VOORWAARTS
VOORWAARTS
OLDO
FEBRUARI
S fl. 60.00 s
36 - 38 - 40
AMERSFOORTSCH DAGBLAD „de eemlander"
WILLEM GROENHUIZEN.
Eiken H AHGKLO iCKÊIH
Bet Zoodood zwijgen.
TWEEDE Bhm.
Een mooie instelling.
HEEREN- EN DAW5ES-KLEEDINGMAGAZIJN
RECLAME-AANBIEDING
Wij leveren U naar maat
een Colbertcostuum vanaf
PRIMA STOFFEN
ELEGANTE PASVORM
UTRECHTSCHEWEG
HEEREN- EN D A MES-K L EED IN G W! AG AZIJ N
25 CENT
KOLONIËN.
- ISÜSESTBÜT 43 -
met VOL Westminster slagvrerk f 50-
FEUILLETON,
G. VAN DUIN
LAKBALSCHOEWEN
SNEEUWSCHOENEN
JACHTSCHOENE^
VOETBALSCHOENEN
A'2ti het fietsende deel van Amersfoort is
het deftige gebouw el spoedig «baj dc-n ingang
van Utrecht tusschen het geboomte zicht
baar, welbekend: „O ja, het Museum, na
tuurlijk met die nietszeggende antieke voor
werpen, oud porcelein en zoo, voor kenners
wel aardig; je krijgt er altijd hoofdpijn bij,
zeker v*n d'e duffvgiheid".
Schei maar uit, waarde lezer, ge hebt het
geheel mis, daar is wat anders te zien-, en
t is heel niet antiek. De bekende interieur
architect C de Haas bouwde het vroegere
stedelijke museum in 1918 en '19 om tot
■een stemmig, vooral van binnen stijlvol
©esthetisch geheel, dat ook spreekt in do
wandbekleeding en de rangschikking van de
tentoongestelde zaken.
Het Museum van het Slaatstoschbedri jf
want dat is het gebouw aan de Museumlaan
böj het Hoogelandsohe park, zal zelfs veel-
eisohende bezoekers, die letten op de
schoonheid der dingen en hun practisch nut,
wel bevredigen. Amersfoortsche peddelaars
moeten dan ook maar eens afstappen en aan
bellen in het komende seizoen. En wie op
een Zondag bij familie in Utrecht verblijft,
moet eens een uurtje met ze erheen, daar
tail men satisfactie van hebben.
Nu de nieuwsgierigheid geprikkeld Is,
tóscht de billijkheid, dat de lezer zoon
beetje weet wat er te zi-en is.
Ge verwacht natuurlijk iets van uit de
bosschen', d'enn estammenpaddestoelen1,
eekhoorns en nonvlmders, wordt daarin niet
teleurgesteld, maar deze en veel meer an
dere dingen worden zoo gepresenteerd, dat
ge vanzelf m het Museum aan het kijken,
opmerken en vragen gaat.
Zie daar die groote glazen vitrine met
levende vogels van' het beschermde gebied,
De Muy op Tiessel en de Meeuwen duinen op
Vlieland. Neen, niet levend, maar op een
stuk duin met hem als levend opgezet door
den 'bekwamen preparateur van Artis, Steen-
huizen1. Een zeldzaam mooie groep strand
vogels, broedend in de zeeduinen en met
een daarachter door Koekoek geschilderd1
zeegezicht tezamen een levendig, friscih Hol-
iandsch diorama vormend, waarvan de
meeste Utrechtenaren het bestaan zoo nia'bij
niet vermoeden I Wie in Artis de veel klei
nere vogelgroepen der Fauna Neerlandica
kent, weet dadelijk al, wat moois hem hier
te wachten1 staat en zal zijn appreciatie niet
onthouden aan Staetsboschbedrirf, dat zijn
dienaren daarginds in het onder zijn toe
zicht staande gebied' die lieve dieren zoo
goed laat beschermen.
