ST. EMILION
Fontein Schippers I
SINËER
Lunchroom
PRINCESSE"
jj
AMERSFOORTSCH DAGBLAD „de eemlander"
ELECTRISCHE INST ALLATSE's
voor LICHT en KRACHT P O N N E
Ie KLASSE MATERIAAL. telepkoqn 169. -
Per flesch f 1.75, per anker 5 72.»
I. A. SCH0TE1AH Zn., Mtsctetr. 17, Tel 14S.
Menbileeringen - Kunsthandel - Behangerü en Stoffeerderij y
Firma KLAAS BAVItëG (joh. schut)
amersfoort
BARCHMAN WUIJTIERSLAAN 156 - TELEFOON 399.
SAVERS
SIX
MIMUM
10H.P.
usm cms
TWEEDE BLAD.
BUITENLAND.
"BINNEN LAN l
Magaz.
De Dom".
Eigengemaakte Kinderkleetiing.
.monopole"
10e Jaargang
No. 133
zaïeraag
4 December 1920.
OPGERICHT 1906, yi.asakkerwf.c: 52<i.
zeer aan te bevelen
ORIGINEELS
Bordeaux gewas 1917
Langestraat 24. Tel. Int. 496. - amersfoort.
Nieuwe en gebruikte wagens uit voorraad leverbaar. - Slock General
Bar.deo, 8000 K.M. garantie. - Alle onderdeelen op Auto- en Motornebled.
Politiek Overzicht
De Qpper-Silezische kwestie is* dikwijls
een onappetijtelijke aangelegenheid, daar
zij omgeven is d-oor het benauwend spinsel
van laster, intrigues* verdachtmakingen, enz.
De Duitschers beklagen zich over de op»
hitsende redevoeringen van Korfanty, die
h. i. het er op aan stuurt door unfaire mid
delen den uitslag der stemming ten gunste
der Polen te doen uitvallen. De Duitschers
schilderen Korfanty, den Poolschen plebis
cietcommissaris, zwarter dan zwarten Piet
en de Polen vinden op hun beurt de Duit-
rhers geen blanke, edele Sinterklazen.
Het gedrag der Duitschers is volgens Duit-
sche le-zing smetteloos als witte wolle; de
houding der Polen, naar de Polen het wil
len doen voorkomen, is tadellos.
Middelerwijl bestaat er nog zoo iets als
"roote mogendheden, die indertijd een
^estractaat hebben geredigeerd, vol
gens hetwelk ook het plebisciet werd ge
regeld. Op deze staten, die het recht, al
thans de rechtsleuze, in de wereld hebben
gelanceerd, rust natuurlijk de ta-ek het on
berispelijke vredesverdrag onberispelijk ten
uitvoer te brengen en er angstvallig voor
te waken, dat de bepalingen van het ver
drag worden nagekomen, zoowel wat haar
letter, die overigens dood is, als haar geest,
die levend maakt, betreft. Dat de geallieer
den plotseling zoo vrijzinnig zijn geworden
zelfs van de letter van den tekst te durven
afwijken, zal blijken in den loop van 't
overzicht. Wat toch is d.e kwestie? De En-
gelsche regeering heeft aan den Duitschen
gezant te Londen een door Lloyd George
get-eekende nota doen toekomen, waarin de
Engelsche, Franse he en Ifaliaansche regee
ring constateeren, dat zij de mogelijkheid in
overweging hebben genomen, dat de, in
Opper-Silezië te houden, volksstemming
door een preciese en letterlijke uitlegging
an toepassing der bepalingen van art. 88,
paragraaf zooveel enz., verstoord of zelfs
verhinderd kon worden. Bedoelde paragraaf
bepaalt, dat e-lkeen moet stemmen in de ge
meente, waar hij zijn domicilie heeft. Heeft
hij echter zijn domicilie niet in het plebis-
cietgebied, dan moet hij zijn stem uitbren
gen in de gemeente, waar hij het levens
licht zag. De drie regeeringen hebben, na,
gelijk het in de nota heet, zorgvuldig den
feitelijken toestand te hebben nagegaan,
eenparig besloten zoowel aan de Poolsohe
als aan de Duitsche regeering voor te stel
len de bewuste paragraaf 4 een beetje an
ders te lezen. De drie tegeeringen zijn n.l.
