AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABQMNEMENTSPRIJS3 a"°7 7' 7m
DE EEMLANDER"
BUITENLAND.
„L' HIRONDELLE"
OPRUIMING Zomerpderen
Blouses. Rokken.
BINNENLAND,
FEUILLETON.
In Eeuwigheidslicht
RACKETS vanaf 1 7,
JOH. VAN DIJK
V'; 22e Jaargang No 28
foort f 2.10, Idem Iran co
per post f 3.—, per week (met gratis verzekering
tsgen ongelukken) f 0.175. afzonderlijke nummers
■f 0.05.
DIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF. ,RNHEMSCH^E^POORTWAL 2*.
POSTREKENING M*. 47910. TEL. INT. SIS.
Donderdag 2 Augustus 1923
PRI1S DER ADVERTENTIE» met inbegrip van een
bewijsnummer, elke regel meer 0.25, dienstaanbie»
dingen en Liefdadigheids-ad vei ten tien voor de helft
der prijs. Voor handel en bedrijf bestaan zeer
▼oordcelige bepalingen voor het adverfecrcn. Ecne
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
J
DUITSCHLAND.
DE BEZETTING VAN HET ROERGEBIED.
Geen onmiddellijke publicatie
der stukken betreffende de
besprekingen tusschen de ge
allieerden.
Londen, T Aug. (R.). In het Lagerhuis
■wordt buitengewone belangstelling en bezorgd
heid aan den dag gelegd voor het Rocrvraag-
stukde heden gehouden langdurige zittingen
van het kabinet zijn een bewijs van de moeilijk
heid en het delicate van den toestand.
Romsay MacDonnld vroeg Baldwin, of hij van
plan was de stukken betreffende de onderhande
lingen te publiceeren met het oog op het debat.
Baldwin antwoordde dat hij vreesde, dat het
onmogelijk zou zijn de stukken morgen te publi
ceeren, deels omdivt kst aantal er van aanzien
lijk was en het laatste pas was ontvangen, deels
omdat voor de publicatie van de antwoorden
der geallieerden hun toestemming noodig was.
Mededcelingen over de Britschc
politiek in het parlement.
Londen, 1 Aug. (R.) Als uitvloeisel der
langdurige zittingen van het kabinet over het
Fransche en het Belgische antwoord, heden ge-
houden, werd besloten, dat morgen door den
premier in het Lagerhuis en door Curzon in
het Hoogerhuis gelijktijdig mededeclingen over
de Britschc politiek zullen worden gedaan.
De opvatting van Italië.
Rome, T Aug. (W. B.) Gisteren werd een
vergadering gehouden van de adviseerende
commissie voor buitenlandsche aangelegenhe
den der katholieken. De commissie betoogt met
betrekking tot de bezetting van het Roerge
bied en de kwestie der schadevergoeding, dat
het in Italië's belang is en evenzeer in dat
van geheel Europa een ineenstorting an
Duitschland en het vervollen van dit land tct
het bolsjewisme te voorkomen. Het moet in
staat worden gesteld naar de mate van zijn
vermogen die betalingen te doen, waartoe het
in staat is. De commissie spreekt den wcnsch
uit van Italië, dat overeenkomstig den inhoud
van den pauselijkcn brief wordt gehandeld en
dot de Italiaansche politiek zich moet aan
sluiten bij de staatkunde van Engeland, tenein
de een oplossing te zoeken op het gebied der
schadeloosstelling.
Het Laatste Nieuws bepleit een
zelfstandig beleid van België.
Het Laatste Nieuws, schrijvende over de Bel
gische buitenlandsche politiek in verbond met de
Roer-bezetting, betoogt de noodzakelijkheid van
een zelfstandig beleid. Het blad schrijft:
Om te weten wat de Belgische antwoordnota
1 igenlijk bedraagt, is het best eenigc Franschen
Engelschcn dagbladen te lezen.
