J. i. MIMI i Zo., Btr.str. lï. Tel. 145
BINNENLAND.
Per fSesch f 1.60, per anker f 65-.
ORIGINEELS
zeer aati te bevelen
Bordeaux, gewas 1917
vertrokken om de operaties te leiden. Uit Me-
lillu wordt gemeld, dut in de geheele zone van
Alhucemos groote oorlogstoebercidselen wor
den gemaakt. Colonnes van de generaals Castro
en Girona hebben zonder verliezen Tauriat
Ughen bezet, van waar zij Azib Midör beheer-
«chen.
ITALIË.
V eelvoudige moord.
Lugano, 28 Aug. (B. T. A.) In een vlaag
ran waanzin doodde een vader drie zijner kin
deren door hun den hals met een scheermes af
te snijden. Daarna doode hij zijn oom met een
geweer en trachtte daarop zelfmoord te ple
gen. Hij verkluarde het aantol zijner kinderen
te wilen verminderen om zijn schoonzuster te
kunnen trouwen.
Fascistische demonstraties.
In de straten van Rome hebben groote fas
cistische demonstraties piants gehad. Mussolini
heeft in een toespraak tot de manifestanten het
programma der fascisten uiteengezet. Ons pro
gramma, zeido hij, is eenvoudig dit „Wij wil
len Itnl'ë zelf besturen en wenschen een natio
nale reconstructie."
OOSTENRIJK.
DE BENARDE TOESTAND DER LANDS.
De ministerraad, te Weenen gehouden, heeft
besloten den minister van buitenlandsche 2aken
Giündberger naar Genève af te vaardigen om
ter vergadering van den Raad vnn den Vol
kenbond op het zeer dringende eener hulpactie
voor Oostenrijk te vijzen.
Een Italiaonsch crediet.
Londen, 28 Aug. (R.) Volgens een bericht
uit Rome heeft de Italiaansche regeering be
sloten Oostenrijk onmiddellijk een crediet van
70 millioen lire, dat indertijd reeds beloofd was,
te verleenen, mits deze som ten behoeve van
de nieuwe circulatiebank gebruikt wordt en
niet voor de loopende uitgaven of voor open
bare werken.
POLEN.
De mijnwerkerssiaking in Opper-SHezië.
B e u t h e n, 28 Aug. (W. B.) In de Zondag-
fnorgen te Köningshütte gehouden vergadering
der Knappschnftsaltesten van het woywodschap
Silezië werd besloten de staking Maandag op
te heffen en Dinsdag de bemiddeling in te roe
pen van de commissie voor de bijlegging van
geschillen.
RUSLAND.
De besmettelijke ziekten.
Kopenhagen, 28 Aug. N. T. A. Draad-
foos). Dr. Madsen, hoofd van het Deensche
Staots-Seniminstitui't en voorzitter van de in
ternationale gezondheidscommissie van den
Volkenbond, liet zich bij zijn terugkomst van
een dezer dagen te Genève gehouden bijeen
komst der commissie ter vaststelling van de
maatregelen tot het tegen gaan van de versprei
ding van de epidemieën, die thans in Rusland
woeden, naar andere Tanden, interviewen. Hij
zeide, dat alle rapporten, die de commissie had
ontvangen, er op wezen, dat de toestand zeer
slecht is. De epidemieën woedden nog steeds,
vooral do cholera en de typhus. Daar de bevol
king hoe langer hoe meer uitgeput raakte, ver
minderde ook haar weerstandsvermogen en wel
dermate, dat de dood zelfs intrad tengevolge
van ziekten, die in normale omstandigheden
niet als bizonder gevaarlijk zouden erden be
schouwd. Tusschen de 15 en 20 millioen men-
schen waren reeds overleden en het was niet
overdreven te zeggen, dat alleen in het afge-
loopen 'nar ongeveer een millioen Russen aan
cholera cn vlektyphu«; waren gestorven, terwijl
het bekend was, dot PO nillioen menschen door
den tvnhus waren aangetast.
Internationale bank te PetrogTad.
Stockholm, 28 Aug. (N. T. A. Draad
loos).
Cp initiatief van een particuliere Zweedsche
handelsfirma zal te Petrograd begin September
een internationale bank geopend worden met
een aanvankelijk kapitaal van 10,000,000
goedroebels. De administratieve centrale zal te
Moskou gevestigd zijn en het hoofdkantoor
voor den handel met het buitenland te Petro
grad.
