MRSFOORTSCH DAGBLAD
FITKIMF LEOPOLD
Id Eeuwigheidsliciit
ABONKEMEMTSPRIJS a;^ rrAmm-
,DE EEMLANDER
BUITENLAND.
L'HIRONDELLE"
REISMANTELS
18.50 15.50 41.50 32.50 18.50 12.50
In Katoenpopeline 12.50 9.50
FEUILLETON.
22e Jaargang No 29
toort 1 2.10, Idem tranco
per oost f 3.—, per week (met gratis verzekering
tegen ongelukken) f 0.17s, afzonderlijke nummers
f 0.05.
99
DIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF. ARNHEMSCHERPOORTWAL 2A.
POSTREKENING N*. 47910. TEL INT 513.
Vrijdag 3 Augustus 1923
PRIIS DER ADVERTENIIEN met inbegrip van een
bewijsnummeif elke regel meer f 0.25, dienstaanbie»
dingen en Liefdadigheids-adveitentlcn voor de helft
der prijs. Voor handel en bedrijf bestaan zeer
voordeelige bepalingen voor het adverfecren. Eene
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
DUITSCHLAND.
DE BEZETTING VAN HET ROERGEBIED.
De verklaring der Britsche
regeering.
Londen, 2 Aug. (V. D.) De Britsche re
geringsverklaring werd in het Hoogerhuis door
lord Curzon en in het Lagerhuis door den
eersten minister Baldwin voorgelezen. Uit deze
jverklaring blijkt, dat in het ontwerp-antwoord,
Jdot de Britsche regeering ter overweging aan
de geallieerde regeeringen heeft doen toeko-
ien, wordt verklaard, dat de dooi de Duitsche
regeering voorgestelde waarborgen in econo-
lische waarde afhangen van factoren, welke
het Duitsche memorandum van 7 Juni j.l.
liet waren genoemd, zooals de stabilisatie der
lark en het in evenwicht brengen van de be-
rooting.
Verder werd verklaard, dot geen waarborgen
resultaat konden hebben, tenzij voorzieningen
erden getroffen in een of andere vorm van
iternationale controle over het Duitsche finan-
lieele beheer. Het ontwerp-antwoord aan
uitschland gaf verder te kennen aan de Duit-
iche regeering, indien zij hervatting der onder-
andelingen wenscht, zonder vertraging, alle
erordeningen en decreten, betrekking hebbende
<p het lijdelijk verzet in te trekken, en de daden
|van sabotage en geweld te desavouecren.
De ontwerp-nota gaf te kennen, dat zulk een
laad van de zijde van Duitschland herziening
[oor de bezettingsmogendheden van de wijze
ran bezetting tengevolge zal kunnen hebben.
Verder blijkt uit de regeeringsverklaring,
raarin mededeeling wordt gedaan van het be-
Isluit ten opzichte van de Fransche en Belgische
intwoorden, dat Italië zich bij de houding van
"ingeland aansluit.
In beide huizen werd de verklaring gevolgd
loor debatten, die nog voortduren.
Nadere bizonderheden over
Baldwin's Lagerhuis-verklaring.
Londen, 2 Aug. (N T. A. Draadloos)
pde verklaring van Baldwin volgde in het
agerhuis een debat, waaraan vertegenwoordi-
'ers van alle partijen deelnamen. Uit de alge-
icenc toon ervan viel op te maken, dat men
den ernst van den toestand inzag en zich te
leurgesteld gevoelde over het negatief karak
ter der antwoorden van Frankrijk en België.