Het is zeer jammer, dat de nota in haar ge
heel niet mag openbaar gemaakt worden, maar
die geheimzinnigheid heeft de heer Poincnré nu
eenmaal gewild, en er valt voorloopig niets te-
j gen te doen.
Ook kunnen wij slechts gissingen vooruitzet-
ten en een indruk mcdcdeelen. Die indruk is, dat
de Fransche antwoord-nota nogmaals een al te
negatief karakter heeft, terwijl de Belgische no
ta van meer opbouwenden nnrd is.
Het lijkt ons zelfs, dat sommige Fransche
kringen er weinig mee ingenomen zijn België be
paalde opvattingen nopens het herstel zien
vooruitzejten. Men zou volgens die kringen na
tuurlijk nog jaren en jaren in het Roer-gebied
moeten blijven en intusschen den separatist Dor-
ten als een ernstig man te beschouwen hebben!
Er valt hier echter bij deze gelegenheid door
België niet tc kiezen voor Engeland, moor wel
tegen de politieke Fransche plannen ,die opdui
ken in verband met het Roergebied.
Ofwel wil men den chaos in Duitschland en
verkapte annexaties, ofv/el wil men Duitschland
doen betalen.
Het belang van België brengt mee, dat de
tweede oplossing zoo spoedig mogelijk overwint.
In Engeland is men al te licht genegen om
België te beschouwen als een land, dat door dik
en dun met Frankrijk meegaat. Die meening
wordt in de hand gewerkt ten deele door som
mige pcrs-uitlatingën en ook wel door de te
kortkomingen van een diplomatie, die Beljjië in
den vreemde op gc-en voldoend zelfstandige en
gezaghebbende wijze vertegenwoordigt. Voor
den oorlog waren er al te veel Belgische diplo
maten, die zich door de Duitschers lieten ir
de doeken doen; thans bij gebrek aan even
wicht, weten zij zich niet beslist genoeg aan de
Fransche invloeden te onttrekken.
Men raadplege echter het Parlement, en men
zal er geen tien Kamerleden of senatoren vin
den, die voor een eenzijdige aanleuning bij
Frankrijk te vinden zijn.
Dat zeggen wij hier niet, omdat wij er de
meening op nahouden, dat België naar Engeland
moet overhellen, maar enkel en alleen uit be
zorgdheid om een zelfstandig beleid.
En om te bewijzen, dot het ons hier niet om
Engelschc sympathie te doen is, maar om heel
wat meer: het herstel en den vrede in West-
Europa, vestigen wij onmiddelijk de aandacht
op een aan de Engelsche regcering toegeschre
ven voornemen, waarmee wij volstrekt zoowel
in een algemeen als in een Belgisch belang niet
kunnen instemmen.
Naar het heet, zou Engeland de intergeollieer-
de schulden willen kwijtschelden, maar geen
voorkeurrecht voor de verwoeste gewesten meer
willen erkennen.
België heeft tegenover Engeland geen oorlogs
schulden, maar het heeft wel verwoeste gewes
ten. Zoodat het aan zijn voorkeurrecht nopens
de op dat gebied geleden schade zou moeten
verzaken. Dat kan niet, en indien men in En
geland werkelijk om onze politieke zelfstandig
heid bezorgd is, dan zou men dat dubbel moeten
begrijpen.
Gesteld, dat wij volgens ons prioriteitsrecht
nog vijf of zes milliard goudfrank van Duitsch
land te ontvangen hebben. Wanneer wij dat be
drog spoedig krijgen, dan beteekent zulks, dat
wij er ook op financieel gebied njccr onafhan
kelijk komen voor te staan.
Voor een klein land als België is de onaf
hankelijkheid op financieel gebied als het ware
vergroeid met de politieke zelfstandigheid.
Een langdurige Roer-bezetting beteekent voor
ons de economische afhankelijkheid tegenover
Frankrijk en den achteruitgang van onzen frank.
