AMERSFOORTSCH DAGBLAD „de eemlander"
D2RDE BLAD.
BINNENLAND.
2'e Jaaroang
No. 225
Zaterdag
24 Maart 1923
DE ZOMERTIJD.
De minister van binnen landsche zaken en
landbouw heeft op de vraug van hef lid van de
eerste Kamer, den heet De Veer, betreffende
verkorting van den duur van den zomertijd: Is
de minister bereid in verbond mei rle tegen
den zomertijd in 't bijzonder bij den 'and- cn
tuinbouw bestaande bezwaren bij de vaststel
ling van de dagen, waarop tusschen 18 Maart cn
9 October de in art. 1 der wet van 23 Juli 1908
(St.bl. no. 236) bedoelde wettelijke tijd met een
uur wordt vervroegd, te bevorderen, dot de ter-
lnÜn, gedurende welken de zomertijd di{ joar zal
duren, in vergelijking met dien van vorige jaren
worde verkort? geontwoord:
Gelijk reeds in het antwoord non den heer De
Vos van Steen wijk is opgemerkt, pleegt de keuze
van de data voor den zomertijd nauw verband te
houden met de e-.schen van het internationaal
verkeer. Nu die eischen nog niet vaststaan,
moet de ondergeteekende zich reeds uit dezen
hoofde van een antwoord op de gestelde vraag
onthouden.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken voor
Rijnland te Leiden, heeft na gehouden enquete
onder dc leden der Kamer een adres verzonden
naar de Eerste Kamer, met het verzoek, het
initiatiefvoorstel van de heeren Braat en de Boer
tot afschaffing van den zomertijd, niet aan te
nemen. Een minderheid kon zich met dit ver
zoek niet vereenigen.
De Kamer van Koophandel te* Eindhoven
lveeft aan de Eerste Kamer een adres gezonden,
waarin om verwerping van het wetsontwerp-
Braat tot afschaffing van den zomertijd, wordt
verzocht
De Kamer van Koophandel en Fabrieken voor
de Langstraat te Waalwijk heeft het volgende
odres tot de Eerste Kamer gericht:
„Onze Kamer nam met leedwezen kennis ven
de beslissing der Tweede Kamer der Staten-
Generaal ten aanzien van de afschaffing van den
Zomertijd. Zij betreurt die beslissing zeer, omdat
men in dezen tijd van economische depressie een
middel bij uitnemendheid, om de losten, die hon-
del en industrie drukken, voor een deel te ver
lichten, laat varen. Al erkennen wij gaarne, dat
handhaving van den Zomertijd voor een deel der
bevolking losten medebrengt, naar onze stellige
overtuiging kunnen die in geen geval opwegen
tegen de groote financieele voordeelen, die zoo
wel voor handel en industrie als in het algemeen
voor een groot deel der Nederlandsche gezinnen*
daaruit voortvloeien.
Heeft de ingestelde enquête bij verschillende
gemeentebesturen onzer provincie, waarvan het
resultaat dezer dageen is gepubliceerd, duide
lijk aangetoond, dat een zeer overwegende meer
derheid prijs stelt op de handhaving jan den
zomertijd, wat het district onzer Kamer betreft,
zullen, zoo handhaving voor enkele dee'en vnn
ons district ul eenige ongemakken brengt, deze
ongemakken toch in gecnen docle kunnen op
wegen tegen de beduidende financieele voordee
len, die de handhoving voor een veel grooter
deel zou meebrengen. Wij mogen in dit ver
bond er op wijzen, dot in eerstbedoelde districts-
doelen, die de landbouwgemeenten omvatten, in
practijk de zonnetijd toch wordt gehandhaafd en
zelfs de torenuurwerken niet worden hersteld,
zoodat de ongemakken voor een deel doordoor
teeds worden ondervangen.
Wij nemen dan ook de vrijheid Uwe Kamer
dringend te verzoeken mede te werken tot hand
having van den Zomertijd".
HET STAATSBEDRIJF DER ARTILLERIE-
INRICHTINGEN.
Het tijdschrift van de Ned. Mij. voor Nijv.
en Handel bevat ditmaal een bijvoegsel van
wege de Centrale commissie voor de bezuini
ging waarin zeer ernstige grieven worden geuit
tegen het Staatsbedrijf der artillerie-inrichtin
gen. Het stuk is onderteekend door den heer
,\V. M. Engelberts te Amsterdam.