Baldwin beantwoordde de sprekers. Hij zeide
nog, dat de reden waarom hij twijfelde aan de
'wijsheid, of liever zeker was van de onwijs
heid van de bezetting van het Roergebied, was,
dat z. i. de betoling der schadevergoeding er
door werd vertraagd en de handel van Enge
land cr schade door leed, evenals die van de
wereld. Het was onjuist te zeggen, dat de werk
loosheid in dit land in de eerste plaats was
toe te schrijven aan de bezetting, maar het
was wel juist, dat die bezetting thans haar in
vloed begint te doen gevoelen op den weield-
handel en dat, hoe langer die bezetting duurt,
hoe ernstiger de invloed ervan zal zijn. Som-
'inige oppervlakkige beoordeelaars willen nu
beweren, dat dit goed zou zijn voor den han
del van Engeland, maar de paar bestellingen,
1 die men tengevolge van de Roerbezetting hier
en daar kon machtig worden, staan in geen
verhouding tot de bestellingen, die Engeland
ïnoet missen. Niemand, zeide de premier, kan
voorspellen, wat de gevolgen zouden zijn van
een ineenstorting of een toegeven van Duitsch
land, die, zooals vrienden van Baldwin hem
verzekeren, moet voorafgaan aan het verkrij
gen der schadeloosstelling. De wensch niets te
doen om Duitschland in zijn verzet te stijven,
omdat ik inzie, dat, hoe langer dit verzet duurt.
Koe hopeloozer de toestand naderhand zal
zijn. Wij wenschen een spoedige regeling. Maar
wat er gebeuren zal, indien en zoodra Duitsch
land ineenstort een ineenstorting, waarvan
niemand de strekking vermag te beoordeelen,
een ding weten wij, n.l. dat die ineenstorting
beteekent: minder schadeloosstelling en ook
weten wij, dat het een langer periode betee
kent, alvorens Duitschland's geldwezen weer
hersteld is. Ik vrees nog iets anders. Als de
ineenstorting of overgave is veroorzaakt door
het gevoel, dat alles beter is dan het voort
duren van den toestand van het öogenblik, is,
wat er gebeuren zal, ditdat Duitschland op
nieuw in gebreke blijft en dat wij een einde-
looze keten van gebeurtenissen mogen ver
wachten, gelijk aan die, welke wij de laatste
twee jaar hebben doorgemaakt. Juist omdat
de regccring hiervan zoo sterk overtuigd is,
wendt zij elke poging aan en heeft de hoop nog
niet opgegeven om tusschen de geallieerden
tot een zoodanige overeenstemming te komen,
dat een snelle en definitieve regeling mogelijk
wordt. Indien die regeling tot stand komt,
vindt gij in de toekomst een op industrieel ge
bied zeer sterk Duitschland tegenover u, zal
men zeggen. Men kan niet alles te gelijk heb
ben en men heeft te kiezen tusschen een ge
ruïneerd land, dat geen schadevergoeding be
taalt en waardoor de wereldhandel in zulk een
toestand komt, dat er geslachten noodig zul
len zijn om het verlies goed te maken, of een
Duitschland, dat industrieel sterk is en een
daarmee overeenkomstige schadevergoeding
kon geven. Een andere keuze is "er niet.
Curzon's Hoogerhuis-vcrkloring.
Londen, 2 Aug. (N. T. A Draadloos).
In het debet in het Hoogerhuis zeide Curzon
nog, dat wij onze kans op schadeloosstelling
zienderoogen zien verminderen, hetgeen een
kwestie was, die alle bondgenootcn aangaat. Het
was een Europeesche en een internationale
kwestie en één, waarin wij met het oog op
onze eigen belangen niet afzijdig konden blij
ven en niet konden toelaten, dat Frankrijk en
België deden wat zij maar wilden. Het recht op
betaling der onderling^ schulden was een zaak-
van het hoogste belang, die men niet zoo maar
ter zijde kon stellen. Hij voegde eraan toe, dat
het terugroepen van den Engelschen vertegen
woordiger in de commissie van herstel, zooals
aan de hand is gedaan, een onberaden stap zou
zijn, waarvan geen goede resultaten kunnen
worden verwacht, maar wel veel kwaads.
