m
ST. EMILION
Fontein Schippers
AMERSFOORTSCH DAGBLAD „de eemlander"
Firma KLAAS BAVIMG (joh. schut)
amersfoort
BARCHMAN WU1JTIERSLAAN 156 - TELEFOON 399.
MHIH
19i r.
iiai ties
Meubileringen - Kunsthandel - Behangerü en Stoffeerder^
Per fSesch f 1.75, per anker f 72.-
1. S. SSPTEIW! i Zn., Utrestitscliestr. 17. Ie!. Mi.
TWEEDE BLAD.
BINNENLAND.
ÜEHRPtEGK-
ARTIKELEN.
a. van de weg.
Lunchroom „PBINGLSSE"
fiVSagaz.
De Bom".
EigengemsÉe KinMIeefag.
Firma J. Hoogland
19e Jaargang
No. 11S
13 November 1920.
Nieuwe en gebruikte wagens uit voorraad leverbaar. - Stock General
Banden. 8000 K.M. garantie. - Alle onderdselen op Auto- en Motorgebled.
STÖOM-APPENDAGES pQNNE
PÏJP-AFSLUITERS - PAKKING TËLEPHOON 169. -
füVEKDERE MACHlNEKAMER-BEHOKFTF.IV TEASAKKERMEU ^«1.
Langesiraat 24. Tel. Int. 4S0. AMERSFOO^ i
zeer aan te bevelen
ORIGINEELS
Bordeaux gewas 1917
ere medewerking.
Gij weet wellicht, dat ik nu ongeveer twin
tig jaar „aan politiek doe", zooals men dat
noemt, cl. w. z. dat ik mij interesseer voor de
prob'°men van onze samenleving en voor
de 'wijze, waarop regeering en volksverte
genwoordiging het hare bijdragon tot op
lossing van die vraagstukken.
Gij weet ook, dat ik daarbij gekomen ben
tot het vrijzinnig-democratisch standpunt en
dat ik meer dan eens in het openbaar van
mijne politieke inzichten heb doen blijken
Zoo schijn ik allerminst een vreemdeling
in het politieke Jerusalem en toch gij
moogt het vreemd vinden had ik nog
nooit eene vergadering van een vertegen
woordigend lichaam bijgewoond. Noch in de
Tweede Kamer, noch in de Provinciale Sta
ten, noch in den Raad had ik ooit hóoren
debatteeren.
Waagde ik nooit een gang naar de ge
bouwen waar deze colleges zetelen, gehoor
gevende aan eene intuïtie, die mij toefluis
terde, dat ik er gedesillusioneerd zou wor
den? Ik weet het niet. Feit is, dat ik er nooit
toe kwam de^l uit te maken van het publiek
op de tribune.
Ik geloof niet, dat ik die desillusie vrees
de. Ik heb immers, na invoering van de
evenredige vertegenwoordiging en van alge
meen kiesrecht met nadruk gewezen op de
wenschelijkheid, bekwame menschen te kie
zen. Ik heb gewezen op het gevaar, gelegen
in het afvaardigen van brave, goede en eer-
Inkc par'njmenschen zonder ontwikkeling.
Indien uit dezulken regeerders zouden moe
ten worden gerecruteerd, dan zouden zij al
te veel moeten steunen op de kennis-van
hunne ambtenaren en zoo dreigde een amb
tenaren-re peering als schadelijk uitwas van
'het gezond-democratische kiesrecht, dat we
na langen tijd hebben veroverd.
Zoo heel hoog dacht ik dus niet over den
gemiddelden deputévoor desillusie, zoo
zei ik tot mijzelf, is geen gevaar en zoo
ü?.pte ik onlangs naar eene raadsvergade-
i .:g en nam. er mijn plaatsje in op de pu-
hli-ke tribune, vooral omdat er ditmaal een
onderwerp zou worden behandeld, dat mijne
speciale belangstelling bad.
Toen het punt in quaestie aan de orde
swam, s':-':en achtereenvolgens een aantal
•tgens!" Jrvs van het voorstel van B. en W.
