ERSFOORTSCH DAGBLAD „de eemlander"
cerde blad.
binnenland.
Jarrgang
Mo. 213
10
Zalerdap
aart >023
Amsterdamsohe Brieven.
Nu loopt het toch werkelijk de spuigaten
uit.
Drie jaar geleden dachten we: de men-
schen zijn te verstandig, om zich aan zóó
ie.s te wagen. En ze waren ook te ver- dient te zorgen. Blijkbaar vindt een groot
standig. We zijn er eens een nachtje (van I van de menschen, die direct hij het vak
\-i r, i n 11* Unr,\ c 7Ïin hptmUrpn Hp7p nntnc^inor nnrr 7(tn r\n-
nu blijkt, hecit hij dat ook gedaan. Maar de
meerderheid van die commissie blijkt er an
ders over te denken. Want het heele denk
beeld, dat in 1920 de meerderheid van den
gemeenteraad te gewaagd heeft geschenen,
komt nu opnieuw op de proppen: het rap
port concludeert weer tot een monopolis
tisch gemeentebedrijf, dat voor aankoop en
pasteurisatie van alle melk voor Amsterdam
urie jaar lang) over gaan slapen. En nu
zouden we toch
Neen, dat kan niet.
Ik bedoel de utopie, die hier
nog niet goed dood blijkt, over het
stichten van een groot monopolistisch
melkbedrijf. Van de gemeente natuurlijk.
Stel U iets voor als de Gemeentelijke Elec-
tricitcitswerken je krijgt geen tiendui-
zenlste kilowatje, dat niet uit de groote
Centrale komt. Zoo zouden we geen drop
peltje melk meer mogen drinken, zonder
het eerst van de Gemeente te hebben ge
kochtDe Gemeente zou dan (in acht!
zijn betrokken, deze oplossing nog zoo on-
aanlokke'ijk niet.
Maar hoe de ingezetenen en de meerder
heid van den Raad erover zullen denken,
is een andere quaestie. Wij kunnen er nog
plezier van beleven
fabrieken, geloof ik) den eersten tot en met j
den laatster droppel eerst pasteuriseeren.
Waarom in 's hemelsnaam?
Volgens de officieele verklaring: op hy
giënische gronden, wegens typhusgevaar.
Maar ik ben zoo vrij, om er oneerbiedig bij
te zetten: omdat de sociaal-democraten, die
aan loonen en rechtsposities en werktijden
voor gemeentepersoneel niet veel meer heb
ben te doen, de menschheid te Amsterdam
op andere manier toch gelukkig moeten ma
ken.
Wanneer er ernstige epidemieën waren,
wanneer langs geen enkelen anderen weg
de typhus kon worden bestredenja,
dan zou er voor zoo'n onderneming nog
veel zijn te zeggen. Dan zou alles er op
moeten worden gezet, om een hygiënischen
toestand te scheppen. De water-toevoer is
óók 'n monopolie, terecht: anders zou het
er met de gezondheid vermoedelijk vrij treu
rig uitzien.
Maar zoo is het niet. De sterfte aan ty
phus is vrij gering in den laatsten tijd, ik
meen 4 op de 100.000 menschen per jaar.
En hoeveel komt daarvan op rekening van
de melk? Dat weet geen mensch.
Maar volgens hygiënisten in elk geval
maar een deel, misschien 25 Socialisti
sche raadsleden weten het beter en zeggen,
dat alle ellende van de melk komt. En voor
het gemak nemen zij clan als axioma aan,
dat in een gemeente-bedr.ijf nooit en nimmer
een hygiënisch ongelukje gebeuren kan, en
dat het pasteuriseeren volmaakt alle
ziektekiemen doodt.
Het is allemaal politiek en nóg eens po
litiek.
Nu is de quaestie van een gemeentelijk
melkbedrijf al heel oud. Wanneer ze het
eerst is opgekomen, kan ik niet zoo pre
cies meer nagaan. Maar een „vasten vorm"
hebben ze in elk geval aangenomen A. D.
1920. De gemeente stond toen op het punt,
een gewagden zet te gaan doen. Alle in
woners samen hebben een drie a vier hon
derd duizend Liter melk noodig per dag..
Welnu, het gemeentelijke monopolrebedrijf
zou voor die hoeveelheid contracten moe
ten sluiten met twee boerenorganisaties.
Dat de gemeente dan meteen in de macht
van de boeren zou zijn geweestnu ja,
dat was een kleinigheid, waarom men waar
schijnlijk niet dacht.