In verband met het denkbeeld van lord Bir
kenhead om het bezettingsleger van den Rijn
terug te roepen zeide hij, dat dit leger de eeni-
ge garantie krachtens het vredestractaat Was,
waarover Engeland beschikteom Duitschland
te verplichten zijn verbintenissen na te komen
^Het terugtrekken vnp dit leger zou het verza
ken bettekenen van Engcland's plicht tegen
over de wereld. Het was niet billijk van de
regeering een verklaring te verlangen omtrent
de stappen, die zij nu ducht te doen. Wanneer
die vraag toch gesteld wordt, kan het ant
woord alleen luiden dat ik het ook niet weet
Ik weet het werkelijk niet, maar ik zou niet
gaarne ook maar een oogenblik toegeven, dat
hoewel de tegenwoordige politiek niet tot zeer
goede resultateh heeft geleid, er geen kansen
zijn op beter resultaat in de toekomst. Ten slot
te deelde hij mede, dot het Italinonschc ant
woord juist was binnen gekomen.
Lloyd George in 't parle
ment aan 't woord.
Londen, 2 Aug. (N. T. A. Draadloos).
Lloyd George nam ook- deel aan het debat in
het Lagerhuis. Hij drong aan 'op een defini
tieve verklaring omtrent de regeeringspolitiek,
duar in den tijd van het reces de volledige in
zinking van Duitschland geen verwondering zou
behoeven te baren. Hij bestreed de uitlating van
Baldwin, dat de politiek van Frankrijk niet dui
delijk zou- zijn. Baldwin, had n.l. gezegd steeds
in de overtuiging te hebben geleefd, dat de
Fransche bezetting van het Roergebied alleen
het verkrijgen van de schadeloosstelling beoog
de en niet, zooals dikwijls beweerd wordt, an
dere doeleinden zou hebben. Baldwin had ver
klaard, dat diep in het hort van elk Engelsch-
man het gevoel voor recht en rechtvaardigheid
leeft, een gevoel waarover niet valt te debat-
teeren, maar dat het gcheele leven beheerscht.
Ats Engeland zou zien, dnt Frunkrijk de won
den wenscht open te houden in plaats naar
genezing te streven, zou een verwijdering tus
schen de beide volken zeker zijn. Het waren
deze woorden van Baldwin, die Lloyd George
aanleiding goven tot de verklaring, dat de
Fransche politiek #meer dan volkomen duidelijk
was en dat men zich met een ijdcle hoop voed
de door te gelooven in die politiek verandering
te kunnen brengen. Daarom meende Lloyd
George, dat Engeland zonder zich om Frank-
cijk's goed- of afkeuring te bekommeren, zijn
eigen politiek had vast te stellen en de feiten
onder het oog moest zien. Frankrijk, zeide hij,
wenscht aan de Roer te blijven en sinds de vlag
daar geplant is, is het een kwestie van natio
naal prestige.
Ten slotte voerde Baldwin nog het woord om
den economischen kont der kwestie nader in
het licht te stellen. Hij zeide, dat Duitschland
alleen kan betalen, als het welvarend is, doch
dat dit geenszins een bedreiging voor de En-
gelsche welvóart behoeft te zifn, gelijk sommi
gen meenen. Want Duitschland kan in Rusland
een groot afzetgebied vinden, waardoor het 't
overige Europa aan den handel der andere mo
gendheden zou kunnen overlaten. Voorts kwam
"hij terug op de schade door de bezetting van
het Roergebied aan andere mogendheden ver
oorzaakt, daarbij aontoonend, dot die schade
niet tot Engeland is beperkt. Zoo heeft bijv
Chili geen afzetgebied voor zijn nitraten.
Engeland vraagt aan de geolli-
ffc eerden verlof de documenten
betreffende dc schadeloosstel
ling te publiceeren.
Londen, 2 Aug. (V .D.). In verband met
het feit, dat de Britsche regeering in de ant
woorden van Frankrijk en België geen basis kan
vinden voor een gemeenschappelijk antwoord
aan Duitschland, is dc Britsche regeering vun
oordeel, dat het Roervraagstuk te ernstig is, om
dc oplossing daarvan nog meer te vertragen.
