ScMtóerijea-ïentoonstelling
AMERSFOORTSCM DAGBLAD „de eemlander"
FransKoverwaard, Ype Wen-
ning,ldsWiersma,LouisBron,
John Ruya, Jan Sluyiers, Piet
van der Rem en anderen, -
Van 26 September tot en met
30 Sept. van 10 tot «34 nor.
binnenland
Men Pols-horloges
Willem Groenhuizen
DERDE BLAD.
buiten lan
VAPJ
In het Loqegebouw, Van Persijnstraat la.
Catalogus ve. krijgbaar In VALKHOFF'S BOEKHANDEL
(Y, O. DE JONG)
Baitenlandsche Berichttu
Lanjestraat - Amersfoort
FEUILLETON.
TROTS.
IS© Jaargang
No. 79
Politiek Overzicht
Wanneer de Entente het denkbeeld van
eene militaire interventie in Rusland prijs
geeft omdat zij tot de conclusie is gekomen,
lot het haar mogelijk zal'zijn door nanwen-
-iing militaire machtmiddelen :scvjet-
'^usiand ten onder te ^rengcn, clan volgt
laar uit heinas niet, dat men daardoor dich-
ler ,-ekomen is bii het einde van den strijd
in Rusland De Entente onttrekt zich aan
n strijd, maar tusschen de elementen, die
innen de grenzen van het voormalige cza-
enrijk worstelen om de heerschappij in het
and. blijft de burgeroorlog woeden. Van
leide zijden wordt deze strijd onder ver
schrikkelijke wreedheden gevoerd. De. on-
:~i kige bewoners, plattelanders en stede-
c n, onder de laatsten inzonderheid de
.1. worden dikwijls achter elkaar eerst
.'oor de eene partij en, als het krijgsgeluk
is l keerd, door de andere partij uitgeplun-
x j«?;o. schandelijk mishandeld en in niet ge-
in: aantal van het leven beroofd. De gru-
h n, waardoor Duitschland in den dertig-
n oorlog geteisterd werd, herhalen
'r !rie eeuwen later in Rusland, nog ver
werpt door de vorderingen van de tech-
in de twintigste eeuw.
e lang deze vreeselijke toestand nog
inhouden, is moeielijk te zeggen. Dat
ivan afhangen of de omkeering, die
^erpoederen moet komen, langeren of
v :en !iid/zal noodig hebben om door te
a :en. De genezing zal van onderen op
en beginnen. Eenmaal zal de tijd ko-
waarop het inzicht zich baan breekt,
de weg, die nu wordt begaan, leidt naar
ondergang. Dan zal bet volk, grondig
oocheld, zich afwenden van de valsche
rs die beloofden een paradijs op aarde
te zullen brengen, maar er een hel van heb
ben gemaakt. Maar wanneer dat zei zijn,
dr rover is bezwaarlijk eene voorspelling te
deer, Er ligt over Rusland een sluier, die
p n halfduister schept, waardoor moeielijk is
keen te zien. Rechtstreeksche berichten uit
het groote gebied, dat Lenin beheerscht,
"reiken de buitenwereld maar zeider. In
et onderstaande verslag, aan de Bercjnsche
or warts ontleend van een rede, die door
'■-o Russischen sociaal-democraat Abramo-
h over het bolsjewisme in Rusland ge
houden is, is een man aan het woord, die
met eigen oogen den toestand heeft beke
ken. Men vindt daarin dien toestand fildus
geschetst-
.De toestanden in Rusland zijn thans veel
erger dan zij in een pas verschenen boek:
„Brieven uit sovjet-Rusland" geschetst wor
den. De fabrieksindustrie wordt verdrongen
door de handwerksnijverheid, die met de
primitiefste middelen werkt. Slechts weinige
roote fabrieken worden, ofschoon zij niets
coen hebben, door de regeering in stand
-den. om geene arbeidersoproeren te
'alen ontstaan. Alle voorwaarden voor een
productie van kolen en ijzer ontbreken, om
dat het Oeral- en hef Donetzgebied zich in
de handen van de vijanden bevinden. Het
vériceer staat geheel stil, de landbouw wordt
'oo: de boeren stelselmatig gesaboteerd,
',n om de socialiseeringsplannen van de
;ering tegen te werken, verbouwen de
ren niet meer dan zij noodig hebben
\Gor hun eigen levensonderhoud en voor
een met ijver gedreven smokkelhandel. De
nsbegrooting wijst een tekort aan van SO
polbard. Daaraan hecht men echter geen
•ermatig gewicht, omdat men het, in te
genstelling tot de kapitalistische staten,
„aan het volk, dus aan zich zelf, schuldig
is". Productie en consumtie kunnen na
tuurlijk niet gesocialiseerd worden. De
smokkelhandel bloeit in Rusland zooals nev-
gens eïdiers. Voor enorme prijzen is alles ie
Zatirdag
27 Septembgr 1919
krijgen. De winst deelt de speculant met den
ambtenaar.