Daarom is het een Belgisch belang alle onder
handelingen aan te moedigen, die met vrijwa
ring zoowel van de Belgische als de Fransche
belangen aan de Roerbezetting geleidelijk een
einde kunnen stellen.
Maar wij willen ook ons prioriteitsrecht niet
opgeven, op gevaar af aan vreemde mogendhe
den, hoe bevriend ook, geld te moeten ontlee-
nen.
Want, wij herhalen het: om zijn belangen te
vrijheren, moet België een volkomen zelfstan-
Jige politiek voeren; dat is het eenige middel
om te Londen zoowel te Parijs eerbied of tc
dwingen.
De Vont arts over het denkbeeld
eener capitulatie.
Berlijn, T Aug. (W. B.) In dc Vorwarts
schrijft Stampfer over de kwestie van het lijde
lijk verzet, dat capitulatie geen brood brengt
en evenmin de ontruiming van het Roergebied,
wel echter de permanente bezetting daarvan.
Een capitulatie zou de onderhandelingen niet
overbodig maken en zou den loop ervan niet
bespoedigen; integendeel: den gong van zaken
vertragen. In het belang eener vreedzame toe
komst van Europa en een eerlijk vergelijk tus
schen het Duitsche cn Fransche volk dienden
de soc.-dem. ook onder de moeilijkste omstan
digheid erop te blijven staan, dat onderhande
lingen moeten worden gevoerd tusschen partijen
met gelijke rechten en dat hun doel de bevrij
ding van dit land van een zelfs met het vredes-
•erdrag von Versailles niet in overeenstemming
tc brengen buitenlandsche heerschoppij van ge
weld moet zijn.
Weinig kans op een gezamenlijk
ontwoord aan Duitschland.
Londen, 2 Aug. (V. D.) Heden bij het
uiteengaan van het parlement zal in het Hoo-
ger- en Lagerhuis de regeeringsverkloring over
de verdere politiek der Britsche regeering wor
den afgelegd. Vernomen wordt, dot er geen
hoop meer bestaat op een gezamenlijk ant
woord van Groot-Brittannië, Frankrijk en
België aan Duitschland. De houding van Frank
rijk tegenover de Britsche voorstellenis even
weinig tegemoetkomend als altijd. Indien even
wel een afzonderlijke nota door Engeland wordt
verzonden, dan zal voor Frankrijk de gelegen
heid blijven bestaan om zich alsnog bij de Brit
sche politiek aan te sluiten.
De houding van Italic.
Rome, 2 Aug. (B. T. A.) Het Giornole
dltalia publiceert een blijkbaar officieuze nota,
waarin gezegd wordt, dat tot heden Italië aan
de Britsche regcering op geenerlei wijze instem
ming betuigde met het Bngelsche ontwerp- en
antwoord van Duitschland.
Tegen de Duitsche spionnage.
D u s s e 1 d o r p, I A u g. (B. T. A.) De
krijgsraad heeft heden vonnis geveld in een
spionnagezaak, die al verscheidene maanden
hangende was. De beklaagden, die een zook te
Dortmund hadden, hadden mecluisteraars aan
gebracht aan militaire telefoonlijnen, teneinde
de officieele mededeelingen te onderscheppen.
De krijgsraad veroordeelde de drie beklaagden
tot resp. levenslangen dwangarbeid, vijf jaer
gevangenisstraf en 100 millioen mark boete.
Drie officieren der Schupo, die de vlucht had
den genomen naar onbezet Duitschland, wer
den bij verstek ter dood veroordeeld.
Inbeslagnemingen.
Neuwied, I Aug. (W. B.) De gisteren
door de Franschen in het rijksbonkiiiiaal al
hier in beslag genomen som bedraagt ongeveer
40 milliard mark.
De Franschen bezetten gisteren ook het Ros-
selsteiner Eisenwcrk G. m. b. H., alwaa- 17
milliard mark, bestemd voor loonen, in beslag
DAMES MODE. MAGAZIJN
I6|i8 Langestraat, Amersfoort.
