oost.-Hong. -AJeeeering. hield slechts in. dat kwest'.ën van Londen, 26 Sept. (R.) De Times be richt uit Montevideo, dat luitenant Vogel, die betrokken is geweest in het Luxemburg- Liebknechtproces, daar is aangekomen. Hij is onderweg naar Chili, waar hij belast is met een zending voor de Duitsche regee ring. Terwijl wij ons opsloten binnen onze eigen muren en de Belgen „maar lie ten praten", trachtten dez.e laatsten met een onverdroten ijver en met behulp van zoo- als de heer Efout onlangs nog in de „Toorts" onthuld heeft immense fondsen de pu blieke opinie bij die mogendheden, welke in het conflict tusschën Nederland en België zich het zeggenschap hebben gevindiceerd, te bewerken ten gunste der Belgische aan spraken. Nu is van Nederland uit niet ter rechter tijd het gevaar ingezien dat in zulk een bewerken van de publieke oponie lag. In den aanvang heeft men niet beseft dal de Fransche zegswijze „Calomniez, calomniez, il en reste toujours quelque chose", veel kans liep ook hier bewaarheid te worden met andere woorden, dat. indien van Neder- landschen kant de Belgische beweringen onweersprokenibleven, dit bij de groote mo gendheden en 'de daar zoo machtige open bare meening wel den indruk moest ves tigen „dat de Belgen toch wel in menig op zicht gelijk hadden". Weliswaar riposteerde de Nederlandsche pers met kracht tegen de Belgische preten ties, en verschenen er allengs ook brochu res die hetzelfde ten doel hadden, doch bij de lectuur van menigeen van die vlugschrif ten kwam bij ons de verzuchting op„Hoe jammer dat de Franschen en Engelschen in hunne eigen taal hier eens niet van kennis kunnen nemen I" Gelukkig hebben bekwame Nederlanders ten slotte ook deze tekortkoming ingezien. En zoo verschenen er den laatsten tijd een aantal brochures, gesteld in de Fransche of Engelsche taal, die, naar we hopen, hunne nuttige uitwerking op breede kringen in het buitenland niet zullen missen. Behalve op de bekende brochure „Vers l'apaisement Hollando-Belge" worde hier ge wezen op eene brochure overdruk uit den „Militairen Spectator" „La manoeuvre autour du Limbourg néerlandais en aout 1914", étude stratégique sur la position du Limbourg par le capitaine „Loyal" de l'ar- mée neerlandaise. Kapitein „Ronduit" heeft n.l. in de Militaire Spectator uiteengezet hoe de ware toedracht vari zaken aan de Neder landsche grens is geweest in Augustus 1914, vooral omdat er nog altijd personen zijn, zelfs onder hen die goed op de hcogté kun nen geacht worden, die een volkomen ver keerd begrip hebben van de omstandigheden waaronder de Duitsche legers Belgisch ge bied zijn binnen gedrongen en 'van den weerslag die de handhaving en de eerbiedi ging der Nederlandsche onzijdigheid op het veloop der krijgsoperaties hebben gehad. In deze strategische beschouwing toont Kapi tein Ronduit aan van welk belang de be waking van Limburg door Nederland ook voor België en de geallieerden is geweest en bewijst hij onweerlegbaar dat de toestand der Belgen in 1914 volstrekt niet gunstiger zou zijn geweest, indien ze Limburg tot en met Venlo in hun bezit hadden gehadZe zouden trouwens geen leger hebben gehad om zulk een lange linie te verdedigen. Deze brochure is thans ook in het Engelsch verschenen. Beide uilgaven, zoowel de En door de Utrechtsche Uitgeversfirma A. W. Bruna en Zoon. Van den meest recenlen datum is een brochure „A Dutchman's Reminder ge schreven door den heer A. Groeninx van Zoelen en verscheen bij Nijgh en van Dit- mar's Uitgevers Maatschappij. Dit is géén overdruk van een reeds elders geplaatst stuk, doch een geheel oorspronkelijk werk, dat tot dusver alleen in het Engelsch het licht heeft gezien. Wij spreken de hoop uit, dat dit spoedig ook in het Nederlandsch zal gebeuren. •In een voorwoord deelt de heer Groeninx van Zoelen mede bij zijn werk van kapitein Ronduit's brochure te hebben gebruik ge maakt; zoomede van een historische studie over Beigië's neutraliteit door-zijn vriend Geerten Gossaert. Onze lezers herinneren zich dat wij onaangs de brochure van dezen laatste over de internationale beteekenis der Vlaamsche beweging uitvoerig