De bourgeoisie wordt tot aan uitroeiing
toe genegerd. Maar ook tegen de arbeiders
wordt met machinegeweren opgetreden,
zoodra zij trachten tegen de dictatuur op te
komen. Zoo werd niet lang geleden een
protestvergadering van de werklieden der
Moskousche Alexanderwerken met ma
chinegeweren uiteen gedreven, waarbij 80
dooden vielen. Het binnenlandsche kapitaal
bestrijden de communisten tot op het
bloed, maar aan het buitenlandsche doen zij
concessiën. Een radensysteem is er in Rus
land niet. Wel zijn er raden, maar niet als
organisatie van hét proletariaat. Verkiezin
gen zijn er niet; de raden worden van „bo
ven" ingesteld. Als er verkiezingen zijn, dan
wordt de raad slechts dan erkend, wanneer
hij zich op den grondslag van de sovjetcön-
slitutie stelt. De raden durven zelf geen be
sluit nemen. Bij elke gelegenheid winnen zij
raad in van de boven hen staande autori
teiten en daarom noemen zij zich radon.
In Rusland bestaat niet de dictatuur van
het proletariaat, maar de dictatuur van een
partij, een minderheid.. Het proletariaat kan
slechts dicteeren als het georganiseerd is
en dat was het Russische proletariaat nooit.
Thans, nu de communisten in Rusland de
staatsmacht in handen hebben, is slechts
een tiende deel van het proletariaat in
hunne partij georganiseerd. Van vergade-
rings- en vereenigingsrecht kan volstrekt
geen sprake zijn. Deze vrijheden geniet
slechts het „welgezinde" proletariaat, waar
van het ambtenaarspersoneel der raden het
grootste deel uitmaakt. Alle ambtenaren
van de sovjet moeten zich bij de commu
nistische partij aansluiten of ontslag nemen.
Daardoor wordt de partij met zooveel vuil
besmet, dat zij er in dreigt onder te gaan.
Onder deze omstandigheden daalt de dicta
tuur van de partij af tot een dictatuur van
de slechtste elementen. Dat heeft weer tot
gevolg, dat een uitgebreide spionage pe-
oerd wordt, die in handen is van de bui
tengewone commissie. Deze commissie laat
niet alleen ieder gevangen nemen, die haar
verdacht voorkomt, maar veroordeelt hen
ook dadelijk, ofschoon dat niet tot hare be
voegdheden behoort. Terechtstellingen in
massa zijn aan de orde van den dag. Zelfs
de ochrana heeft nooit zoo wreed gewerkt.
Zoo is nu de stand van zaken. Zoo ziet het
bolsjewisme er uit."
P a r ij s, 2 5 Sept. (N. T. A. Draadloos
van Lyon). De Raèd van Vijf hield Donder
dag zitting onder voorzitterschap van André
Tardieu, daar Picfion zich ophield in het
Palais de Bourbon! Men keurde het verslag
der Spitsbergencommissie goed. De archi
pel is om te beheeren toegewezen aan
Noorwegen; eènig voorbehoud werd ge
maakt met betrekking tot rechten, die
vreemdelingen er verwierven, en-de exploi-
len nog niet beslist.