1,50 3.50
worden genomen. Op het protest van de direc
tie, dat het bedrag bestemd was tot uitbetaling
der loonen, antwoordden de Franschen, dat het
den bezettingsautoriteiten bekend is, dat slechts
een derde deel der arbeiders werk had, terwijl
aan alle arbeiders loon wordt uitbetaald.
Engelschc koleninvoer.
B e r 1 ij n, 1 Aug. (V. D.) De Engelsche ko
leninvoer over Hamburg steeg in de tweede
helft van Juli tot 280.657 ton.
Anarchistische to'j'rnd in Saksen.
In het Saksische Ertsgebergte heerschen Vol
gens berichten uit Dresden anarchistische toe
stonden. De arbeiders bedreven ernstige buiten
sporigheden tegen de fabrikanten, van wie één
half dood geslagen en anderen zwaar mishan
deld werden. De Saksische minister van buiten
landsche zaken moest een groot aantal politie
beambten naar de betreffende districten zenden.
DE ECONOMISCHE CRISIS.
Protestdemonstraties.
Emmerik, 1 Aug. (V. D.) Alhier hadden
heden eenige stroatdemonstroties piaats als
protest tegen het feit dat de levensmiddelen
zaken een groot deel van den dag gesloten zijn.
DE BEIERSCHE SPOORWEGEN.
B e r 1 ij n, I Aug. (W. B.) Volgens een be
richt uit München aan de avondbladen heeft de
Beiersche Landdag heden gestemd over de
voorstellen betreffende de Beiersche spoorwe
gen. Van de motie der democraten werd het
eerste punt aangenomen, dat verlangt, dat er
een officieel onderzoek zal worden ingesteld
naar hetgeen er in het memorandum van den
afgevaardigde der Beiersche Volkspartij Roth-
meier wordt gezegd over de bulans en de af
rekeningen der Beiersche verkeersmiddelen.
Voorts werd een motie van den afgevaardigde
der Beiersche Volkspartij, Held, met de stem
men der coalitiepartijen aangenomen. In deze
motie wordt verklaard, dat de rijksregeering
door de rijksspoorwegen van de andere bezit
tingen van het rijk te scheiden, alsmede door
de verpanding van de rijksspoorwegen zonder
toestemming van de Beiersche regeering, zich
buiten het staatsverdrag zou stellen. De staats-
regcering wordt verzocht in onderhandeling te
treden met de rijksregeering, teneinde tot c-en
wijziging van de rechtspositie te geraken, die
met den buitenlandschen politieken noodtoe
stand van het Rijk rekening houdt en tot be
scherming der belangen van Beieren de abso
luut noodzakelijke zelfstandigheid van de Beier
sche spoorwegen waarborgt.
De prijs van 't vrije brood te Berlijn.
Berlijn, I Aug. (W. B.) De vandaag pas
van kracht geworden nieuwe prijs voor het
vrije brood, die was vastgesteld op 58.000
mark, is voor morgen reeds weer verhoogd tot
64,000 mark. Dit is deze week al de derde
verhooging van den broodprijs.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ KREIENSEN.
Berlijn, 1 Aug. (W. B.) Volgens een me-
dedeeling van de Lokalanzeiger uit Kreiensen is
men er gisternacht in geslaagd de puinhoopen
ven de bij de botsing in elkaar geschoven wa
gens op te ruimen en de lijn weer vrij te ma
ken. Hedenavond kon het verkeer op de beide
hoofdlijnen worden hervat
B e r 1 ij n, 1 Aug. (V. D.) Onder de bij het
spoorwegongeluk in Kreiensen zwaar gewonde
personen zijn 9 reizigers uit Penemarken, 7 uit
Duitsch-Oostenrijk en 2 Amerikaansche dames.