van oordeel, dat het niet indruischt tegen
den geest van de bepaalde alinea, wanneer
■de niet-ingezetenen op de eerne of andere,
buiten het plebrscletgiebied gelegen, plaats
stemmen., Er moet dan echter aan enkele
voorwaarden worden voldaan: alle, niet in
Opper-Silezië woonachtige, maar, uit hoof
de van hun plaats van geboorte, het stem
recht bezittende personen, kunnen in het
thans door geallieerde troepen bezette ge
bied, in een stad b.v. als Keulen of in ver
schillende plaatsen, bijeenkomen om daar
hun stemrecht uit te oefenen. Dit zou dan
moéten geschieden onder het toezicht van
een subcommissie van de Opper-Silezische
plebiscietcommissie. die te dezen einde
door de gea-llieerdé reg-eeringen zou worden
benoemd. Volgens de nota zijn er twee
punten, die opheldering vereischen en vol
gens de drie regeeringen is het motief
voor de afwijking het volgende: niet alleen
leent het Duitsche gebied, dat bezet is, zich
voor kiesdistrict voor de niet-ingezetenen
wegens de aanwezigheid van een voldoend
aantal militaire krachten der geallieerden,
die voldoende waarborgen bieden, maar
ook moet rekening worden gehouden met
hét feit, dat het meerendeel der niehinge-
zeten stemgerechtigden zich beschouwt als
wonende in Duitsohland.
Ten tweede zal het d-e taak der plebis
cietcommissie voor Opper-Silezië zijn om,
indien dit voorstel word't aangenomen, op
grond.' van 't vredesverdrag (volgens den
letter of volgens den geest of volgens beide
of volgens geen van beide?) te beslissen,
of de niet-ingezetenen op denzelfden dag
of niet op denzelfden dag, waarop de stem
ming in Opper-Silezië plaats vindt, zullen
stemmen. De regeeringen vinden, dat uit
het verdrag is op te maken, dat men het
resultaat van de volksstemming niet ken
nen en nog minder publiceeran kan, wan
neer niet aan de stemmen der niet-ingezete
nen die van de ingezetenen voor elke ge
meente zijn toegevoegd. Tot zoover de
voornaamste inhoud van de nota. Men zal
moeten afwachten, of de Duitsche regeering
de hoop vervult der geallieerden, dat de
Duitsche regeering deze voorstellen onver
wijld welwillend overweegt en den raad va-n
gezanten haar besluit ten spoedigste mede
deelt, opdat terstond de vereischte maat
regelen kunnen worden genomen. Men
weet, dat de Duitschers voor een uniforme
en gelijktijdige stemming zijn.
Buitenlandsche Berichten.
Brussel, 3 Dec. (V. D.). Konincr Albert
zal in het aanstaande voorjaar een bezoek
brengen aan Malmédy. Ter gelegenheid van
dit bezoek zullen gfóote feesten worden ge
houden.
P a r ij s, 3 Dec. (V. D.) De bladen mel
den, dat volgens de ramingen van bevoeg
de personen de opbrengst van de nationale
leening van 6 ongeveer 26 milliard zal
bedragen. Dit resultaat zou de meest opti
mistische verwachtingen overtreffen.
Londen, 2 Dec. (R.) Te Fermoy zijn
(naar verklaard wordt door gewapende man
nen in uniform) huizen verbrand.
Londen, 2 D e c. (R.) Doe Iersche
mannen en drie Iersche vrouwen zijn te
Glasgow aangehouden. Hun wordt een ver
raderlijke samenzwering ten laste gelegd.
Naar gemeld wordt, vond de politie hoe
veelheden wapenen eh krachtige ontplof
fingsmiddelen in huizen van gearresteerden
in 't graafschap Tipperary. Een officier van
't Sinn Feinleger is doodgeschoten. Ver-
.1, c:I r. Kir rlion 1 ra )>C Ion
Reichspost, publiceert, naar voorgewend
wórdt ten behoeve van de propaganda voor
de Habsburgers, eer. mededeeling, volgens
welke bij redacties van buitenlandsche bla
den en zelfs bij buitenlandsche diplomatieke
missies, een actenbundel circuleert, welke
ook aan verscheiden Weensche buitenland
sche correspondenten is aangeboden, doch
overal geweigerd werd, omdat de onecht
heid te duidelijk zichtbaar was. Het gaat om
ongeveer veertig aclen, uit Tsjecho-Slowa-
kije afkomstig, welke een internationale
reactionaire samenzwering van Ierland tot
Wit-Rusland, en natuurlijk ook in Oosiv
rijk, aan het licht brengen.