Het volgende is er aan ontleend:
Aan het departement van Koloniën zijn ge
leverd in bestanddelen cn naar Indië verzon
den zestig millioen potronen, die het legerbe
stuur aldaar bij samenstelling tot patronen on
deugdelijk bevond. Veertig millioen patronen
werden in Nederland over verschillende maga
zijnen verdeeld; bleken bij gebruik doot den
troep niet goed, cn werden daarop weer alle
naar de Hembrug teruggezonden. Vele millioe-
nen en milliocnen in de magazijnen nog opge
legd, zijn ook niet naar eisch.
Drie tot vier honderd duizend projectielen en
ladingen van verschillend kaliber moeten aan
de artillerie-inrichtingen weder worden ge
sloopt, nagezien, enz. alvorens bruikbaar te
zijn, of bruikbaar zonder kans op eigen schade.
Duizenden kardoeshulzen, reeds benul tot sa-
menslel'ng van ladingen, en over tal van maga
zijnen in ons land verspreid, moeten terug naar
de Hembrug en daar weder worden verbeterd.
Vele honderden mitrailleurkorren bleken na
aflevering aan den troep zóó weinig bruikbaar
dot tot beproeving van een nieuw modelkar
werd overgegaan. (De ingevoerde kar was niet
afdoende beproefd).
Vierhonderd ton materiaal werd aon geweer-
loopen verwerkt. Daarna kwam bij toeval uit,
dat het daartoe niei geëigend was.
Een fabriek met driehonderd tot vierhonderd
man was gedurende ongeveer een jaar niet-
produceerend in bedrijf, omdat twee leidende
figuren, daar door de directie saamgebracht.
elkaar niet verstonden, terwijl deze zelf noch
leiding gaf, noch ingreep trots meermalen ge
daan verzoek.
Ruwweg is deze schade te begrooten op min
stens vijftien millioen gulden, de kosten van
berstelVng inbegrepen. Hierbij komen tot aan
merkelijke bedragen de steeds doorloo,ende
ui: gaven voor opslag, bewaring, onderhoud,
transport, enz. van het materieel.
Wat is economisch nu het meest aanbevelens
waard, ook in uanmerking genomen renteverre-
kening? Dat het materieel deels of geheel
wordt gesloopt, en de afval ie gelde gemaakt,
c.q. voorts materieel van hieuw model wordt
vervaardigd, ook als deels productieve werkver
schaffing? Of dat het materieel wordt hersteld,
In dit geval in welk tempo?
Wat moet ten slotte geschieden om het
Staatsbedrijf der Artillerie-inrichtingen gezond
te maken?
Desgewild zal het de Maatschappij voor Nijv.
en Handel allicht mogelijk blijken klaarheid in
deze te brengen, en invloed ter verbetering te
oefenen.
Een rijkscommissie voor het verkeer.
Eerlang is, naar de „N. R. Ct." mededeelt, te
verwachten dc instelling van een algemcene
rijkscommissie voor het verkeer, die zich zal
hebben bezig te houden met de bestudeering ven
het verkeersvreagstuk in den ruimsten zin van
het woord. Tot voorzitter van deze commissie
is bestemd de heer H. Colijn. Over de verdere
samenstelling van dc commissie wordt nog over
leg gepleegdL
Wijziging Ouderdomsrente.
He* bestuur von den Ned. R.-K. Midden
standsbond heeft een adres aan de Tweede
Kamer gezonden met betrekking tot het wets
voorstel tot wijziging van Ouderdomswet In
het adres worden de bezwaren uiteengezet tegen
de strekking vart genoemde wetswijziging, rul.
om de administratiekosten der vrijwillige ouder-
domsverzekering niet meer te doen drogen
door het Rijk, maar door de verzekerden zelf,
waardoor bijna uitsluitend de kleine middenstan
ders met zeer weinig draagkracht zwaar worden
getroffen. Deze middenstanders hebben wel
eenigen bijzonderen overheidssteun noodig,
omdat zij behooren tot die burgers, die in het
geheel niet of zeer moeilijk voor den ouden
dag kunnen zorgen, on voor wie niet die gun
stige bepalingen zijn gesteld in Invnliditcits- cn
Ouderdomswet, die den loonarbeider ten goede
komt.