Van de dooden is 1 als Oostenrijker herkend;
19 dooden zijn nog onbekend, üct onderzoek
aangaande de schuldkwestie is nog niet afge-
loopen. (Het schijnt, dat geen Nederlanders
slachtoffer zijn geworden. Red.)
BELG1E.
DE LEGERWET.
Aanvaarding door den Senaat
Brussel, 1 Aug. (B. T. A.). De Senaat
heeft met 82 tegen 32 stemmen en 4 onthou
dingen de wet op den militairen dienst in haar
geheel aangenomen. Het artikel, waarbij de
militaire dienst met twee maanden wordt ver
lengd gedurende de Roerbezetting, werd aange
nomen met 85 tegen 34 stemmen en 2 onthou
dingen.
DE BELGISCHE DIAMANTINDUSTRIE.
De geruchten van een crisis
tegengesproken.
De Soir bevat, naar een B. T. A.-telegram
meldt, een bericht van zijn Antwerpschen cor-
ïespondent, waarin de berchten in Nederland-
sche en Engelsche bladen betreffende een ern
stige crisis in de Belgische diamantindustrie ten
stelligste worden tegengesproken. Van de Bel
gische molens zijn 82 volop in bedrijf.
ZWITSERLAND.
Wettelijke bescherming van arbeiders.
B e r 1 ij n, I Aug. (W. B.) De internationale
vereeniging voor wettelijke bescherming von
arbeiders zal op 24 April 1924 en daaropvol
gende dagen te Bazel vergaderen.
IERLAND.
DE VRIJLATING DER GEARRESTEERDE
REPUBLIKEINEN.
Dublin, 1 Aug. (R.) Naar aanleiding van
het vonnis von het vrijstaatsche hof van be
roep, dot de gearresteerde republikeinen be-
hooren in vrijheid te worden gesteld, neemt de
gouverneur van Ierland dringende maatregelen
om de openbare veiligheidswet door de Dail
Eircann te zien aangenomen. Deze wet bevat be
palingen omtrent de arrestatie en het gevangen
houden gedurende 6 maanden van personen,
zonder dat er eenige aanklacht tegen hen is in
gediend. De gearresteerde republikeinen zijn
vele duizenden sterk.
SPANJE.
DE SPANJAARDE NLN MAROKKO.
Vredesvoorstellen der rebellen
Madrid, 31 Juli. (B. T. A.) De bladen
melden de aankomst te Melilla van een afge
zant van den Rif-agitator Abd-el-Krim, die
vredesvoorstellen bij zich zou hebben. De bla**
den vernemen, dat er order zou zijn gegeven
elke nieuwe troepenzending naar Marokko op
to schorten.
P a r ij s, 2 A u g. (B. T. A.) Blijkens berichten
uit Madrid aan het Journal duidt de militaire
activiteit der Spanjaarden erop, dat weinig
waarde wordt gehecht aan do geruchten, dat
Abd el Krim voornemens zou zijn vredesvoor
waarden te doen. Volgens Madridsche bladen
zijn de°inlandsche garnizoenen, na hun onder
officieren en hun commandant vermoord te
hebben, naar den vijand overgelooopen.
PORTUGAL.
Het hazardspel wettelijk verboden.
Lissabon, I Aug. (B. T. A.) De Kamer
van afgevaardigden heeft een wet inzake het
spelverbod aangenomen.
ITALIË.
Een conflict tusschen ex-kcizerin Zita en de
Italiaansche regeering.
De Italiaansche regcering heeft, blijkens een
telegram van 't B. T. A. ex-keizerin Zita laten
weten, dat Italië de rechten, die de internatio
nale verdragen het geven op de manuscripten
der bibliotheek te Modena en op alle andere
voorwerpen, behoorende tot de Toscaansche
ktoon, die in de I8e eeuw naar Weenen zijn
overgebracht, onaantastbaar acht en wil hand
haven. De Italiaansche regeering heeft er der
halve den verkoop van verboden.
TSJECHOSLO W AKI JE.
Het postverkeer met Duitschland.