En toch zijn we sinds méér dan men-
schenheugenis hier m e 1 k-o orlogen ge
wend. In oorlogstijd dreigden de veehouders
om den anderen dag, Amsterdam meik-
droog te leggen, tenzij ze zóóveel cent per
Liter meer mochten incasseeren. Nu weet
ik wel, dat leveranties-van-verderaf (Fries
land) desnoods als stakings-brekers kun
nen worden gebruikt; maar toch wordt het
hoogst gevaarlijk, de voorziening van de
heele stad aan één grooten gemeentelijken
kapstok te hangen. Op het oogenblik is het
een voortdurend gebalanceer tusschen vee
houders, melkslijters en de meik-inrichtin-
gen, ieder met hun diverse belangen; en
het resultaat is, dat de voorziening loopt,
zij het soms onder conflicten. Hoe zou het
gaan, wanneer er maar twee partijen tegen
over elkaar stonden, waarvan de eene
de gemeenteLijke opper-melk-ink^^'^r
perse zwak staat?
Dit was één groot bezwaar.
Maar er waren andere bij hooj Mag
de gemeente wel een melk-monopolie tot
zich trekken? Wordt de melk door algeheele
pasteurisatie. in .gemeentefabrieken (overge
nomen particuliere inrichtingen) niet veel
te duur? Enzoovoort.
De voordracht van 1920 had weinig suc
ces. De Gezondheidscommissie adviseerde,
haar te verwerpen. De gemeenteraad stelde
ondanks het hevige protest van de sociaal
democraten het liep tegen de verkiezin
gen het zaakje maar liever uit, en besloot
eindelijk in 1921, een groote studie-commis
sie te benoemen. Alle mogelijke elementen
zalen daarin: melkboeren, raadsleden, ar
beiders van melkinrichtingen directeuren van
gemeente-diensten, slijters en zuiveldeskun-
digen. Subcommissies navenant.
Intusschen was er een omineus ding ge
beurd.
Het plan van 1920 was opgemaakt door
den directeur van den Gezondheidsdienst,
dr. Ringeling. Nu hield de Gezondheids
dienst toezicht op de melk in de gemeente,
vóórdat de Warenwet ingevoerd werd. Maar'
de Warenwet kwam er, en eischte een
zelfstandigen Keuringsdienst onder
een afzonderlijken directeur. In die functie
is benoemd dr. A. van Raalte, die zich van
te voren (door artikelen in kranten) als een
tegenstander van het geprojecteerde ge-
me'n'.ebedrijf had leeren kennen hij kreeg
bij zijn benoeming dan ook niet de
stemmen van de sociaal-de
mocraten. Zoo gaat het!
De heer Van Raalte werd tóch benoemd,
en is natuurlijk ook lid van de Commissie
geworden. Hij heeft dus alle gelegenheid
gehad, om als eerste deskundige een
waarschuwende stem tegen het groote plan
te doen hooren.
En zooals uit het (naar de couranten uit
gelekte) concept-rapport van de commissie
Generaal Snijders over oorlog en
ontwapening.
Dinsdagavond is in de School voor Maat
schappelijk Werk te Amsterdam de laatste van
de door de Amsterdamsohe Studenten-Vereeni-
ging voor Sociale Lezingen georganiseerde
lezingen over Ontwapening gehouden, waarbij
als spreker optrad oud-generaal C. J. Snijders,
oud-opperbevelhebber der land- en zeemacht.
Na een korte inleiding schetste spr. de gru
welen en de ellende van den oorlog. Is er dan
niets goeds aan den oorlog Als antwoord
hierop dient gewezen te worden op de vrijheid
en zelfstandigheid, welke met de wapenen tegen
onrechtmatige aanslagen moeten verdedigd wor
den. Het is een treffend schouwspel in een oor
log voor een hoog ideaal en een rechtvaardige
zaak een natie zich te zien opheffen tot den
hoogsten graad van eenheid, krachtsuiting en
zelfopoffering. Spr. wil geenszins ten gunste
van den oorlog pleiten of het voortbestaan daar
van toejuichen, hij wil slechts alle factoren, die
bij het vraagstuk en het spel zijn, onbevoor
oordeeld in het licht stellen.
De oorzaak van den oorlog uit een historisch
oogpunt nagaande, wijst spr. als zoodanig aan
de natuur van den mensch in zijn strijd om het
bestaan en de daaruit voortvloeiende economi
sche tegenstellingen der volken.