Genoemd bestuur dringt aan op verwerping
van het wijzigings-ontwerp.
RIJKSCOMMISSIE VOOR WERKVER
RUIMING.
Verslag der werkzaamheden.
Men meldt onsDe Rijkscommissie voor
Werkverruiming, ingesleld 19 December 1922,
heeft 30 December 1922, 13 Januari, 27 Jan
uari, 2 Februari, 17 Februari en 10 Maart 1.1.
vergaderd onder voorzitterschap van prof. dr.
W. H. Nolens.
In deze eerste vergaderingen werd o.m. beslo
ten medewerking te verzoeken aan de centrale
werkgeversvereenigingen en dergelijke licha
men alsmede tot het instellen van een onder
zoek naar de redenen, welke er toe leidden,
dat soms dooT hel Rijk, de provincies en de
gemeenten en andere publiek-rechlelijke licha
men, leveringen en orders aon buitenlanders
werden verstrekt. De gevraagde medewerking
is ten volle verleend.
Voorkeur Nederlandsche industrie.
Zeer veel tijd werd besteed aon de behande
ling van klachten, welke hierop neerkomen, dat
niet steeds bij orders, welke ggeven worden
door overheidsinstellingen, voldoende gelegen
heid wordt gegeven aan de binnen landsche nij
verheid om mede te dingen. In enkele* gevallen
heeft de tusschenkomst der commissie reeds
het resultaat gehad dat bestellingen, welke op
het punt stonden naar het buitenland te gaan,
hier te lande werden geploalst. Alle gevallen
werden zeer nauwkeurig onderzocht en voor
bereid.
Steun aan industrie.
Om ontslag van arbeiders te voorkomen of
weder indienststelling van werkloozen te bevor
deren, heeft de commissie hare tusschenkomst
verleend, dat in gevallen welke hiervoor in aan
merking kwamen, een overeenkomst getroffen
werd, dat orders, welke ter uilvoering aan het
buitenland dreigden te worden opgedragen, bin
nen onze grenzen zijn gebleven. Aangezien hier
over in de bladen reeds uilvocrig mededeeling
is gedaan, moge in dit verbond als een der ge
vallen als hier bedoeld, worden gewezen op de
door bemiddeling en initiatief der commissie tot
stand gekomen regeling van de Rolt. Electr.
Trom.-Mij.-motorwagens.
Uitvoering openbare werken.
De Commisie onderzocht, welke openbare
werken uit technisch oogpunt voor dadelijke
uitvoering geschikt zijn. Voorzoover admini
stratie-moeilijkheden dit belemmeren, tracht de
commissie deze op e lossen, hegeen reeds in
eenige gevallen is gelukt. Ontbreken de noo-
dige geldmiddelen, dan streeft de commissie
naar een oplossing om hierin te voorzien.
Op haar initiatief zijn reeds inzake het Wa
terschap de Rooserrdaalsche en Steenbergsche
Vliet en de verbreeding van den weg Amster
damHaarlem bevredigende regelingen tot
stand gekomen. Andere zaken zijn nog aanhan
gig b.v. dè Regge-kwestie, het Peel-plan, de
weg bij Naarden, de ringbaan om Amsterdam,
enz.
Crediet en werkverruiming.
De commissie is een onderzoek aangevangen
in hoeverre de credietkweslie do werkverruiming
belemmert.
In de vergaderingen kwamen vele zaken,
welke bij de commissie aanhangig werden ge
maakt, ter sprake, waarvan het bijzondere ka
rakter publicatie niet toelaat.
Het secretariaat der commissie is gevestigd
Singel 530 Amsterdam.
NIJVERHEIDSONDERWIJS VOOR MEISJES.
Door de Vereeniging tot Bevordering van de
Vakopleiding voor Handwerkslieden in Neder
land is het initiatief genomen voor het stichten
van een vakgroep, waarin bij elkaar gebracht
worden zij, die belang hebben bij de opleiding
von meisjes in de nijverheidsvakken, inzonder
heid costuumnaaien en lingerie, zoowel confec
tie als maatwerk.