TURKIJE.
De conferentie inzake het nabije Oosten.
Draadloos uit Londen d.d. gisteren:
Enkele punten in de voorwaarden der uitnoo-
diging tot de conferentie van Venetië aan de
regeeringen va Griekenland. Constantinopel en
Angora maken nog een onderwerp van discus
sie uit tusschen de Britsche en de Fransche re-
geeering, ofschoon er over het grootste deel van
het ontwerp overeenstemming is bereikt. De ge
allieerde hooge commissarissen zullen te Vene
tië bevoegd zijn de geallieerde voorwaarden ter
regeling van het vraagstuk van het nabije Oos
ten voor te leggen aan de Grieksche en Turk-
6che gedelegeerden en nota te nemen van alle
opmerkingen, die daarover ku-nen worden ge
maakt. De commissarissen zouden echter niet
bevoegd zijn op eigen initiatief op nieuwe voor
waarden een besluit te nemen, daar de Parijsche
voorstellen der geallieerden nog steeds aan de
orde zijn. Daar er m het wilde weg nogal ge
praat wordt over een ontruiming van Grieksch
gebied in Klein-Azië, dient het duidelijk te wor
den gemaakt, dat de aanvaarding door de Tur
ken van het geheel der Frensche voorstellen
door de geallieerden als een onmisbare voor-
w arde wordt beschouwd voor ecnigen maatre
gel ven terugtrekking van troepen.
Enver Pasja nog in leven
Een telegram uit Constantinopel meldt, vol
gens een Londensch bericht, dot de vrouw van
Ünyer Pasja, een telegram von haar man gekre
gen heeft, waarin hij haar mededeelt, dat hij in
den. besten welstand verkeert. Dit naar aanlei
ding van een bericht van zijn sneuvelen in een.
veldslag.
'^EREENIGDE STATEN.
Mijnramp.
Vijf en zeventig arbeiders, <Ee de nachtploeg
vormden in de mijn Argonaut te Jackson (Ca-
lifornië) zijn tengevolge van een uitgebroken
brand op 5000 voet diepte levend begraven.
Met het reddingswerk is men dadeliik becron-
DE FEESiEN TE GRONINGEN.
Het Koninklijk bezoek.
Do kerkgang op Zondcg.
Het stond wel vast aldus leven wij in een
correspondentie aan het N. v. d. D., dat de
Koninklijke Familie Zondagmorgen ter kerke
zou gaan. Naar welke kerk dat moest een diep
geheim blijven. Eeist op het laatste nippertje
zijn wij het te weten gekomen, en alzoo hebben
ook wij ons naar de Martinikerk, onder het ge
hoor van Ds. J. L. Pierson begeven. In weer
wil van alle geheimzinnigheden was het groote
kerkgebouw vrijwel geheel bezet en toen de
dienst om tien uur begon, was geen duimbreedte
onbezet, zoodat naar schatting 3500 menschen
in de kerk waren.
Even voor tien traden de leden der Koninklijke
Familie met gevolg het kerkgebouw aan de
Westzijde binnen. Zij werden naar hunne plaat
sen geleid, door jhr. mr. O. Q. van Swinderen,
voorzitter en J. H. Voerman, secretaris van het
college van kerkvoogden.
Toen het orgel, bespeeld door den heer H. P.
Steenhuis, zweeg, sprak Ds. Pierson een kort
gebed uit om daarna de Tien Geboden en uit
het Boek der Psalmen, psalm 124 en 125 voor
te lezen.
Daarna zong de gemeente Psalm 105 1 en
2 Looft, looft verheugd, den Heer der heeren
en psalm 89 1, 2 en 7.
Daarna begon een predikatie.
In alle kerken hielden de predikanten Zondag
(in de synagoge Zaterdag ook de opperrabbijn)
een preek, die verband hield met den herden
kingsdag van den 28sten Augustus.
Ds. Pierson sprak naar aanleiding van Ko
ningen, Hoofdstuk 8, vs. 55 tot 58. De tekst
handelt over de toesprank die Koning Salomo
tot het volk Israël bij den tempel houdt, de noo-
den en be,langen van het volk aan God voor
dragend en den zegen Gods voor het volk vra
gend en deze woorden de Heere zij met ons
gelijk als hij geweest is met onze? vaderen. Hij
vrlate en vergete ons niet.