Ook het leven der dieren In onze loof- en
tvaaMbosschen wordt hier in aantrekkelijke
groepen1 tentoongestelde als levend, als be
trapt op de daad, met verstarde beweging:
een moervos met jongen, een hermelijntje
dat een konijn aanvalt, spechten aan het
hakken, nestelende wielewalen en zooveel
meer, waarvan we in het bosch gewoonlijk
slechts een haartje of een veertje krijgen te
zien. Ook de mooie colleotie opgezette
vogels van onzen overleden stadgenoot
Tromp van Holst treffen we hier in keurige
vitrines aan.
Dat d1© insecten, welke soms in groote
massa's vernielend optreden, niet zijn verge
ten, spreekt vanzelf. Vele worden daar opge
kweekt in gevangenschap, op de levende
voederplanten en boomtakken in insectaria,
welke in de stijlvolle trappenhal zijn ge
plaatst en worden verzorgd door den con
servator Van1 Harencarspel, die ons gaarne
een en ander zal vertellen van de werkzaam
heid dier insecten, waarvan opgezette exem
plaren boven de inseotaria zijn aangebracht,
omdat de bewoners zelf vaak wat wegkrui
pen. We mogen er wel eens wat van hooren,
het -bosch waarin we wandelen wordt er zoo
wel te interessanter door, en misschien
trappen we dan ook niet alles meer dood,
wat zoo voor de voet komt, daar we
vernemen dat er ook nuttige insecten bij
zijn.
Zoo gaat het ook met de zwammen; pad
denstoelen zeggen we liever. Ja, daar zijn
we in thuischampignons en eierzwamme-
tjes, lekker I Nultig ook? Voor het bosch is
het wel eens endersom dan voor den
mensoh, dat zullen we hier wel hooren. For-
mo!prep3-reten geven fraaie groepen te aan
schouwen van allerlei boomzwammen, die
we ons herinneren van de platen aan de
stations: Zwammen schadelijk voor naaide
hout
In de nabijheid1 ligt een curieuze verzame
ling van tak- en wortelmisvormingen, meestal
veroorzaakt door gallen. Het Staatsboseh-
bedrijf, dat meer dan 32000 H.A. onder
zijn toezicht en cultuur heeft, had overvloe
dig gelegenheid om een uitgelezen verza
meling bijeen te brengen; de liefhebbers
j van gallen kunnen hier dan ook smullen bij
de mooie vitrine in de. trappenhal.
Met dat al mogen we toch het normale
i hout niet vergeten, daar dit dè hoofdzaak
in het bedrijf moet zijn. De honderdjarige
dennestammen uit het Mastbosch bij Bred©,
welke op halve lengte zijn opengezaagd en
waaiervormig uitgespreid, vormen een ele
gante decoratie in de hal en maken met die
geweldig dikke eikenblokken, die demon-
streeren op welke manieren een boom in
planken kan worden gezaagd, reclame voor
ons Nederlandsche hout, dat het Staats-
bosch'bedrïjf op verschillende wijzen produc
tief wil maken: eensdeels jong, voor mijn-
hout, hekkepalen, telefoonpalen en brand
hout; anderdeels oud, als toekomstig zaag-
hout voor timmer- en meubelfabrieken. Voor
dit laatste doeleinde is dus de taak van het
bedrijf gunstige omstandigheden scheppen
voor snellen, regelmatigen groei van reeds
bestaande bosschen, acht geven op ziekten,
parasieten, licht en bodem. Vele bosschen
groeien niet of sterven door den slechten
toestand waarin deze laatste verkeert, terwijl
is gebleken, dat die is te verbeteren, veelal
geheel te verhelpen.
Een heele afdeeling in het Museum is dan
ook gewijd aan den bodem, waarin de bos
schen groeien. Zeg nu niet d'at ge van zand
en mod'der geen verstand hebt, in het Mu
seum zult ge er aantrekkelijke dingen van
zien en hooren en er een beetje verstand
van krijgen, terwijl de interesse ervoor is
ontwaakt.
Leuke aquarelletjes in lijstjes, waarvan ge
er een paar op uw kamer zou wenschen,
laten doorsneden zien van oorspronkelijke
bodems, die nog niet door cultuur zijn ge
wijzigd; maar ook 'bakken met gronddoor-
sneden, op zie er bizon dere wijze geconser
veerd, emonstreeren de veranderingen dOor
weersinvloeden en cultuur, wat de conserva
tor u -wel duidelijk zal aanwijzen.