De Brijjphe regeering heeft de geallieerden toe
stemming verzocht, alle op deze quaestie be
trekking hebbende documenten te mogen publi
ceeren in de hoop, dot dit de geheclc wereld dc
noodzakelijkheid van een snelle actie zal be
wijzen.
39
In duona Jijde. In Gaberdine- In Covarcaat.
Popeline (Wol.) Gabardine.
Frankrijk heeft geen bezwaar
tegen publicatie der gewisselde
nota's.
Havas is in staat te verklaren, dat de Fran
sche regeering een eventueel verzoek van En
geland tot publicatie van de onlangs tusschen
de geallieerden gewisselde nota's zou inwilli
gen. Engeland zal de Fransche nota bekend ma
ken, zoodra de toestemming der overige geal
lieerden, met name België, zal zijn verkregen.
Belgiu maakt vermoedelijk
evenmin bezwaar.
Reuter verneemt, dat niet verwacht wordt,
dat België en Frankrijk bezwaar zullen maken
tegen publicatie van hun deel der notnwisseling
over de schadevergoeding. De publicatie kan
niet voor de volgende week tegemoet worden
gezien.
Hel Fransche antwoord op
de Britsche ontwerp-nota.
P a rij s, 2 A u g. (Havas). Het Fransche ant
woord, dat op 50 Juli aan Curzon is overhan
digd, verklaarde, dat Frankrijk geneigd is, met
Engeland dc Duitsche voorstellen van 7 Juni te
bespreken, maar dat het zich verplicht ziet te
constateeren, dot deze voorstellen niet de ver
bintenis bevatten van het staken van het lijde
lijk verzet.
Het Fransche antwoord legt er den nadruk op,
dat Frankrijk, toen het dc Roer bezette, alleen
in Duitschland den wil wilde scheppen om tc
betalen. Het herinnert aan de nutteloosheid van
de raadgevingen der geallieerden, die Duitsch
land uitnoodigden zijn crediet 1e herstellen, zijn
munt te stobiliseeren en zijn begrooting in even
wicht tc brengen. Het verzekert dat Duitsch
land «alleen verantwoordelijk is voor zijn tegen
woordige ruïne.
P a r ij s, 2 Au g. Havas is in staat de vol
gende samenvatting te geven, van het Fran
sche antwoord op" de mededeeling van Curzon
inzake de schadevergoedingenArtikel voor
artikel de zes punten aanroerend, komt de
Fransche nota tot de volgende conclusies
(Io.) De kwestie van het lijdelijk verzet be
heerscht thans de andere en moet vooraf wor
den geregeld.
(2o.) De ontruiming van het Roergebied zal
geschieden naarmate der betalingen. Zoodra
het lijdelijk verzet ophoudt, hetgeen automa
tisch een hervatting van het economisch leven
meebrengt, zal de Roerbezetting zoo licht mo
gelijk worden, maar zoolang dit verzet niet op
houdt, kan Frankrijk niet met Duitschland pra
ten over een wijziging der wijze van bezetting.
(3o.) en (4o.) Nopens de conferentie van on
partijdige deskundigen vraogt de Fransche re
geering aan Engeland welke waarborgen von
rechtvaardigheid, billijkheid cn goede trouw
een dergelijke bijeenkomst zou kunnen hebben,
die grooter zijn dan die van de Commissie van
Herstel, door het verdrag ingesteld. Welk groo
ter gezag, welke grootere macht, welke groo.