Met dezen tekst tot uitgangspunt, stelde de
predikant in het licht dat een volk, 't welk zijn
verleden vergeet, dat doet tot onherstelbare
schade. De geschiedenis is de rijkste erfenis
van een volk. omdat zij ons bindt aan ons gees
telijk leven. Die band maakt ons vertrouwd met
de roeping, die wij hebben tegenover het nage
slacht. Niets is er, dat ons zoo zeer doordringt
van de beteekenis van het verleden en van het
vasthouden aan het verleden als de Bijbel.
Daarom hebben wij God te danken dat ons
volk bij onzen Bijbel groot geworden is. Onder
den invloed van den Bijbel zijn vrij geworden tot
wie wij zijne een volk met een scherp omlijnd
karakter, dat zich afteekent in zijne liefde voor
vrijheid en recht en het bewustzijn van zelfstan
digheid. Daarom is het zoo goed, dot het volk
zijn herdenkingsdagen viert, zoocis de eerste
April en. het onzet van Groningen, dat niet
enkel voor stad en gewest, maar ook voor het
geheele land van groote beteekenis is geweest
Gedenken is een arbeid van de ziel, een zoeken
naar het licht, dat het verleden heeft omstraald.
Daarom is gedenken een arbeid des geloofs. Het
is een zoeken naar dat verborgene, dat God
zelf de geschiedenis van een volk maakt. Maar
gedenken alleen is niet voldoende. Wij hebben
God te donken en Hem te smeeken, dat Hij
dezelfde moge zijn als die Hij voor onze voor
vaderen. is geweest. Wij hebben ons te gedragen
naar wat zoo schoon is gezegd in het tweede
couplet van het Wilhelmus. Mijn schild en mijn
betrouwen.
Ds. Pierson eindigde met de gemeente te ver
manen te gelooven aan Gods trouw. Laten wij
niet klagend oordeelen, maar laten wij trouw
blijven aan God en Hem smeeken, dat Hij ons
niet verlate en vergete.
De predikant sprak daarna een gebed uit,
waarin hij in 't bijzonder 's Heeren zegen af
smeekte voor de leden van het Kninklijke huis.
Nadat de gemetene staande Gezang 96
„Halleluja eeuwig dank en eere", had gezongen
v/as de dienst, die ruim een uur gpduurd had,
geëindigd. De Koninklijke familie keerde naar
het Regeeringsgebouw terug.
Een bezoek aan het Groene Weeshuis.
Zondagnamiddag brach tde Koninklijke Fami
ne een bezoek aan hef Groene Weeshusi in de
Oude Ebbinggesfraat. De vorstelijke personen
werden ontvangen door de voogdij wier voor
zitter. ds. Van Herwerden, de voogden en eenige
beambten der inrichting aan H. M. voorstelde.
De verpleegden zongen een lied, waarna H.
M. en Prins Hendrik het gebouw bezichtigden
en belangstellend naar vele dingen vroegen. Ze
waren zeer voldaan over 't geen zij zagen en
verheugden zich er over, dat geen der verpleeg
den ziek was. Tijdens den rondgang spee]de de
Prinses met de weeskinderen in den tuin. Bij
het verlaten der inrichting stelde H. M. den pre
sident een som ter hand, om de kinderen te ont
halen.
Rijtoer naar Paterswofde.
Hierna werd over den weg naar Haren en
over den kunstweg aldaar gereden naar het
Clubhuis van de vereenigmg Watersport te
Palerswolde. Daar werd de Koninklijke Familie
ontvangen door den voorzitter, mr. Doornbos,
die de beide andere bestuursleden, mr. Boers-
mo, burgemeester van Haren, jhr. mr. J. Hora
Feith en N. de Jager, voorstelde. De linker
helft van het terras was gereserveerd voor de
Koninklijke Familie en haar gevolg. Daar was
een groote Japansche parasol uitgespreid,
waaronder eenige tafeltjes stonden. De hooge
gasten namen hier plaats en gebruikten thee,
geschonken door een dochter van mr. Doorn
bas en de freules Feith, dochtertjes vnn jhr.
Hora Feith. Het weer leende zich bijzonder
goed voor een zitje aan het schilderachtige
meer. Er stond een briesje op het water, niet
te krachtig om het zitten aan het meer onge-
wc-nscht te maken, maar toch sterk genoeg
om heerlijk te kunnen zeilen en roeien. Het
meer krioelde dan ook van zeil- en roei- en
motorbooten. Met zichtbare belangstelling
volgde d'e Koninklijke Familie de watersport
en met name het door de zciTvereenigmg ,.De
Twee Provinciën" uitgevoerde admiraal-zeilen.
