ST. EMILION
AMERSFOORTSCH DAGBLAD „DE eemlander
Essences voor Borstplaat
A. SCHQTEDMAK i Zn., Utrecbtschestr. 17, Tel. 145.
SAVESS
Sil
Fontein Schippers
Eiüenqcmaakte Xinderkleedinn.
j Drogisterij. Chsmlcalfën.
A. VAN DE WEG. Lariqestraat 23.
SPECIALITEIT p Q ft ft
FABPSEKSINSTALLATIES tlasakkerweg sad.
Per flesch f 1,75, per anker f 72.-
Firma KLAAS BAVING (joh. schut)
amersfoort
BARCHMAN WUIJTIERSLAAN 156 - TELEFOON 399.
«HWHl
De Dom".
Menu seeringeïi - Kunsthandel - Behangerjj en Stoffeerderijl
Lanaestraat 24. Tel. !ni. 496. - AMERSFOORT
TWEEDE BLAD.
Firma J. Hoogland
Filmpjes.
T9e Jaarqang
No. 127
tl Zaterdag
27 November 1920.
IT— TELEPHOON 169.
zeer aan te bevelen
ORIGINEELS
Bordeaux gewas 1917
wr.
10 I.
urn cms
Nieuwe en gebruikte wagens uit voorread leverbaar. - Stock General
Banden, "8000 K.M. garantie. - Alle onderdeden op Auto- eo Motorosbled.
beslist het
Grondwet heeft aangenomen,
volk bij referendum,
Maar bij andeT© gelegenheden, hoe be
langrijk ook, wordt het referendum niet mo
gelijk gemaakt. Het is zeer jammer, dat de
grondwetscommissie voor deze consequen
tie is teruggedeinsd; onze partijgenoot mr.
Limburg heeft er tevergeefs oo aangedron
gen.
Het is te meer jammer, omdat nu de
Eerste Kamer- moet worden gehandhaold.
Zou dit op zich zelf niet zoo erg zijn
indien n.h een© democratische wijze van
verkiezing mogelijk ware nu dé getrapte
verkiezing voor de Eerste Kamer behouden
blijft, behoudt de Eerste Kamer haar con
servatief karakter en. zal d-e politieke strijd
der democraten tegen het voortbestaan van
de Eerste Kamer moeten voortduren tot
eene volgende grondwetsherziening.
De eenige verandering zal hierin bestaan,
dat ook de verkiezing van de leden dei
Eerste Kamer door de Provinciale Staten
volgens een stelsel van evenredige verte
genwoordiging zal geschieden.
Bovendien zal de'ontbindbaaTheid van de
Provinciale Staten soms gelegenheid geven
fpn al te conservatieve Eerste Kamer op zij
te zeiten.
Maar het groote bezwaar, dat 4e Met-
politieke- Staten tegelijk kiescollege zijn
voor de Eerste Kamer, laat men voort be*
staan.
Ook ten aanzien van de buitenlandsche
betrekkingen geeft de grondwetscommissie
minder dan we hadden mogen hopen. Nu
ja, zij schtapt de bepaling, dat het opper
een kwestie is. Hoewel een Volkenbond is
geconstitueerd, die, ware zij volmaakt, of
ware om-er.dc-bij haar perfectie een vol
dongenheid, uit hoofde van de haar ter
beschikking staande moreele eri malerieele
middelen alsdan den vrede en geordend
heid ter wereld zou kunnen garandeeren,
ziet de rest van een volk, dat in dep loop
der tijden voortdurend werd geteisterd en
gehavend, met ontzetting nog steeds het
felle dreigement in het aangezicht. Het 'Ar-
meensche volk zijn overblijfsel ziet,
dank zij het feit, dat niemand het helpt en
het onmachtig medelijden zijn eenige po
vere troost is, zijn laatste kans van excis-
tentie wegvloeien. De Volkenbond brengt
de geschonden notie noch uitkomst noch
steun, die hoop levend houdt. Niet dat de
Volkenbond, dat is: een associatie van de
volkeren- der wereld, minus de Vereenigde
Staten, minus Duitschland, minus sovjet-
Rusland o.a., hater, Armenië, niet gedenkt.