De Raad liet recht wedervaren aan Portu
gal's eisch inzake de enclave Kionge, in
het Noorden van de kolonie Mozambique,
die zal worden losgemaakt van Di^itsch-
Oost-Afrika en toegewezen aan Portugal*
Wat het Galicische vraagstuk betref:, ver
wees de Raad naar een bizondere commis
sie voor onderzoek de door Paderewski ge
maakte opmerkingen, die zich kantten te
gen de oorspronkelijk aanvaarde, oplossing,
volgens welke Galicië voorloopig een auto
nome provincie zou vormen onder Poolse he
souvereiniteit, terwijl de definitieve regeling
zou plaats vinden door een volksstemming.
Ten slotte bepaalde de Raad gedeeltelijk
de grenzen van Polen. Men zal zich herin
neren, dat aan de Russische zijde een linie
was aangewezen, die de Poolsche troepen
niet mochten overschrijden. Vermoed
wordt, dat de gebieden ten W. dezer linie
definitief aan Polen zullen worden gege
ven; maar omtrent de streken, ten O. dezer
linie, is ten aanzien van toekenning aan Po
len og niet beslist.
New-York, 25 Sept. (N. T. A. Draad
loos van Annapolis). In een rede te Cheyen
ne (Wyoming) zeide president Wilson, dat
artikel 10 in het vredesverdrag moet blijven.
De voorgestelde reserves bij artikel 10 zijn
gelijkwaardig met wrekelijke amendementen
en met verwerping van het verdrag. Als
de president der Vereenigde Staten een ge
wijzigd verdrag moest aannemen, dan zou dit
beteekenen, dat met Duitschland moest, wor
den onderhandeld over een afzonderlijken
vrede. De betuigingen van vriendschap voor
China door hen, die het verdrag willen doen
mislukken, kenschetste hij als ijdel rumoer.
N e w-Y o r k, 2 5 S e p t. (N. T. A. Draad
loos van Annapolis). Staatssecretaris Baker
en de oud-president W. J. Bryan houden in
Washington redevoeringen, waarin zij met
kracht opkomen voor den volkenbond.
Husted, van New-Pork, heeft eén voorstel
ingediend bij het congres, strekkende dat de
Amerikaansche oorlogsschepen moeten wor
den teruggetrokken van de Adrintische
1(USt.
N e w-Y o r k, 2 5 S e p t (N. T. A. Draad-
loos van Annapolis). In het huis van ver-
tegenwoordigers is door Rodenburg een
voorstel ingediend om de rechtskundige
commissie op te drogen onderzoek te doen
naar en een lijst op te maken van de ge
schenken,-die door Wilson ontvangen zijn
in Europa.
B e r l ij n, 2 5 Sept. (W. B.) De admirali
teit bericht, dat de Duitsche mijnenzoekers
langs de Jutlandsche kust een tien zeemij
len breede strook, bevaarbaar voor groote
schepen, van mijnen hebben .gezuiverd. De
aldus ontstane nieuwe scheepvaartweg ver
bindt een zestig mijlen lang mijnenvrij ge
bied van de Duitsche bocht met do even
eens miinenvrije wateren der noordelijke
Noordzee en het Skagerrak. De Noorsche
havens kunnen nu worden bezocht en even
eens de vangplaatsen der noordelijke visch-
gebieden. Het hoofdpunt der aldaar werk
zaam zijnde mijnenzoekersvaartuigen was de
Deensche haven Esbjerg. De arbeid in dit
gebied wordt voortgezet en men kan weldra
uitbreiding tegemoet zien van den „noorde
lijken scheepvaartweg".
Bremershavèn, 2 5 Sept. (W B.)
Niet alle bemanningen der stoomvisschers-
vnarttfigen in de plaatsen aan de Beneden-
Wezer hebben afgemonsterd, zoodat morgen'
al verschillende vaartuigen weer zee kunnen'
kiezen. De reeders besloten in den vervolge
geen zeelieden aan te monsteren, die be*
hooren tot den Zeeliedenbond.
