ST. CmiLION
bij J. A SC10TERMAN i Zn., Utr.str. 17. Iel. 145
1.1. CENTRALE ORESIET- n L
Per flesch f 1.75, per anker f 72-.
X.
Nederland en Lithauen. Evenals
jLetland en Estland is thans ook de republiek
'Lithauen door de Nederlandsche regeering als
Onafhankelijke staat erkend.
De leger-dislocntle.
Ter aanvulling van van depnrtementswege
half toegegeven, half tegengesproken berichten
Over de voornemens van het legerbestuur tot
een veranderde dislocatie van het leger en daar
mee gepaard gaande inkrimping van het aan
geeft de Tel. hieronder de
ren, hoogleeraar-directeur Rijks Academie voor,
Beeldende Kunsten te Amsterdam; W. E. van
Dam van Isselt, luit.-kol. van den generalen
staf, directeur der Hoogere Krijgsschool, terwijl
door den dood aan het comité ontvielende
eerste voorzitter de generaal Arthur Kool, de
onder-voorzitter de vice-president van den Raad
van State jhr. Röell en de secretaris de gene
raal van Dam van Isselt, alsmede de leden de
oud-gouverneur-generoal jhr. v. d. Wyck, de
generaal baron Schimmelpenninck v. d. Oye,
voorzitter van de Eerste Kamer, de oud-minister
J-roevc"1 voor«ne vóorioopige Gamlzacnsin^ buUenl. jlir Godin dc Beaufort, mr.
r_ rf i fii\ Tion V\ nuon AiTrt-nirorfoiir rtjOrtArlnnrtCrtnO
deelmg zooals die bij missive van den corn-
Van Tienhoven, oud-directeur Nederlandsche
Bank en staatsraad mr. Borret.
mandant van het Veldleger aan de andere
commandanten is toegezonden. D0 onthullingsplechtigheid.
Amersfoort: 3 regimenten infanterie, Rede van generaal W. Cool,
stormschool, 1 regiment veld-artillerie, trein- Bij de onthuliir.gsplechtigheid werd in de
cfd., 2 escadrons cavalerie, depot huzaren te- eerste plaats het woord gevoerd door generaal
vens rij- en hoefsmidschool, 1 comp. wielrijders Cool, als voorzitter van het Hoofdcomité, die in
Voorts een school voor verlofsofficicren. zijn rede een woord van welkom toeriep aan de
Amsterdam: 1 escadron cavalerie, 1 vertegenwoordiger? van H. M. de Koningin en
comp. hospitaalsoldaten. H. M. de Koningin-Moeder, en aan de vele an-
Arnhem: 2 regimenten inf., 7 regt. veld- i dcre civiele en militaire autoriteiten, de cadet-
ar;7 schoolbatterij en instructiebatterij. j 'en der K. M. A., de leerlingen der school voor
Assen: 3 ree. inf., 1 comp. wielrijders. verlofsofficicren enz., hier aanwezig. Hij schet-
Bergen op Zoom: 7 regt. inf., en art. s'e de lunge geschiedenis, die aan de tot stand-
paardendepot. j koming- van het beeld is voorafgegaan, voor
Breda: 2 regimenten inf., stormschool, j e™ ?ro°t trcdcclte eene vol moeilijkheden en
comp. wielrijders, school voor verlofsofficicren teleurstellingen.
(inf.. bereden art. en cev.), 1 rept. veld-art., 2 In 1902 hadd™ de «rete besprekmsren plaats
escadrons cav. en 1 comp hosp. soldaten.
Doesburg: depot comp. politietroepen.
Dordrecht: 2 comp. pontonniers.
E d e2 regimenten infanterie, 1 comp. wiel
rijders, 7 regt. veldart. met 1 treinafd.
Gorinchem: 2 comp. vestingart. en 1
comp. torpedisten.
Gouda: 1 regt. inf.
's-G ravenhoge: 2 regt. inf., 1 regt. veld
art. met 7 treinafd., 7 escndron cav., 7 comp.
hosp. soldaten en de normaal-schietschool.
Haarlem: schoolcomp. motorafd.
Harder w ij k: 2 regt. inf., 1 regt. veldart.
Helder: 2 comp. kustartillerie met oplo-
dingscomp.
s-Hertogenbosch: 1 regt inf., 1 regt.
veldartillerie.
Hoek van Holland: T comp. kustart
Leiden: 1 regt. inf. en I regt. veldart
M i 11 i g e n remonte-depot.