Om den oorlog uit te roeien, zou men den
mensch moeten verbeteren, waarop weinig hoop
bestaat. De oorlog is een onafwendbaar natuur
verschijnsel, dat de mensch moet pogen in te
perken of te voorkomen, doch dat hij nimmer
geheel zal kunnen doen verdwijnen uit de ge
meenschap der volken.
Velen roepen om ontwapening, en wel in de
eerste plaats wegens het politieke lokaas der
bezuiniging. Bzurinigers zn'jn wij allen. Maar er
is een grens. Gaat men daar beneden, dan ver
liest de krijgsmacht haar bruikbaarheid. Die
grens is bij ons bereikt, wellicht reeds over
schreden.
Een tweede groep van ontwapening-voorstan
ders zijn zij, die meenen dat wij den laatsten
oorlog gehad hebben en daarom tot afschaffing
van leger en vloot willen overgaan. Zulks acht
spr. utopistisch. Een derde groep vormen zij,
die om politieke redenen op ontwapening aan
dringen. Spr. heeft na de en/aringen in Sovjet-
Rusland geen vertrouwen in de deugdelijkheid
van dit argument.
Naast de communisten vindt men ah ontwa-
peners óm politieke redenen de sociaal-demo
craten. Vóór den oorlog ijverden zij voor het
volksleger. In 1914 kwam de zwenking. Na
den oorlog verandert de S. D. A. P. andermaal
van richting. De militaire defensie van Neder
land heet een fiasco, de strijd tegen de militaire
uitgaven wordt hervat.
Spr. heeft in zijn toenmalige kwaliteit van
Opperbevelhebber gelegenheid gehad achter de
schermen te zien. En het is zijn vaste overtui
ging, dat wij ongewapend en weerloos aan het
oorlogsgeweld ten prooi zouden zijn gevallen.
Nu eischt de S. D. A. P. ontwapening, niet
alleen internationaal, doch ook nationaal. Als
waarborgen tegen oorlogsgevaar worden de
internationale arbeidersactie en de Volkenbond
aanbevolen, welke beide hiertoe geheel onge
schikt zijn. Te midden van het tot ce tanden ge
wapend Europa, zal volgens de S. D. A. P. Ne
derland zich weerloos hebben te makeru Voor
die houding is maar één naam: onverantwoor
delijk en onvaderlandslievend. Onze weerbaar
heid is een bescheiden schild, tegen eigen be
houd.
Zeker is oorlog hel allerslechtste middel om
gegronde of vermeende reohtsaaanspraken te
beslechten. Zoolang oorlog vorkomt, zal tegen
over het daarmee aan de eene zijde bedreven
onrecht, aan de andere 'zijde een volkomen rede
lijk recht van verweer en de dringende plicht tot
verdediging van het eigen recht aanwezig zijn-
De voorziening in de middelen tot het voeren
van zulke rechtvaardige en plichtmatige oorlo
gen verdient niet als militarisme te worden ge
brandmerkt
Sgr. noemt militarisme, die geestesrichting,
welke de belangen van volk en maatschappij on
dergeschikt maakt aan die van den militairen
stand. In Nederland zoekt men hiernaar tever-
Het Volkenbondsstatuut spreekt nergens van doordien do geboorten, hoe zeer zij ook een
ontwapening, doch uitsluitend van beperking der voortdurend dalende tendenz aantoonen, de
bewapening. De geheele strekking van het sta- sterfte nog altijd aanmerkelijk blijven ovor-
tuut is gericht op evenredige beperking der be- treffen. Ook voor deze nieuwe monden moet
wapening door alle leden, volgens een op te ma- levensonderhoud worden gevonden, zoodat
ken plan. I van een ecnigszins normalen toestand van
Een tweede waarborg voor de onafhankelijk- het economisch leven eerst zal kunnen wor-
hcid van de kleine staten beschouwt de S. D. den gesproken, wanneer de omvang van za
A. P. de directe internationale actie der arbei- ken aanmerkelijk grooter zal zijn geworden
ders. Bevordering van het internationaal overleg dan in 1913.