Het tegendeel is waar: aan de vergadering
van den bond (men zie het „Journal de la
première ossemblée de la société des na
tions'' Genève, 1Q20 heeft Tittoni
den 20sten November betreffende Armenië
vele bizonderheden meegedeeld:
Op 12 Maart 1920 heeft de Opperste
Raad der geallieerde mogendheden aan den
volkenbondsraad gevraagd, of deze bereid
was. uit naam van den Bond. het mandaat
voor de bescherming van Armenië op zich
te nemen.
Een maand later, 11 April, is door den
raad van den Volkenbond ten bescheid ge
geven, dat de constitutie van een Armeen-
I it* i uc v\/i lot 11 it i ic tail veil
oeshruc der buitenlandsche betrekkingen bij L
schen staat, vrij en veilig, een aangelegen
/ion I- nn i ri r» Kuriicf -711 ï-rrnnHo-f /ia np/\n n. co
_v 'nflrv-t"
<7
SVIagaz.
Varkensmarkt
Amersfoort.
Special© alilccliiig
Mfinionl 1/AM rmncDrtM
«wetsherziening.
De Nederland sche grondwetgever is al-
ti'd overtuigd geweest van de noodzakelijk
heid de grondwet te doen zijn de soliede
basis voor onze Staatsinstellingen; hij heeft
herziening van zijr. wet'altijd mogelijk, .maai
a/tijd moeilijk gemaakt..
Men kan over Let nut van een dergelij
ke n moeilijk te veranderen grondslag voor
ons staclsbestel van meeninig verschillen,
het schijnt ons niet voor tegenspraak vat
baar, dat de soliditeit van onze grondwet
ons althans de gewenschte stevige waarbor
gen bied', dat ons eenmaal veroverde vrij
heden en rechten niet gemakkelijk meer
kun iter, worden ontnomen.
Wat uit een organieke wet in de grond
wet overgaat, is blijvende instelling gewor
den.
Acht men het mogelijk, dat ooit de vrij-
van der Linden het algemeen mannen-
kiesrecht in de grondwet was verankerd,
maakt invoering van een tegenover het in-
dividueele kiesrecht vroeger wel aanbevolen
huismans-kiesrecht voor goed onmogelijk.
Het tegelijk dc beste waarborg voor de
democratische ontwikkeling van onze staats
instellingen. Ofschoon we het vrouwen-
kiesrecht hebben, nu eerst wordt het onder
deel van de basis van ons staatsrecht..
Voor het overige baren on-s de voorstel
len der commissie voor de grondwetsher
ziening ook al erkennen we dat er ver
beteringen zullen worden aangebracht
slechts teleurstelling.
Gaan we de voorgestelde wijzigingen kor-
telijks na.
Ten» aanzien van de troonsopvolging zal I
worden bepaald hierop komt de formu- I
leering neer dat na het overlijden van
prinses (of koningin) Juliana's directe na
komelingen er naar de Grondwet geen be
den koning berust, zij verandert de grond
wet zoo, dat overeenkomsten met vreemde
mogendheden slechts kunnen wórden ge
sloten met goedkeuring van de volksver
tegenwoordiging én zij bindt ook cone oor
logsverklaring aan toestemming van de
Sinten-Generaal.
Het is pover! Hier was nu gelegenheid
heid was, die de genegenheid verdiende
van heel de beschaafde wereld en waard
was, dat diezelfde geciviliseerde wereld er
voor ijverde. Dit èl moet in Armeensche
ooren mo'ed-gevend klinken* maar dan komt
de domper, die alles weer even troosteloos^
duister maakt: de raad merkte op, dat de
Volkenbond-zelf nóch beschikte over de
Maison VAN EIMEREN.
Coiffeur IVsllcliciir CoiffciiMC
WI.VER.S.HTRV1T 11. - Tel. 205
Hoogst Modorno Salons voor
DAMES en HE KOR EN Manicure
"Magazijn van PnrliimurioCn en
Toilet-Art ikolon.