Kopenhagen, 2 Dec. (V. D.) De
ratificatie van het Finsch-Russische vredes
verdrag had in den Finschen Rijksdog plaats
met 163 tegen 27 stemmen. De Finsche re
geering werd door den Rijksdag gemach
tigd alle noodige maatregelen tot bescher
ming der grenzen te nemen. Een voorstel
om nieuwe onderhandelingen over Oost-
Karolië in te leiden werd met 162 tegen 31
stemmen verworpen. Ook werden alle voor
stelfen tot het sluiten van een bond van
randstaten en het neutraliseeren van do Pe-
tersburgsche en de Finsche golf afgewe
zen.
De Fransche premier is Donderdagmor
gen om 8 uur te Londen aangekomen. Om
half vijf zou een conferentie plaats hebben
htsschen Leygues, Lloyd George en graaf
I Sforza. De houding van Engeland ten op
zichte van het Grieksche probleem is thans
nagenoeg vastgesteld, naar de Temps be
richt. Een factor, die de Britsche regeering
I schijnt te hebben overtuigd, dat de terug-
I keer van Constantijn niet wenschelijk is, is
de ijver, waarmede deze terugkeer schijnt
j verlangd te worden door hen, die er belang
bij hebben het Grieksche leger te zien ont
binden en het slecht geconsolideerde ge
bouw van Groot-Griekenland ineensforten.
De conferenties, die de laatste dagen
hebben plaats gehad tusschen Philippe Ber-
thelot, Eir Eyre Crowe en verschillende
deskundigen hebben gtcleid tot .het ontwer
pen van een aantal voorstellen, die aan de
Fransche en Engelsche regeeringen en den
Italiannschen minister van buitenlandsche
zaken ter onderzoek zullen worden voorge
legd. Het laat zich voorzien, dat een over
eenkomst zal worden bereikt en een nota
nadr Athene zal worden.gezonden. De
voornaamste punten dezer overeenkomst
zullen naar bericht wordt waarschijnlijk de
volgende zijn:
De mogendheden der Entente zijn niet
van zins het Grieksche volk te verhinderen
zijn voormaligen koning terug te roepen.
Er wordt herinnerd aan de verraderlijke
handelingen van Constantijn jegens de ge
allieerden en zijn eigen land gedurende den
oorlog. De terugkeer van Constantijn te
Athene zal dus noodzakelijk een verande
ring teweegbrengen in de houding ten op
zichte van Griekenland en het verdrag van
Sèvres. Dit verdrag zal niet geheel aan een
herziening worden onderworpen, maar zal
wijzigingen kunnen ondergaan, door de ge
beurtenissen noodig gemaakt. Om kort te
gaan: de bepalingen van dit verdrag moeten
worden aangepast aan den toestand, die
zou kunnen voortvloeien uit den terugkeer
van Constantijn en de Grieksche demobili
satie. De Entente zal zich dus onthouden
van elke inmenging in de zaken van Grie
kenland, maar het schijnt haar noodzake
lijk den Grieken te doen weten, dat de te
rugkeer te Athene van een voormaligen
vijand der Entente een vijandige daad je
gens haar is, analoog aan dien, welken
Duitschland, Oostenrijk en Bulgarije zou
den begaan, wanneer zij een Hohenzollern,
een Hobsburger of Ferdinand van Coburg
tot den troon terugriepen.
Graaf Sforza heeft twee besprekingen
gehad met Lord Curzon en Lloyd George;
vooraf had hij een vrij lang onderhoud met
den Franschen gezant.
Washington, 2 Dec. (R.) Dé voor
zitter van de immigratierommissle uit het
Huis van Afgevaardigden diende bij de
commissie een -ontwerp in, hetwelk bepaalt,
dat de eerstvolgende twee jaar geen immi
gratie is toegestaan uitgezonderd yc. aan
Amerikaansche burgers vermaagschapten
(blood relatives) of voor buitenlanders
de V. St., die te kennen hebben gegeven
van zins te zijn zich te laten naturalisee-
ren.