Belangstellend informeerde H.M. naar de wa
tersport hier. Zij verklaarde zfcR bijzonder vol-
daan over het uitstapje. De terugtocht ging
over, den Paterswoldscherv weg< Het zeer tal-
zich bijzonder goed en juichte de hooge gasten
bij het vertrek hartelijk toe.
rijke publiek, dat op de terrassen zat, gedroeg
Maandagmorgen vroeg bevonden zich
reeds vele Groningers in de straten van hun
stad in afwachting van den rijtoer, die de Ko
ninklijke Familie hedenmorgen door de stad
zou maken.
Deze nam om half tien een aanvang. Over
al langs den weg stonden de Groningers ge-
i schaard, die de Koninklijke Familie hartelijk
J toejuichten. Op tal van plaatsen werden de
i Koningin en de Prinses bloemen aangeboden.
I Eerst voor de woning van den heer G. v. d.
Laan, secretaris-penningmeester van „Kinder-
zorg", waar eenige kinderen de Koningin en
den Prins fraaie bloemen overhandigden. Het
zelfde vond plaats bij de eerepoort in den Wes-
terbinnensingcl.
Voor het diaconessenhuis aan den Traede-
niussingel booa zuster Bruin de Koningin en
Prins bloemen aan, terwijl het dochtertje van
Dr. Didden de Prinses een bouquet overhan
digde.
Voor de woning van jhr. mr. C. A. van Swin
deren en bij de muziektent op St. Rademarkt
boden weer kinderen aan de Prinses bloemen
awv.
Bij de Heetelbrug overhandigde het dochter
tje van den bakker Simons dat op eenzelfden
dag als de Prinses geboren is, en ook Juliana
heet, een ruiker aan de Prinses.
Na den rijtoer om ongeveer half elf, bega
ven de Koningin, cie P*i:s en de Prinses zich
op het bordes van het stadhuis, waar ook in
middels de Koningin-Moeder gekomen was.
Duizenden Groningers, die zich voor het
stadhuis hadden opgesteld, juichten de Konink
lijke familie hartelijk toe.
Ongeveer 2000 schoolkinderen brachten de
vorstelijke pasten vervolgens een aubade.
Na de aubade werd de heer R. W. Kuiper,
wien de leiding was opgedragen, aan H. M.
voorgesteld.
Om elf uur defileerde een groote optocht,
waaraan ongeveer alle vereenigingen in Gro
ningen deelnamen voor de Koninklijke familie.
Het was een kleurig gezicht al die vaandels,
terwijl vele vlaggen in de stad lustig in den
wind wapperden. Het défilé duurde ongeveer
een half uur. Daarna ging de Koninklijke Fa
milie het stadhuis binnen, waar de burgemees
ter, de heer mr. dr. E. Kettwich Verschuur een
toespraak hield, waarin hij o.m. zeidc
Meer dan iets anders, doet Uw tegenwoordig
heid in ons midden ons de beteekenis besef
fen van de gebeurtenis aan welker herden-
ding deze dag is gewijd dat de Koningin der
Nederlanden op dezen dag in onze stad ver
blijft. Het is immers, omdat deze oude Gro-
ningsche herdenkingsdag een olgemeene Ne-
derlandsche feestdag is en het historisch feit,
dat wij herdenken, van zoo groote beteekenis
is, dat het openlijke uiting van vreugdevolle
dankbaarheid ten volle rechtvaardigt.
Wat hier voor 250 jaar aan kloekheid «n
offervaardigheid is getoond, geschiedde niet in
de eerste plaats uit liefde voor eigen stad,
maar ook uit toewijding aan de gemeenschap
pelijke zaak der vereenigde provinciën en de
zaak van het vaderland.
In 1672 drong de nood der tijden tot zoeken
naar een middelpunt, waarin zich concentreer
den alle vaderlandsche gedachten. Men vond
het, waar men het steeds gevonden had, in het
meest dreigend gevaorin Oranje.
Tenslotte herinnerde de burgemeester er aan,
dat de toekomst duister is en onzeker, maar dat
Oranje trouw blijft aan Nederland gelijk Ne
derland aan Oranje.
Rede H.M. de Koningin.