BADINRICHTING
bewijs van sympathie vóór en medewet-[inancieeIe, nöch ovèr de mi!ita)re midde.
W fn,den Volkenbond te geven. Het die haar toestonden Armenië tlérwijze
Nederland van Hugo de Groot en van het
Vredespaleis had nu in zijn grondwet moe
ten vastleggen, dat het van zijn recht tot
oorlogsverklaring in alle omstandigheden
bescherming te verleenen, dat dgzc doel
treffend was. Bovendien: de tekst van 't
verdrag schreef voor, dot mandaten zouden
worden gegeven aan staten onder algemeen
a s anM °et»fn ZIC TC.n'hm?toezicht van den Volkenbond, maar niet
van tnjne rpchten of van zijne souvere.mtettden Volkenbond-ttelvcn. De raad Raf
om herstel van recht of herstel van 5.01.-gan Je h dat her nog mogc.lijk
veremiteit zal wenden tot den volkenbond. ,Qu zjfn Mn mo en'dheid ,e vinden, dfe6 zich
Al zou het neerleggen van zulk eene be- ;i]s zou wi„en be!.asten mct man.
paimg in de grondwet slechts een gebaar <]aat Qver Armonië. NocMans die.n<le opge-
zun, voor de ireedheul van dit gebar.r zou |e worden_ d<„ elke bescherminK of
men eerlied hebben gehad en men zou m j bijstand_ die aan Armenië wcrd vt.r!cend,
tal van landen dtt voorbeeld hebben ge- bc( s(el|en van enke)e v00raf?aandl} v00r.
V j j 1 waarden noodzakelijk maakte:
Er zijn ,n de voorslagen van de grond-, ontru!min door ,;eregelde of on-
wetscommissie nog wel enkele punten, die „e elde Turlcsche striidkrachten van die
tot verbetering van sommige toestanden :,ebieden van oude Ottomaansche rijk,
oii-i r\r\
hrom ncsti'iiiit 8 tl Tel. No. IStln
V*rn*kte Geneesmiddelen,
Verband-artikelen.
zullen leiden.
Zoo zijn er nuttige bepalingen ontwor
pen omtrent de gemeentebesturen, zoo kan
wellicht in do toekoms-t van de mogelijk-
die door 't vredesverdrag zouden worden
toegewezen aan de Armeensche republiek,
2. De vorming, met behulp der Wester-
i sche mogendheden, van ©en leger, dat bij
ll!e geopend wordt, lot.instelling van m„chte z0l, zifn Armenig te veTdediffen Pn
andere publiekrechtelijke hchamen dan de er Je rir(]e (e handhoven.
reeds door de Grondwet erkende, een nut-| De tie vfln een (en a„en tijde
Hotel Café Restaurant
„MONOPOLE"
De Directie aua.èkt kokend,
«lui zij le^en nuder overeen
tc komen voorwasinlen do
AC7HTEUtZAAIj mei GESLO
TEN SERRE gedurende liet
uiiftfC' seizoen voor gesloten
daeiscJiiks f»eseliikl»2iur sfelf.
Nadere inliclif icigen hij
l)lrnC'lo f ''el. «IIf.!
de
g tot de zee door de haven
voegde opvolger bestaat. Dan zal een
heid van vereeniging en vergadering door volksstemming moeten uitmaken, of het ko-
do oveihc-id zal worden teruggenomen? ningschap zal blijven behouden, dan wel of
Acht men het denkbaar, dat ooit eene ptv-we tot den republikeipschen regeeringsvorm n apn. enomen dan zllllen we binnen en.