Praag, I Aug. (W. B.) Dc minister voor
posterijen en telegrafie maakte heden bekend,
dat de postwissel-, rembourszendings- cn post-
kwitantie-dienst met Duitschland, Dantzig en
het Saargebied tijdelijk wordt gestaakt.
POLEN.
DE POOLSCHE FINANCIËN.
P a r ij s, I Aug. (N. T. A. Draadloos.) Uit
Warschau wordt gemeldDe voorzitter van
de parlementaire club der Poolsche Nationale
Volkspartij verklaarde tegenover persvertegen
woordigers De begrotingscommissie heeft er
goed aan gedaan een vermogensbelasting in te
stellen, die aan den staat verscheiden millioe-
nen goud-francs moet opleveren en een begin
zal zijn van de saneering van 's lands finoncicn.
In de tweede plaats moet men het wetsont
werp inzake de nieuwe gemeente-belasting toe
juichen, dot een zekere mate van zelfstandig
heid zal geven aan de gemeente-begrooting en
de staatskas zal ontlasten van alle kosten voor
de gemeenten. De aanneming van deze beide
belastingen zal als eerste gevolg hebben een
vermindering van de uitgifte van papiergeld cn
een spoediger stabilisatie van de marknotec-
ringen, hetgeen een gunstigen invloed zal heb
ben op de thans heerschcnde duurte.
VEREENIGDE STATEN.
DE TOESTAND VAN PRESIDENT HARDING.
San Francisco, T Aug. (R.) President
Harding had een vrij rustïgen morgen na enkele
uren slaap. De ademhaling is minder moeilijk,
maar de toestand van de long is onveranderd-
Temperatuur 99, pols 114.
Onderhandelingen over een nieuw handels
verdrag met Duitschland, enz.
Washington, 1 Aug. (R.) Het depar
tement van buitenlandsche zaken bevestigt, dat
Amerika door zijn gezant Houghton met
Duitschland onderhandelt over een nieuw han
delsverdrag, dat, naar verluidt, gegrondvest is
op het beginsel der meestbégunstigde natie.
Amerika is tevens doende met het sluiten von
een handelsverdrag met Finland en andere
jor.ge Europeesche naties.
- Aon de Staatscourant van gisteravond ont-
leenen wij de volgende Kon. Besluiten
benoemd tot burgemeester van Rotterdam
Mr. dr. J. Wytema, thans burgemeester van
Dordrecht, met eervol ontslag ait laatstgenoem
de betrekking
eervol ontslagen wegens opheffing der scho"
len, waaraan zij werkzaam zijn, J. A. Doortjes,
J. H. Velders, als leeraren aan de Rijksland-
De stem der ervaring moet men niet loten
verstommen.
Amundsen.
van
MARGREET DIJKSTRA.
Ilske bloost en Pitje klapt in de handen
„Leuk!" zegt ze. „Erica heeft er in geen
drie maanden zoo vroolijk uitgezien! Ver-
tel nou van Batavia!"
I „Van Concor? waagt Karei vroolijk.
I „Ook!"
j „Ik was er het vorig jaar, juist op Ko-
V, ninginnedag, of nee, den avond van den
g deitigstcu. 't Was er heerlijk. Een maan-
l 'ichtavond, u weet wel!"
„Die heb je hier niet onze maan-
avonden, o. Ilske! Dat zou iets voor jou ziinl
Ik kan zoo iets met geen mogelijkheid be
schrijven! In Concor staan zware hoornen
en dan die bladeren en dat witte licht
Pitje is opgesprongen, dan zakt zo weer
neer.
„Ja, het vvAs mooi, dien avond!" vertelt
Karol. „De maan scheen door dè hoornen en
speelde op al die bladeren, die zich maar
even bewogen. Opeens, t sloeg twaall uur,
keerde de kapelmeester zich naar ons toe.
Alle menschen stonden op en toen klonk
liet Wilhelmus. Ik kan je niet zeggen,
Ilske."