Naarden: I regt. infanterie.
Nijmegen: 7 regt. infanterie.
Oldebroek: artillerie-schietschool.
Soesterberg: Luchtvaartafdeeling (de
tachement te Schiphol).
Tilburg: 2 esc. cavalerie.
Utrecht: regiment zware art., 2 comp.
/esting-art. met opleidingscomp., regiment ge-
nietrooepen, school verlofsoff. vestingart.,korps
hichtafweer-nrt., 1 comp. hosp. soldaten, de mil.
gymnastiekschool en intendancetroepen.
V e n 1 o 2 regimenten infanterie.
Vlissingen: 1 comp. kustartillerie.
LI m u i d e nIdem,
Zwolle: artillerie-school comp.
Griffiersbenoeming Zui d-H o 1-
«and. De Provinciale Staten van Zuid-Hol
land zijn tegen Donderdag 20 October a.s. in
buitengewone vergadering bijeengeroepen ter
verkiezing van een nieuwen griffier in de plaats
van mr. S. J. R. de Monchy, die zooals men
weet is benoemd tot burgemeester van Arn
hem, in welk ambt de heer De Monchy 24 dezer
zal worden geïnstalleerd.
Secretaris van Rijnland. Tot se
cretaris van het hoogheemraadschap Rijnland
is benoemd mr. J. Slagter, hoofdcommies ter
provinciale griffie van OverijseL
Jongere Vrijheidsbond. Men
meldt ons uit den Haag
Naar wordt medegedeeld, wordt dezer da
gen overgegaan tot de oprichting van een groep
van jongere Vrijheidsbonders, waarvan het
'nitiatief is uitgegaan van wethouder Drooglee-
ver Fortuyn en den heer W. J. Bastiaan.
Reeds is van groote belangstelling van ve
lerlei zijden, met name uit sportkringen, geble
ken en het ligt in de bedoeling, binnenkort den
2nwijdingsavond van deze groep te houden.
De onthulling van het standbeeld
van den koning stadhouder.
De festiviteiten in de stad Breda.
Om half 12 Zaterdagmorgen bood de organist
/an de Ned. Herv. kerk in de Groote Kerk, de
heer Govert Dorreboom, een orgelconcert aan,
welx concert werd bijgewoond door den verte
genwoordiger van H. M. de Koningin, den adju
dant Van Hoogstraten, graaf van Limburg Sti-
rum als vertegenwoordiger van H. M. de Ko
ningin-Moeder, benevens de ministers Ruys de
Beerenbrouck, Van Dijk, Heemskerk, de staats
raden Van Leeuwen en Cool, generaal Gras krin
kel, generaal Fabius, den voorzitter van de Eer
ste Kamer der Staten-Generaal, den gouverneur
der Kon. Mil. Academie jhr. Roëll, burgemees
ter wethouders van Breda, de beide comités,
benevens verscheidene andere burgerlijke en
militaire hooge autoriteiten.
w:a half een cirkelden boven de stad een vijf
tal vliegmachines.
De aanwezigen.
Tegen Kalf drie verzamelde een uitgezochte
^schare van genoodigden zich op de tribunes ter
weerszijden van het standbeeld. Onder hen
(Werden opgemerkt de Ministers vnn Oorlog, On
derwijs, Waterstaat en Justitie, de Commissaris
tier Koningin in Noord-Brabant, generaal Snij
ders, de voorzitter en secretarissen der vereeni-
gingen Onze Vloot, Volksweerbaarheid en Ons
Leger, de inspecteur van het militair onderwijs
(.en alle Bredasche en militaire autoriteiten. Het
[cadettenkorps was tegenover het standbeeld op
gesteld, terwijl eenige militaire vereenigingen
•met Kaar vaandels ook in de nabijheid van het
•Standbeeld hadden plaats genomen.
De samenstelling van het
uitvoerend comité.