en solidariteit der"volken kan niet anders dan Een dergelijke toestand zal echter eerst
sympathie hebben. I weder bereikbaar zijn, wanneer in politiek
In de tweedo plaats streeft men naar directeen economisch opzicht stabile verhoudingen
actie: bestrijding van het militarisme, controle zullen zijn teruggekeerd. Wij merkten boven
op den aanmaak en het vervoer van en den han- reeds op, dat men hiervan zelfs in Groot
del in munitie. Spr. vindt dit een factor van de Britannic nog vrij ver is verwijderd. Dit
tweede orde. j blijkt niet slechts uit het zooeven genoemdo
Het zwaartepunt der beweging vindt men in cijfer omtrent den omvang der handelsbe
de internationale algemeene werkstaking, waar-, weging, maar ook uit een ontleding der ver-
mee wij weer- in het rijk van Utopia komen, schillende factoren, die op het oogenblik het
Algemeene werkstakingen zijn altijd mislukt.politiek en economisch leven in Engeland
Dat kan niet anders. Het is een zelfmoordende heheerschcn. Wij laten hierbij den critiekcn
actie, die de levensbronnen en bestaonsmoge- toestand in Ierland geheel terzijde, omdat
lijkheid der arbeidersklasse zelf aantast, het- men hier te doen heeft met een chronisch
geen duidelijk gebleken is bij de jongste ge- verschijnsel, dat ook in den vrocgcren vre-
beurtenis in het Naburige Oosten en het Roer- destijd reeds in sterke mate zijn invloed deed
gebied. De Volkenbond was onmachtig, om gevoelen, en dat natuurlijk bovendien het
daarop ecnigen invloed ten goede uit te oefenen. lersche gebied sterker teistert dan Engeland
Resumeerend, zegt Spr., dat de oorlog een Z0IL
onuitroeibaar kwaad is. I Wij denken echter aan de verhouding met
Niettemin moet men streven naar het zeld- Frankrijk, die ondanks allen goeden wil der
zamer maken van den oorlog en de vermijding Engclsche regcering, om het bondgenoot
van oorlogsaanleidingcn door een eerlijke vre- schap te handhaven, op steeds zwaarder
desaotie, gericht op verbroedering der volken proef wordt gesteld, nu de F ranschen de be
en ontwikkeling van hun gemeenschapsgevoel; zetting in Duitschland tot den Rechteroever
bestrijding van elk werkelijk militarisme, d. w. z. z|Jn 8aan uitbreiden, hetgeen van Engclsche
van elke agressieve organisatie der krijgsmach
ten; den opbouw eener georganiseerde rechts
gemeenschap der volken. Voor dit laatste is
noodig een onafhankelijke en onpartijdig rechts
instituut, waarin alle cultuurvolken gelijke rech
ten hebben en gelijke bevoegdheden uitoefenen;
een rechtsinstituut, bekleed met de macht en
zijde tot een officieelo verklaring aanleiding
heeft gegeven, dat dit in strijd is to achten
met het Verdrag van Versailles. Er ligt na
tuurlijk een vrij breede kloof tusschen zulk
een verklaring cn b.v. den cisch, om de uit
breiding der bezetting ongedaan te maken,
maar voor de verhouding tusschen de beide
de middelen om de uitvoering zijner beslissin- 'anden is het in elk geval verro van aangc-
gen zelfstandig te verzekeren of af te dwingen.
De tegenwoordige Volkenbond voldoet in geen
enkel opzicht aan deze eischen.
Eenzijdige ontwapening van een enkelen staat
is voor de bevordering van den algemeenen
vredeswaarborg waardeloos.
Het Zuiderzeevisschcrijbedrijf.
Het lid van de Tweede] Kamer, de heer Duy-
maer van Twist had cenigfen tijd geleden vnragen
gesteld betreffende het nemen van maatregelen
naam, dat de opvattingen dor wedcrzijdsche
regeeringen omtrent oen punt van zoo cardi-
nalo betcekenis op een dergelijke sterke wij
ze uiteenloopen.
Ook wat do binnenlandsche politiek be
treft, zijn de verhoudingen in Groot-Britan-
niö uiterst onzeker. Bij de verkiezingen in
liet vorig najaar heeft de conservatieve par
tij een verpletterende meerderheid behaald.
Terwijl jaren lang in Engeland alleen mot
een coalitie van minderheden kon worden
geregeerd, hebben de conservatieven in één
tot verbetering- ven den toestand, waarin het „lag veel meer dan de heltt der zetels in bet
Zuiderzeevisscherijbedriji en de aanverwante Lagerhuis in bezit genomen, wat op liet eer-
bedrijven verkeeren cn het tijdstip van indie- ste gezicht wel een sterke regcering scheen
ning van een wetsontwerp, houdende tegemoet- te moeten waarborgen. In werkelijkheid was
koming aan de Zuiderzecvisschersbevolking en het echter reeds dadelijk duidelijk, dat hier
onder» personen, in verband met de door hen I van geen sprake zou kunnen zijn. De verdec-
wegens do afsluiting en droogmaking van de
Zuiderzee te lijden schade.