Men beschuldige mij niet van gemis aan
respect voor de hoogedelmogende of edel
achtbare heeren als ik het onomwonden uit
spreek, dat ik aan geen dier sprekers ook
maar één argument van werkelijke betekenis
heb gehoord. Er was slechts één afgevaar
digde, die zoowat voorstander was van het
voorstel, die mij een inwendig „volkomen
juist" ontlokte.
Wel, dacht ik, daar aanstonds zal de wet
houder, die de voordracht moet verdedi
gen, gemakkelijk gewonnen zaak hebben
hij zal de aangevoerde argumenten-contra
°P zijn gemak kunnen ontzenuwen en daar
na een groot aantal argumenten pro ontvou
wen, waarmee hij den Raad stellig zal over
tuigen.
Maar nu werd ik werkelijk gedesillusio
neerd. De wethouder 'hield een betoogje ten
gunste van het voorstel en deed zelfs geen
poging om op de -argumenten der tegen
standers in te gaan. Het gevolg wa s dan ook,
cat de voordracht met verpletterende meer
derheid werd verworpen.
Uit gesprekken, die Jk later met enkele
raadsleden heb gevoerd, is mij inderdaad
eindelijk geworden, dat de absoluut onvol
doende verdediging van den wethouder
oorzaak is geweest van die verwerping.
Blijkbaar heelt die wethouder zich door
zijne ambtenaren niet volledig genoeg laten
Voorlichten; het schijnt wel, alsof ook hij
vreest voor te grooten invloed van ambte
naren.
Maar nu heb ik mij afgevraagd, hoe het
dilemma, dat hier ontstaat, moet worden op
gelost. Deze wethouder en onder de te
genwoordige omstandigheden moet hij vele
collega's hebben is niet zoo geschoold,
dat hij de porlée van technische voorstellen
volkomen kan overzienveel minder is hij
in staat, zich in de details in te werken. Hoe
zal hij er tijdens zijn wethoudersschap in
slagen zijne voorstellen aangenomen te
krijgen Hij zal en moet komen tot het zoe
ken van steun bij zijne ambtenaren en daar
mee dreigt het gevaar van ambtenaren-re
geering achter de coulissen. Hij zal immers
door die ambtenaren zijne speeches kunnen
laten voorbereiden, hij zal een lijstje kunnen
aanleggen van alle argumenten-contra een
voorstel met daarnaast een lijst van argu
menten-pro. Maar dan wordt hij een mario
net van de ambtenaren, dan komt in de
raadszaal de niet-verantwoordelijke ambte
naar indirect aan het woord.
Dat dit niet mag, zal elk democraq^-.met
mij eens zijn. Wat moet er dus geschieden?
Van dc kennis van de ambtenaren mag
natuurlijk worden geprofiteerdde wethou
der mag zich door zijne ambtenaren laten
bijstaan. Maar het moet duidelijk zijn voor
de vertegenwoordigers wat het werk is van
den ambtenaar en wat de meening is van
den wethouder. M. a- w.de raadsleden be-
hooren kennis te kunnen nemen van des
ambtenaars technische voorlichting en van
zijne wetenschap omtrent de details. De wet
houder verdedige zelf de groote lijn van zijn
voorstellen.
Dit nu is mogelijk, indien in de raads
zaal geschiedt, wat ook in de Tweede en
Eerste Kamer wel eens gebeurt. Daar laat
een minister zich bij bepaalde onderwerpen
bijslaan door een regeeringscommissaris.
Zoo kan de wethouder zich laten bestaan
door een zijner ambtenaren.
In openbare zitting mag dit niet; de ge
meentewet verbiedt het. Bij eventueele wijzi
ging van de gemeentewet behoort daarom
de mogelijkheid te worden geopend, dat des
kundigen, door B. en W. aan te wijzen, in
de openbare zitting het woord voeren.
Zoolang dit niet het geval is, kunnen B.
en W. hunne ambtenaren jn comité-gene
raal aan de leden van den Raad alle ge-
wenschte inlichtingen doen geven. Tot nu
toe laten B. en W. dit riasommige wethou
ders öf uit vrees voor ambtenaren-invloed
öf uit valsche schaamte.