'Alvorens hieronder het verslag te doen volgen
jSran de onthulling van het standbeeld van Ko
ning Stadhouder Willem UI, worde de samen
stelling gemeld van het hoofdoomité voor de
f Pachting ervan. Dit bei.ond uit de volgende
■©ere..: W, Cool, luitenant-generaal b. d., lid
wan den Raad van State, voorzitter; mr. dr. W. F.
foran Leeuwen, vice-president van den Pnad van
S>tate, onder-voorzitter; S. P. van T" \?n, oud-
jgoorritter van do Kamer von K Hel en
rieken te Amsterdam; mr. E. A. J. baron
-on Voorst tot Voorst, commissaris der Ko-
in de provincie Noord-Brabant; J. J. Ci.
aron van Voorst tot Voorst, luit.-gen. n. e., ad-
Ki3ivt in b. d. van li. M. de Koningin, voorzitter
rstc Kamer der Staten-Generaol; A. R. Op-
horst, luitenant-generaal b. d., oud-commant der
Welling van Amsterdam: pref. A. J. der Kinde-
tusschen den generaal van Dom van Isselt, oud-
gouverneur der K. M. Academie en Burgemees
ter en Wethouders van Breda.
In 1903 werd een commissie samengesteld,
waarop in Juli van dot jaar een Nationaal Co
mité en kort daarna een groote commissie voor
het gehcele land werden gevormd.
Onder leiding van deze commissie en de
door haar benoemde Provinciale en Plootsclijke
comité's had m 7904 een inzameling plaats in
Nederland, in de koloniën en ook in het buiten
land, in cn buiten Europa.
De opbrengst dier inzameling bedroeg aan
vankelijk slechts 20 k- duizend gulden.
Een troost is, zij het dan ook een schrale,
dat een dergelijk resultaat bij meer inzamelingen
voor monumenten voorkomt.
Gelukkig kwam de toenmalige kapitein de
Witt Huberts krachtig te hulp door opvoerin
gen van Schimmel's „Kind van Staat" ('t eerst
in Haarlem, 5 Nov. 7904) met een opbrengst
van 77700, terwijl aan rente door den langen
duur der voorbereiding (die daarvoor dan toch
nog eenig nut had f) circa 75000 werd ge
kweekt, te zamen aldus Tond 47000 uitma
kende. Ook in andere opzichten ging het met
de oprichting niet over een effen weg.
De spreker herinnerde hierbij aan het geschil
met het provinciale comité Zuid-Holland, dat
's Gravenhage als plaats van oprichting v/ensch-
te. Vervolgens herinnerde hij nan het afsterven
van den beeldhouwer Charles van Wijk, wiens
ontwerp ^uor de ovnri»"~.V ver» desk
wns WE ar dig gekeurd als het meest in aanmer
king komende voor uitvoering, doch wiens taak
is overgenomen door Toon Dupuis, die in dit
jaar met zijn orbpid gereed kwam. Na ten slotte
te hebben gewaagd van de stagnatie door de
oorlogsjaren onMenn. verzocht generaal Cool
Ket medelid van het Hoofdcomité, den luitenant-
kolonel van den generalen staf, W. F. van Dam
van !:??lt, de zoon van den geestelijken ont
werper, in het I:ort Tw^ekenis van de groote
figuur van den Onmiotelg te verklaren.
De rede van luit.-kol. van
Dam van Isselt.
Omtrent dc rede die luitenant-kolonel W. E.
van Dam van Isselt hield na de rede van gene
raal Cool, meldt men ons nog het volgende:
Hij herinnerde aan het historische woord van
een lid der Staten-Generaal in die dagen, die
van Willem III voorspelde: „Holland denkt van
den Prins een Kind van Staat te maken, doch
ik voorzie, dnt Holland zal worden de Staat van
het Kind". Spreker trad dan in een uitvoerige
historische beschouwing van de daden vnn den
Koning-Stadhouder. Geweldig is de strijd ge
weest, welke de Prins te voeren had, onafgebro
ken cn schier onoverkomelijk zijn de rr^-'h'jk-
heden geweest, welke hij te overwinnen had in
zijn strijd met den machtigsten koning van zijn
eeuw, die door zijn huwelijk met een dochter
van den Spaanschen koning, voortdurend oan-
spraken gelden deed op de Spaansche Neder
landen, en zich daarvan meermalen met list of
geweld deelen toeeigende.
Vervolgens legde spreker er den nadruk op,
hoe de Stadhouder een merkwaardige betee-
kenisvolle eereplaafs innam onder de groote
mannen, die een alles overheerschenden invloed
geoefend hebben op den gang der wereldge
schiedenis. De historie heeft onweerlegbaar ge
staafd, dat op staatkundig gebied de schepping
van dien Oranjevorst meer levensvatbaarheid be
zat, derhalve van hooger orde gebleken is dan
wat eertijds door een Alexander de Groote en
Karei V, later door een Napoleon gewrocht
werd.