Uitnoodigingen om daarover van gedachten te
wisselen werden gericht tot de besturen van de
verschillende scholen, die de genoemde vakken
in haar programma hebben opgenomen en tot
verschillende hoofden van groote zaken en
ateliers, werkzaam op dit gebied. Ruim een
honderdtal dames en heeren hadden gevolg ge
geven aan die uitnoodiging cn kwamen Zater
dagmiddag jl. in „Parkzicht" te Amsterdam
bijeen.
De voorzitter van het Hoofdbestuur dcr Ver
eeniging, mr. H. Smcenge, opende de hijeen-
komst met een welkom aan de oonwezigen, in-
zonderheid oan mevr. LeliemanBosch, inspec-
tiice van het Nijverheidsonderwijs en aon mevr.
Welckerde Wit, lid van den onderwijsraad.
Uitvoerig zette spr. uiteen van hoeveel belang
het moet worden geacht om leiding te geven
aan het steeds grooter wordende aantal jonge
meisjes die met handenarbeid in haai onderhoud
moeten voorzien. De vraag is: Hoe komen wij
tot een opleiding von zoovele vrouwen tot haar
toekomstig werk van beroeepsorbcidster, vrouw
en moeder? Wat tot nu toe gedaan werd, blijkt
ontoereikend te zijn en ook soms ondoeltreffend.
Daarom hoopte spr. dot door onder'ing overleg
de bezwaren zullen worden overwogen die een
goede oplossing verhinderen en een weg zal
worden oongewezen, waarlangs die bezwaren zijn
weg te voeren; de vakgroep die zich hiernnn zal
hebben te wijden, heeft een schoone taak cn de
Vereeniging „vakopleiding" zal van hoo' kant
alles doen om dat werk zoo vruchtdragend mo
gelijk te mal^n.
In de hierna volgendo zeer geanimeerde dis
cussie werden door mannen en vrouwen uit de
practijk eenige wenken gegeven om het overi
gens hoog gewaardeerde schoolonderwijs beter
tot zijn recht te doen komen, b.v. door grondiger
onderricht, olzoo niet slechts „dc grondslagen
leggen, waarop kon worden voortgebouwd'
moor volledige opleiding vooi de practijk die
zelfstandig werken eischt. Ook werd de \ood-
zakelijkhcid betoogd voor een atelieroplriding
van leeraren en leeroressen en een voortdurend
voeling houden met de ateliers. Door sommige
scholen wordt °°k ge<lÜQn cn n\ej A bèiter
wees daarvoor op de Industriescholen te s-Grn-
venhage en te Rotterdam. Veie nuttige aanwij
zingen van practischen en opvoedkundigen nurd
werden besproken, waarna besloten werd om een
commissie samen te stellen die de orguMsntie
der vakgroep zal ter hand nemen.
Voor het lidmaatschap doarvan vcrkl rnrden
rich reeds bereid de heeren De Vries, vooiritter
van het bestuur van de school vooi Ve'koop
sters en Industrienaaisters te Amsterdam, Nico-
laas, Damescoupeui te Arnhem, Mevr. Twecr,
bestuurslid van de Vakschool vooi Vrouwen- en
Kinderkleeding to Amsterdam, mej. Möhlmnn,
afgevaardigde von de R. K. Vereen. St. öcnar-
dus van Dir. en Leer. bij het N. O., mej. Arbei-
ter, directrice van de Industrieschool v. meisjes
te 's-Grovenhoge. Deze voorloopige commissie
zal worden uitgebreid met een directrice van
een school die costumnaaien in haai leerplan
heeft, voorts met twee leden van den Ned Bond
van Leeraren en Lecraressen bij het N. O.; twee
van de Vereen, tot Bevordering van het N. O. v.
Meisjes en twee van de Ver. v. Coupeurs.
Namens de Vereen. „Vakopleiding" zal mevr.
Van Riel—Smecnge, in die commissio zitting
nemen.
NEDERLAND EN ZUID-AFRIKA.
Uit Kaapstad wordt <*d 2 Maart gemeld;
Dezer dogen werd hier de algemeene joar-
lijksche vergadering gehouden van het „Alge
meen Nederlands Verbond", efd. Kaapstod en
omstreken. De diverse jaarverslagen werden
goedgekeurd.
Bij de bespreking von de Bibliotheek-aange
legenheden werd besloten een brief van erken
telijkheid te zenden aan de „Boekencommis-
sie" van het A.N.V. in Nederland. Voorts werd
in verband met de rattenploag in overweging
gegeven bij bestelling van boeken in Neder
land deze te laten verpakken in kisten, die bij
aankomst te Kaapstad als kasten kunnen dienst
doen.