„Erica verbetert Pitje met vochtigo
oogen. „Verder
„Ik heb me nog nooit zóó Nederlander ge
voeld als daar, op dat oogenblik."
„Ja", Pitje zucht, ze zakt terug in haar
lustelooze houding; ze zit als een klem
hoopje mensch in haar roze kimono op het
witte vachtje en het cenc bloote voetje
gluurt onbescheiden buiten het rozige goed.
„Dat Pim niet wil!" zegt ze zacht-
„Kom Pit", troost Ilske, ,je hebt liet hier
ook goed."
„O ia", zegt Pit, maar nog lang, nadat
Karei heengegaan is, sluipt kleine Pit als
een stille schaduw door het groote huls.
VII.
Karei is vertrokken cn Ilske, die even uit
haar zware denken neergedaald is tusschen
dc gewone stervelingen, gooit zich weer op
haar werk.
„Je blokt te veel. Erica", waarschuwt Pit
en ook Pim klimt met zware treden de trap
op en zegt ernstiger: „Ilske, hou nu eens opl
Meisje, wat een zware lectuur. Wel ja,
Nictsche? Waaiom niet! Hoc t5tid ben je? Je
moet een stevige maag hebben om dat te
verduwen!"
„De Prof sprak er over, Pim!"
„Dc Prof, ja wel!"
„Verbeeld je, dat ik zoo iets moest lce-
ren", spot Pitje.
„Ja verheeld je!" plaagt Pim en hij
kijkt zijn vrouwtje aan. „Jelui moest er
samen eens een poosje uit", en hij jaagt
beiden de frissche buitenlucht in.
Er komen waarschuwende brieven van
Vader en Moeke, maar Ilske schudt het
hoofd en langer nog, tot. dieper in den nacht
zit zc over haar boeken gebogen of stil voor
zich uit te s'aren. Zc begon de werkelijkheid
van 't leven te zien. en in haar hart zijn los
gebrand alle twijfelingen, die in een jong
hail kunnen losbranden en in' baar ziel
stormt het van verontwaardiging tegen 'tal-
gcheclc wereldbestuur.
Ze kon niet meer als thuis bii Vader en
Moeke, alles mooi en tóch goed vinden.
Ze zag liet groote stadsleven en in volks
buurten zag ze ruwe mannen over de stra
ten slingeren, ze zag kijvende vrouwen, die
sloegen op ombeschermde kinderhoofdjes cn
ze zag de kinderen zelf met sluipenden voet
en valsch glurende oogen gaan, het handje
gereed tot den greep. Ze hoorde gemcene
scheidwoorden en vuile taal cn ze is wegge
vlucht, terug naar haar eigej) wijk, terug
naar het eigen leven-
„Wat deed je ook daar", spotte een oude
re studente, een kleine aristocrate^
„Dat zijn toch ook menschen!"
„Dat moeten menschen wórden", verklaar
de het meisje, dat theosophe was.
„.Te ziet immers maar dc oppervlakte! Er
is daar ook veel moois", sprak een ander
studentje, dat dikwijls meeging met een
heilsoldate en beslist democratische neigin
gen bezat.
tot de beste soorten
voorhanden.
Langestraat 116 Tel. 70
„Bij ons op het dorp was ook armoede,
ook ellende, ook bitterheid', zegt Ilske,
„maar niet zóó!"
„U zèg het anders", zei de groote, blonde
student. „Geloof me, we zien de wereld, zoo-
aJs we zelf zijn, en juffrouw Ilske u
leefde in dc vrome leugen van zelfmislei
ding. Een vrome leugen is toch een leu
gen. Wees niet bang, u komt er wel, U is
te eerlijk om uzelf op den duur wat wijs
te maken."
Ilske ginig mee, met de heilsoldate'
Eens!