tere rechten zou deze nieuwe bijeenkomst heb-
bijt Hoe zou zij maken, dat Berlijn gewilliger
naar haar luisterde
(5o). Ten aanzien van het Britsche voor
stel om door de geallieerden een volledig plan
te doen samenstellen voor een algemeene
definitieve finantieele regeling, herinnert de
regeering er aan, dat dit pion 'bestaat en dat
de Commissie van Herstel alle bevoegdheid
heeft het te doen aanpassen. Zou een terug
komen, zoo vraagt de regeering, op het be
ginsel dier regeling of op de vaststelling van
het cijfer niet in strijd zijn met het verdrag
Wat verstaat men overigens onder een defi
nitieve regeling Zou de kwestie der schulden
tusschen de geallieerden onderling in die rege
ling zijn opgenomen
(6o.) Tenslotte kan slechts herhaald wor
den, dat Frankrijk cn België het Roergebied
pas zullen ontruimen tegen daadwerkelijke be
talingen door Dvtitschlond en naar de mate dic-r
betalingen.
In de laatste zinsnede van den brief der
Britsche regiering zinspeelde zij op de kwes
tie der veiligheid. De Fransche regeering zal
steeds gaarne hierover met de Britsche spre
ken, moor deze kwestie is onafhankelijk
van die der Roerbezetting en moet afzonder
lijk onder de oo<"?n worden gezien. 0
Een ongunstige economische
toestond.
Berlijn, 2 Aug. (V. D.) Naar uit Essen
bericht wordt, wordt de toestand in het Roer
gebied ten opzichte der levensmiddelenvoor
ziening met den dag, ja met het uur ernstiger.
De beperking van het grensverkeer en de in
beslagneming door dc Franschen brengen
steeds meer het uitverkoopen en het sluiten ven
winkels teweeg, terwijl de prijzen dagelijks
soms meerrqalen stijgen. Men zegt, dat da
aardappelvoorziening van het Roergebied vei-
zekerd zal worden door 20000 centenaars
Hollandsche vroege aardappelen. De brand-
stoffenvoorziening von het industriegebied
moet door der. invoer van Engelsche kolen uit
het onbezette gebied op gang gehouden
worden.
Versterking der Fransche
pressie.
B c r 1 ij n2 Aug. (W.-B.). Volgens berichten
aan de kranten uit Gelsenkirchen vergrooten de
Franschn opnieuw hun druk op het Roergebied.
Poincaré wil klaarblijkelijk het opgeven van den
Duitschen tegenstand verhaasten door verscher
ping van de militaire maatregelen. Er worden
nieuwe sterke troepenconcentraties voorbereid.
Te Gelsenkirchen komen twee nieuwe regimen
ten de bezetting versterken.
„Durchsetzen."
B e r 1 ij n 2 Aug. (W-B.) Op het cong.es
van werknemers-vertegenwoordigers van de
democratische partij tc Elberfcld weid een motie
aangenomen, waarin gezegd wordt, dat de be
narde economise! toestand in het Roergebied
voortspruit uit de gewelddadige heerschappij der
Franschen en Belgen. Voor de werknemers is
er daarom alle aanleiding en zij zijn daartoe
vastbesloten in het lijdelijk verzet tot het
uiterste te volharden.
Om de kolen.
Essen, 2 Aug. (W B.) De Rhcin. Westf
Ztg. constateert, dat de opgeslagen voorraden
cokes in het Roergebied vrijwel geheel zijn
weggevoerd, zoodat dc Fransche bezettingstroe
pen zich beijveren de voor de Fransche in
dustrie onontbeerlijke brandstof te erlangen.
Reeds vroeger hebben de bezettingstroepen
gepoogd beslag te leggen op de voorraden der
ijzerfabrieken; de laatste dagen heeft men ge
tracht de arbeiders van enkele mijnen te dwin
gen aan de cokesovens te werken. Deze metho
de is vroeger op de staatsmijnen deerlijk mis
lukt en mislukt r.u eveneens op de particuliere
mijnen, daar de mijnwerkers het werk neerleg
den.
EEN NIEUWE DUITSCHE LEENING.
Een looptijd van 12 jaar.