Naar aanleiding van plannen tot viering van
het regeeringsjubileum van Koningin Wilhel-
mina, in verbond waarmede reeds voorberei
dende maatregelen zijn genomen, werd mede
gedeeld, dot het voornemen bestaat om onder
voorzitterschap van den Nederlandschen con
sul, den heer mr. F. E. H. Groenman, op 14
Maart een vergadering van belangstellenden
te houden.
Voorts werden besprekingen gevoerd over
het jubileum van het Alg. Ned. Verbond op 1
Mei a.s. Een aantal kranten, in het Hollandsch
en Afrikaansch wordt naar Dordrecht gezon
den voor de daar in verband met het jubileum
te houden tentoonstelling.
De aftredende bestuursleden de heeren J.
Steijnmcijer en J. L. Schoeler werden herko
zen, terwijl verder tot het bestuur werden toe
gevoegd mevr. A. G. de Jongh van Polsbroek,
dr. H. VcrLoren van Themaat (Stellenbosch) en
dr. Klaas de Lint (Zeepunt), zoodat het bestuur
van de afdeeling Kaapstad thans is samenge
steld als volgt
Permanent Eere-voorzitter oud-president se
nator F. W. Reitz, mevr. E. M. C. Loouyi—
Maas, mevr. Jan Luyt, mevr. A. G. de Jongh
van Polsbroekde heeren Advokaat Wesscl
Roux L. V., S. J. F. Weich (Kalkbaoi), J. Stein-
meijer (Nieuwlands), dr. H. VerLoren van The
maat (Stellenbosch), dr. K. de Lint (Zeepunt cn
J. L. Schoeler (Tuinen).
De afdeeling Kaapstad van het A.N.V, ver
keert in bloeienden toestand en algemeen
wordt erkend, dat deze instelling meer en meer
een hoogst belangrijke verbinding vormt tus
schen Zuid-Afrika en Nederland.
Uit Kaapstad wordt d.d. 2 dezer over
de vertooning van de film „Nederland" aldaar
door het „Algemeen Nederlands Verbond" ge
schreven
„De voorbereiding heeft wat tijd genomen.
Reeds hadden eenige belangstellenden een
private voorstelling bijgewoond en was er
slechts een meening over de verschillende op
namen „In één woord prachtig I" De rolpteni
moest daarop den ccnsuur-raad getoond wor
den en verwierf het voor de vertooning benoo-
digde certifikaat.i Er waren vele zwarigheden
te overwinnen men heeft hiei te doen
met een bijzonder krachtige ,film-irust", doch
tenslotte kon het A.NV. aankondigen, da, er
op Zaterdog 24 Februari in den namiddag en
des avonds, gelegenheid zou bestaan voor
iedereen om de prent re zien. De Provinciale
Administratie, evenals al onze autoriteiten
steeds vriendelijk en dienstvaardig, deed of-
stand van de zoogenaamde „vermakelijkheids
belasting, zoodar men den toegangsprijs, zon
der verdere bijvoeging op Is en 2s kon bepa
len. Er komt heel wat kijken om zoon „show"
op touw te zetten cn er gaat veei geld
mee gemoeid I
De Gouverneur-generaal, de prins van Con-
naught had doen weten, dar zijn kleine zoon,
de Earl of MacDuff in den namiddag met zijn
gouvernante aanwezig zou zijn om de „Dutch
pictures" te bewonderen. Mejuffrouw E. Luyt,
van het departement von onderwijs, nam op
zich om de vorschillende platen den jongen
Lord te verklaren.
De lieve jeugd was goed vertegenwoordigd.
Consul Groonmon, bereidvaardig als steeds,
hield een voor de kinderen zeer goed begrij
pelijke toespraak, die ook door de ouders werd
op prijs gesteld «n daarop begon de voor
stelling. Voor do vele Engeïsch-sprekenden, die
aanwezig waren, werden de in 't Hollandsch
gestelde bijschriften, korielijk door den heer
Soeler in 't Engelsch uitgeroepen. De hier en
daar verschijnende liedjes we den gezongen
en de geestdrift bij de ploten, waarop Koningin
Wilhelmina of Prinses Julioontje ve-schijnt,
was zeer groot. Het Was een wc kclijk aanga-
name achtermiddag en allen gingen voldaan
en opgeTrogen naar huis. Des avonds was er
van toesproken of bijzondere verrichtingen
geen sprake. Do toeloop was zóó, dat om 8
uur do groote zoal reeds goed gevuld was en
hel bleek wel, dat de goede advertenties van
het bestuur hun wek goed nadden ^erricht.
