isöimws^r^zt::
DE EEMLANDER"
BUITENLAND.
Belgische Impressies.
PRUS CER ADVERIEHïiÊir met inbegrip van een
FEUILLETON.
20e Jaargang No. 50
per poit f 3 P« wcck 'mt' CTafe verzekering
teyen ooselukken) 0J7». Wonderlijke nummta
f CM.
f»
DIRECTEUR-UITGEVER. J. VALKHOFF.
BUREAU:
ARNHEMSCHE POORTWAt
TEL INT 513
lïfaandsj S September 1921
bewijsnummer, elke regel meer 0.25, dienstaanb»e»
dingen en Lickladigheids-adveitentiën voor de helft
•der prijs Voor handel cn bedrijf bestaan zeer
voordcclige bepalingen *oor het advcrlecrcn. licno
ciicutaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toceexonden
Politiek Overzicht
c\ die Kölnische Zeitung wordt er door
ien Londenschen correspondent van dit
blad aam herinnerd, dat Keynes met onver
droten volharding op den zekeren weg der
feiten voortschrijdt en zonder tegenspraak
'der anders zoozeer in beslag genomen En-
'tent-edeskundigen aan de hand van een koud
en nuchter cijfermateriaal de mogelijkheid
ontleedt en uit elkaar rafelt van de uitvoe
ring der economisohe bepalingen van 't ver
drag van Versailles. De briefschrijver weidt
uit!
„Bij gebrek aan zakelijke contrab ©wijzen
hebben Viviani en ook Clemenceau hun
toevlucht genomen tot beleedigende verwij
ten en Keynes beschuldigd van de ver
schrikkelijkste misdaad: pro-Duitschheidl In
Frankrijk zoekt men ijverig naar een des
kundige, die tegen Keynes opgewassen is,
maar tot dusver is nog niemand gevonden,
die overtuigend kon aantoonen, dat Keynes'
conclusies onjuist of overdreven zijn; en dit
speuren naar een deskundige wordt telkens
moeilijker naarmate me-er erkende econo
misten, met name wanneer zij het practisch
beroep van bankiers en kooplieden in een
geallieerd land uitoefenen, zich in denzelf
den geest uitlaten. Tot dusver werd van
dergelijke zijde met nadruk en overtuigend
gewezen op de onmogelijkheid om bedragen
als geëischt werden te betalen; maar wat
onder de heerschende omstandigheden nog
veel belangrijker schijnt te zijn, is een weg
wijzer, wat Duitschland zonder dat de eco
nomische ontwikkeling der overwinnende
staten schade lijdt en zonder dat het zelf
te gronde gaat, presteeren kan. Ook te de
zen opzichte vinden wij een stem van niet
te onderschatten waarde; Edgar Crammond.
een der leidende en aanzienlijkste deskun
digen in d'e city, heeft in een kortelings in
het Institute of Bankers gehouden voor
dracht, die zoo juist in druk verschenen is,
met betrekking tot de Duitsch-e betalingen
te kennen gegeven als zijn overtuiging, dat
'Duitschland slechts zooveel mag betalen als
te vereenigen is met het ongestoorde
economisch evenwicht der wereld. Hij stelt
vast, dat Frankrijk tijdens den oorlog meer
dan Engeland geleden heeft, maar laatstge
noemd land moest daarvoor in de volgende
vredesjaren meer lijden; Bngeland's econo
mische toestand kon niet worden verbeterd,
voordat Duiitschland's economische toestand
in Europa was hersteld. Uitgaande van 't
leit, dat Duitschland Zijn betalingen in goud
vooral of slechts door hot surplus van den
uitvoer boven den invoer kan verrichten en
volgens de beschikbare opgaven de invoer
met 125 pond sterling den uitvoer overtreft,
(invoer 450, uitvoer 325 mill.) en Duitsch
land volgens raming van de talrijke buiten-
landsche cred'ieten 75 millioen aan rente
iheeft te -betalen, komt Crammond tot een
deficit van den buitenlandschen handel van
200 millioen, waarbij nog de schadeloos-
stellmgssom ~van 100 millioen en de 26
uitvoerbelasting ten bedrage van 75 millioen
zouden komen, d. w. z.: Duitschland diende
«op den grondslag der cijfers inzake den bui
tenlandschen handel voor het jaar 1920 niet
minder dan 375 millioen in goud op te
•brengen! Hoe kan dat, indien 't al mogelijk
is, worden klaargespeeld? Het zou zijn uit
voer tot de fabelachtige som van 1500—
1600 millioen moeten doen toenemen. Nu
iheeft echter de Bngelsche uitvoer in 1920
•maar 1335 millioen pond sterling bedragen
en zou, wanneer men afgaat op de. tegen
woordige opgaven, voor 1921 zelfs maar
850 millioen bedragen; zelfs de Ver. St.