Berlijn, 2 Aug. (W. B.) De rijksregeering
besloot een „wertbestöndige" leening in den
vorm van een op de tegenwaarde van den dollar
in marken luidende leening, met een looptijd van
twaalf jaar, uit te geven.
ACTIE VAN DUITSCHE TABAKS- EN
SIGARENHANDELAARS TEGEN DE BANDE-
ROLLE.
Ber 1 ijn, 2 Aug. (W. B.) De protestactie
van de tabaks- en sigarenhandelaren tegen de
bandcrolle-voorschriften werd heden in het ge-
heele Duitsche rijk ingezet. In Berlijn waren
heden alle sigarenwinkels gesloten.
FRANKRIJK.
Het strafproces van de Banque
Industricile de Chine.
P a r ij s2 Aug. (Havas). Heden is uitspraak
gedaan in het strafproces tegen bestuurders van
de Banque Industrielle de Chine. Senator André
Berthelot is tot een boete van 3000 francs ver
oordeeld, Pernotte tot zes maanden gevangenis
straf en 3000 fr. boete, senator Perchot en
enkele andere beklaagden tot 300 fr. boete. Dria
beklaagden zijn vrijgesproken.
ENGELAND. 3
HET BRITSCHE PARLEMENT OP RECES.
Zoo noodig spoedige bijeen-
rocping.
Londen, 2 Aug. (N. T. A. Draadloos). In
het Lagerhuis heeft Baldwin verkaard, dat de
regeering zich vereenigd heeft met de conclu-
siën der commissie voor rijksverdediging, hier
toe strekkende, dat de luchtstrijdkrachten van
leger en vloot onder de algemeene controle van
het ministerie voor lucht%*aort zullen worden
gesteld. Ten slotte is het Huis voor drie maan
den op reces gegaan. Zoonoodig zal een spoedi
ger bijeenroeping plaats hebben. De leden van
het kabinet zullen zich voorloopig niet ver van
Londen verwijderen teneinde onmiddellijk bijeen
tekunnen worden geroepen.
VEREENIGDE STATEN.
PRESIDENT HARDING VAN AMERIKA
OVERLEDEN.
San Francisco, 3 Augustus.
(Reuter). President Harding is
overleden.
San Francisco, 5 Aug. (V. D.) President
Harding is Donderdagavond half acht, door een
beroerte- getroffen, overleden.
DE IMMIGRATIE.
-T..* jnb
Een waarschuwing tegen te
hard varen.
N e w-Y o r k, 2 Aug. (R.) Curron, het hoofd
van den immigratiedienst, waarschuwt de amb
tenaren der Transatlantische scheepvaart tegen
een herhaling van het snelle stoomen gister
morgen, toen dertien stoomschepen het lycn
van duizenden passagiers in gevaar brachten.
Volgens de kapiteins van verscheidene stoom
schepen stoomden zij de nauwe haventoegan
gen in met een snelheid, die vijftien knoopen
te boven ging en zoo dicht naast elkander, dat
de passagiers van verschillende booten elkaar
bijna de hand konden reiken.
(Het snelle stoomen houdt verband met h«t
verlangen dér schepen om tijdig binnen te zijn
uit hoofde van het maandelijksch quotum aan
buitenlanders, dat kon worden toegelaten).
Het mcnschenlevcn is een doorloopendc
school.
Keiler.
't LAANTJE 3
vau
MARGREET DIJKSTRA.
23
Er kwamen méér mënschen en ook vele
boeken, ze zeiden het: „alleen dc mensch
Er is geen God Een ieder maakt zijn
eigen God' Die woorden, ze klonken zoo
logisch en die zoo spraken, het waren de
denkers, die bewust verworpen hadden, om
dat hel leven cn hun geweien in opstand
kwamen legen een liefde, die zich zóó open
haar L-
Hct waren de donkers, die zoo spraken,
de ernstiigen, die niet leefden langs de op
pervlakte, wier pad niet ging langs het af-
getcekende zandweggetje.