In dezelfde afdeeling vraagt een klein
Hunnebed uw aandacht; 't is een ornament
hier en een typisch besianddeel van d'e uit
gestrekte heidevelden in Drente, welke on
der leiding van het Steatsbosch'bedriff even
goed als door de particuliere Nederlandsche
Heidemaatschappij worden ontgonnen tot
rende'erende bosschen, een preöhtwerlcver-
schaffing in deze dagen 1
Behalve die groote keien ernaast, is m
de smaakvolle vitrines van eikenhout uit
eigen 'bosschen vervaardigd, een uitgezochte
verzameling tentoongesteld van zwerfstee-
nen, welke in hun geheel een beeld geven
van wat ons vaderland in overoude tijden
van België en iDiritsch'tand aan steen brokken
ontving, toen Maas en Rijn hier alles onder
water zetten en de Amersfoortsche berg
slechts een zandbank was in de breed'e
stroomen.
Ook wat het Oostzeegebied' aan berg- en
bodemibrokken ons afstond, ligt hier verte-'
genwoordigd door heel wat mooie zwerf-
steentjes, meestal min of meer bijgerond als
onze Amersfoortsche kei, en op dezelfde
wijze hier gebracht, n.l. door het Fennos-
kandisohe landijs, dat afschoof van de
Zweedsche en Finsche gebergten over het
GEDURENDE DE MAAND
Speolaal adres voor Militaire.,
Politie, en Livreikleeding
Coupons aan huls te ontbieden
Oostzeegebied, DuftscMand en ons groote
zandbank engebied.
Deze systematische collectie, van namen
voorzien, za'l ons, beroemde keientrekkers,
zeer zeker interesseeren, temeer omdat we
er menige oude kennis onder zullen aan
treffen-, dien we onder het wandelen in onze
mooie omstreken wel eens de hand hebben
gedrukt, al had hij toen geen naamkaartje
•bij zich, zooals thans in 't Museum.
Waar ook de duinen terrein voor de werk
zaamheden voor het Staatsbosohbedrijf op
leveren, getuigt een keurige vitrine van het
moois en interessants daaruithet ontstaan
der duinen uit een zandbank, of strandreep,
de kalkvrije en ka-lkhoudende zanden, het
oude veen diep van onder de jonge duinen
weggehaald en met een hertebeen van dui
zenden jaren geleden er nog in, de schelpen
van het strand en nog meer.
Fraaie foto's, platen en toelichtende on
derschriften vormen met het voorgaande
een geheel, dat door alle onderwijzers en
studeerenden voor Middelbare acte Aar
drijkskunde of voor plant-, dier- en delfstof-
kunde opmerkzaam diende te worden beke
ken.
Wie zouden nog wel eenigen tijd door
kunnen gaan met te vertellen van al het
moois en belangwekkends, dat daar voor
leeken en ingewijden is te bezichtigen, kun
nen spreken over de schat van foto's, die be
trekking hebben op de zandstuiving en be
bos sabing bij Kootwijk, over d'e aardige mo
dellen van de houtskoolbranderij, enz. onz.,
maar nemen afscheid van den lezer, die
thans wel voldoende lust zal hebben gekre
gen het Museum te bezoeken.
Men wacht op uw handteekening. In het
register der bezoekers staan weinig namen
van Amersfoortsche burgers en burgeressen,
en dat staat ons niet fraai, waar we zoo rijk
zijn aa-n bosschen en onze gemeente tot de
groote bosschen bezitters behoort.
v. d. LIJN.
TASAK
Oost-lndiè.
De moorden op Europeanen tc Atjeh.
Tijdens zijn Europcesch verlof is gouverneu:
van Sluys door een correspondent van het
„Bat. Nbl." gcinterviewd. Het gesprek kwam
ook op dc moorden op Europeanen in Atjeh.