De rijken door deze wereld veroveraars of we
reldgebieders gesticht, gingen vóór of met
hem te gronde. Maar nog immer gaat Europa
voort zich te ontwikkelen op de fundamenten,
eenmaal gelegd door de hand van hem, in wien
culmineerden het staatkundig genie en den hel
denmoed der Oranjes. Weinig vorsten hebben
daarom in een mate als hij, aanspraak op de
hooge waardeering, de diepe vereering cn de be
wondering van het nageslacht.
Dan wijst spreker op de geschiedenis van Bre
da in verband met den Koning Stadhouder. Bij
Breda hield hij, voor zijn laatsten gong naar
Engeland om daar te sterven, zijn laatste revue
over zijn troepen in het kamp bij Oosterhout.
Bredö bekleedde ook steeds een zeer bijzondere
plaats in ons land en onze geschiedenis.
Spreker besloot zijne rede ongeveer als volgt:
Wanneer nu zoo aanstonds door den tijdelijken
voorzitter van den Ministerraad ons het stand
beeld van Willem ITI (schepping van beeldhou
wer Dupuis) getoond zal worden, laat ons dan
één zijn in deze vurige bede tot den Allerhoog
ste, dat het tot lengte van dagen in deze histo
rische grensplaats vnn ons Zuider frontier moge
blijven staan op Nederlandschen bodem als een
wachter op die grens, welker veiligheid te ver
dedigen en te verzekeren 's Prinsen levenstaak
vormde en tevens als een zinnebeeld voor den
band dien Nederland aan zijn Vorstenhuis van
Oranje verbindt, één ook in de bede dat het
standbeeld tevens ook moge beantwoorden aan
de overige verwachtingen van hen, die tot de
oprichting het initiatief namen en aan de tot
standkoming bijdroegen, in ons volk levendig te
houden het besef, wat deze grootste staatsman
en krijgsman voor ons geweest, is; bovetial in
ons volk en niet het minst in onze aanstaande
officieren, die eigenschappen levendig te hou
den en op te wekken, waaraan wij voor een
groot deel onze vrijheid en onze onafhankelijk
heid verschuldigd zijn en welke wij in dezen
grooten Oranjevorst in zoo bijzondere mate ver
tegenwoordigd vinden
ORIGINEELE
zeer aan te bevelen
Bordeaux, gewas 1917
Rede Ruys de Beerenbrouck.
Vervolgens nam de president van den minis
terraad het woord. Deze zeide, dat de regeering
aan de plechtigheid gaarne deelneemt, hetgeen
blijkt uit de vele vertegenwoordigers der regee
ring en ook uit de rede, die de minister van
Onderwijs, K. en W. dadelijk houden zou.
Arbeid van vele jaren, overwinning van me
nige teleurstelling werd vereischt, vooraleer
voor onze oogen zou prijken het beeld, dat zoo
even staat onthuld te worden. Spr. dankte al
len die aan de totstandkoming van het monu
ment deelnamen.
Daarna trok de minister forsch aan het koord
en klokslag 3Y> uur viel het omhulsel. Kanon
schoten knalden. Het mannenkoor van Breda
zong „Holland's Glorie".
Daarna legde de vertegenwoordiger van H. M.
de Koningin in opdracht van H. M. een krans
neer voor het monument. Ook de cadetten en
het Alg. Ned. Verbond in den persoon van het
Kamerlid de Kanter legden een krans neer.
Daarna was het woord aan minister De Visser,
Rede minister De Visser.
Minister De Visser sprak de volgende rede
uit
Het eerste en allcrbeheerschende gevoel dat
de gedochte non Stadhouder Willem III bij mij
opwekt, is dat van nationale geestdrift. Elk land
zou reeds trotsch geweest zijn op het bezit van
zulk een genie als staatsman en veldheer. Ons
volk kan het dubbel zijn, nu wij in hem een telg
uit het met de natie soamgevlochten stamhuis
von Oranje begroeten. Maar elke generatie van
welke eeuw ook zal, voor zooveel Hollandsch
bloed door hare aderen vloeit, met bewondering
en eerbiedige liefde storen op het beeld van
den man, die het Nederlandsche volk uit de
klauwen van den dood gered en zijn zelfstan
dig bestaan in de rij der natiën verzekerd heeft.
Schier alles is in Willem III bewonderenswaor-
dig.