Het'antwoord van den minister van waters
staat op die vragen zegt o.m.:
Zooals de zaak thans staat, ligt Let niet op
den weg von ondergeteekende, meatreegelen te
treffen ter verbetering van den toestand, waar
in het visscherijbedrijf thans verkeert. Van hem
mogen immers slechts zoodanige maatregelen
worden verwacht als samenhangen met dc af
sluiting der Zuiderzee, op welk terrein reeds de
eerste stop door de oprichting van de krediet-
verceniging is gezet.
Het wetsontwerp, weorvoor do subcommissie
uit de commissie B van den Zuiderzeerond het
vooronderzoek ter hond nam, is in voorbei ei-
ding; zooals de ondergeteekende bij de behan
deling van hét ontwerp van hoofdstuk L\ der
Stoatsbegrooting 1923 in dc vergadering von
de Tweede Kamer va 30 November 19'22 mede
deelde, is ondanks de nauwgezette voorbei ei-
ding der subcommissie de samenstelling von het
wetsontwerp niet gemakkelijk, zoodat, hoezeer
de voorbcreidig met kracht is ter hond genomen,
de werkzaamheden nog niet zijn beëindigd.
In dit stadium der zaak meennt ondergetee
kende zich van verdere uiteenzetting te mogen
onthouden.
Finantiëel Overzicht.
geefs. Onze militaire organisatie is zuiver defen
sief.
Ook in de afgeloopea week is de grond
stemming op de fondsenmarkt weliswaar
vast gebleven, maar toch heeft dé haussc-
tendenz, zij het ook wellicht tijdelijk, plaats
gemaakt voor een ietwat meer gereserveerde
houding, ondanks dc willige slotkoerscn, die
bijna dag aan dag uit New-York worden
ontvangen, cn die er op wijzen, dat in de
Vereenigde Staten de nieuw ingetreden peri
ode van bloei in het zakenleven nog steeds
verdere vorderingen blijft maken.
Er bestaat in dit opzicht wel een zeer op
merkelijke tegenstelling tusschen de oude en
nieuwe wereld. Terwijl men in de Unie over
een enorme binnenlandsche markt beschikt,
die zich niets aantrekt van de onderlingen
strijd cn het economische verval in een groot'
deel van Europa, en terwijl men cr boven-
i dien in de Ver. Staten in is geslaagd, tal van
1 nieuwe verbindingen in Zuid-Amerika, Oost
I Azië enz. aan te knoopen, laat in Europa
het herstel nog altijd op zich wachten. Welis-
Generaal Snijders behandelt vervolgens het waar vajt 00k hjer in verschillende landen
internationalisme en zijn verhouding tot het no-1
tionalisme. Tusschen beide behoeft geen wezen
lijke tegenstelling te bestaan, integendeel; het in-
eenigeneiging tot verbetering waar te ne
ling der zetels is n.l. in flagranten strijd ge
wecst met den feitclijken uitslag der stem
bus. Deze immers heeff aan dc conservatie
ven niet de meerderheid bezorgd, maar
slechts de minderheid van ongeveer jtwee
vijfde van het aantal uitgebrachte stemmen.
Het is echter aan het eigenaardige en
volgens onze begrippen verre van ideale En
gelsche kiesrecht toe te schrijven, dat deze
minderheid van het aantal zetels, doordien
n.l. in Groot-Britannië de partij, die dc mees
te stemmen op zich veroenigd heeft, dc zetols
toegewezen krijgt, ook wanneer zij geen
meerderheid heeft behaald, in ons land zou
voor het invoeren van het evenredig kies
recht in dergelijke gevallen een herstemming
hebben plaats gevonden, waarbij aan partij
en, die bij de stembus zijn uitgevallen, de
gelegenheid wordt gegeven, te bepalen, wel
ke der overige candidaten voor hem het
kleinste kwaad vormt. Ongetwijfeld is dit
beter in overeenstemming met de bedoeling,
het Parlement een afspiegeling te doen zijn
van den wil der kiezers, dan het Engclsche
stelsel, waarbij het toeval een al te groote rol
speelt.