,,De diepste oorzaak", aldus do gouvorncui,
„ligt in de mentaliteit der Atjeh-bevolking. Al
les wat in Atjeh op twee bcenen loopt, héét
den Europeaan I Die haat behoeft het nog
gezegd is heriditair I
„Vcrgetc niet, dot het straks vijftig Jaar ge
leden zal zijn, dot Nederland in Atjeh den eer
sten voet zette en het is sindsdien onofgebro-
kon oorlog geweest. Oorlog tusschen den At-
jeher en den blonken Europeaan. Aan hetgeen
er in Atjeh sinds 1873 gebeurt is, wordt voor
al de herinnering levendig gehouden door de
vrouwen in de kampongs. Zij hebben do kin
deren onder het hart gedragenmet do
gedachte aan oorlog en haat.
De mannen conceptieeren metde gedach
te aan oorlog en haat en met een innerlijken
afkeer van den Europeaan, die zijn land kwam
rooven. Is het dan wonder, dat dit geslacht
van Atjchers von haat is vervuld Haat tegen
den Kofir en haat tegen al wat bclanda is
Ziedaar een der voornaamste factoren voor
dc telkens weer terugkcerende aanvallen op
Europeanen.
Daarnaast staat de prang snbil, do „heilige
oorlog". Want al is feitelijk die oorlog reeds
uitgestreden, toch zijn er nog al te veel Atjc
hers, die op hun eigen houtje en in hun eentje
prang sabil spelen I Waaraan dan een bclanda
ten offer moet vollen. Het is de godsdienst,
die den haat tegen den Europeaan toespitst.
Diezelfde godsdienst verbiedt den Atjeher zelf
moord te plegen. Daarom zal de Atjohcr, fana
tiek als hij is, liever langs onderen weg zijn
einde zoeken.
Hij zegtik neem een bolondo en steek hem
neer ofik ga een militaire patrouille over
vallen en breng zooveel mogelijk militairen
dood. Dot kost ook mijn leven, maar den ben
ik gesneuveld in den prang sabil I
„Ziedaar de mentaliteit, de psyche van don
Atjeher en er zullen geslachten noodig zjjn
om dat waandenkbeeld uit te roeien.
„En de middelen om die moorden te voor*
komen of tegen to gaan
„Men heeft, zoo vervolgde de heer Van
Sluys, „men heeft wel eens op raillccrende
wijze gezegd Als er in Atjeh een moord ge
pleegd wordt, is de doder altijd gek I Maar
in den diepsten grond is dat zoo. Het zijn
meestal menschcn, wien het hapert aan dc ver
standelijke vermogens, die tot het vermoorden
van een Europeaan overgaan.
En van die krankzinnigen telt Atjeh er zoo
veel I Toen ik vier jaren geleden als gouver
neur van Atjeh optrad, heb ik een nominatieve
opgave laten maken van het aantal gekken in
mijn gewest de Gajoe- en Aloslonden niet
meegerekend en toen reeds kwam ik tot het
getal van 1200.
Twaalfhonderd gekken op 600.000 Inwoners.
Dr. Van Loon, de Batavische psychiater, maak
te in zijn rapport over de geesteskranken in
Atjeh niet voor niets melding van het feit dat
dit gewest voor den psychiater zulk een donk-
baar materiaal leverde I En in datzelfde rapport
heeft die medicus op grond van eigen onder
zoek, geconcludeerd, dat de krankzinnigen van
Atjeh de meest aangewezen objecten waren
voor het plegen van moord op Europeanen,
omdat moeder en vader met haat waren ver
vuld, omdat in (ie psyche en in de mentaliteit
van het Atjêhsche volk de haat zulk een groote
plaats inneemt.
De krankzinnigen van Atjeh, dot zijn als het
ware de instrumenten, die gebezigd worden bij
het plegen van dergelijke moorden, en het zijn
die instrumenten die zooveel mogelijk verwij
derd moeten worden, althans aan de samen
leving moeten worden onttrokken Een krank
zinnigengesticht in de gewesten van Atjeh zou
daartoe noodig zijn. 'k Heb er nu drie jaren
achtereen om gevraagd, aldus ging de heer
Van Sluys voort. Drie jaren achtereen. En nu
dit jaar eenmaal de post op do begrooting
voorkwam, werd deze geschraptdoor de
bezuiniging
Hoe handelt men thans in Atjeh met do
geesteskranken meenden wo tc mogen vra
gen.