voerden in het jaar 1920 maar 1645 mil
lioen uit, terwijl de export voor het loopende
jaar op ongeveer 800 millioen geschat
•wordtl
Crammond haalt een uitlating van de
Commercial and Financial Chronicle of
New York aan: „Duitschland zou de werk
plaats der wereld worden; in weerwil van de
m*est drukkende toestanden en lage looner.;
het zou zijn armen naar alle markten der
wereld uitstrekken, gesteund door de gren-
zelooze passie en taaiheid van een volk, dat
om zijn leven vecht met heel de macht
van zijn soliede gebouwde economische
constructie. In het verleden heeft Duitsch
land 't verbruik der wereld voor een tien
de gedekt, het zou gedwongen zijn dit aan
deel te verviervoudigen, d. w. z. de buiten-
landsche concurrentie in gelijke mate uit te
schakelen; dit zou weer op een zoodanige
prijsdaling uitloopen, dat een winstgevende
prestatie van de andere landen heelemaal
onmogelijk zou zijn; hoe ook steeds de
marktstand zou zijn, Duitschland zou lager
dan alle codcurreerende prijzen moeten bic
den; wanneer het zulks niet deed, zou zijn
valuta'zoo lang slechter worden, tot de wa
ren weer automatisch het land verlieten om
op de wereldmarkt koopers te vinden; de ver-
bruikscrisis is niet alleen het gevrolg van de
uitschakeling van ongeveer 200 millioen
consumenten in Midden-Europa, maar ook
een gevolg van een verzwakking van 't ver-
bruiksvermogen der rijkste volkeren; de
koophandel is ver beneden het gemiddelde
der vorige eeinv gedaald; iedereen probeert
te sparen; met dit streven gaat gepaard een
verminderd verbruiksvermogen en de toe
nemende ijver om den uitvoer uit te brei
den; wanneer deze op den vloed van Duit
sche waren stuit, die onder alle omstandig
heden koopers moeten vinden, zou een ver
bittering in 't handelverkeer, niet te vermij
den zijn."
Crammond zegt, dat deze intensieve eco
nomische concurrentie tusschen Duitsch
land en de voornaamste industrieele staten
in geringer mate zou zijn te duchten, wan
neer de schadevergoeding werd geëlimi
neerd! Aan 't slot zegt hij dat Duitschland
natuurlijk gedwongen moet worden in een
mate te betalen als zonder nadeel voor 't
economisch evenwicht der wereld mogelijk
is en hij is ervan overtugid, dat Duitschland
hiertoe bereid is, maar evenzeer staat het
bij hem vast, dat de som zeer veel kleiner
moet zijn dan ter Londensche conferentie is
bepaald".
Berichten.
Londen, Sept. (R.). De Sinn Feiners
hebben de vredesvoorstellen verworpen.
Londen, 4 Sept. (R.). In het ant
woord van de Sinn Feiners, dat heden ge
publiceerd is, wordt gezegd, dat het Iersohe
volk geen vrijwillige unie met Engeland er-
•kent. Het eisoht het fundamenteele en na
tuurlijke recht om vrijelijk voor zichzelf te
kiezen om de roeping der natie te vervul
len. De Ieren hebben zich met overweldigen
de meerderheid voor de onafhankelijkheid
van de gevestigde republiek verklaard en
hebben dit besluit meer dan eens beves
tigd. Briltannië treedt op, alsof Ierland" ge
bonden is door een gecontracteerde unie,
die afscheiding uitsluit. Steunende op deze
zienswijze eisohen regeering en parlement
van Brittannië het recht voor zich op voor
Ierland te regeeren en wetgevend op te tre
den, waarbij zij zelfs bet Iersohe gebied te
gen den wensch van de bevolking in willen
verdeelen en iederen Ierschen burger, die
de gelofte van trouw weigert af te leggen,
dooden of gevangen zetten.