San Antonio (Texas), 2 Dec. (R.) De
politieautoriteiten ontdekten overvloedig
materiaal, waaruit duidelijk bleek, dat een
nieuwe revolutionaire samenzwering can
Amerikaanilsche zijde der grens op touw is
gezet tegen de nieuwe Mexicaansche re
geering van Obregon.
hebben gehad dan dit, enkele paragrafen
dan uitgezonderd. Het is in hoofdzaak een
parapluic—program, waaronder niet alleen
allo niet-principieele „vrijzinnigen", welke
bevreesd zijn voor den invloed van rechts
of uiterst-links, kunnen schuilen monr dol
zelfs in sommige gevallen plaats kan vcrlce-
nen aan onderen, den heer Wijnkoop in
cluis."
De Nieuwe Courant heeft het ont
werp gekenschetst als een program eener
„nationale liberale welvaartspartij." Die ken
schetsing acht prof. Heeres zeer juist. Maar
legen zoo'n program is de Liberale Unie in
1918 en later opgetreden.
„Gij zijt voldaan op de volgende in uwe
oogen terecht cardinale puntenhet mili
taire vruagstuk, liet arbeidersvraagstuk, het
financicele vraagstuk Gij hebt dan toch wel
een bijzonder tevreden karakter. Want zel
den of nooit zijn grootcre vaagheden en al
gemeenheden verkondigd in een politiek
program als in het füsieprogram juist ten
opzichte van deze punten. Niemtind kon
uit dg bewoordingen opmaken wat eigenlijk
de nieuwe partij in de practijk zal willen of
doen, ten opzichte dezer cardinale aange
legenheden, tenzij dan al spoedig in eigen
boezem gaan bakkeleien over de uitvoering
dezer z.g. „beginselen."
Het „welvaarts"-karakter treedt volgens
prof. Heeres bijzonder op den voorgrond in
de koloniale paragraaf.
„Krachtige ontwikkeling der koloniale
hulpbronnen mede ten behoeve van de in»
landsche bevolking."
Ik spatieer het \voordje „mede." Is het
niet verbijsterend, dut men anno 1920 niet
oen dergelijk programmapunt durft aanko
men Dit is dan toch wel een sterk staaltje
vun wel vaartspoli tick. Dit-durft men neer
schrijven in een program, dat dienen moet
om de vooruitstreven d-vrijzinnigen
in één partij te vercenigcn dit werd door J
U door Uw stilzwijgen in bescherming ge-
nomen en dus geschikt geoóht voor een pro-
gram van „gezonde democratie." Gij weet,
dat de dcmocrutie wil, dat de koloniale
hulpmiddelen moeten ontwikkeld worden
al leen ten behoeve van Indii*, dus van de j
Varkensmarkt
Amersfoort.
Speoialt» afileeliiit;
Maison VAN EIMERSN.
Coiffeur Posficlieur ('oitfCMftc
WIJERSSTRAAT I I. - Tel. 805
Hoogst Modorno Salons voor
DAMES en IIRKItlTN Manicure
Magazijn van PnrfumuripGn on
Toilol-Arlikolon.
BADINRICHTING
Uit de Pers.
3ici füsieprogram
Prof. Heeres, oud-voorzitter van de Libe
rale Unie, schrijft aan Het Vaderland
schillende Sinn Fedners zijn bij den laatsten dat het ontwerp-fusieprogram een program
militairen raid gevangen genomen
Londen, 2 Dec. (V. D.). Liberató Pin
to, de leider der republikeinsche garde, heeft
met steun der democraten, een regeerin;
gevormd.
Londen, 2 Dec. (R.) Liberató Pinto
verzekerde zdch van den steun der demo
craten, die de parlementaire ^meerderheid
verkregen. Al vare Castro werd minister van
oorlog.
Weenen, 2 Dec. (V. D.) Het leidende j
orgaan van de Christelijk Sociale Dartii. de I
belooft te worden, uitstekend geschikt voor
„Vrijzinnigen", als het lid van het hoofdbe
stuur van den Bond van Vrije Liberalen.