Ook thans werden de bijschriften weer door den
secretaris von het Verbond uitgeroepen. Ook
de avond was een compleet succes en van dez©
film zal men voorzeker meer hooren".
NEDERLAND EN DE BEZETTING VAN HET
ROERGEBIED.
Do vorzending van stukgoederen en wogon-
lodingen over Gronau is weer toegestaan.
Poetwissclvcrkeer met Duitschland.
De dienst o. de postwissels b. do quitantiën,
c. dor met verzekering belaste oangetcekende
stukken en brieven en doosjes met aangegeven
waarded, der verrekenpakketten, wordt in
het verkeer met Duitschland in vollen omvang
hervat.
Het maximum bedrog voor de zendingen
naar Duitschland als sub. a., b en c. genoemd,
als ook voor die uit Duitschland als sub. d.
genoemd is vastgesteld op 750.000 mark.
Een spontane daad.
Bij den ernstigen brand, dio de vorige week
te IJmuiden uitbrak en waarbij een huisgezin
rich ternauwernood het leven kon redden, werd
de brandweer krochtig ter zijde gestaan door
eenige vischlossers, die het werk aan de hoven
in den steek lieten en onder leiding van het
raadslid Schilling de behulpzame hond boden.
In hoofdzaak is het hun te danken geweest dat
geen persoonlijke ongelukken te betreuren zijn.
In de Dinsdagavond gehouden zitting ven
den raad van Vclsen sprak de burgemeester
zijn hulde uit tegenover den heer Schilling,
die op zijn beurt een goed woord deed voor
schadevergoeding nan de werklieden, die door
het werk te laten liggen financieel getroffen
zijn. De voorzitter zei toe dit verzoek in gun
stige overweging te nemen.
Legaat.
Bij de vereeniging tot bestrijding der tuber
culose te Deventer is een legaat ingekomen van
nu wijlen het bestuurslid J. van Terwisga, on
langs daar overleden, ten bedrage van 5000.
Een stopzetting in de sigarenindustrie.
De sigarenfabriek der firma Hulscher en Co.,
te Deventer, heeft hare arbeiders allen ontslagen.
Voorloopig wordt het bedrijf voor één maand
stopgezet, zeer waarschijnlijk in afwachting cener
reorganisatie van het bedrijf.
Uit het bouwbedrijf.
De stoking in het bouwbedrijf is te Rotterdam
weder uitgebreid. Bij de firma van Loenen en
Millingen hebben 17 man het werk neergelegd.
Deze lirmo had tot nu toe nog op de oude voor
waarden laten werken, doch gedwongen door do
patroonsvereenigingen de nieuwe voorwaarden
moeten invoeren.
Do staking was het antwoord. Overigens is in
den stand te Rotterdam ge«... wijziging geko
men.
Een w«Sf?
In de bosschen rondom Arnhem is door ver
schillende personen een wolf gesignaleerd. Een
boschwachter heeft het dier van vrij nabij ge
zien; het was schijnbaar geheel vermagerd en
uitgehongerd. Do man kon het dier niet onder
schot krijgen.
DE MOORDAANSLAG BU VALKENSWAARD.
Omtrent de behandeling der zaak tegen K.
nog het volgende:
De heer Desmet verklaarde als getuige dat
in de zestien jaren van zijn huwelijk de verhou
ding altijd goed geweest was, totdat in het voor
jaar van T922 de vrouw in kennis kwam met
Kerssemakers. Get. heeft z'J1* vrouw eens een
klop gegeven, omdot zij intieme dingen oan K.
had verteld. Zij heeft toen gezegd, dat zij niet
meer van getuige hield. Tegen Kerssemakers
zag zij op, omdat hij van hoogeren mootschap-
pelijken stond was. Nadat ei weer eens woorden
waren geweest, heeft zij gezegd, dat rij van K.
hield. K. heeft toen getuige gezegd, dat hij er
niet aon dacht Hij wilde geen vrouw von 37
jaar. Getuige hod een revolser in huis van den-
zelfden vorm als het wapen, waarmede de aan
slag is gepleegd. Dat wapen was altijd onder
bereik van de vrouw, zoodat deze geen «wolver
van K. had noodig geacht. 4 Jan. is K bij ge
tuige gekomen en heeft hem verteld: Jo vrouw
legt hef aan met een fabrikant uit Helmond. Ga
maai eens mee naoi de bosschen van Leende.