De Britsche voorstellen van 20 Juli, die
op dit Britsche standpunt waren gebaseerd,
zijn onherroepelijk door Ierland verworpen.
Deze voorstellen waren geen uitnoodfging
aan Ierland om vrij en uit eigen wil zich te
vereenigen met de vrije naties van het Brit
sche gemeenebest. nvc-rj om voorwaarden
aan te nemen, die een minderwaardigen
status zouden scheppen. De Britsche domi
nions zijn alle tegen heerschappij var. Brit
tannië beveiligd, niet alleen door de er
kenning van hun constitutioneel recht, die
haar gelijkheid van positie en absolute vrij
heid van Britsrhe inmenTing scbenkt, maar
ook door de duizenden mijlen, die hen van
het moederland scheiden. Ierland zal noch
door den afstand, noch door een verleend
recht beveiligd worden, ferland zal worden
verdeeld in twee kirrshrnri"e stagen, l3eide
afbreuk doend aan elk-nr? invloed en bei
de onderworpen aan de Britsche militaire
en economische macht. De Ieren moeten
gelegenheid krijaer» d'e h'ptorisr.he en geo
grafische frriten van Tersch standpunt te be
schouwen Zij ziin bereid er genoegen mee
te nemen, dat een neutraal en onoarfüdi"
arbiter uitspraak doet tusschen Terland en
Brittannië. Als de Britten dreigen hun
zienswijze met geweld door te zetten, kun
nen de Ieren niets anders doen dan weer
stand bieden. De bedreimncAn met cewpld
moeten ophouden om aan de gevolmach
tigden gelegenheid te geven d'e geschillen
op te lossen niet met een herren op mocht
maar rekening houdend met een leidend
beginsel, wnarover beide pertiien het eens
zijn. Wij stellen als leidend beginsel voor,
aldus de nota, een regeerin^ met instro
ming van hen die geregeerd worden, het
geen voor d'e En elschen als een bij uit
stek Britsch beginsel wordt vcorTPsfeld f)'t
beginsel is de eene basis wnaroo de Brit
sche en lersche vertegenwoordigers tot
overeenstemming moeten, komen. Op deze
basis zijn wij bereid onmiddellijk gevol
machtigden te benoemen.
G e nè v e. 3 Sept. De Volkenbondsraad
heeft beslist, dat er voor den raad geen
aanleiding beslaat om te intervenieeren in
zake de onderhande'ingen nopens de kwestie
der modaten tusschen de voornaamste ge
allieerde mogendheden en de Amerikaan-
sche regeering. De raad besloot de betrok
ken regeeringen te verzoeken moeite te wil
len doen de onderhandelingen vlug af te
wikkelen, teneinde den raad' inn staat te
stellen den vorm dezer madaten zoo spoe
dig mogelijk vast te stellen.
Karlsruhe, 3 Sept. (W. B.) De Ba-
densche regeering heeft tot de 'bevolking
een oproep gericht, waarin wordt gezegd:
Ter bescherming van de grondwet en der
andere wetten heeft de regeering van het
rijk buitengewone maajhregelen moeten tref
fen. d'ie onze algeheele instemming hebben
en die in Baden streng zullen worden toe-
gepest. Vertrouwende op den steun van het
Badensche volk zal de regeering alle krach
ten inspannen om in grondwettelijke sa
menwerking met de rijksregeering den bin-
nenlandschen vrede in Duitsctyend voor de
dreigende gevaren te behoeden, opdat de
orde in ons vaderland zal worden besdhermd.
B e r l ij n, 3 Sept. W. B.). Volgens een
berioht ann de bladen uit München is tegen
de Miesbacher Anzeiger wegens een Don
derdag door dat blad gepubliceerd artikel
een vervolging ingesteld wagens ,grober
Unfug".
B e r l ij n, 3 Sept. W. B.). In de con
trolecommissie uit den Rijksdag juichte dr.