Voor beiden is geen reden. Een wethou
der k n nu eenmaal niet van alle details op
de hoogte zijn, zeker niet bij technisch-moei-
lijke voorstellen. Hij behoeft zidh daarover
niet te schamen, als hij slechts de strekking
van een voorstel verdedigt doet hij zijn
plicht. En de invloed van den ambtenaar is
niet'meer gevaarlijk, zoodra deze zich open
lijk vertoont, zoodra de leden van den Raad
in de gelegenheid zijn hen zelf te hooren
naast den wethouder. Dan kèn de Raad pre
cies nagaan, of de verantwoordelijke be
windsman doel en strekking van de voor
dracht voor zijne rekening neemt.
Ook «hier is weer openbaarheid het mid
del om de schadelijke zijde van den toe
stand, geschapen door de invoering van al
gemeen stemrecht en evenredige vertegen
woordiging weg te nemen.
>cderl»uil en <lc Volkealiouil.
Met den Staatsspoortrein van 9 u. 59 m.,
waarin zich ten dienste der ortrekkenden
een ruim en geriefelijk rijtuig der „Mitropa"
(Mittel Europaische Schlafwagen-Gesel-
schafft bevond, ziin ochtend de ver
tegenwoordigers red Ncderlanclsche Regee
ring ter a.s. algemeene vergadering van den
Volkenbond minister Van Kcmebeek, de
nieuwbenoemde gouverneur-generaal van
Ned.-Indië mr. Fock (de derde gedelegeerde
onzegezant te Parijs, jhr. dr. Loudon, ver
trok uit de Fransche hoofdstad) benevens de
plaatsvervangende gedelegeerden voor spe
ciale onderwerpen prof. Struycken, prof.
Van Eysinga en mr. Loder uit den Hoog
naar Genève vertrokken.
Verder vertrokken met denzelfden trein
de aan de delegatie toegevoegde ambtena
ren van het Departementgezantschapsraad
jhr. mr. Van Haersma de Wiltprof. mr. dr.
Francois, mevrouw Kluyver van de Juridi
sche afdeeling en dr. Nederbrogt, referen
daris Directie van Economische Zaken.
Verder beschikt de delegatie over een uit
gebreid secretariaat, in verband waarmede
de gezantschapsraad dr. Schmolck en de at
taché de heer Schuller tot Peursum reeds
zijn vertrokken naar Genève. -
De Nederlandsche delegatie werd uitge
leide gedaan door den gezantschapssecreta
ris den heer Roosmole Nepvcu, chef van het
kabinet van den Minister van Buitenland-
sche Zaken.
één^fer bovengenoemde bouwplannen de
ministerieele goedkeuring niet kan verwer
ven, de goedkeuring der andere plannen
die evenens al eenige jaren bij het gemeen
tebestuur van Utrecht aanhangig zijn ge
maakt niet wordt opgehouden, doch zoo
spoedig mogelijk dc Rijks voorschotten zul
len worden verleend
Kijksslemi voor t>oniuzbouw.
Van bevoegde zijde meldt men ons
De regeering wil trachten door de volgen
de steunregeling den bouw van woningen
bevorderen
Voor den bouw van woningen zullen pre
mies worden toegekend, die per woning een
zeker bedrag per vierk. M. bebouwd opper
vlak bedragen. Het bedrag 2al voor iedere
gemeente, waar men op dezen voet wil bou
wen, voor een betrekkelijk korte periode,
worden vastgesteld. De bedoeling is, dat de
premies in opeenvolgende periodes gelei
delijk zullen dalen.
De premies zullen in de eerste plaats wor
den gegeven aan de particuliere 4bouv;Aij-
verheid, maar ook aan vereenigingen, die
niet duurder dan deze bouwen.
De premies zullen als regel zonder nade
re voorwaarden worden verstrekt; men zal
dus in verkoopen en verhuren van de wo
ningen vrij zijn- Desnoods zal door een en-
kele voorwaarde evenwel eenige beperking
worden gemaakt.