Zwak van lichaam, verslapt echter zijn onge
ëvenaarde veerkracht nooit. Vernederd in zijn
jeugd, vergeldt hij nimmer kwaad met kwaad.
Inwendig vol hartstocht, heeft hij immer zich
zelf in toom. Schijnbaar hard, is hij in wezen
zocht en teer. Als een wonder staat daar opeens
als Nederland verloren schijnt, deze twee en
twintig-jarige jongeman, als één der grootste
veldheeren dier eeuw op de bres tot zijn ver
dediging. In een oogenblik herstelt het kind vnn
staat wat 's lands vaderen hebben be
dorven. Hij doet een electrische schok door
de natie gaan, zoodat alom de moed herleeft.
Zonder één legeroverste van naam naast of on
der zich, organiseert hij in een minimum van
tijd het leger, bezielt het en trekt onversaagd
over de frontieren, na Holland met een on
neembare linie van inundatie te hebben om
gord. Lodewijk XTV begrijpt niets van dien, door
hem een „Hollandschen kaasboer" gescholden
man. Condé zwaait hem den lof toe bedacht
zaam te zijn als een oude generaal en moedig
als een jong soldaat. Hoe kon het anders, waar
hij jaren lang weerstand biedt aan legers, die
overal overwinnaars waren En dat doet een
jongeman, wiens jeugd was verwaarloosd en
zelf nog zoo jong! Zoo iets bestaat alleen het
genie en dit genie stelt zich, Gode zij dank l
geheel in den dienst van het vaderland.
Reeds daarvoor kunnen wij dezen prins nooit
genoeg dankbaar zijn. Maar even geniaal als
veldheer was Willem als staatsman. Ja, als zoo
danig was niemand zijner tijdgenooten hem ge
lijk. Hij proefde als het wure de geheime roer
selen zijner tegenstanders. Niets bleef voor hem
verborgen. Maar zelf bezondigde hij zich nim
mer aan diplomatieke kunstgrepen. Zijne daden
waren als zijne woorden. Vast van karakter
kenmerkte zijne staatkunde zich door onkreuk
bare trouw. Hij achtte het zijn eer te na, verplich
tingen te schenden, die hij eens op zich had
genomen. Nooit gaf hij gehoor aan de lokstem
van het eigenbelang, zelf verlangde hij de zc;l-
standigheid der statenhij begeerde over hen
geen suprematie. Liever wenschte hij geheel
zijn positie te verliezen dan die te behouden
door één slechte daad. Zelden is er een staats
man geweest van zulk een hoogen zielenadel
als Willem IB. Aan dezen man was letterlijk
alles groot.
„Groot als hij zelf was, waren ook zijn idea
len. Grootsch, ja verheven was zijn levensdoel.
Hij had een afkeer van den koopmansgeest, die,
tei wille van Holland, geheel dc republiek des
noods wilde opofferen en alleen den handel tot
richtsnoer nam voor zijn politiek. Zijne staat
kunde stond op een veel hooger plan. Hij streed
voor de onafhankelijkheid van geheel de Repu
bliek; hij kampte voor de vrijheid in Kerk en
Staat in geheel Europa. Het was zijn eer en
zijne heilige passie het werk te bevestigen, dat
zijn groote voorzaat Willem de Zwijger had ver
richt. Heldhaftig en fier hief hij soms geheel
alleen den standaard der staatkundige cn
godsdienstige vrijheid tegen de absolute mo
narchie van den Franschen korving op. En tege
lijk was zijn geheele leven één doordringend
protest tegen dien kleinzieligen, Nederlandschen
geest, die bij brood alleen wil leven en den
strijd voor hooger belangen, öf te zwaar voor
onze bescheiden krachten öf te nadeelig voor
zijne materieele neigingen acht. OI mocht ik in
den aanvang niet getuigen, dat de aanschouwing
van zijn beeld ware nationale geestdrift wekt?
Tegelijk was deze prins van Oranje een vroom
man, een waar Christen; een ruimhartig gere
formeerd mervsch, die zich zijner belijdenis niet
schaamde. Meermalen vond zijn geestelijke
vader Trigland, die altijd onaangediend bij hem
mocht binnenkomen, hem op de knieën. Zoo
mooi schrijft zijn edele, brave vrouw in haar
dagboek: „AI zijn brieven betoonen volle onder
werping aan den wil des Heeren. En als hij
straks uitvaart naar Engeland, staan op zijn
schip de woorden, waarin als het ware geheel
zijn levensideaal is samengevat: „Voor Gods
Woord en de vrijheden des landsl" Voorzeker
ook dezen man kleefden menschelijke zwakhe
den aan, doch ook uit die hoogste zielsworste-
lingen kwam hij immer te voorschijn als een
held des geloofs, als een nederig kind van God.