Beyerle (Beiersche volkspartij) "tiet toe, dat
de teekenen, wijzend op een toenadering
in de betrekkingen tusschen het rijk en
Beieren, toenamen. Hij zeide, dat de Beier
sche uitzonderingstoestand volstrekt niet
ongrondwettig wasdeze wilde zich keeren
tegen het geweld, hetzij die komt van rechls
of links. De rijkskanselier dr. Wirth ant
woordde o.a.Wij hebben reeds de geva
ren met bedoelde heeren in Beieren uit
voerig en zakelijk besproken. De drie hee
ren in beieren hebben mij meegedeeld, dat
zij gaarne bereid zijn om dadelijk onder
handelingen te beginnen voor de bekende
doeleinden. Bij de bespreking bleek even
wel, dat er toch een reeks van misverstan
den bestaan. Ik heb den heeren in Beieren
aangeraden, dat de Beiersche stootsregee-
ring eerst naar aanleiding van het rapport,
dat de heeren te München willen uitbren
gen, haar houding zal bepalen en dat wij
dan in het begin der volgende week hier
te Berlijn zullen bijeen komen om de be
raadslagingen, naar ik hoop. tot een goed
einde te brengen De Beiersche heeren heb
ben,in dit voorstel toegestemd en zullen op
rijn laatst Woensdag met ons een samen
komst hebben.
Berlijn. 3 Sept. (W. B.). Het Berl.
Tagehl. verneemt van bevoegde zijde, dat
van de mededeelingen omtrent de samen
trekkingen van proote troepen-massa's te
Berlijn geen woord waar is. De in en om
Berlijn gestationneerde troepen bevinden
zich óf in hun garnizoenen óf bij de regel
matige oefeningen.
B e r I ij n, 3 Sept. (W. B.) Inzake den
moord op Erzberger is door de rechtbank
te Oberkirch op verzoek van den rijksad
vocaat te Offenburp een bevel tot inhechte
nisneming tegen Oltwig von Hirschfeld uit
gevaardigd.
G en v e, 3 Sept. (B. T. A.) Het uit
voerend comité van den internationalen
vrouwenraad houdt thans ziin zittingen te
Genève onder voorzitterschap van mevrouw
Chnpponnière.
Reuter's particuliere dienst meldt aan de
blo den:
Er zijn heden (3 Sept.) nog vijf gemeente
raadsleden van Poplar gearresteerd, waar
onder Lansbury, hoofdredacteur van de
Daily Herald, en zijp zoon. Het aantal ar
restaties bedraagt nu achttien van de dertig.
Maandag zullen vijf vrouwelijke raadsleden
gearresteerd worden. De aanhoudingen had
den in volmaakte orde plaats, meer de me
nigte juichte de gearresteerde raadsleden
toe, terwijl zij naar de gevangenis van Brix
ton werden overgebracht. Aan het departe
ment ven binnenlandsche zaken is verzocht
aan Lanshury faciliteiten te verleenen om
hem in staat te stellen de Daily Herald te
blijven redigeeren, terwijl hij in de gevan
genis zit. Dit verzoek is echter afgmvezen.
Dergelijke faciliteiten werden toegestaan
aan wijlen William Stead, den bekenden
journalist, die destijds hoofdredacteur was
van de Pall Mall Gazette en die wegens een
persmisdrijf gevangenisstraf onderging.
Uit Vernet-les-Bains wordt bericht dat
de vorst van Monaco, die in den omtrek van
het jachtterrein van Isards vertoeft, .koude
heeft gevet waarbij de koorts zoo spoedig
opliep, dat men besloot tot een lichte opera
tie over te gaan. Deze operatie is gelukt,
maar de patiënt is nog heel zwak.
Bilbao, 3 Sept. (B. T. A.). De alge-
meene staking is geëindigd.
Boedapest, 2 Sept. (H. K. B.).
Banffy, de minister van buitenlandsche za
ken heeft vandaag bij de Oostenrijksche
regeering geprotesteerd tegen het in hech
tenis nemen van Edmund Scholz, afgevaar
digde der Hongaarsche Nat. Verg., die naar
Oostenrijk weggevoerd is.
Boedapest, 2 Sept. (B. T. A). De
commissaris graaf Sigray deelt mede, dat
eenige Hongaarsche georganiseerde troe
pen in de tweede zone zijn binnengerukt op
verzoek der intergeallieerde missie om de
Hongaarsche gendarmerie te helpen bij het
zuiveren van Sopron en omstreken van ver
dachte elementen. Na die taak te hebben
volbracht zullen de troepen zich op de Tria-
non-linie terugtrekken.