De Koningin antwoordde niet de volgende
rede
Mijnheer de Burgemeester,
U dankend voor de woorden, waarmede u ons
namens het gemeentebestuur van Groningen en
de burgerij hebt welkom gehceten, is het mij
aangenaam u de verzekering te geven, dat het
ons een bijzondere voldoening is, tegenwoordig
te kunnen zijn bij de herdenking van het feit
van nationale beteekenis: het ontzet van Gro
ningen in het jaar 1672.
Wij gevoelen ons één met Groningens bur
gerij in hare blijdschap en dankbaarheid, dat het
moedig standhouden gekroond werd met de
overwinning en met de bevrijding van de noor
delijke gewesten, gevolgd door die van geheel
den vaderlandschen bodem. Hulde aan hare
wakkere voorzaten, met name den dapperen
Rabenhaupt. Hun daad zal steeds een lichtend
voorbeeld zijn in donkere tijden, want hun zelf
opoffering en toewijding maakte het schier on
mogelijke mogelijk. Ons volk heeft altijd op
ondubbelzinnige wijze geloond hoezeer het zijn
hoogste goederen weet te waardeeren.
In Godsvrucht en vrijheid groot geworden,
dankt het daaraan zijn nationale eenheid en
daardoor zijn onafhankelijkheidszin, de rijke
ontplooiing van zijn geestelijk leven, den hoo-
gen bloei der wetenschap en de ontwikkeling
van zijn krachten op stoffelijk gebied.
Die gehechtheid aan zijn hoogste goederen
blijft de beste waarborg voor de toekomst. Dit
bewustzijn vormt den niet genoeg te waardee
ren grondslag, waarop wij ondanks de moeilijke
omstandigheden met vertrouwen voortgaan te
arbeiden en te bouwen voor de toekomst.
Met groote waardeering begroet ik steeds
dien geest van opofferende toewijding, die in
geeft voor het vaderland te doen wat de hand
vindt om te doen.
Onze volle aandacht en werkkracht schenken
de aan de nooden en vragen van onzen tijd en
ons in eendracht sterk gevoelende, moge het
zijn zooals vanouds in moeilijke dagen: Oranje
met Nederland I
Vanmiddag om half drie begaf de Koninklij
ke familie zich naar de MaTtini-kerk. De heer
prof. H. J. T. W. Brugmans hield hier een
toespraak. Door kinderen werd vervolgens een
cantate gezongen.
Een treffend oogenblik was toen, na het ver
trek uit de kerk, een 13-jarig blind meisje,
dochter van den postbode Rcedeker, dat in de
cantate meezong, aan de Koningin bloemen
aanbood, omdat zij gaarne eens de stem wil
de hoeren van een lid van de Koninklijke Fa
milie.
Toen de Vorstelijke stoet door de eerste
Nieuwstad reed, daal.de uit een Oranjekleurige
klok in de eerepoort, daar opgesteld, bloemen
neer op de Koninklijke Familie.
In de tweede Nieuws-ed werden bouquetten
aangeboden.
De opening der landbouwten-
toonstelling.
De Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel, de heer H. A. van LJsselsteyn, heeft
hedeir de landbouwtentoonstelling te óre
De herdenking van het ontzet van Groningen
wordt thans met bij-donderen luister gevierd,
nu het *wee en een halve eeuw geleden is, dat
Rypperda zijn krachtigen weerstand beloond
zag met het terugtrekken der vijanden en daar
door een belangrijk deel bijdroeg tot de won
dei bare redding van het vaderland in 1672.
Dat dit feest gevierd wordt met een tentoon
stelling van datgene, wat Stad en Ommelanden
voortbrengen op het gebied van landbouw, de
daarmede samenhangende nijverheid en de vee
teelt, legt getuigenis af van den nauwen band
tusschen Groningen en deze belangrijke tak
ken van volkswelvaart. Stad van wetenschap
door hare bloeiende hoogeschool, handelscen
trum, waar de grootste inlandscne graanmarkt
gevostigd is, nijverheidsmiddelpunt door de taL
rijke fabrieken, 'H;er en in de omgeving, brengt
dc welvaart van Groningen toch boven en vóór
alles af van den landbouw en alles, wat daar
mede in verband staat.
Dat deze stad in de laatste jaren zulk een
merkwaardige ontwikkeling heeft gehad, o.a.
blijkende uit de verdubbeling van haar zielen
tal in de jongste halve eeuw, is voor geen klein
deel te danken aan de groote toename van pro
ductiviteit der Ommelanden cn in het bijzonder
d^r veenkoloniën. En deze is weder het ge
volg, voorzeker van den vruchtbaren bodem van
dit gewest, maar wellicht nog meer van de
groote energie en bekwaamheid der bevolking.