ging tot ophefting van het algemeen kies- zu'^n overgaan. kele jaren de Grondwet opnieuw moeten
recht voor mannen syeces zal hebben? I WlJ, vrijzinnig-democraten, vinden in J
Neen immers. I de2>e bepaling het desideratum terug, in ons
tig gebruik worden gemaakt. vrijen toegan
Maar als we het werk van de grond wets»-yan gotoem
commissie in zijn geheel overzien, dat rijst I
bij ons de vraag, of we de Soesa van eene I opbouwen van een financieel
grondwetsherziening wel zullen moeten systeem, dat Armenië in staat zou stellen te
dragen, nu ons zoo weinig degelijks wordt 'Gven en de alIernoodi'rste openbare wer-
trehoden ^en u,t te voeren* ^e dezen aanzien werd
Hier is weinig meer dan peuterwerk ge- h.et noodzakelijk geacht, dat, onder interno-
d<aan. Worden de nu voorgestelde bepalin- tïonale garantie, een Armeensche leening
zou worden uitgeschreven.
De Volkenbondsraad verklaarde zich be-
Vandaar dat wij het toejuichen, dat in de
voorstellen tot wijziging van de grondwet
(of liever in het verslag van de commissie
tot voorbereiding van eene herziening der
grondwet) eene bepaling is opgenomen, die,
straks bestanddeel van de grondwet, voor
onafzienbaren tijd onaantastbaar beginsel
van ons staatsrecht zal zijn.
Vastlegging in de grondwet van het al-
ontworpen werkprogram voorkomende.
De grondwetscommissie wenscht dus als
novum het voLksre-ferendum in te voeren;
althans zij doet dit bij de gelegenheid, ,dat
de vraag omtrent de troonsbestijging moet
worden beslist.
Zij doet dit ook bij grondwetsherziening.
Indien de Volksvertegenwoordiging met
eene kleinere meerderheid dan twee der-
herzi-en.
Te^en dit voortdurend prutsen aan de
Grondwet hebben wij bezwaar. Want daar
mee vervalt de soliditeit van onze hoogste
reid de kwestie te onderwerpen aan het
oordeel der eerstvolgende vergadering en
vroeg aan den Oppersten Rand, of de geal
lieerde mogendheden middelerwijl een
erschaffen.
staatswet, waarvan wij het nut hierboven vnoHöopige waarborg k^v
hebben vooropgestejd.
De Ar rrreensche kwestie.
I.
Het meest navrante van de Armeensche
j Op 25 April deelde de Opperste Raad
den volkenbondsraad mee, dat hij den dag
levoren een brief had geschreven aan pre
sident Wilson, waarin was gevraagd, of de
Vereenigde Staten een mandaat wilden aan.
vaarden over Armenië. Terzelfdértijd werd
gemeen vrouwenkiesrecht, nadat door Corti^en de voorstellen tot herziening van de kwestie is het feit, dat zij n o g s t e e d s He president der Vereenigde Staten uitge
noodigd de grenzen van Armenië aan Turk-
sche zijde aan te geven. Maar" op 30 Mei
1920 weigerde de senaat der Vereenigde
Staten het mandaat over Armenië te aan*
vaarden. Dc president der Vereenigde Sta
len nochtans stemde er in toe zich te be
lasten met het aanduiden der grenzen tus«
schen Armenië en Turkije.
Den 20sten Sept. 1920 vroeg de volken-
bondsraad aan den Oppersten Raad, of het
verlangde, dat de Armeensche kwestie werd
voorgelegd aan Be vergadering van 15 Nov.
1920, in 't bizonder met betrekking tot der*
financieelen waarborg, vermeld in den bo-
vengenoemden brief van 11 April.
Toen de volkenbondsraad in de laatste
week van October te Brussel vergaderde,
bereikten hem klachten van de Armeensche
regeering omtrent aanvallen van de zijde
der Turksche nationalisten. De Armeénsche
regeering verzocht den Bond om interventie
IJdelheid.
Er is vooral in paedagogische kringen
nogal eons protest aangetoekend togen
de correspondentie, de prijsuitreiking en de
hritieklooze inzonding in kinderkranten. Er
wordt (zeker e goeder brouw I) kolossoal ge
vleid en d»e kinderen krijgen de valsche in
druk, dat prijswimnen en verhaaltjos-ge-
tfrukt-krijgen iots is, wat zonder moeite
g^at en bovendien nog geweldige compli
menten oplevert.