Don kon je zelf zien. In den auto van K. zijn bei
den daarheen gereden. Zij lieten den auto op
den weg staan en gingen de bosschen in, waar
zij hebben staan luisteren. Toen getuige Iet
eerste schot trof, dach hij, dat de persoon die
gezocht werd, geschoten hod. Hij hooide echter
K zeggen: Nu zullen we eens afrekenen, be
merkte toen, dot hij verkeerd gedacht had en
vluchtte. K. zond hem nog revolverschoten no
en heeft hem aangegrepen. In de worsteling, die
ontstond, richtte K. de revolver op getuige's
hoofd, doch het wapen ketste.
s Nachts heeft de vrouw hem in het zieken
huis bezocht. Zij heeft hem daar ondei tranen
vergiffenis geviaogd en bekend, dat er een ver
houding met K. bestond. Van den aanslag had
zij echter niets geweten.
Getuige hecfl een civiele vordering tegen K.
ingestelrd, om zich te wapenen tegen lasterlijk©
praatjes, welke familie von K. omlicnt get. heeft
uitgestrooid.
Dr. v. d. Loo, arts te Eindhoven, heeft den
heer D. in hst ziekenhuis behandeld. De ver
wondingen bicken niet van ernstigen aard te
zijn; D. is er bijna niet ziek von geweest, het
geen ten dcole non zijn krachtig gestel knn
worden toegeschreven.
Als getuige 6 déchargo werd verder gehoord
dr. Mestrom, gcneeshcei aon het Rijkskrank
zinnigengesticht to Wocnsel.
De verdediger verzocht don president, dezen
deskundige dc vraag te stellen bestaat de mo
gelijkheid, dot na psychiatrisch onderzoek zal
blijken, dat bckl. maar ten dcelc toerekenings
vatbaar is?
Het antwoord von den deskundige kwam neer
op de verklaring, dat zoo'n mogelijkheid oltijd
bestaat.
Dr. Casparie, zenuwarts te Den Bosch, heeft
bij bekl. geen pathologische afwijkingen kunnen
vaststellen. Inzicht in de moraal heeft hij zeker,
cn do deskundige heeft den Indruk gekregen,
dot bckl. volledig inziet het moreel verwerpe
lijke van zijn houding in deze zaak.
De officier van justitie begon met
te herinneren aon twee processen in het buiten
land von den lootstcn tijd, die veel overeen
komst met deze zaak hebben Het Is den officier
een behoefte, hoewel er ook ove deze zaak
onware en overbodige berichten zijn gelanceerd,
te zeggen, dat hij er trotsch op is, Nederlan
der te zijn, de rechterlijke mocht to dioncn in
een land, waar voor zoo droeve zaken als deze
geen reclame wordt gemoakt ols voor do pre
mière van een of onder tooneelstuk.
De officier ging vervolgens de zaak nog cchs
na cn legt er in het bijzonder den nadruk op,
dot bekl. kalm een vijl genomen heeft cn daar
mee de kogels heeft bewerkt?om dc uitwerking
daarvan nog moorddadiger te maken. In spre-
ker's oogen is K. een moordenaar, hoewel men
zijn slachtoffer weer gezond en wel voor zich
ziet. Spreker wil deze zaak beschouwen als oen
crime d'amour do bas détails, zooals onlangs
een procureur-generaal tc Brussel het heeft uit
gedrukt. Spreker eischt ter zake van poging
tot moord vijftien joar gevangenisstraf, met af
trek ven de voorloopige hechtenis.
Mr. W. K. S. von H o o s t e r t, de verdedi
ger, zeidc, dot hem bij deze rook het meest de
gedachte heeft bezig gehouden aan het men-
schelijk wrak. dat beklaagde is, want bij hem
dringt zich de zekerheid op, dat bekloogde niets
meer van het leven te wachten heeft. Beklaagde
was krankzinnig van liefde voor deze vrouw
en hij is gaan mecnen, dat het leven van die
vrouw, die hij lief had, in gevaar was door
haar mon.