Ook van die zijde beschouwd, is hij groot. En
God heeft het werk van dit geheiligd genie rijk
gezegend. In plaats van onze republiek ten
onder te brengen, moest Frankrijk zich zelf
verdedigen tegen een coalitie, waarvan de prins
de ziel was.
Met den droom eener wereldmonarchie ten
koste der vrijheid was het straks voor goed uit.
De staatkunde van den prins had gezegevierd.
Het grootsche doel, waaraan hij zijn leven had
gewijd, is bereikt. Vanuit Holland werd onder
leiding van Oranje ons werelddeel voor de
tweede maal uit de doodende omarming van het
absolutisme gered.
Neen, Willem ID en de zijnen hebben zich
niet onttrokken aan den duren plicht der lands
verdediging door een slappe moedeloosheid,
omdat hun legertje toch niets vermocht tegen de
machtigste legers van dien tijdf Integendeel,
door een echten national en geest bezield, zorg
den zij voor een behoorlijk leger en een toege
ruste vloot, om straks, in vertrouwen op God,
onverschrokken den vijand in het aangezicht te
zien. En hunne historie heeft bewezen, wat een
klein volk onder leiding van een Willem BI, en
gedragen door het heiligst élan, tegen een
overmachtigen vijand vermag.
Welnu, laat ons het pond bewaren, dat ons
door die helden is toevertrouwd.
Ontwake opnieuw krachtig onze nationale zin
cii zegeviere het gevoel van saamhoorigheid
over alle verdeeldheid en partijschap.
Tintele ons hart van eerbiedige liefde en
heilige geestdrift voor Oranje, voor Koningin
Wilhelmina en haar huis. En rake ooit iemand,
wat God verhoede, aan Neerlands dierbren
grond, dan worde door geheel ons volk, evenals
door Willem UI, dat klassieke woord omgezet in
de schoonste nationale daad: „Ik zal handha
ven", „Je maintiendrai"I"
Na zijn rede reikte de minister aan Toon
Dupuis, ontwrper van het beeld, het officiers
kruis in de orde van Oranje-Nassnu over.
Vervolgens droeg generaal Cool het monu
ment over aan de stad Breda.
Rede burgemeester van Breda.
De burgemeester van Breda sprak daarop
woorden van dank tot allen, die tot de oprich
ting van het standbeeld meewerkten.
Breda aanvaardt dit machtige ruiterstand
beeld met groote blijdschap. Het raakt
geest, zeide Spr., waar zijn tegenwoordigheid
in ons midden in de herinnering terugroept den
regeerder, die eens ons land maakte tot een
Europeesch middelpunt, van waar effectvol
kradht uitging, een regeerder, die met welsla
gen den vijand terugwees, en die naar dc bes
te historieschrijvers tot de grootste staatslieden
in zijn tijd in Europa behoorde. Het raakt ook
ons hart, waar het voor de zooveelste maal
bezegelt den hechten band, die bet Huis waaruit
deze regeerder, waaruit onze geëerbiedigde Ko
ningin stamt met ons verbindt.
Het gemeentebestuur meende zijn dank met
bij den dank van dezen dag te mogen laten.
Kunstvol door het hoofdcomité begiftigd, meen
de het dien dank te mogen bevestigen in een
penning, zooals Breda vóór meer don twee en
een halve eeuw deed, toen het in 7667, den nj
van het Kind van Staat, de erkentelijkheid voor
den vrede van Breda in het metaal vastlegde.
De heer Dupuis modelleerde de penning.
Vervolgens bood Spr. een penning in goud
aan den minister-president aan, met de eerbie
dige uitnoodiging Hare Möjesteit te verzoeken
deze wel van de gemeente te willen aanvaarden,
en een aan luitenant-generaal Cool, voorzitter
van het hoofdcomité.
Daarna dankte de voorzitter van het plaat
selijk comité, mr. Bloemaerts, autoriteiten, spre
kers en aanwezigen.
Op hetzelfde moment vlogen 7 vliegmachines
over het terrein, die parachutes met bloemen
uitwierpen.
De autoriteiten begaven zich vervolgens naar
de Markt, namen plaats op het bordes van het
stadhuis, terwijl een koor van 2000 kinderen
vaderlandsche liederen aanhief.