Dit is niet overal zoo, maar heel veel
,/raadseltantes en -ooms" doen vol goeden
wil 'n hoop kwaad in die richting.
Maar wat wel 't toppunt heeten mag, is
wat wij enkele weken terug in 'n „jeugd*,
hoekje" of zooie".s ontmoetten„Leeuwen
bekje" had een verhaaltje ingezonden. En
t verhaa'tje was afgedrukt, 't Heette „Inkt".
Het was 't bekende „Inkt" uit „Kinderen"
van Ina Boudier Bakker.
'Het is ons onbekend, of „Leeuwenbekje"
A prijs gewonnen heeft voor 't letterlijk af
schrijven uit 'n boek.
Hoogere journalistiek.
Het „HandelsbladT bezit een plezierige
rubriek „Onder de Streep", een ver-
h-isschlng na kwesties in Kamer en Raad,
misère van Wrangel of Titsjerin. Laatst
stond 't volgende grapaje in deze aardige ru
briek
Van Adam en Eva.
Toen Adam in 't Paradijs voor 't eerst ziin
Eva ontmoette, stelde hij zich schriftelijk
voor. Eva nam dit kaartje aan, las en zei
Ik geloof, dat u de waarheid spreekt, want
als ik van voor naar achteren lees, of van
achteren naar voor, lees ik altijd 't zelfde,
dus moet 't wel waar zijn.
Vraag: Wat had Adam geschreven?
Antwoord: Madam I'm Adamf
De redacteur van de Bredasche krant had
't gelezen en 't verbazend aardig gevonden.
Nèt iets voor z ij n lezers. Jammer dat 't al
in 't „Handelsblad" stond. Maar dat is min
der. Voerde hij dan voor niets schaar en
lijmpot in z'n wapen? Een ander bezwaar
was, dat de clou van de aardigheid Engelsch
was, voor velen alzoo een hinderpaal.
Zoo kwam ten leste 't verhaaltje in de
Bredasche krant te staan, aldus gewijzigd
Vraag: Wat had Adam geschreven?
Antwoord: Madam ik ben Adamf
De Bredasche krant geeft ten slotte wèl
'n persoonlijk cachet aan z'nplagiaatl
Het Getij.
Als je (bij toeval) eens een exemplaar van
„Het Getij" in handen krijgt en 8ls je je niet
laat afschrikken door de roode ultramoder
ne golven van groote onnatuurlijkheid, noch
door de mismaakte letters, die als gruwe
lijke oorlogsverminkten of wanstaltige mis
geboorten aandoen, en je slaat desondanks
het tijdschrift open, frappeert je dadelijk de
rust van normale zwarte lettertjes op doocL
gewoon wit papier, heelemaal niet meer
exentriek of schreeuwerig. Maar als je die
zwarte lettertjes wil gaan lezen, dan
vlucht de gemoedsrust wederom en krijg je
den indruk de heeren zijn wat geïrriteerd;
ze voelen zich onplezierig gestemd. Die in
druk plant zich ól hechter vast en als de
'an'ste regels druks gesavoureerd zijn, weet
je heel besliktze voelen zich niet lekker!
Ze opponeeren en gaan te keer, zij trek
ken te velde en breken af, maar wat ze
eigenlijk precies willen, die schrijvers in
„Het Getij", dat staat er niet bij geschreven.
De „tachtigers" braken af, maar zetten er
litteratuur en poëzie tegenover. De „twinti
gers" niet alzoo. Maar .z ij n de „Getij-
knaper" (die naam is van Van Rossem) wel
de „twintigers"? Ze zeggen het. Nou goed
dan, 't kan er wel bij. De Jazz is óók van
'20, waarom zou Theo van Doesburg het
niet zim?
Wanneer er waarde in schuilt, kleinighe
den, nietigheden te vergelijken met het
groote en grootsche en hopen wij het
door Theo van Doesburg ongekende (want
anders zou ie profaneeren), dan is zijn
simuiltaneistische schets zeer waardevol.