P a r ij s, 3 Sept. (B. T. A.). De rand van
gezanten heeft instructies gezonden aan do
geallieerde vertegenwoordigers te Boedn*
pest, waarbij hun wordt verzocht slappen to
doen bij den voorzitter van de Hongoorscho
regeering om de aandacht te vestigen op
de houding van Hongarije in de aangele
genheid der komitaten.
Boekarest, 3 Sept. (W. B.). De Roe-
meensch-Servische commissie voor de re
geling der spoorwegverbindingen heeft haai
werkzaamheden beëindigd. Besloten werd
een lijn BoekarestBelgrado aan te leggen
met Donau-overgang bij Semendria. Even
eens zal een verbinding met vliegtui"ero
worden ingericht, waarvoor beide landen!
vliegterreinen mei de noodige inrichtingen'
op hun gebied zullen aanleggen,' een en an
der ter voltooiing van de lijn ParijsPrang
BelgradoBoekarestKonstantinopel.
Parijs, 3 Sept. (B. T. A.). Het LetfiscH
persbureau heeft uit Riga bericht gekregen,
dat de zendingen van levensmiddelen naar
Rusland zeer druk uit Dantzig en Hamburg
in de Zweedsche havens aankomen. Deze
transporten bestaan voornamelijk uit rijst^
suiker, melk en graan.
Helsingfors, 2 Sept. (W. B.). Do
gisteren hier aangekomen Finsche gezant
te Moskou, Robert Gyllenbögcl, heeft als
oorzaak der ontbinding van het Russische
hulpcomité genoemd de overluiging der
sovjet-regeering, dat zij thans den toestand
in het hongersnoodgebied meester kan won
den. Volgens de Prawda beschikt de regee
ring thans over 9 millioen poed (I poed
ruim 16 K.G.) graan voor den uitzaai. Zij
beschouwt den toestond optimistisch. Een
grooter catastrofe is volgens haar niet- te
vreezen.
De politieke toestand wqs volgens den
Finschen gezant onveranderd en wordt
door de kleine communistische groep door
energie en terreur beheerscht. Hij bevestig
de, dat het grondbezit oon de eigenaars is
teruggegevenalleen zijn de koopbrieven
vervangen door bons der bolsjewisten. Elk
een kan een onderneming naar goedvinden
pachten en voor eigenrekening exploiter
ren.
Stockholm, 3 Sept. (N T. A. Draad
loos). De Zweedsche hulp-expeditie, die
steun gaat verleenen aan de in Rusland
vertoevende Zweden, zal morgen van
Stockholm via Reval vertrekken naar Mos
kou. Behalve geneesmiddelen, voedsel en
kleeren, zal zij ook boeken en Duitsohe we«
tenschappeliike werken meenemen ten be
hoeve van Russische geleerden. Het getaf
Zweden te Moskou wordt gesohot op I5C
en te Petrograd op 50. De expeditie neeml
ook dekens, geneesmiddelen envoedsel
voor de Russisohe kinderen mee.
Athene, 3 Sept. (B.T.A.). De krijgs
raad te Smyrna heeft den Italiaanschen han
delaar Alberto Penzo ter dood veroordeeld
wegens spionage ten gunste der Kemalisteru
M a d r i d, 3 Sept. (B. T. A.) Een officieel
bericht meldt, dat de dag te Mellila rustig,
geweest is. De revitailleering is normaal. Be
richten uit het vijandelijke kamp toonen aan,
dat de vijand flink getuchtigd is in de laatste
gevechten. In politieke kringen zegt men,
dot de vertraging van het Spaansche offen
sief verband houdt met het feit. dat de resi
dent Benenguer vreest, dat de eerste voor-
waartsche bewegingen moeilijk zullen zijn.
Madrid 3 Sept. B. T. A.). Bij den
laatsten slag hadden de Mooren meer dan
honderd dooden en 200 gewonden. Ver
schillende hunner hoofden zijn gedood. De
Spaansche verliezen bedragen 250 man,
vo'or 't meerendeel gewonden.
Het geld is een zee waarin veel scha
pen: karakter, eer en recht te gronde gaan.
Het langdurige, verblijf van vele Belgen hier
lande heeft bij velen vriendschapsbetrekkin
gen doen ontslaan, welke nimmer meer uitge-
wischt kunnen worden. Waar men elkander da
gelijks sprak, lief en leed, vooral in den distri-
butietijd, broederlijk deelde, kwam het einde
van dit samenzijn nog vrij plotseling en kon
men zich moeielijk voorstellen dat onze wegen
voortaan weer uiteen zouden loopen. Toch, de
banden eenmaal aangeknoopt blijven onver
breekbaar en velen koesterden of koesteren het
veriangen om met eigen oogen eens te aan-
Bchouwen hoe het kleine België in den bitanen-
•trijd heeft geleden en op welke wijze het zich
daarvan zal weten te herstellen.