Aangezien de ervaring getoond heeft, dat
de bouw van de particuliere nijverheid eco
nomischer is dan de aanbestede bouw, wor
den de premies beduidend lager dan de sub
sidies, die krachtens het koninklijk besluit
van November 1919 toi dusver werden ge
geven.
T)eze premies worden geheel voor Rijksre
kening genomen.
De regeering zal bevorderen, dat voor de
zen bouw met premie, zoo noodig het Rijk
hypothecair crediet verleent, in dien zin, dat
de gemeente met het Rijksvoorschot hypo
theekhoudster wordt- Het Rijk zal het cre
diet geven tegen een rente, welke aan de
hand van den geldenden rentestandaard zr.l
worden bepaald; voorshands bedraagt zij 7
pet. De aflossing moet geschieden in 15
jaar.
De faciliteiten zullen alleen worden ver
leend voor deugdelijke eenvoudige wonin
gen, zoowel voor den kleinen middenstand
als voor arbeiders, en in gemeenten waar
een goede bouwpolitie deugdelijk toezicht
houdt.
De gevels van de woningen moeten vol
doen aan redelijke eischen van welstand.
Aangezien de regeering steun alleen ver
leent ter verruiming van de w oningmarkt en
zij door een aanvulling van de Woningnood
wet tracht tegen te gaan, dat woningen aan
haar bestemming worden onttrokken, zul
len in het vervolg premies of subsidies al
leen worden gegeven voor woningbouw in
gemeenten, welker besturen aan de toestem
ming tot onttrekking van woningen aan haar
bestemming de voorwaarde verbinden, dat
de wroningen, welker bestemming veranderd
wordt, en op kosten van den belanghebben
de worden vervangen door andere
Woningbouw. Er wordt nader de
aandacht op gevestjgd, dat de hypothecaire
voorschotten, die dej regeering blijkens haar
med-edeeling voor den bouw van woningen
Z3l verstrekken, moeten worden afgesloten
in ten hoogste 15 jaren
De rentevoet, waartegen de voorschotten
zullen worden toegekend, zal voorshands tol
1 Mei 1921 bedragen zes procent.
Relcmmerins: van bouwplanuen.
Het Kamerlid Haazevoet heeft aan den
Minister van Arbeid de volgende vragen
gericht
Is 'het just, dat reeds vóór geruimen tijd
door het bestuur der gemeente Utrecht bij
het Departement van Arbeid gelijktijdig een
drietal aanvragen zijn ingediend voor Rijks
voorschotten ten behoeve van bouwplannen
der Bouwvereeniging van jlen Utrechtschen
Chr. Besturenbond, der Woningbouwvereni
ging „Prinses Juliana" en der Utrechtsche
Woningstichting
Is het juist, dat de Minister zijn goedkeu
ring 'heeft onthouden aan het bouwplan van
eerstgenoemde vereniging, op grond dat in
haar plan een woningtype aanwezig is, waar
van de inhoud 300 M3. te. boven gaat, niet
tegenstaande deze plannen reeds aanhangig
waren vóór den dag (30 Juli 1920) waarop
de circulaire betreffende „Nadere voor
schriften voor w oningbouw" aan de gemeen
tebesturen was toegezonden?
Wil de Minister 'bevorderen, dat, indien
/itivelo\[>or(.
Naar aanleiding van moeielijkhcden,
welke een dec! van onzen kaosexport in
Npord-Amerika heeft ondervonden, heeft
de Minister van' Landbouw, Nijverheid cn
Handel aan het hoofd van de afdeeling Zui-
■velaangelcgen'hcden van zijn Departement,
den heer Dr. A. J. Swaving, o. m. opgedra
gen te Washington nader uiteen te zetten
de waarborgen welke van Nederlandsche
zijde voor de zuiverheid en de echtheid van
onze zuivelproducten worden gegeven, zoo
wel als de gronden waarop die waarborgen
berusten.