Een regecritig als de Engclsche, die aan
het roer is gekomen door een vicio originis
staat alleen dan zedelijk sterk, wanneer aan
vullingsverkiezingen te haren voordeele ple
gen uit te vallen, zoodat kan worden aan
genomen, dat dc volkswil zich kan vereeni
gen met het voortdurend van zulk een min
derheidsbewind onder den schijn eener meer.
derheid. In Engeland zi, echter in den
laatsten tijd alle aanvulhngsverkiezingen
uitgcloopen op ernstige nederlagen voor de
regeering. Alleen reeds in de afgeloopen
weck zijn drie zetels voor de coalitie verloren
gegaan. Dit is van te meer beteekenis, omdat
de regeering reeds van vorige aanvulhngs
verkiezingen gewaarschuwd was, en nu, zich
zwak gevoelende, bij de benoeming van on
der-Ministfcrs etc. alleen vacatures liet ont
staan in plaats, die in het najaar een over
weldigende meerderheid voor de consenatie-
ven hadden opgeleverd, d.w. dus zeggen in
vrijwel vaste districten. Hiertoe behoorden
ook alle drie districten, waar in de afgcloo
pen weck werd gestemd. En nochtans heeft
elke keer de „Labour"eandidaat het met een
belangrijke meerderheid gewonnen.
Het kan niet uitblijven, dat dit een grooten
invloed zal moeten hebben op de politiek
der Engclsche regeering en waarschijnlijk
ook op den levensduur van het tegenwoordi
ge kabinet. Reeds thans verluidt, dat een
terna tionalisme kan slechts ontwikkelen
groeien, wanneer het ontspruit aan een-krachtig
nationaliteitsgevoel der volken. De geheele we
reld kan niet één volk zijn. Er zijn rassentegen
stellingen, verschillen in volkskarakter. Laat u
niet mecsleepen, aldus Spr., door de cynische
leer, die het vaderland een verouderd en be
krompen begrip heet.
De ontwapening is niet het middel, dat oorlog
kan voorkomen, omdat bewapening niet den
oorlog veroorzaakt. De oorzaak der oorlogen is
de zelfzucht der individuen cn der naties. De
bewapeningen zijn slechts de uitingen daarvan.
Oorlog is de voortzetting der staatkunde door
middel van geweld. Maar oorlog is geen rechts
middel. Vooreerst omdat hij geen objectieve be
slissing belooft uitgaande van een buiten en bo
ven de partijen staand orgaan; en voorts, omdat
de uitkomst wordt bcheerscht door macht en
niet door recht.
In dit verband toont Spr. aan, dat de Volken
bond noch op een onpartijdig, noch op een on-
men. Van bijzondere beteekenis mag het
b.v. wórden geacht, dat in Groot-Britannië. voorgenomen geleidelijke afschaffing der
waar de omvang van den buitenlandschen huurwetten, die op het program had gestaan,
handel gedaald was tot 50 van dien van en waartegen vele arbeiderskiezers zich
1913, thans weder een niveau van 75 van
laatstgenoemd jaar is bereikt. Maar toch
wijst ook een dergelijk cijfer er duidelijk op,
hoe ver men zelfs in de krachtigste Euro
peesche landen, waar ook ten aanzien der
valuta etc. het minst is gezondigd, nog af is
van een herstel der vóór-oorlogsche verhou
dingen.
Dit is des te ernstiger, omdat een terug
keer tot het niveau van 1913, al schijnt het
op het oogenblik een onbereikbaar ideaal, op
zich zelf nog geheel onvoldoende zou zijn,
om de kwade gevolgen van den oorlog, te
overwinnen. Immers heeft zich overal, trot*
de geweldige verliezen van menschcnlevens,
die door den oorlog zijn geleden, dc beyol
kin£ sinds het laatste vredesjaar, aanmer
scherp hebben gekant, zal worden terugge
nomen, in opmerkelijke tegenstelling met
een soortgelijk onderwerp in onze eigen
Tweede Kamer gedurende de achter ons lig
gende week.