In den tijd, toen in andere streken van ons
vaderland de landbouw nog zeer achterlijk was,
stond hij reeds hier op een hooge trap van ont
wikkeling. Ongetwijfeld en het is in dezen
tijd, dat men alom zoekt naar eene andere ver
houding tusschen pachter en eigenaar, wel van
belang hierop even te wijzen heeft tot die
groote ontwikkeling niet weinig bijgedragen. De
aanwezigheid van veel middel gToot-bedrüven,
die hier in stand werden gehouden door het be
klemrecht
Groningen is de pionier geweest op het ge
bied van het landbou wonderlicht. Reeds in 1800
werd dit hier door ds. Uilkens gegeven. Mannen
als Geert Reijnders, Geertsema en Westenhof,
hebben hier het zaad gestrooid, dat later ont
wikkeld is tot het krachtige Ncderlondsche land-
bou wonderwijs.
De eerste landbouwschool werd dan ook in
1843, onder leiding van prof. van Hall, te Haren
gesticht.
Toen men hoogere eischen moest gaan stellen
aan het onderwijs, en dit eene andere richting
was het weer hier, dat de eerste Land-
bouwwinterschool werd opgericht, later gevolgd
door de Middelbare Landbouwschool.
Daarnaast leggen de wetenschappelijke proef
stations en de inrichtingen, die daarmede in
verband staan, een voortdurend getuigenis af
van de belangstelling van de Groningsche en
Veenkoloniale landbouwers, in de wetenschap
pelijke ontwikkeling van hun vak.
Maar naast hetgeen van Regeermgswege ver
richt is om den landbouw in dit gewest te steu
nen, is toch boven alle de groote ontwikkeling
te danken aan de merkwaardige energie van de
Groningsche landbouwers, geholpen door en
kele industrieelen, met buitengewoon ver voor-
uitzienden blik.
De naam van W. A. Scholten, de man, die de
aardappelmeel fabricage m het leven heeft ge
roepen, en de stroopapierfabrieken eene groote
ontwikkeling gaf, moge hier met eere genoemd
worden.
Reeds spoedig meenden de Groninger land
bouwers zich door coöperatieve aansluiting on
afhankelijk te kunnen maken van de fabrieks
eigenaren. Hier kwam dan ook de coöperatie
tot haar grootsten bloei.
In het bijzonder geven de Veenkoloniën een
beeld van de ontzaglijke ontwikkeling van een
streek, die door mensohenhanden van een
woestenij tot een vruchtbare, uiterst bloeiende
streek gemaakt werd, die in vele opzichten
eenig is in de wereld.
Al heeft de van ouds bekqpde Groningsche
veeteelt wel voor een belangrijk deel plaats
moeten maken voor den akkerbouw, toch houdt
deze nog haar ouden roem. op. Ook de paarden
fokkerij, de tentoonstelling zal er getuigenis
van afleggen staat hier nog steeds op hooge
trap.
Wonneer ik in korte trekken op datgene ge
wezen heb, waarop de Groninger landbouwer
trotsch kan zijn, dan mag ik toch niet mijn
rede besluiten, zonder dien ernstigen toon aan
te slaan, die bij de huidige moeilijke omstandig
heden past.
De Nederlondsche landbouw in al zijne gele
dingen, ook de nijverheid, die met dezen in ver- j
band staat, gaat een crisis tegemoet, of liever
gezegd, bevindt zich reeds te midden van een
crisis, waarvan op dit oogenblik het eind niet
te voorzien is.
Het gebrek aan koopkracht van onze Ooste
lijke buren, gepaard met de stijging der pro
ductiekosten hier te lande, maken de toekomst
uiterst zorgelijk.
Ik mag, noch kan u vooruizichten openen,
op eene spoedige herleving. Het eenige, wat
naar mijn oordeel thans voor de Nederlandsche
landbouwer mogelijk is, om althans eenigcr-
mate het hoofd boven water te houden, dat is
dat ook hij en zij, die van hem afhankelijk zijn,
de arbeiders, hunne eischen zoo laag mogelijk
stellen.
Versobering voor alle kringen der bevolking
zal nog gedurende jaren dringend noodig zijn
versobering, waarvan de regeerir.g int den aard
der zaak het voorbeeld dient te geven.