Dr. D. J. Hulshof Pol, reeds bij voorbaat ge-
stooten uit de nieuw te formeeren „demo
cratische" of „vooruitstrevend-vrijzinnige"
partijmaar voor iemand, die uit den grond
zijns harten meent, dat democratische be
ginselen het richtsnoer moeten zijn van ons
politiek beleid, beslist onaannemelijk, omdat
het aan alle democratie vreemd is.
„Zelden zal men een meer oppervlakkig-
algeméen politiek program onder de ooeen
inlandsohc bevolking, cn van dat niet-in-
heemschc deel der bevolking van Indie, het
welk dit land tot zijn tweede vaderland heeft
gekozen. Dit is het standpunt, dat de „ge
zonde democratie ten opzichte van d i l
vraagstuk onzer koloniale politiek moet in
nemen. Zoo iets, don toont het woordj<
„mede", in dit verband gebruikt, den geest,
de mentaliteit der samenstellers in het con
cept-program een ogoïst-nntionole-wel.
vaartspoli tiek."
In een onderschrift verklaart Het Va
derland, dat de zoogenaamde vaagheid
"n het program niet anders kon. Van elke
partij, die zich hare verantwoordelijkheid
bewust is, kan een program nooit geheel aan
het verwijt van vaagheid ontkomen, in dien
zin, dat men zich nooit zoo de handen kan
binden, als door de concreetheid van een
regeeringsontwerp het geval is.
Het blad vindt het politieke wijsheid, dat
bij fusie geen van de drie partijen te hard
juidht.
„De onvoorzichtigheid van sommige bla
den in 1913 heeft ons geleerd in deze voor
zichtig te wezen. En wij hadden eerder ge
vreesd dat wij door u op de vingers zouden
getikt zijn, omdat wij in ons artikel over het
Fusieprogram tot driemaal schreven, dot wij
ons verheugd hadden.
Wij blijven op alle dezer gronden van
meening, dat dit fusieprogram het vereenh
gingspunt kan worden van alle democrati
sche vrijzinnigen, èn voor die van huis uit,
èn voor de nieuw geborenen in T9T8."
DeZutphenscheCourant zegt van
dit program o. m.
„Wat deze afgevaardigden der drie par
tijen hebben tot stand gebracht, is inder
daad een kunststuk. Niet in den zin van
een met succes bekroonde poging om door
behendige tactische trucjes of door het ver
doezelen van wat partijen verdeelt een
grondslag van samenwerking te zoeken.
Maar wel doordat zij er in geslaagd zijn in
een tiental punten neer te leggen, wat elk
zuiver liberaql denkend mensch in deze tij
den beschouwt als eoht liberale begrippen,
Hierin vinden wij terug wat Thorbecke
noemde het kenmerk van een liberalen staat
en een liberaal gouvernement„dot zij de
ontwikkeling van zelfstandige krocht bevor
deren" en het doel der liberale politiek
„dat ieder de gelegenheid vinde om op de
plaats te komen waar hij naar zijn vermo
gen tot den bloei van het geheel kon mee
werken." 1
Omdat dit progiam haar zoo bizonder be
koort, is de Z u t p h. C t. gaarne bereid haar
vroegere terughouding jegens het fusie
denkbeeld te laten varen.
„Het program biedt ruimte van beweging
genoeg om afwijking van rhcening op on
dergeschikte punten van staatsbeleid moge
lijk te laten. Het eischt geen stramme ge
hoorzaamheid aan elke letter van een breed
uitgewerkte lijst van noodzakelijk verklaar
de overheidsbemoeiingen. Er kan natuur
lijk verschil van meening overblijven om
trent al wat nu wordt voorgesteld. Daar
over valt te praten op TI December door
afge vaardig-Ten - partijen alge-
meene ver dér f n 15
Januari. Maar cn-' .t uit ont
werp ons voortreffelijk.
Of er dan niet velen uit onze partij zul
len vollen en eTders een onderkomen gaan
zoeken Of met name dc voorstanders van
de, door ons steeds als verdcrfelijk( geka
rakteriseerde, afschaffing der Eerste Kamer
een punt dat wij met buitengewoon veel
genoegen hebben gemist op deze beginsel
verklaring aan de Liberale Unie den rug
zullen toekeeren Het is te voorzien Maar
daarin dient berust. Wie zich in den nieu
wen liberalen bond niet thuis gevoelt, moet
elders maar kamers gaan huren. Want nu
do herceniging der drie liberale partijen
door dit doelmatig en krachtig principieel
program zoo goed op weg is, kan geen ver
zet de bereiking ven het gestelde doel meer
verhinderen
Hotel Calé Restaurant
jj"
De Directie mankt bekend,
iliit zij tegen under overeen
ie komen voorwaitrdeu de
ACHTERZAAL mei GESLO
TEN SERRE gedurende liet
wliiterNcizoeii voor gesloten
dansclubs beschikbaar stelt.