Daarna defileerden de kinderen met vlaggetjes
voor de autoriteiten. Het was een prachtig mo
ment. Avondconcerten, bals en muzikale wande
lingen besloten het feest.
Intern. Tentoonstelling op
liygiëniseh gebied.
Zaterdagmiddag is in het Paleis voor Volksvlijt
te Amsterdam de Internationale Hygiene-ten-
toonstelling geopend door den minister van Ar
beid mr. P. J. M. Aalberse. De tentoonstelling
omvat de navolgende rubrieken: 1. Voeding. 2.
Kleeding. 3. Woninginrichting. 4. Lichaamsrein-
heid. 5. Arbeidshygiëne. 6. Sport 7. Tand- en
Mondverzorging. 8. Zuigelingen- en kinderver
zorging. 9. Ziekenverpleging. 10. Levensmidde-
lenvervalsching. 11. Bestrijding van kwakzalve
rij. 12. Bestrijding van drankmisbruik. 13. Tu
berculosebestrijding. 14. Malariabestrijding. 75.
TyphusbestrijcHng» 76. Bestrijding, ren -
slachtsziekten.
Feitelijk bestaat 'do tentoonstelling uft twe%
gedeelten, n.1 een wetenschappelijke en eer?
commercieele efdeeÏÏng.
Collectieve inzendingen zijn er van 3e mi-5
nisteries van arbeid en van onderwijs, van de'
gemeente Amsterdam en van het Nederlandsche
Roode Kruis. Het Koloniaal Instituut heeft et)
eene inzending op het gebied van „Tropeithy*'
giëne", terwijl prof. dr. G. van Rijnberk heefü>
gezorgd voor eene „Historische afdeeling."
-- Weer petrole u m. Te VaTkcnswoard
(N.-B.) wordt door tal van inwoners weer van
petroleum als verlichting gebruik gemaakt, daar
het electrisch licht hen voor 65 ct. per K.W. W*
duur uitkomt.
De havenstaking te Amsterdam
opgeSaeven.
Naar aanleiding van het ultimatum dei
Scheepvoartvereeniging is in een Zaterdag
avond gehouden vergadering door het bestuur
van „Recht en Plicht" besloten de staking opj
te heffen.
Op een vraag, door de pers gesteld, op wek
ke motieven dit besluit berustte, antwoordde^
de „Recht en Plicht"-voorzitter Posthuma, dat"
daarvoor geen motieven noodig waren, daari
het gold eene gewone proteststaking, die me»
elk oogenblik zonder meer kan opheffen^
Mochten de werkgevers echter blijk geven, da)
derde door hun gestelde voorwaarde, betrek^
king hebbende op het ontslaan van hen, dleL'
zich aan molest hebben schuldig gemaakt, wik^
len misbruiken, om zich te ontdoen van dooï\
hen niet gewenschte elementen, dan zal ©pnieuvfl^
het werk neergelegd worden.
Uit de glasindustrie. De 'directfei
van de N. V. Van Deventer's Glasfabrieken td
Delft heeft besloten voorloopig nog een handn
oven te laten branden. Daar zullen nog 70 aw.
beiders werk vinden. Het totale aantal dar onW
slagenen daalt daardoor tot 730.
Slapte. Te Winschoten zijn aan dfl
Noord-Nederlandsche Machinefabriek 50 werkn
lieden wegens slapte ontslagen.
AMERSFOORT, ARNHEM, SOEST, STEENBERGEN,
TWELLO, UTRECHT.
Rentevergoeding voor Deposito's
Direct opvorderbaar 2i'/<
met 10 dagen opzegging 3"/>
een maand vast 4°/.
3 maanden opzegging 4
een |aar opzegging 6V».
r—- Het granaatongeluk op 'dö.
Kemper heide. Voor den krijgsraad té
Arnhem heeft terecht gestaan de 28-jarige sew
geant der stormtroepen S. P., beschuldigd van
grove onvoorzichtigheid bij het verklaren, van
een granaat-werptoestel, waardoor het project
tiel is ontploft met het gevolg, dat de sergeant.
Priester in het linkerbovenbeen werd getroffen
en enkele uren daarna aan de bekomen verwon-
winden overleed.