Londen, 2 5 Sept. (N. T. A. Draad
loos uit Carnovon). De groote tentoonstel*
ling op het gebied van scheepvaart en ma
chinerieën is heden in Olympin geopend.
De Nederlatidsche inzending is ook zeer be
langrijk en zal de aandacht trekken.
Parijs, 2ö Sept. (N. T. A. Draadloos
van Lyon). De correspondent vond c Mat ia:
te Rome meent te weten, dat de kroonraad
zich zal hebben uit te spreken óver twoo
plunnen ,en wel: le. de overrompeling vnnij
de thans in Fiume zijnde troepen, en 2e. del
officieele inbezitneming van Fiume door
Italië tot dat de conferentie zich zal hebben!,
uitgesproken. Voorts deelt do Matin onder
voorbehoud mede, dat de kroonraad zal over
wegen het zenden van een officieele mede-
deeling aan Wilson.
N e w - Y o r k 25 Sept. (N. T. A. Draad
loos von Annapolis). De staalstftking bib it
op de zelfde hoogte. In het westen is het
aantal staker grooterin PennSylvnnie kec-
ren velen terug naar het werk.
Uit het boekbinder s'b e drjj i
24 Sept. j.l. had een bespreking plaats tus
schen afgevaardigden van den Nederl. Bond
van Boekbinderspatroons en van de vier
contracteerende werknemers-orgunisaties in
de boekbinderij.
Van patroonszijde werd het noodzakelijke
aangetoond om niet voort te gaan met het
spel: loonsverhooging, verhooging van den
prijs der artikelen, waardoor verkregen loans
verhooging terstond weder in een deficit
wordt omgezet. In de boekbinderij is het on
doenlijk om vóór 1 Jon. 1020 weder loons
verhooging toe te staan, ook afgezien van
het blijven draaien in dien vicieusen cirkel.
De werknemers wezen op de verhooging
van den prijs der eerste levensbehoeften
enz. Worden van regeeringswege maatrege
len daartegen genomen, zoo dpen die toch
pas na langeren termijn hun uitwerking,
meende men, gevoelen
Van patroonszijde wordt dit niet ontkend.
Het voorstel, qm door verlenging van den
werktijd de productie te verhoogen en daar
door den werknemer meerdere inkomsten te
verschaffen, werd door de werknemers on
doenlijk geacht.
De werknemers werden ten slotte bereid
gevonden om aan hun ledenvergadering de
vraag voor te leggen, wat te doen is om in
den achterstand der inkomsten eenigszirw le
voorzien, bij voorbeeld door het geven van
een geldelijke tegemoetkoming in eens.
\V achtgeldrcgeling s i g a re n-
industrie. Men meldt ons, dat de wacht
geldregeling in <ic sigarcnindustric einde Oc-
lober zal worden opgeheven. De nog ovcihlij-
vendc workloozcn zullen gesteund worden uit
de bondskasscn <lcr vier werkliedenorganisa-
lies. Hierdoor zou de contributie voor Aczc
kas met 100 moeten worden verhoogd.
Tegen d e n polsslag v a n onttn
I ij d De klompenfnbrikanterl te St. OeAcn-
rode en pmsIreken hebl>en besloten het uurloon
hunner arbeiders met I> cl. te verlagen.
Zij zitten n.l. mei groote voorraden, terwijl
handel en uitvoer onmogelijk schijnt.
De s I a k i n g der aardappel
rooiers te Ter Apcl duurt voorl. Slcdbts
cnkccl boeren hcb!>en dc cischen der stakers
ingewilligd. Er zullen thans e«n 50-tal rooi-
machines wordengebezigd, welke het werk'
in enkele dagen kunnen verrichten waardoor,
de diensten van het grootste deel der arbein
ders overbodig worden. J
Liefde is als oranjemarmelade: zoet met
een bitter nasmaakje.
jrWELIICR
Roman
door
M r H. J. LAMBERTS HURRELBRINCK.