„Dikke, Dikke, 't ligt in onszelf, zeg jc",
klaagde Tlske.
„Och Ilske". zei de blonde student, „eigen
lijk zijn we allen ongelukkige stumperds.
We moeten er van maken wat er van te
maken is We moeten elkaar trouw helpen
op den moeilijken tocht, die het leven is!"
„Dikke maar als er niets, niets anders
is daVi ons eigen, armehartwe liepen
immers te hongeren over de aard. Wij
allen!"
„We gaan ook hongerend en dorstend!
W e vragen om geluk aan een ander, w«s
bidden om vrede van hoven en we moeten
Jee ren den vrede, 't geluk in onszelf te vin
den1"
„Leoren in een hongerend hart naar voed
sel zoeken', fluisterde ze cn in haar
banfce hart, met zijn onmacht tot liefhebben
en overwinnen, vónd. ze geen vrede.
„Hans heeft gelijk gehad fluisterde ze
dien avond laat: „Hei leven is dc vijand
van den mensch. Bij mij ook' Alles is er
uitgeslagen en nu, nu heb ik niets meer om
op tc bouwen."
En een volgenden avond is ze gegaan
naar 't stille huis van ITans-
Ze vond er. het oude mevrouwtje beneden
in het liooge salon, verscholen in een diepe
stoel, en het rimpelige gezichtje leek wel
heel oud en weggezonken.
Van uit de keuken klonk door Boy s hel
dere lach.
„Ik kan het niet hooren", fluisterde 't me
vrouwtje en haar scherpe, blauwe oogjes
keken Ilske wanhopig aan. Daarom ben
ik hier gaan zitten. Begrijp je Ilske ik
kan het niet hooren!"
Ilske zit als een bang kind bij de oude
vrouw.
„Tk kan het niet hooren en ik hoor het
altijd. Iedereen lacht, terwijl Jeannetje,
Ze zoekt met haar bevende handen in de
zwarte riticulc naar een zakdoek.
„Mevrouw?" vraagt Ilske zacht.
De klok in de gang slaat met zwaren
slag liet volle uur en de elcctrischê bel
klinkt er ratelend door.
„Geen bezoek, o geen bezoek", schreit het
oude mevrouwtje.
„Zal ik gaan zeggen, dat er belet is?"
„O, ja" haar stem trilt, ze neemt Ilskes
hand. ,,'t Ts soms zoo moeilijk, zoo heel moei
lijk. Begrijp ie. Ilske!"
,,'t Is geen bezoek, hoort u wel? Anna is
weer binnen!"
„Ik ben bij Jeannetje geweest", fluistert
l<it mevrouwtje. Huar oude stem beeft,
,.Zc hei kende me niet."
Iiaar fijne handjes, waarover de kant
sierlijk neervalt., vouwen zich.
„Ja", zegt ze dof „ze herkende me niet,
voor 't eerst herkende ze me niet..."
Ilskes grijze oogen staan vol tranen.
„Wat is er toch een ellende", fluistert ze
bang.
Dc oude vrouw glimlacht een matten
lach.
„Men kan véél loeren dragen
„Waar is Hans, mevrouw?" vraagt Ilske.
Ze houdt liet hier beneden niet uil
„Ga je al. kind?"
„Ik moet even naar Ilans zegt het jongo
meisje.
,,'t Is voor hem ook moeilijk, Jeanne
tje, mijn mooie, lieve Jeannetjeze her
kende me niet. Ilske zeg dat Boy niet
zoo lacht!"
Ilske heeft .stil den kleinen vent naar bo
ven naar zijn bedje gebracht.
Dat ze naar hier ging. nu ze zelfs niets
meer te geven heeft!
Maar ze ging ook niet ora te geven of te
ontvangen- Ze ging om Hans tc zeggen, daf
hij gelijk hack dien laatsten avond op het
dorp. Ze ging om hem eerlijk te erkennen:
„Ik ook. Ik ook ben verslagen!"