Daarnaast zal men de gulden lessen van hef
verleden niet uit het oog moeten verliezen en
zal men, door de verschillende culturen zoo we-
tenschappeliik mogelijk te leiden, moeten trach
ten de voortbrengingskosten zooveel mogelijk te
verminderen en de productie zoo hoog moge
lijk op te voeren.
Uit den aard der zaak is het daartoe noo
dig, dat het onderwijs aan hooge eischen vol
doet en dat de landbouwers van dat onderwijs
zooveel mogelijk gebruik maken.
Het moge mij vergund zijn, nog een persoon
lijk woord te spreken.
Gedurende 4 jaren zijn thans de belangen
van den landbouw aan mij als Minister toever
trouwd geweest.
In een uiterst moeilijk tijdperk, waarin Neder
land dreigde te verhongeren, heb ik de porte
feuille aanvaard.
Ik heb bij de maatregelen, die genomen moes
ten worden om de voedselvoorziening zoo goed
mogelijk te leiden, nooit anders dan medewer
king van den Nederlandschen en in het bi-
zonder van den Groningschen 1 landbouwer,
ondervonden.
Hier, om maar een voorbeeld te noemen, heeft
de invordering van graan, ook dank zij den voor
treffelijker! regeeri ngscomraissaris, niets te wen
tellen overgelaten.
gen ge opend jnat te jrolgendq redeQfaen fta
mij een voorrecht geweest, den landbouw xoti
spoedig mogelijk wcr den vrijen teugel te lat
ten, al meende deze ook wel eens, dat die vrfff
heid nog sneller zou hebben kunnen verkregei|
worden dan ik verantwoord achtte.
Het doet mij meer leed, dan ik u kan zégt
gen, dot ik, aan het eind van mijn ministerschap^
geen blijder tonen voor de toekomst van derf
landbouw kon doen hooren dan ik daar straks
deed. Regeeringsmaatrege'.en zullen al
weinig tot verbetering van den toestand kunne*
leiden. Alleen, zoo mogelijk, nog verhoogd*
werkkracht der landbouwers zelve, zal er toet
kunnen bijdragen om de donkere wolken, di^
zich allerwege samentrekken, eenigszins te doeiü
verdwijnen.
In elk geval kon een tentoonstelling als dez^f
aanleiding geven, dat nieuwe gezichtspunten ge<
opend worden, dot nieuwe of verbeterde method
den worden toegepast en kan deze aldus ool(
medewerken tot verheldering der toekomst.
In dit vertrouwen verklaar ik deze tentoon*
stolling voor geopend.
Koninklijk bezoek aon de terk
toonstelling*.
Om half vier bezocht de Koninklijke famiHtia
de landbouwtentoonstelling, waar inmiddels def
korteboan draverij en de ringrijderij in antiek!
costuum al eenigen tijd aan den gang wareni'
Ook een keuring van rundvee welke reeds irt
d?n voormiddag begonnen was, was nog niet1
afgeloopen. De Koninklijke familie werd op hef
tentoonstellingsterrein ontvangen door de voors*'
zitters en de secretarissen van de Groningeif
maatschappij van landbouw en den Veenkolo*
ninlen boerenbond, resp. de heeren J. B.
Westerdijk, G. Minderhoud Wolters en Piers,,
welke heeren aan de Hooge bezoekers werden!
voorgesteld door den burgemeester als voor*
zïtter der groote feestcommissie. De Koningin*
Moeder en Prinses Juïfnno namen slechts eert
korte poos deel aon den tocht over het ten«*
toonstellinfisterrein en dronken daarna thee in'
dp b^stuursloge. vmar 'wethouder A. I. Catz hert
inlichtte over de droveriien en ringrijderij. Drt
Koningin werd begeleid door den heer Wester*
dijk er Prin- Hendrik deor den heer Minder*
houd. Na bezichtiging h««raven zij zich ook naai4'
de bestuurslede, waar K. M. de in harddraverij
en keuring behaald#* PPi-«p pr;:-en uifreikteV
Even voordot de Kon:rV??rke familie in het
StadsTv»T-k -re hpTon he* trt roerenen, wat bleel
aanhouden tot kort voor hef vertrek der hooge
bezoekers om 7.20. Voer het vertrek inspeol
teerden de Koningin en Prins Hendrik den ka*
derlandstorm ond^r commando van kapitein De
Jonge, welke evenals bij de aankomst een eere^
wacht vormde. Voordat zij instapte, onderhield
de Koningin zich nog even met den Commis*
saris der Kcrincir. De feston werden daarnal
zonder de Koninklijke familie voortgezet.