Maar gaat't er om, een ander of zelfs
een zoogelijk mogelijk gestemde ziel indruk
ken mee te dee'en door middel van geschre
ven woorden (ik stel de voorwaarden niet
hoog), dan is „waardeloos" misschien iets
overdreven.
,Tusschen ijzer en goud" is een tooneel-
spel van Math. Kemp. „Het ijzer is nuttiger
dan (het) goud. Het goud is kostbaarder dan
(het) ijzer" leerden we al in ons eerste Fran-
sche themaboekje. Maar Math. Kemp kost
het vier bedrijven met 15 personen en er
komen heerlijke fragmenten in voorf
Er zijn bijvoorbeeld twee doortrapt slech
te kapitalisten, uitzuigers, die zrch vetmes
ten ten koste van ede'e stakkers. „Als ik nu
nog kans zie, om wat meer op de rijst en
de suiker te verdienen, dan haal ik dit jaar
de vijftigduizend netto winst!" zegt zoo n ge
meen© kerel in een caféff
En z'n vrind (even slecht) antwoordt
Dat gaat best f Nu er een algemeen te
kort is, moeten ze betalen, wat we vragen....
anders kunnen ze honger lijden!
Is dit geen groene nonsens? „Strijd na
arbeid" zou het weigeren, omdat 't er te dik
op lag, maar hier staat het 'gewoonweg af
gedrukt. Hoe kun je een tooneelspel schrij
ven zonder een greintje menschenkennis?
„Huize Stadtwyck" is een roman van E.
d'Oliveira en de eerste regel dg beste toont
het topzware, waaraan zoomi-n als eenig
artikel van 't Getij ook dit werk siet ont
komt.
„Leo zat met zijn koffie in zijn gewone
hoekje bij de pilaar in hotel „Atlantis". Zijn
broer had gelijk, toen hij hem zooeven het
dilemma steldeóf je bent maatschappelijk
een non-va'.eur, want je energie is niet toe
reikend voor het eenvoudigste stukje kan
toorwerk óf je bent een parasiet en hebt
niet genoeg eergevoel om je zelf tot werken
te dwingen".
Afgescheiden van 't feit, dat de redenatie
nogal erg onbekookt is; er zijn nog wel an
dere mogelijkheden, dan nonvaleur of para
siet, is het al een zeer onevenwichtige con
structie. Wat heeft dat kopje koffie met dien
zwaren boom te maken? Maak van zulke re
denaties een artikef zonde-r Leo, zonder*
Atlantis of gewone hoekjes! Maar leest men:
de roman verder, dan blijkt het, dat d'Oli
veira wel doller kan, alsof dat de eenigsta
verdienste is!
Eén alle vering van „Het Getij" geeft s:of
tot ergernis ad libitum. Zoolang je wilt
voortlezen, zul je je ergeren, 'n kwestie van
lankmoedigheid. Als je dan het tijdschrift
dichtslaat begrijp je ineens die hoekige rooie
•golven beteTdie zijn zoo schreeuwerig
niet! Binnen-in. Binnen-in!!
Uit dc Oude Doos.
Bij elk onderwijs, zoo ook bij het vak ge
schiedenis, is de aangewezen weg om te
benutten, wat eigen omgeving biedt en dit
tot uitgangspunt te kiezen.
Elke stad geeft in straatnamen, oude ge
bouwen en gebruiken materiaal voor histo-
riebehandeling. En al beschikt Amersfoort
voqj geen honderdste deel over hetgeen da
stad Utrecht bezit, toch is er nog heel wat,
waarvan gebruik kan worden gemaakt,
't Meeste hiervan mag men als bekend ver
onderstellen. Met het volgende zal dit echter
wel niet het geva! zijn.
In de middeleeuwen was Amersfoort
grensstad. Hoevelaken lag reeds niet meer
in .het bisdom, maar in het gevreesde Gel
derland.
De bekencie Fries Groote Pier geeft vol
gend beeld van deïi Geldersman