in dit blad hebben besproken. De beschouwingen die hij daarin over het wezen der Belgische neutraliteit ontwikkelde, vinden wij dan ook in de brochure van den keer Groeninx van Zoelen opnieuw geresumeerd. Met groote 'bekwaamheid ontzenuwt de heer G. van Z. de Belgische pretenties op velerlei terrein. Niet dat hij inconciliant is. Zoo stelt hij voor om in de Scheldekwestie tot een accoord te komen Hij gaat daarbij uit van de regeling, die in 1885 op de con ferentie van Berlijn ten aanzien van den Donau is getroffen. Dat is hem een aanwij zing, hoe de kwestie van de Schelde en later van alle internationale rivieren kan worden opgelost: een internationaal gezag, dat ge schillen tusschën de oeverstaten beslecht. Maar hij acht dot eerst mogelijk, wanneer er in den- Volkenbond een scheiding van be voegdheden heeft plaats gehad, een schei ding namelijk tusschën het politiek toezicht, door de gezamenlijke volken in dien Bond uitgeoefend, en een onafhankelijke recht spraak over de aangelegenheden, welke die volken hebben weten te steriliseeren. Hij ge bruikt dit woord om te kennen te geven, dat kwesties, die tot geschil aonleiding kunnen geven, die m. a. v:. smetstof bevatten, die nen le worden gesteriliseerd/Zoo zou hij de internationale rivieren willen steriliseeren. Een onafhankelijk gerecht, een hof van ar bitrage, zou dan de internationale macht moeten zijn die verschil van meening bij- •iegt of er in beslist. Ten aanzien van de Schelde stelt de schrijver als modus vivendi voor „Vrije doortocht voor Belgische of" (andere) „vreemde oorlogsschepen, zonder Neder lands soevereine rechten in gpvan*- te nren- gen dcor de mogelijkheid van botsingen met de wapenen op ons grondgebied". Een op lossing die ongetwijfeld gevaren inhoudt, v.ant hoe zou men eventueele botsingen wil len keeren? Vandaar vermoedelijk dan ook dat de schrijver een sterk fort bij Vlissingen noodig acht. Ten slotte weet de heer Groeninx van Zoelen nog een curieuze geschiedenis mede te de el en. Hij beantwoordt de vraag: „Wat is de die per liggende beteekenis van de campagne der Belgische regeering tegen het Konink rijk der Nederlandschen" als volgt: „Tijdens den oorlog drong de Westfaal- sche ijzer- en staalnijverheid aan op inlij ving van België, ten einde de in beslag ge nomen Belgische mijnen in de Vlaamsche Kempen tegen een lage schatting te ver krijgen. f,Dezelfde mijnen in de. Kempen, die Mathias Stinnes en zijn vrienden zoo'n heerlijke buit hadden toegeschenen, waren jaren vóór den oorlog grootendeels al in con'cessie gegeven aan Fransche mijn- magnaten in ^Jrie. Reeds in 1916 nein dit syndicaat een zoogenaamden persagent in dienst, namelijk den heer Edmond Patris, eertijds verbonden aan de Soir, teneinde Zaterdag 27 September 1919 bewijsnummer, elke icKel meer ü.;j^ d.cnsfaant .o.' dmpen 1—5 ic3cl. t 0.50. Voor handel en bedriit bc;(.i.in leer voordccllge bepalingen lol liet herhaal' advcriccicn. bij abonnement. ïïcne clicul.i n bevallende de voorwaarJcn. wordt op aanvraai - toegezonden. Bewijsnummers 5 cent. telde. De hooge druk van den oorlogsdamp kring bleek voor vermetele plannen gunstig. Koelbloedige politici als Poulet, van der Vij ver en Helleputte verloren hun invloed vn de ster klom op van mannen als Renkih, Vlanmschh&ter van beroep, van der Volde, socialistisch millionnir en minister vnn in- tendnntie, llyiïïnns, vrijmetselaar km l van de vrijmetselaarsbent in Brie en - komst ig minister van buitenlandsche zaken. Er rijpte e*n reusachtig ontwerp. De staal- en ijzerkoningen van Brie do voornaamste eigenaars van de kole. in de Noordelijke Kempen, met de uitge strekte industrieele centra van Elzns-Lor n- ringen naast de deur, ontwierpen een - r.nnlverbincling tusschën die zoo v 1 gein ëi\ rijke streken. „Steenkool en ij/.er wogen echter in verbinding niet zoo goed' t< .,en Ikanr p. Nederlands rijke kolenmijnen in Zuid-Lim burg, die de natuurlijke voortzetting van de koienyelden der Kempen vormen, schenen voorbestemd om een schakel te vormen in deze keten van rijkdom en haar te maken tot het prachtigste samenstel van economische macht op