Met zachte, vrome stem drong de zustei
door in de nachtkroegen en bracht er haar
tractaatjes. Ze werd bespot en gehoond en
bij de derde deur weigerde Ilske cn bleei
builen.
Zij droeg niet het beschermende kleed en
haar wangen brandden van schaamte.
In het verre Oosten brak los de oorlog.
De oorlog was er altijd geweest.
Ilske kende hem uit haar geschiedenis
boeken en ze heeft geleerd te zien en te
zocken naar het heil, dat ze brachten voo»
degenen, die later leefden. Ze heeft zc ge
zien als groote momenten in de geschiede
nis, en haar wangen hebben gegloeid van
bewondering, toen ze leerde begrijpen, hoe
do een betaalde voor den ander, toen ze
leerde zien, hoe langzaam en moeizaam de
menschheid, struikelend en vallend, ging
den weg der eeuwen.
Maar nu, nu is de oorlog niet een wereld
gebeuren in het verre verleden; het is alles
de harde werkelijkheid van net bittere he
den. Terwijl zij in dc gezelligheid van haar
warme kamer zit, liggen er op het open,
gure veld menschen, menschen als zij, In
de hevigste pijnen, in dc smartelijkste een
zaamheid. want die hen liefhebben, kunnen
hen niet troosten en helpen cn hun niet
meer zeggen de woorden van liefde, die cr
in hun hart leven.
Waarom, waarom clan toch?
Ligt er achter dit al (e groote leed, dat
over de menschheid gekomen is, toch een
erootsch bedoelen?
En waarom, waarom dan die anderen en
niet zij, niet zij ook?
En Ilske rilt over dc ontzetting, die
dreigt, voor een ieder, in deze jammerlijke
wereld.
Waar, waar ligt dan toch de fout? Waar
begint de schuld? Is er schuld? En op hun
reunieavonden spraken zc met elkaar over
economische toestanden. Over den oorlog
van staal en goud, die erger nog, het zede
lijke bewustzijn in den mensch doodt.
Waarom is, alles dan toch zoo hopeloos
verward?
Waar, waar was dan toch de uitkomst,
de oplossing van al die ellende? Alle ge-
beuren greep in elkaar, noodlottig cn ste
vig. het een was het noodwendig gevolgvan
het ander en 't werd al meer samengesteld
en meer ingewikkeld en de eenvoudige weg.
de straat genaamd de Rechte, was niet te
ontdekken in al die donkere kruising eri
warreling van toestanden, die elk op zich
zelf waren een chaos van verwarring en
vorvvording. rrJp kan niet oordeelen", heeft
Vader meermalen gezegd, maar nu de wc-
reldellende zich naar haar toekeert in 't fel
ste licht, nu moet ze haar oogen openen en
t kleine stukje, waar ze tegen aanki jkt, is
van al te benauwende jammer.
En Ilske ging nu niet naar het verre oor
logsveld rnet zijn jammer cn geweeklaag, ze
ging niet naar de verre stadswijk, waar
arme menschen, niet. andere fouten wellicht,
leefden. Zc bleef dichter bij huis.
En ze zag: „Het kleine triomfeerde over
het groote en het goede werd doodgedrukt;
ze hoorde spotten met heilige zaken, ze zag
modder gooien op ge wijden grond; zc zag,
dat de liefde verre was.
Ze zag de tweespalt in de groote. gewel
dige wereld, maar ook zag ze nu de breuk,
die door elk menschenlcvGn loopt.
„Geloof me", zei dO' blonde student, die
veel kwam in dezen tijd. „We zien de din
gen, zooals we zelf zijn. I", u was een idea-
liste. En weet u nu nog niet, dat die onder
gaat in deze erbarmelijke wereld? Dat heeft
de menschheid bewezen nu negentien eeu-
vven geleden. De liefde wordt altijd gekrui
sigd. Zoek niet de wereld en den anderen
mensch, zoek alles alleen in U zelf. Niets y*
er buiten of er boven!'
1 A
(Wordt Vervolgd). 7