12
..Neen," Jeanc, dal weel ilc wel," thans de
moeder, dat jij en Berbkc niet naar. onzen dood
\i rlangt" terwijl /e zachtkêns drukt z'n hand.
,En ik ook nicl Jeanc, dat gelool ik ook niet,
daarvoor hebben wij jelui altijd te lief gehad
maar om op ons apropo terug te komen jc
zoudt alzoo willen, dat ik die nandeelen kocht»
voor hoeveel zou dat wel zijn?''
Dat kun je zelf uitrekenen wij hebben je
Ü?i gd. dat er vüftig aandeclen zijn tien
duizend francs, waarvan Réné met Emile c"
Berbkc na den dood van tante Anneke er tien
in hun bezit hebben gekregen, dat is alzoo
honderd duizend francs.
„Dus.ik zou jou vierhonderd duizend francs
in de hand moeten geven om die andere aan-
deelen te koop9n."
,,Dnt lcomi uit vader."
,.Zcg Jeanc, mankeert het jou nu daar bo
ven jc weet tochi zelf wel, dat, als ik maar
tienduizend francs in de commode had liggen,
dat ik daar altijd land voor heb gekocht, al
tijd locjocr dooi* den hof grooter heb ge
maakt ik durf dan ook zeggen, dal ik op
dit oogenblik de grootste grondeigenaar van
heel Hol/hcim ben. maar voor geen vijfduizend
francs aan contanten heb. hoe wil ik dan zoo
maar eventjes aan vierhonderd duizend irancs
komen.... 'n bagatel, vierhonderd duizend
francs."
...le zoudt het land kunnen verkoppen" met
Gesmoorde, angstige stem. zonder hem aan
le zien.
Driftig is hij opgestaan, terwijl de trillervde
vuist zwaar bonkt óp de tafel en danmu-t bul;
derende trompetstem tol zijn vrouw: „Truike*
hocy- je dal, versta jc dat, wat Jeanc me daar
durft proponeeren 't land verkoopen, dat
land, waar vader en moeder, jij en ik ons gan-
sclie leven als paarden voor gewerkt hebben,
verkoopen, ons geluk, onze zaligheid, ons hei
ligdom nooit Jeanc, nooit, zoolang als wij
leven, moeder en ik. zoolang zal geen Vreemde
er een poot op zetten; dat land blijft van ons,
tot wij den laatsten adem hebben uitgeblazen,''
en met nieuwe knokkende slagen „van ons, van
ons allebei."
„Nu, dan niet vader; je hoeft jc daar echter
niet zoo giftig over te maken 't was goed
gemeewd om jelui een rustigen ouden da<£ te
bezorgen, Bcrbke had er al over .geprakke-
zeerd, dat jelui dan ook in Luik of in dc eon-
trèe zoudt komen wonen; 7e zou dan ie dolen
dag met den kleinen Gérard bij jelui of jelui
bij ons kunnen komen '-
„Dus... wij weg uit Holzheim, waar wij alle
bei geboren zijn. ons geheelen leven gewoond
hebben, waarbij niks anders als Gods zegen
gekend licbbc». „wij" weg \nn dezen hof. tan
dit land.... je zoudt ons allebei net even goed
direct naar het kerkhof kunnen laten brengen
neen Jeanc, neen jongen, lamenteer daar
nu niet langer over. daar komt niks van in
ieluLkunt zoo dikwijls als jelui verkiest bij ons
komen hoe meer, hoe liever, maar „wij"
weg gaan.1100.il. nooit van z'n leven, heb ilc
gelijk ol niet Truike?
„Ik vind alles eoed. v u jij resolveert Gra-
dus" in "zuchtend gefluister.
Een pijnlijke stilte dien verderen middag;
de oude Voncken rookend ziin pijp met lange
reutelende smakken, Jeanc blazend met voor
uitgestoken fluillippen kringetjes jiii de goud
gerande sigaar en de moeder in peinzend ge-
staar, gedoken in den hoogen, houten leun
stoel, de gevouwen handen in haar schoot.
Een stemming van vijandig tegenover clkaar
zijn, zonder aan dat hoos voelen uiting te dur
ven geven.