Naarmate de Engelsche regcering op deze
•wijze meer mocht worden gedreven tot een
politiek, die tegenovergesteld is aan de fei
telijko bedoelingen der conservatieve partij
en, moet de kans op een binnenlandsche po
litieke Crisis natuurlijk toenemen. Men zal
in Engeland hiermede stellig spoedig reke
ning gaan houden, wanneer ook volgende
verkiezingen een soortgelijk beeld mochten
gaan vertoonen. Dit zou dan echter een
nieuwe factor van onzekerheid gaan betee-
kenen in het Engelsche politieke leven, niet
keïijk uitgebreid. Zelfs Frankrijk maakt in slechts ten opzichte van binnenlandsche
dit opzicht geen uitzondering. Wat laatstge
noemd land betreft, is de vermeerdering ech
afhankelijk karakter aanspraak kan maken en ter schijnbaar. Zij is alleen het gevolg van de
evenmin universeel kan genoemd worden. In de
noodige macht en machtsmiddelen om zijn be
slissingen ten uitvoer te leggen is niet voor
zien. De Volkenbond kan slechts de uitvoerin
gen zijner besluiten aan zijn lastgevers aanbe
velen.
Herovering van Elzas-Lotharingen, waardoor
Frankrijk 2 millioen nieuwe inwoners heeft
gekregen, tegenover een verlies van V/2 mil
lioen menschenlevens door den krijg. In bij
na alle andere landen van Midden- en West
is de eV0T>"*el
maatregelen, maar ook ten aanzien van het
buitenland.
Het is niet te verwonderen, dat onder deze
omstandigheden de, Londensche beurs haar
stijging niet heeft "kunnen voortzetten, al
is ook hier van een bepaald flauwe stem
ming geen sprake, onder den invloed van
de berichten betreffende de groote bedrijvig-
b<"*d in de industrie in vorbnnd met de be
zetting van liet Ruhrgebied, waardoor vele
bestellingen, die anders in Duitschland zou
den zijn geplaatst, thans aun de Engelsche
industrie ten goede komen Al profiteert ook
onze Nederlandsche industrie ongetwijfeld
in dit opzicht van dc ontwrichting, die door
het Fransche optreden in het Ruhrgebied
in het Duitsche bedrijfsleven is ingetreden,
op dc Amsterdamscho beurs heeft men op
het oogenblik weder meer oog voor dc on
gunstige gevolgen, welke de politieke ver
wikkelingen voor het economisch leven in
het algemeen zullen moeten hebben. Wan
neer in Duitschland do verarming der be
volking nog verderen voortgang maakt, cn
toestanden als die, welko in Oostenrijk be
staan hebben, cn tcndcclo nog bestaan hun
intrede zouden doón, zou tevens een zeer
aanzienlijk afzetgebied voor allerlei koloni
ale en andere producten zijn uitgeschakeld,
cn het wcrcldhandelsverkeer, dat reeds sinds
het uitbreken van den oorlog zoo ernstig ge
schikt is, zou opnieuw een inkrimping moe
ten ondergaan.
De rede van den Duitschcn Rijkskanselier,
die nog eens uitdrukkelijk in het licht stelde,
dat Duitschland niet denkt aan een capitu
latie, maar slechts als gelijkgerechtigde wil
onderhandelen (waaraan Frankrijk op zijn
beurt weder niet denkt), heeft op de Arostcr-
damsche beurs dan ook een ontstemmenden
invloed uitgeoefend. Nu kwam hierbij, dat
ook factoren van meer localcn aard in de
zelfde richting hebben gewerkt. Daar is in
de eerste plaats de circulaire van dc direc
tie van den Koninklijken Ilollandsche Lloyd
aan do houders der V/2 en 7 obligation,
waarin dezen wordt aangeboden, hunne obli-
gatiën om te zetten in een hypothecair ver
band op do schepen tot 35 van het nomi
nale bedrag der obligation, waartoe de obli
gatiehouders zich onder trustverband zullen
hebben te vcrcenigen.
Met do Trustee, als hoedanig de Centrole
Trust Compagnie bereid is gevonden te fun-
geeren, zal dan nader overleg worden go-
plcegd, om een reconstructie der maatschap
pij mogelijk to maken. Omtrent dc rente
betaling der obligation zal men bij deze
latere schikking oen regeling moeten worden
getroffen. De. verwachting, dat daarbij tus
schen de 4/2 en do 7 obligation wel
weinig verschil zal worden gemaakt, komt
in dc beursnoteering der beide soorten obli
gation, die thans alle twee om en bij dc 30
staan, tot uiting.