Zoo ook ging het mij.; meermalen op dc meest
(hartelijke wijze uitgenoodigd nu eens op mijn
beurt de gast te zijn van een Belgisch echtpaar
hetwelk ik hier hoogelijk had leeren waardee-
ren, was eindelijk de tijd gevonden om aan een
lang gekoesterden wensch te kunnen voldoen.
De beslommeringen en misère aan het pas-
sensteisel verbonden waren eindelijk overwon
nen en, begunstigd door het fraaiste voorjaars
weer hetwelk men zich kan denken, nam de reis
een aanvang.
To Roozendaal een vluchtige visitatie en te
Esvrhen dito, trouwens wanneer men de prijzen
r meeste artikelen in beide landen vergelijkt
dun zal er niet veel te smokkelen ziin.
Wat te Esschen het eerst opvalt is het* ver
schil in uiterlijk der locomotieven. Over het al
gemeen wordt aan de Hollandsche locomotie
ven meer zorg aan het toilet besteed.
Daar tegenover staat dat het Belgische spoor-
wegmaterieel natuurlijk enorm heeft geleden en
op verschillende wijzen is aangevuld. Men heeft
er de Belgische machines, veel vroegere Duit-
sche wagens, ingevolge het vredesverdrag uit
geleverd, dan zijn er nog een aantal Ameri-
koansche locomotieven doch mijn zegsman wist
mij te vertellen dat deze niet al te best voldoen
en spoedig aan slijtage onderhevig zijn.
Te Antwerpen een half uur pauze en eindelijk
de aankomst te Brussel. De schoone hoofdstad,
welbekend aan zoovele Hollanders, is weer ge
heel als vóór den oorlog. De gezellige drukte,
de prachtige welvoorziene magazijnen en win
kels, de dicht bezette cafe's met hun terrassen^
de volle trams, muziek, optochten, schouwbur
gen enz., alles doet u zien dat België herleefd
of liever herleefd is. Hier is geen spoor van het
vroegere leed te vinden.
Begrijpelijk echter was mijn verlangen om
ook iets van het vroegere front te zien, mijn
gastheer had dit wel begrepen en zoo stond dus
reeds een tocht naar Yperen en omstreken op
het programma. Wie over niet te veel tijd heeft
te beschiken en zooveel mogelijk wil zien moet
zich getroosten laat naar bed en vroeg op te
zijn.
Zoo waren wij dan 's morgens 7 uur in den
trein naar Yperen en hoop ik een getrouw re
laas wéér te geven van dezen tocht. Een groot
voorrecht was het hierbij begeleid te worden
door iemand die de landstreek op zijn duimpjes
kent en mij elk belangrijk punt wist aan te wij
zen en alle bijzonderheden daarvan kon mede-
deelen
Groot Bey ga arden. het eerste teeken van den
grooten strijd, welke daar zoo long heeft ge
woed. Hier staat nog ongeschonden een Zcppe-
linloods, door de Duitschers gebouwd cn daar
bij ondergrondsche bergplaatsen voor benzine.
Denderleeuw: deze plaats werd ongeveer T4
dagen vóór den wapenstilstand door de Gealli
eerden heroverd, hier treffen we voor het eerst
de vele helder roode doken als zooveel bewijzen
hoe de strijd hier heeft gewoed en hoeveel er
reeds is hersteld. Wagons verbrand en verbo
gen matei ieel wachten nog op verzending.
Oudenaerde Het station, eenmaal zoo getei
sterd, is weer geheel hersteld en biedt u als
vroeger alle comfort. Zoo ook de groote vlas
fabriek aldaar welke weer in volle werking is.
Enkele huizen liggen nog in puin maar overi
gens herstelde daken en muren als overal.
Auseghemhoopen verborgen rails, sommi
gen als hoepels liggen nog langs den spoor
weg. De spits van den toren is weggeschoten
en wacht nog op herstel. Het kruis daarboven
schijnt von uit de verte gezien als vrij in de
lucht te zweven.