Reeds waren door den heer M. G. Hum
mel inck te Vlaardingen tijdens zijn verblijf
in Amerika in dit voorjaar, met behulp der
Nedorlandsohe legatie te Washington, in
lichtingen omtrent de Nederlandsche vol
vette kaas verstrekt en waren daardoor,
voorloopig moeielijkhcden uit den weg ge
ruimd.
Het kwam evenwel den Minister van
Landbouw in het belang van onzen zuivel-
export wenschelijk voor dat bovengenoem
de hoofdambtenaar op dezelfde wi|ze als
zulks in België, Duitschlond, Engeland eri
Frankrijk 't geval is geweest, óók in Ameri
ka met de betrokken autoriteiten in recht-
streeksch contact zoude komen, om le
trachten de gronden van het Nederlandsche
stendpunt ten aanzien van de Amerikoan-
sche voorschriften betreffende den invoei
van zuivelproducten aldaar ingang te doen
vinden cn voorts om ir. geval van voorko
mende moeilijkheden bij den invoer vnn
onfcc zuivelproducten, eene snelle en doel
treffende afdoening van zaken mogelijk te
maken.
De heer Swaving is deze week van zijne
reis naar Amerika teruggekeerd en is er in
geslaagd het gewenschte contact te verkrij
gen. Men stelt te Washington vertrouwen
in onze Rijksmerkon; de wederzijdsche over
tuiging dot men van weerskanten het goe
de en het juiste wil bereiken, maakte dat
de besprekingen op aangename en zakelijke
wijze w eiden gevoerd.
Hij had gelegenheid aan het Departement
van Landbouw eene lezing met lichtbeelden
te houden, betreffende de Nederlandsche
zuivelbereiding, inzonderheid wat betreft de
waarborgen, welke omtrent de echtheid en
de zuiverheid von onze zuivelproducten
worden gegeven.
ïn verband hiermede deed de Amerikaan-
sche minister van Landbouw door het de
partement van Buitenlandsobe zaken te
Washington aan de Nederlandsche legatie
aldaar zijn dank betuigen voor hetgeen
dr. Swaving en de legatie te dezer zake heb
ben verricht.
Bang voor openbaarheid.
De gemeenteraad van Zevenaar heeft be
sloten om het kohier' van den hoofdelijken
omslag slechts ter inzage te geven aan per
sonen, die hun eigen aanslag willen nazien.
Tegen dit besluit hebben eenige raadsle
den hun bezwaren bij Gedep. Staten inge
diend.
Visscherij-a angelegen heden.
De minister van landbouw is voornemens,
over te gaan tot de instelling bij zijn depar
tement van een afzonderlijke afdeeling voor
visscherij-aangelegenhedèn. Hij heeft den
heer dr. H. J. Lovink bereid gevonden om
zich met de organisatie der in te stellen af
deeling te beiasten en daarvan aanvankelijk
de leiding op zich te nemen.
Comenius-herdenking. Den
I5en November zal het 250 jaar geleden
zijn, dat Comenius (Komensky) te Naarden
overleed.
De sterfdag van dezen beroemden paeda-
goog zal in de tvyeede helft van November
in verschillende steden van Nederlnda wor
den herdacht.
Te Amsterdam, waar Comenius vele ja
ren gewoond heeft, zal op den sterfdag zelf
de gezant van Tsjecho-Slowakije, namens
de republiek, aan de gemeente de eerste
steen van een standbeeld voor Con enius
overdragen, terwijl door prof- F. Drtina,
staatssecretaris van het Tsjccho-Slowaaksch
ministerie van Onderwijs in dc sleden, waar
Comenius' nagedachtenis gehuldigd wordt,
voordrachten over hem gehouden zullen
worden.
Er heeft 2ich voor deze gelegenheid on
der oere-voorzitterschap van de ministers
van Buitenlandsche Zaken en van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen en van
den burgemeester van Amsterdam, een co
mité gevormd. Voorzitter is de heer H. J-
den Hertog, wethouder van het onderwijs,
secretaresse mej. mr. H. van Dam van Is-
selt.
Vele vooraanstaande persoonlijkheden op
wetenschappelijk en paedagogisch gebied,
maken deel uit van bovengenoemd comité.