De verdediger drong er bij de rechtbank op
oan, beklaagde aan een psychiatrisch onder
zoek to doen onderwerpen.
PI. verzocht voorts dat do rechtbank, als zij
over deze zaak oen beslissing zal nemen, denken
zal aan de droefheid in de familie van dezen be
klaagde, oan de droefheid vooral vnn diens
ouden vader en oude moedor, dio hun zoon ols
een moordenaar hooren uitkrijten. (Bckl. barstte
hierbij in snikken uit.)
Do president vroeg bekl. nog eens op den
men of: waarom heb je D. willen dooden, wes
het uit jaloezie en door het feit, dat D. jo in den
weg stond?
Bekl. antwoordde, dot tij hem de gedacht©
voorzat: als ik hem niet doodschiet, schiet hij
zijn vrouw dood.
In den namiddag werd behandeld de zaak
tegen mevr. D. Beklaagde handhaafde hore be
kentenis voor den rechter-commissaris.
Op de vraag van den president, wie het ini
tiatief tot de misdadige handelingen genomen
had, verklaarde bekl., dot K. het haar steeds
heeft aangeraden. Met een odvocaot was gespro
ken over een eventucele scheiding, waarvoor het
plan van beiden is uitgegaan. Ook D. wilde
scheiden. K. hod hoar aangespoord D. te ver
giftigen. Dot was het beste middel om van hem
of te komen. Eerst heeft hij haar blauwzuur ge
geven, dot zij in de W. C. heeft gegooid, daarna
een staafje cyaankali. Aan K. had zij gezegd,
het blauwzuur geprobeerd te hebben. Zij hod dit
gedoan bij een kip, die een poor uur bleef lig
gen, maar toen weer opsprong en niets man
keerde. Den tweeden keer heeft zij wat cyaan
kali gdaon op een met vleesch belegden boter
ham. Haar man kwam in de slaapkamer cn liet
het haar proeven; de boterhomk gaf een bitte
ren, daarna een zoeten smaak. Bckl. zeide het
niet te hebben gedaan, om haar man te dooden,
doch om hem ziek to moken. K. heeft haar voor
een niepwe poging een pil willen geven, doch
zij heeft die geweigerd. K. wilde dat D. gedood
werd en gaf hoar een revolver en wees, hoe rij
die gebruiken moest. Bij het probeeren schoot
zij in den muur der slaapkamer en had daar
na de revolver oan K. teruggegeven. Op Nieuws-
jaarsdag gaf K. haar het wapen weer terug, zeg
gende: „Pak aan, anders schiet ik je dadelijk
dood. Ik ben erg kwaad op je, want je hebt
de heele zaok in de war gestuurd". Beklaagde
heeft het wapen verborgen en het 3 Januari
door haor dienstbode bij K. loten terugbezorgen.
Een paar dagen tevoren had K. haar beloofd
niets meer tegen haor man te zullen doen.
De pres'dent en het O. M. constateerden dat
dit een geheel nieuwe verklaring is.
Beklaagde zei verder niet geweten te heb
ben, dat K. hoor man in een auto had meege
nomen. Ook von een levensverzekering van
10.000 wist zij niets. Op 3 Januari had zij K.
telefonisch meegedeeld ruzio te hebben gehad
met hoar man. Toen is geontwoord: Nu moet
het moor uit zijn.
De president merkte op, dot zij door het
terugzenden van de revolver oan K. een mid
del had verstrekt, om D. te dooden. Zij had het
wapen ook in de gracht kunnen werpen, 0I3
zij het kwijt wou.
Beklaagde erkende verder, dat K. haar ge
zegd had. dat de ingekerfde kogels beter waren.
Toen K. als getuige onder cede zou gehoord
worden, maakte de verdediger, mr. E. van Zin-
nicq Bergmonn daartegen bezwaar op grond
van art. 162 W. v. S.
Na in raadkamer te zijn geweest besloot
evenwel de rechtbank K. als getuige onder eede
te hooren.
Deze bevestigde vervolgens verschillende
reeds afgelegde verklaringen.
Hij erkent op 3 Jonuari, toen de revolver