Die gekken Als ze het erg bar maken, bindt
de bevolking hen aan een ketting, ergens in do
De omstandigheden maken den mensch niet
Sterk of zwak, ze toonen hem, zoools hij is.
Th. h Kcmpi9.
Oorspronkelijke Detectiveroman
door
R. J. BRANDENBURG.
Ik had dc lichtkroon boven de tafel uitge
doofd en het stopcontact van de electrische
schemerlamp ingeschakeld. Arthur lag met het
hoofd achterover en de oogen gesloten. Ik zag
dat hij scuerp dacht, de aderen op zijn voor
hoofd waicn gezwollen, de lippen opeengeklemd.
Ik v/os benieuwd zijn opvatting te hooren over
hetgeen hedenavond geschied was, zijn exposée
van den moord te Brighton lag nog versch in
mijn geheugen.
Buiten regende het en ik hoorde de druppels
met eentonig getik-tak tegen de ruiten. Ik voelde
me even alleen en rilde. Arthur sloog de oogen
op en glimlachte.
„Wat een naar weer hé Je bent zeker nog
miet verlangend naar je bed." Ik schudde ener
giek het hoofd.
„Wat een type, hé> die Bradford", begon ik
om het gesprek op het gewensohte terrein te
brengen.
„Een prachtkerel, hij heeft de zaak ook nu
weer voortreffelijk en met een zekeren humor
behandelcj, hij is feitelijk de beste man van Scot
land Yard, maar hij verwaarloost alweer den
psychologischen kant van de zaak. Overigens
een man waarmee ik bijzonder graag mijn krach
ten eens zou willen meten en tot op zekere
hoogte voortreffelijk mee zou kunnen samen
werken. Ik ben hem trouwens ol eens van dienst
geweest.in de affaire van boron Goldstein, die
zich een valsche Rembrandt in de handen liet
stoppen en er 'n echte Rubens voor weggaf. Hij
dacht natuurlijk dat het omgekeerde het geval
was. Maar de misdaad die zoo juist heeft plaats
gehad lijkt me zoo gecompliceerd wat betreft
de beweegredenen, die daartoe hebben geleid,
dat het n\e al zeer onwaarschijnlijk toelijkt dat
het Bradford zou gelukken een gunstig resultaat
te bereiken en de motieven bloot te leggen, die
hebben geleid tot den dood van den armen Mer-
rybone."
„Maar Bradford heeft dien dwazen Sir Jarnes
al zoo ongeveer gearresteerd."
Ho, ho, een fijne wraakneming, vermoed
ik." kleurde van voldoening omdat ik het
zelfde had gedacht.
„Overigens, het is niet onmogelijk dat die
mijnheer Box het schot heeft gelost, wat weten
we eigenlijk van hem af Juist daarom heeft
Bradford hem meegenomen om wat meer van
dien eigenaardigen man, die zoo maar uit de
lucht is komen vaüen, te welen tc komen."
„Maar hij is toch de tweelingbroer van lady
Carson" wierp ik tegen.
„Dien tweelingbroer heeft ze in geen jaren
gezien en met een groolen hoornen bril is een
gelijkenis al even gemakkelijk te voorschijn te
roepen als te bederven. Bovendien, iemand moet
het toch gedaan hebben."
„Zelfmoord", merkte ik op.
„Dat was het niet Dc heb nauwkeurig de wond
opgenomen. Wanneer iemand de hand aan zich
zelf slaat, drukt hij de revolver stevig tegen het
hoofdde vizierkorrel of de loop beschadigt
door den opslag de huid en de randen van de
wond zijn sterk geschroeid. Van deze kentee-
kenen was er niet één aanwezig. Het schot moet
op een afstand van minstens twee meter zijn
gelost.
Bovendien, het wapen lag naast het lichaam
en bij zelfmoord houdt het slachtoffer het wapen
zoo krampaehig omklemd, dat Let een hooge
Utrechtschestr&at 23
JUWEEIEK VN OPTICIEN
VAKKUNDIGE BEDIENING ZEGT
A LEES.