het Vasteland. Niet alleen zou deze regeling, alleen reeds door het gewicht van fimrcieele belangen, de Frai suhe orien teering van België verzekeren, maar het Ko ninkrijk der Nedcriarden zelf. van zijn eenige kolengebied beroofd, zou voor den handel van het Zuiden een veel veiliger markt wórden." Tot zoover het verhaal van den lieer Groeninx, waai vnn de waarschijnlijkheid ook door den heer Elout (in het Handelsblad) is bevestigd. De heer G. voegt hieraan nog een pikan te noot toe. Hij herinnert er aan, dut niette genstaande strategisch het Noorden van ons Limburg het belangrijkst is, minister Hymans den 20en Mei le Parijs uit strate gisch oogpunt vooral nadruk legde op Jiet bezit van Maastricht, „Mosae Trajectu/n, de eeuwenoude poort van inval in West-Euro- pa voor de Gemiaensche stammen" („waar van ze tusschën honkjes", merkt de heer Groeninx ter snede op, „in 1914 geen ge bruik maakten"). .Die onnauwkeurigheid van militairen aard", laat de schrijver er op volgen, „wordt nu duidelijk, wanneer wij be denken dot Maastricht het centrum is van het Nederlandsche kolenbekken!" Brochures als die van den heer Groeninx van Zoelen en kapitein „Ronduit" kunnen er zeer veel toe bijdragen dat in het buiten land heerschende misverstanden inzake de Nedèrlondr.ch-Belgische kwestie worden weg-gëVaogc!. Mogen ze op veel succes kun nen bogen! Eeuwfeest 4e regiment h u- zaren. Gistermorgen en -middag is op de Gorsselsche heide onder zeer groote be langstelling van het publiek een revue ge houden. Precies elf uur stond het regiment links van het Quor ebosch opgesteld; vóór het bosch de reünisten te paard en te voet Even daarna verschenen de vertegenwoor** digers von H. M. de Koningin, de gep. vice-* admiraal F. Baudin, chef van het militaire huis, en ritmeester jhr. H. A. van Reigers berg Versluys. Na de officieele begroeting en de inspec tie zette het geheele regiment zich in be- weging en defileerde. Het regiment (in inarschtenue) passeerde tweemaal de re vue; daarna kwam het in galop opzetten on der de schetterende kinnken der muziek. Hierop volgde een spiegelgevecht, hetwelk- een indrukwekkend, grootsch schouwspel opleverde. Gisteravond werden feestmaaltijden aan gericht voor onder-officieren, oud-onder officieren en Voor korporaals en minderen, garnizoensgewijze. Daarop werd voor hen in den schouwburg een comedievoorstellinpr gegeven. B o t e r u i t v o e-r. De Minister van Landbouw heeft bepaald dat aan de boter, bereid d.oor producenten, welke zich schrif telijk hebben verbonden tot nakoming der verplichtingen, hun ingevolge artt. 1 en 2 aan de beschikking van 15 Augustus j.l. op gelegd, zal mogen worden uitgevoerd 20 pet. der productie over de week 14 Septem ber20 September j.l. Aan dezen uitvoer is tevens de voorwaar de verbonden, dat vorenbedoelde producen ten voor eigen rekening.en risico even tueel voor rekening en risico van de ver koopcombinatie, waarbij zij zijn aangesloten tegenover iedere honderd K.G. boter, waarvoor zij consenten zullen ontvangen, honderd vijf en zestig K.G. boter in koelhui zen apsloan en tusschën 1 November 1919 en 15 Februari 1920 op eerste aanvrage door of namens den Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel afleveren tegen den prijs van 2.80 per K.G. verhogcl met een in overleg met belanghebbenden nader te bepalen bedrag aan opslagkosten. Salarissen P. T. T. personeel. Op de vraag, door enkele organisaties tot de Regeering gericht, of het gerucht waar heid bevat, dat de door de Salariscommis sie voorgestelde regeling van de salarissen voor het P. T. T.-personeel door de Regee- zijn politieke belangen te bepleiten. Weldra] ring niet zal worden overgenomen, is geant. bracht deze betrekkingen tot stand met de woord, dat het gerucht onwaar is. annxeionistiscne XXe Siècle, destijds ver- j rcioLiicitcii. .uuauc schijnende te Havre, en geestverwante le-^>e minister van Waterstaat heeft be" gelsche als de Fransche/ zijn uitgegeven den van de Belgische regeering die daar ze- noemd tot tijdelijk ingenieur M. le Co»

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1919 | | pagina 1