KortrijkHetzelfde beeld als Oudenaerde.
BisseghemHier ziet men voor het eerst sta
pels verroeste granaten van allerlei kaliber,
keurig gerangschikt, welke nog steeds worden
opgegraven. Hier ontwaart men ook nog vele
Duitsche loopgraven.
Meeneneen vluchtige blik op de vele ruines
langs het station want hier zullen wij terugkee-
ren en langer vertoeven. Allengs ontwaart men
Qveral langs den spoorweg meerdere schuil*
plaatsen von gewapend beton tegen vliegeraan
vallen.
Wervikeen fabriek geheel vernield, alleen
de schoorsteen bleef ongerept, het kleine sta
tion wacht nog op herstelling, de vele gaten
zijn met hout en asphalt dicht gelapt. Nu be
gint men tusschen de in puin liggendehuizen
noodwoningen te ontdekken, meestal met een
half rond dak van gegolfd plaatijzer, sommige
woningen ook in het type van Elisabeth dorp
ons Amersfoorters nog wel bekend.
Groote voorraden steen en hout zijn door de
regeering aangevoerd en overal is men druk aan
het bouwen en herstellen. Buiten de kom dezer
gemeente zag ik het eerste soldatenkerkhof, de
veldkruizen dicht aaneen.
-Komen hoopen en hoopen puin, hier is men
nog bezig dew egen te herstellen en komen daar
na de huizen aan de beurt. Men kan den loop
van het kanaal aldaar nog volgen maar het is
geheel droog en de sluizen zijn vernield. Aon
de eene zijde lagen de Geallieerden, aan de
andere zijde de Duitschers, 15 a 20 M. von el
kander verwijderd. Men bestookte elkander met
handgranaten en wee dengene die een lichaams
deel maar één oogenblik boven de loopgraaf
dorst uitsteken. Tot hiertoe waren de velden al
len weer bebouwd en prijkten in voorjaarsdos.
Hier echter zijn nog stukken grond zoo hope
loos verwoest en vol granoatkuilen dat er nog
niét aon begonnen is deze weer productief te
maken. Gele brem geeft wat kleur aan deze
v/ostenijen. Hier ook vele boomen geheel of
half afgschoten maar allen zonder bast en
dood. Zoo deze niet door granaten werden ge
troffen dan hebben dc vele verstikkend;» crossen
alle Wen doen wiiken.
Houthem hier als overal elders zijn ploegen
arbeiders aon het werk om dp velden weer ge
lijk te maken, granaten en hoopen prikkeldraad
op te ruimen, schuilplaatsen von beton af te
breken en woningen te bouwen. Somwijlen een
groep afgeschoten boomstammen, daar stond
eenmaal een villa of buitentje. Nu onherken
baar, weggevaagd.
Af en toe een eenzaam kruis, daar stierf een
dappere den heldendood en op de plek zelf
heeft men hem begraven.
Yperende reis daarheen lijkt miV
thans als een voorbereiding teneinde niet ol te
plotseling te worden getroffen door hetgeen men
daar aanschouwt. Een zoo volslagen beeld van
verwoesting hod ik mij nimmer kunnen denken,
trots het feit dat er zoovele foto's von ckze
rampzalige stad in omloop zijn. Hoe in- en in-
drocvig steekt de half weggeschoten toren van
de lakenhal boven al die puinhoopen uit. Aller
eerst moest het treinverkeer worden hersteld,
een hulpstation is gebouwd en het trein- en
stoomtramverkeer functioneert tamelijk g; re-
geld. Een groot aantal arbeiders lcwom dien
Maandagmorgen met denzclfden trein mede, zij
werken daar tot 's Zaterdags door en keeren
's Zaterdagsavonds naar hun familiekring terug#
Zoo op het eerste gezicht lijkt het onmo
gelijk eenige orde te scheppen in dezen chaos*
De fraaie kerk, de reeds genoemde lakenhal eni
zoovele kostbare monumenten von vroegere
bouwkunst verwoest, totaal verwoest. De stra<
ten onbegaanbaar, niet te herkennen, maar Bek
gië zit niet stil. Rappe handen zijn overal aaïf
het werk en reeds zijn weer eenige straten
het plein voor de lakenhal hersteld zoodot d(_
«tad zich eenigermate begint af te teekenen.
(Wordt vervolgd)