EIGEN 8LIJPINRICHTING.
zeldzaamheid mag genoemd worden, wanneeT
hel losraakt. Waar hier de man op den rug lag
en de armen geheel vrij lagen daar moest bij
zelfmoord de revolver vastgehouden zijn cn ik
ben dus tot de conclusie gekomen dat de moor
denaar de browning heeft weggeworpen om aan
te spelen op zelfmoord."
„Maar dan zou dus toch Sir James
„Dat zeg ik niet, hij kan het gedaan hebben,
maar evengoed een ander van ons gezelschap."
„Van ons gezelschap
„Ja. Door de voordeur kan geen verdacht per
soon zijn binnengekomen, door de deur der be
dienden die in een portaal achter de keuken
uitkomt evenmin, want vóór waren de twee be
dienden, die den heelen avond hun post niet heb
ben verlaten en in de keuken stonden de kook
sters den heelen avond aan 't fornuis."
„Ja maar behalve Sir James heeft niemand
een persoon naar de gang zien gaan."
„Je vergeet dat ook Merrybone onopgemerkt
de zaal heeft verlaten. Dat was trouwens bij de
groote drukte niet zoo verwonderlijk, dc heeren
die niet dansten waren geheel in hun spel ver
diept en zij zalen het dichtst bij den uitgang
ook is het mogelijk dat men door het salonnetje
gegaan is, daar zaten wel John en May, manr
je zult toch wel niet willen beweren, dot zij
het gemerkt zouden hebben wanneer iemand *>p
z'n teenen door het vertrek geslopen is."
„Ze zijn natuurlijk opgegaan in eiknors gezel
schap. Maar geloof jij niet <^Qt Sir Box
„Ik kon daarop geen antwoord geven. Nu nog
niet. In de toekomst hoop ik het wel te kunnen.
Want ik ben zeer zeker van plan me met deze
affaire te bemoeien. Tk hunker er naar dc sluiers
waarin do historie van Alfred Merrvbone ge
huld is te verscheuren. Wanneer ie een rebus
wilt oplossen, die bijzondere moeilijkheden op
levert, dan prikkelen die je juist om alle krach
ten in te spannen en je zou een heelen avond
met zoon ding in je handen kunnen zitten, een
ganschen nacht, net zoo lang totdat de opiossing
is gevonden. Zoo ook hier. Ik wil dit raadsel op
lossen, En hel is oplosbaar ook.
We hebben hier het feit ret Merrybone is ver
moord we hebben een beperkt aantal perso
nen, die de dader van dezen misdaad kunnen
zijn. Op het schot zijn de bedienden uit de hall j
en uit de souperzoo! achter in de andere gong
toe komen loopen, de dader kon dus niet ont
snappen hij was als een muis in de "al. Hij
moest of naar het toilet óf hij moest terug de
zaal in. Dc ramen in de gang waren gesloten."
Maar wij kwamen allen uit de groole zoal naar
de gang."
Arthur zweeg, sloot de oogen en lcimde ach
terover in zijn stoel. Hij aarzelde of hij zou
spreken, ik zag zijn witte handen even nerveus
bewegen.
„De dader kan zich verborgen hebben achter
een der portières bij den ingang naar de kleine
salon. Je zult je nog herinneren hoe Bradford
daar den vloer onderzocht. Dat wos een goeie
beurt van hem. Dan gingen John cn May dooT
de groote zaal naar de gang en maukten hel
den dader, wanneer deze inderdaad op deze
wijze handelde gemakkelijk om te doen of hij
uit het salonnetje kwam en zoo zich to voegen
bij de ontstelde groep of om achter John en
May aan te komen en door de groole zaal te
gaan. Het was zulk een consternatie, dot nie
mand daar hem op zou merken, maar vermoe
delijk zal hij den koristen en minst gevaarlijken
weg genomen hebben."
„Maar don zou een der heeren gelogen moo-
len hebben toen Bradford vroeg of iemand do
zaal verloten had."
„Ja, tenzij Box
(Wordt vervolgd).
HET BESTE BIJ
JOH. VAN DIJK
scfioeuwerk en SpoM rükelen
Langesiraat 116 - Tel. 70
■smsaa