Nadere inlichtingen bij de
Directie (Tel. 41).
En dun geve men aan dc nieuwe organi
satie den naam vanLiberale Bond."
De Middelburgsche Courant
schrijft o. m.
„Het volk gevoelt bijnd onbewust, dol zoo
lang do politieke groepecringen niet bcant*
woorden aan hebbeen er tegenwoordig in hot
maatsohoppclijk leven gebeurt en door dff*
gemoederen in beweging brengt, het niot
van overwegend belang is, welke der par
tijen of partij-combinaties het Regee rings*
kasteel in handen hebben", aldus formu
leerde de heer Treirb in zijn Kamerrede van
II Nov. de reeds meermalen gegeven ver*
klaring van de merkwaardige politieke on*
-verschilligheid van onzen tijd.
Voldoet het Vrijdag j.l. gepubliceerde
ontwerp-program voor het vormen van een
inieuwe vrijzinnige partij, aan den cisch dat
hot contact heeft met wat nu in het maat
schappelijk leven gebeurt
We mecnen dat het ^ot zeer zeker doet,
ol was het alleen reeds door de groota
plaats die het geeft oan de economische en
sociale vraagstukken.
Maar dot zullen wel alle nieuwe partij
programma's doen.
Een tweede vraag is daarom bevat dit
program een vrijzinnig element, duidelijk'
genoeg om het van andere programma's ta
onderscheiden, en krachtig genoeg om een
verzamel-signaal te zijn voor de vrijzinnigen
die nu in verstrooiing leven
En ook daarop kan het antwoord beslist'
bevestigend luiden. De erkenning van het
vrijheidsbeginsel staat niet slechts voorop
als grondslag van het staatsbeleid."
Het blad staaft dit laatste aan de hand van
de paragrafen van het program en zegt ten
slotte, dat de vooropstelling van het vrijheid
beginsel gebrekkig lijkt als verzametieus van
wat vrijzinnig denkt.
De Maasbode (r.-k.) betwijfelt of mefi
nietszeggende verklaringen als bij de mili
taire paragraaf in het concept-fusie-program
het voeren van practisohe politiek moge
lijk is.
„Of daarom deze gevaarvolle poging om'
'heterogene elementen onder intrinsieke
tegenstellingen verdoezelende verklaruW
gen bijeen te brengen eenige kans op succes
heeft en de partijgangers van de drie froc*
ties ter algemeene vergadering aan zulko
zwevende fusieplannen hun placet zullcg^
geven, mag worden betwijfeld.
Het behoeft niet gezegd, dat wij vrij scep*
tisch staan tegenover deze zoo men mag!
aannemen laatste poging van hel verkwijn
nend liberalisme, om zich door een verjon*
gingskuur weer op de been tc helpen. Mocht'
men er in slagen, door een struisvogel tak*
tick, als waarvan de „beginseF-vcrklnringt
der nieuwe partij getuigt, voor een tijd tot
accoord te geraken, het zal o. i. spoedig ge*'
noeg blijken dat ten aanzien van dit nieuwe
politieke avontuur zelfs de loaggospannen'
verwachtingen van een orgaan als do
^Nieuwe Courant" nog overdreven moeten;
•worden genoemd." j
Hei Centrum (r.-k.) merkt op
„Of do vlieger nu zal opgaan cn men
aldus door samenstelling van groepen en'
groepjes een nieuwe liberale partij van be-
teekenis zal kunnen vormen
De vraag stellen is in dit geval nog niet
haar beantwoorden.
Een partij moet groeien, moet haar grond
slag vinden in beginselen, waaraan zij hoor
leven en krocht ontleent en gedragen wor
den door de overtuiging en de geestdrift
harer leden.
Met kunstmiddeltjes komt men er niet'"