Lang, heel long zoo.
Eindelijk Jc^nc „ik geloof, dat hel langza
merhand mija'Jijd wordt."
„Je zult toch.eerst nog wel wat willen, eten."
*,Och neen moeder, ik heb niks geen honger
maar ik wou dat paard nog wel eens zien,
vader, waarover jc die ruzie hebt met K°-
bus."
„Tntresseer je ie daar nog voor?"
„Zeker, interesseer ik raij daarvoor.': 'Jr
„Nou goed, kom dan maar mee."
Met langzame passen sloffen zij naar den
stal.
„Daar staal.hel" terwijl Voncken met kort
vingergehnar lief dier aanwijst.
„Jeanc'heeft boog opgetrokken don rimpel
broek boven de «liiK-irend verlakte schoenen,
opgestroopt tol dc' ellebogen de hemdsmouwen
met de stijfgesl reken manchetten, betast met
knijpende vingeren de spieren, dc pezen, de
beencn vurt hel paard, óm eindelijk met be
slist bewuste zekerheid te verklaren „Ivobus
heeft geliik vader je kvlnt er minstens acht
honderd francs voor vragen en dat krijg jc
er ook absoluut voor.".
„Zou ie denken, Jeanc" met hernieuwde be
langstelling.
„Effectief vader."
„Goed, jongen, ik zal er rrwj aan honen..»
acht Jh.ondcrd francs.'
Zijn pbn is geslaagd, zijn list gelukt; de
booze, mokkende wrevel bij den vader is plots
verdwenen door deze voorgewende belang
stelling. door dit flauw comedicspel.
Een hartelijk afscheid aan de poort, weer
stevige handdrukken en kussen met dringend
verzoeken: veel eompclementen aan Berbkc en
aan René en kus don kleine Seeraar voor ons."
„Ik zal niet mankeeren, vader, ik beloof het
jc moeder en met vluggen tred, telkens zich
omkecrend met nikkend, lachend hoofd en
hoog zakdoekzwaaien, verwijdert Jeanc zich
in de richting van het station.
„Jammer, jammer toch van den jongen"
bromt Voncken, „dat zou een boer geworden
zijn, wiens gelijke je niet met een lantaarn in
heel Limburg zoudt hebben kunnen vinden."
„Och Gradus," zucht zijn vrouw, „wat komt
hel er eigenlijk op aan, als ze maar gelukkig
zijn."-
„Ja.. als ze maar gelukkig zijn, maar dat!
hadden ze hier ook kunnen zijn afijn *1 la
nu eenmaal niet anders." J
Na enkele weken ^-eer een bezoek van den.
zoon aan het ouderlijk huis.
Zij hebbeó hem met innige harlelijkiieJ(tr
evenwel niet zonder eenigc verwondering Vc-
groet; vroeger volgden zijn bezoeken j>90it
zoo gauw op elkaar.
Ilij neemt den schijn aan hun verbaasd ijija
niet te begrijpen.
„Wel vader, nu ben ik expres gekomen om
eens te hooren, hoe het met hel paard is ge-,
gaan heb je er je achthonderd francs vooc
gekregen?"
„Ja, jongen precies do vorige week is Tt
Joodje met dc duiten gekomen maar 't heelt
moeite gekost dat verzeker ik jc '11 *g>ek-
takel, 'n allcgalie, dat me dat kereltje heeft ge
maakt uitgescholden heeft hij mij voor al
wat gemeen is, 'n dief, 'n afzetter, een fcereb
die zijn mcdemensch levend vilde ik T»p-
pcleer me niet voor wal hij mij nog meer heelt
uitgemaakt, maar hoe harder hij sohoM, üe»
te meer pleizier had ik in hem."
„Ik heb het jc immers gezegd, vader, 1
paard was het waard; jc zoudt gek" geweest'
zijn om je «door zoo'n Jood te laten belazeren.'*
,,'t Is loch in elk gëval 'n goeie prijs, öienl
ik er voor gekregen heb ilc had het nooit
durven denken."
(Wordt vervolg^-