Wat de aandcelen betreft, is het thans wel,
voor zoover het nog niet bekend was, duide
lijk geworden, dat deze al heel weinig te ver
wachten hebben. Blijkens dc in aansluiting
aan bovenbedoelde circulaire gepubliceerde
medcdeelingen der directie van den Konink
lijken Hollandsche Lloyd. Is de toestand van
dc vrachtenmarkt, voor zoover het verkeer
op Zuid-Amerika betreft, nog steeds uiterst
ongustig. Dc vrachten bewegen zich nog
steeds onder het niveau van vóór den oorlog,
cn hot vervoer zelf is aanmerkelijk inge
krompen, in verband met dc verminderde
vraag naar goederen in Midden- en Oost-
Europa. Hiertegenover staat, dat de kosten
in 1922 bijna het dubbele hebben bedragen
van die vun vóór den oorlog, zoodat de finan-
ciëcle resultaten over 1922 niet noemens
waard beter zijn geweest dan over het deplo
rable jaar 1921. Wat de vooruitzichten voor
het loopende jaar betreft, zijn weliswaar in
middels verschillen.de bezuinigingen inge
voerd, die een verdere verlaging van kosten
tengevolge zullen hebben, doch daarentegen
zal door de gebeurtenissen, welke zich thans
bij onze Oostelijke naburen afspelen, het
aanbod van lading waarschijnlijk nog verder
verminderen. De directie concludeert dan
ook zelf, dat dc toekomst voor de maatschap
pij moeilijk te overzien is.
Of onder deze omstandigheden reorganisa
tie, waardoor het bedrijf weder op loonendo
basis zal kunnen worden gebracht, über
haupt mogelijk is, lijkt wel zeer twijfelachtig.
Lage vrachtprijzen, hooge exploitatie-kosten,
geringe lading en ongunstige vooruitzichten,
dit alles laat wel zeer weinig hoop voor de
toekomst. Ter beurze verwacht men dan ook,
dat de „reconstructie"-voorstollen, die dc di
rectie t.z.t. zal doen, voornamelijk zullen be
staan in het terugbrengen der nominale
waarde van de obligation tot het bovenge
noemde bedrag van 35
Olie-waarden hebben, onder leiding van
Koninklijke, een vrij vast aanzien gehad. De
campagne tegen de belastingpolitiek der In
dische regecring wordt ijverig voortgezet,
eenerzijds door verdere adressen van ver
schillende groote industriëele ondernemin
gen hier tc lande aan den Minister van Kolo
niën, waarin wordt gewezen op de verminde
ring der werkgelegenheid hier te lande,
wanneer de Koninklijke door dc zware be
lastingen zal worden gedwongen, haar be
drijf in Ned. Indie, en als gevolg daarvan,
haar bestellingen aan dc Nederlandscho in
dustrie, in te krimpen, en daarnaast door
pen nieuw schrijven aan den Minister van
dc Koninklijke zelf dat sprekende gegevens
betreffende de reeds plaats gevonden beper
king van de werkzaamheden in Indië bevat.
O.a. wordt medegedeeld, dat in 1922 naar
Ncd. Indië goederen werden gezonden voor
een waarde van f 10.84 millioen, tegen f 5G.14
millioen in 1921, dat verschillende boringen
werden stopgezet, reeds gegeven orders voor
nieuwe installaties werden afbesteld etc.
Op dc beurs heeft het bedoelde schrijven
eerder een gunstigen invloed uitgeoefend.
Men hoopt, dat de actie tenslotte zal leiden
tot een wijziging in de Ned. Indische be
lastingpolitiek. Bovendien worden door do
Koninklijke tegenover de beperking van het
bedrijf in Indië cijfers gesteld betreffende
dc ontwikkeling van het bedVijf in andere
landen. Zoo wordt o.a. medegedeeld, dat do
ruwe olie-productie der Koninklijke-ShclI-
groep in de Ver. Staten in 1922 vermeer
derde met 122 die in Scrawak met 100
in Venezuela met 43 %,,in Mexico met 37
waardoor de geringe vermeerdering der pro
ductie in Ned. Indië, die n.l. slechts met 1
toenam, alleszins gecompenseerd wordt.
Culturen konden zich, na een aanvankelijk
flauw verloop, later herstellen, op berichten
betreffende nieuwe verkoopen door dc V. I.
S. F. en een verbetering van den prijs van
Cuba-suiker, die voorbijgaand was terugge-
loopcn, zijn in de eerste helft der week
scherp gereageerd in verband met minder
gunstige taxaties voor de eerste voorjaars-
inschrijvingen, doch later trad ook hier een
borstel in.