Beklaagde gaf de volgende verklaring van het
ongeval: Op 3 Juni j.l. demonstreerde hij op d©
Kemperheide voor een aantal leerlingen van den
cursus voor verlofsoff' ieren en eenige otticie-j
ren het granaat-werptoestel. WoaT het dien,,
morgen aanhoudend regende, werd bekl. dooft
een .vapitein verzocht de theorie in een der loodi'
sen voort te zetten. Daar er geen enkel voow
schrift bestond, waarin het den instructeur vcf*
boden werd een granaat op het toestel te plaat#
son, of deze werd aangemaand zich te overtuw
gen, dat de leerlingen zich niet voor het toestel
schaarden, heeft bekl., die in de meening ven?
keerde, dat de veer van den werper ontspanneil
was, deze geladen en er geen acht op geslagenj
dat zij, die de explicatie volgden, zich, ook doof
de geringe ruimte in de loods, rond het to ester
schaarden. Het uitsteken van de veiligheidspiii
was steeds een waarborg, dat dc werper onge->
laden was, doch bekl. heeft verzuimd hierop té
letten. Het was in de loods trouwens vrij donker,
Bekl. acht 'het voorts mogelijk, dat bij de ver*
plaatsing van het toestel van de heide naar
loods, hetgeen niet door he- is geschied, dé
handle is omgezet en de veer daardoor i9 gei
spannen. Bekl. is grondig bekend met de inricht
tir.g en de werking van het toestel en zijn pflo3j
jectie.
.s getuige-deskundige werd gehoord kapffel^
iJozy, commandant van de Stormschool. Dd$
ze is bij htt ongeluk niet tegenwoordig geweesl
en bleef bij zijn verklaringen, afgelegd voor <feiv
olficier-commissnris. Ook get. verklaarde, daË
er geen voorschriften bestaan betreffende hep
op een afstand houden van leerlingen. Tevenifl
zijn bij bedoelden granaatwerper geen exercitie#,
patronen, zoodat bekl. volkomen gemaohtig(|
was, een scherp geladen projectiel te gebruiken^
Kapitein Dozy is er altijd tegen geweest, dap
dergelijke gevaarlijke theorie in een loods werd;
gehouden. Het gebouw toch, dat slechts een op<ji
pervlakte heeft van 90 vk. M., en bovendien fsj,
volgestopt met kisten en touwwerk, biedt slechts:
een zeer beperkte ruimte en is zeker te klein ons
ongeveer 16 menschen, zooals die op den
wusten morgen bijeen waren, te bergen.
Bekl. genoot het grootste vertrouwen vai^
zijn superieuren en stond bekend els een vajï
beste instructeurs. Slechts op last van een^
officier heeft bekl. de theorie in de loods ffesr
houden.
Ten slotte verklaarde getuige, daf op zijn vëö(7
zoek de werper bij uitstek scherp was gesteld#
omdat bij vorige oefeningen gebleken was, daft;
het wegwerpen te stroef ging.
Hierna werden getuigenverklaringen voorge^
lezen van officieren, die bij het ongeluk tegen^
woordig zijn geweest, waaruit bleek, dat P. he«
touw in de handen heeft gehad. Een van heri^
verklaart zelfs, hem daaraan te hebben zie»
trekken.
De auditeur-militair, mra Van Meurs, echttet
de onvoorzichtigheid van bekl. bewezen, inaap
vroeg zich af, of deze schuldig was voor de wetJ
Spr. meende, dat uit de getuigenverklaringen
wel gebleken Is, dat bekl. aan het touw heeft ge-£
trokken, waardoor het projectiel is ontploft. AIi|
verzachtende omstandigheid voerde spr. aany
dat bekl. door een officier Is opgedragen, dfl
explicatie van den werper in de loods voort
zetten, maar volgens sprekers meening had heji
op den weg van P. gelegen tegen deze opdrachti
te protesteeren en er geen gevolg aan te geveiyj
De vervolging van bekl. was overigens slecht^
noodzakelijk, omdat hij militair is en het ongeift
luik zulke ernstige gevolgen heeft gehad. In ver*
band daarmede meent spreker, dat de krijgsraad
we! termen zal vinden om bekl. voorwaardelijk
te veroordeelen.
De eisch luiddeeen voorwaardelijke gevarw
gentestral van 14 dogen, met een proeftijd 1
één jaar.
De verdediger, mr. M. X Wolff,
tot vrijspraak.
JDnder een trein* Zalerdagmi<ifciff
f* Wf Oudenboech een JoMCorfa.»n wanJMt
jfagr wa trein