De voordracht van prof. F. Drtina zal
Maandag 15 November a.s., des avonds te
8 uur in de Aula der Universiteit worden
gehouden.
Uit de S. D. A. P. Naar wij ver
nemen, heeft de federatie Amsterdam der
S. D. A. P. besloten hc-t getal afdeelingen,
dat thans 24 bedraagt, in te krimpen tot 9,
om het partijieven te bevorderen. Bij* de
nieuwe indceling is rekening gehouden met
de gebieden, v^elke ten gevolge van de an
nexatie bij Amsterdam gevoegd zullen WOr-
dpn
j v/ordt door Sl.O^^^e^e.-kcntl
a!s hot basta vorsiorkinssmlddcl
voor Zonuwan en Lichaam.
8 ■—■iwhi'JI-'--
VarkensmarM
Amersfoort.
Speciale nMeeliiir,
fVSaison VAN EIMEREN.
q Coiffeur l'osilcliciir ('oitfcu.sc n
g HIJKKSSTIUAT 11. - Tel. 805
Hoogst Modorno Salons voor
0 OAIVESeiilIEEBIlN Manicure fa
fe Magazijn van Purhuuuriocn on d
/i Toilot-Arlikolon.
BADINRICHTING
I Kromnicstcanl 10 Tel. No. 4S0n
Drogisterij, Chemicaliën,
Verpakte Geneesmiddelen,
Verband-artikelen.
Hotel Café Restaurant
„MONOPOLE"
I>c Directie mankt hekeu<1,
«lat zij tegen nader overeen
te komen voorwaarden de
ACHTBKKA4L niet GESLO
TEN SEItitE gedurende liet
winterseizoen voor gesloten
dansclubs IiescliikEiaar stelt.
Nadere inlichtingen hij de
Direefie (Tel. 41).
Een nieuwe v r i j z i n n i g e
partij? Woensdagavond had te Tholen
een vergadering plaats van vrijzinnigen uit
de verschillende plaatsen van het eiland.
De vergadering, die niet uitging van eenige
organisatie, werd voorgezeten door den heer
L. Hage, van St. Maartensdijk. Het lid van
de Provinciale Staten, de heer Moelker,
woonde de vergadering bij.
Met algemeene stemmen werd besloten
dat de aanwezigen er%bij hun organisaties
op zouden aandringen om lot dc oprichting
van een nieuwe vrijzinnige partij te ge/a
ken, waarin plaats zal zijn voor alle demo
cratische vrijzinnigen in den lande. Een
motie, in dien zin aangenomen, zal worden
opgezonden aan den Economischen Bond,
de Liberale Unie, den Bond van Vrije Libe
ralen, de Neutrale Partij, zoomede aai, de
vrouwenbonden.
De Katholieke Internatio
nale. Men meldt uit Brussel aan De
Maasbode, dat binnenkort de Nederland
sche gedelegeerden der Katholieke In'er-
n aflijn ale, o.a. het Kamerlid H. G. M. Her
mans, met hun Belgische collega's te Brus
sel zullen samenkomen om over den toe
stand fe confereeren.
De city- v or min g in Amster
dam. Naar de Tel. verneemt, zijn groote
plannen in voorbereiding en bewerking in
verband met de City-vorming in Amsterdam.
Niet minder dan drie banken zijn bezig
een uitgebreider positie in de City voor to
bereiden, dan zij daar op het oogenblik in
nemen, en deze voorbereiding is reeds zoo
ver gevorderd, dat de btrokken onteigenin
gen in staat van proces zijn.
In de eerste plaats zou de Nederlandsche
Bank zich gaan vestigen op het terrein tus-
schen 'het Singel en de Heerengracht, dat
begrensd wordt door de „Kiijtberg"4cerk
eenerzijds en de Beulingstraat aan dc-n an
deren kant.
Voorts zou de Rotterdamsche Bank, die
reeds lang aan het Rok in tekort aan ruimte
heeft, een nieuw groot gebouw gaan zetten
op een terrein, dat zioh zou uitstrekken over