De ong eindigde met een schitterend vuur
werk en een electrische verlichting van dert
Martinitoren.
Audiënties.
De gewone oudiëntie van den minis?0*
van Arbeid zal op Donderdag 31 Augustus
1922. niet plaats hebben.
De gewone audiëntie van den minister van
Koloniën zal op Vrijdag 1—8 en 15 Sep tem*
ber niet plaats hebben
Minister Van Karncbeek terug.
De minister vnn buiterTends,-he zaken jhr
mr. dr. Van Karnebeek, is Maandagmiddag
omstreeks twee uur van zijn verblijf in het bui<
tenland te 's-Gravenhage teruggekeerd.
MINISTER VAN IJSSELSTE7N.
Het schijnt thans vast te staan zegt dei
N. R. Ct. dat de minister van landbouw geeni
deel meer uit Zft' moken van het nieuwe kabi*
net. Immers bij de opening van de landbouw*
tentoonstelling te Groningen gewaagde hit
vsn „het eind van mijn ministerschap". At
eerder had de minister in een tafelrede dien
indruk gewekt, waarop toen echter eenigert
mate een tegenspraak, in elk geval een ver*
zachtende omschrijving is gevolgd.
DE KABINETSCRISIS.
Als gevolg van de conferentie, welke Woens*
dag j. I. is gehouden tusschen den heer Ruys del
Beerenbrouck en de voorzitters der rechtschej
Tweede Kamerleden, heeft naar de Ned. meldt^
verleden weck de Chr. Hist. Kamerfractie eei^
vergadering gehouden en gisteren de anti-rev<
Kamerclub. Vandaag kan de heer Ruys dan dei
nadere antwoorden in zijn bezit hebben vart
beide Kamerclubs.
Het Hbld. meldt nog dat de heer H. Colijn
voor de bijeenkomst van de anti-revolutionairö
Kamerleden van gister 's morgens vroeg uitl
Verdun in den Haag is aangekomen en gisteiX
avond weer naar Parijs vertrokken is.
De Standaard, het anti-rev. hoofdorgaan^
neemt zonder eenig commentaar of tegenspraak
de mededeeling over van de Res. bode, „dat
steeds duidelijk blijkt, dat van anti-revolutio*
naire zijde vooial in de laatste dagen aan den!
kabinetsformateur niet geringe moeilijkheden inl
den weg worden gelegd." i
Van doorgaans goedingelichte zijde ver*
neemt het Hbld., dat de gistermiddag te *s Gra*
venhage gehouden vergadering der Anti-Revo*,
lutionaire Kamerclub de oplossing der kabinets*
crisis een belangrijke schrede verder heeft ge*
bracht. Er zal nog eenig overleg worden ge*
pleegd met de vertegenwoordigers der Christe*
lijk-Historische en Roomsch-Katholieke fractie®g
Doch het staat thans vrijwel vast, dat overeen*
stemming omtrent het werkprogram van de o$
de drie rechtsche partijen steunende regeerin^
zal worden verkregen. Bezuiniging op de staats*
uitgaven en versobering in den openbaren diensf
staan in dat werkprogram op den voorgrondi
Bij den verderen gong van zaken zal met bei
kwamen spoed worden gehondelo. Het ligt nay
melijk in de bedoeling met de kabinetsformatie
gereed te komen voor de Koningin de Scaivf
dinavische reis aanvaardt.
Onzo consul-generaal te Montreal.
De nieuw benoemde consul-generaal
Nederlanden te Montreal (Canada), de heer Wij
P. Montijn, is op zijn post aangekomen ef|
heeft de leiding van het consulaat-generaa»
aanvaard.
Onderhandelingen over handels-over
eenkomsten.
Het „Handelsblad" bevatte het bericht, dat
volgens de Poolsche bladen de Nederlandschei
regeering heeft verzocht om het aanknoopecl*
van onderhandelingen inzake het sluiten vart
een handelsverdrag met Polen.
Naar aanleiding hiervan heeft de parlement
tui re redacteur van Het V o 1V nadere inlichij
tingen gevraagd te bevoegder plaatse, waaj
men hem heeft medegedeeld, 'dat dit benchj
eert sMoeSsél moet anji* van het feit, dat een