En op zijn kamer gaat ze naar hem toe
en ze staat naast zijn stoel.
„Ik breng jc niet den geur van de heide
en het licht van dc zon!"
„Ga zitten Ilske. bier in dezen stoel. AA at
breng je me dan?" vraagt hij vriendelijk.
„Hans o, Hans!#Béneden was 't vrèè-
selijk!"
Hij knikt.
„Mama is bij Jeanne geweest! Dat je ook
juist vandaag moest komen!"
„Och", zegt ze onverschillig. „Of ik het
nu zag, of niet't Is er immers tóch!
Hans ik voel me zoo eenzaam hier en
ongelukkig!"
„Schaam je jo niet, Ilske", verwijt hij
streng. „Ben jij een kind van Dicuwke
Boukema en van Vader Ferdinand?"
„Nee, ik schaam me niet", zegt ze harts
tochtelijk. „Als ik me schaam, dan is het
over mijn grenzeloos egoisme van vroeger,
toen ik in deze wereld van ellende, zóó blij
dorst tc leven. Zie je, daarover schaam ik
me!"
„Beoldcnstoimster!" zegt hij zacht.
„O ja, al de mooie beelden, die ik me ge
bouwd had, liggen stuk geslagen. Je had
gelijk: Het leven is de vijand van den
mensch. Jij bad gelijk. Jij en niet ik. Bi|
mü is het er ook uitgetrapt, al dat moois.
Maar mijn beelden waren niet écht. Ze
waren hol en 't was vooze namaak!
Hij draait 't gaslicht boven zijn schrijftafel
uit en gaat tegenover haar zitten bij de lage
tafel in den hoek, waar een kleinere lamp
brandt.
„Daarvoor hebben we het licht van nabij
noodig", zegt hij vriendelijk.
„Hans!"
Ze slaat de handen voor haar gezicht en
ze schreit het uit.
„Nu huil'ik om me zelf. Niet meer om
jou zegt zc eindelijk, „cn nok e«;u beetje
om die oude vrouw beneden!"
„Vind je, dat schreien veel helpt? Ilske,
je had me die povorc overwinning niet
moeten brengen. Je wist het immers toen
al. Ik deed niet goed'"
„Jawel, o jawel", verbetert zc heftig. „Je
deed wel goed. Jij was echt en waar en ik,
ik was eigenwijs cn wist niet van t leven!"
„Ga eens met me mee. Ilske!"
.„Waarheen! Ik doe geen stap meer met
gesloten oogen!"
„Och kind, dacht je dnt nu hc.usch? We
gaan toch allen in deze eigenaardige wereld
als blinden. We weten toch niet, waarheen
de weg, dien we ingeslagen hebben, leidtl
Wees wijzer, Ilske! En weet je wel, dat
sommige oogen hot al tc felle licht niet
kunnen verdrajgeri!"
„O," zegt ze koppig, „maar de mijne wél.
Ik zól zc open houden. Die oude vrouw
beneden zei ook: „een mensch kan véél
loeren dragen". Waar wou je me brengen.
Hans?"
„Waar werkelijk leed is!"
„Wou je me brengen, waar werkelijk
leed is? Wou je me nog meer ellende laten
zien? Jij Hans, jij! Zie je dan niet, dat dat
me juist vermoordt! Het leed van een ander
tot troost! Bali!
„Stil", verbiedt hij streng, „ik wou je loe
ren, van je zelf af te zien!"
Maar ze hoort hem niet!
,,'t Leed van een ander tot troost!"
verwijt ze hartstochtelijk.
„Bah! Wat een armzalige troost! Wat een
jammerlijke vrede! Die vrede begeer ik nicL
Die is me èl te duur gekocht!"
En op haar kamer is ze in wilde vertwij
feling neergeknield.
Ze zag niet meer haar God, die tóch lief
de was; ze zag niet meer den Christus, die
wist, wat in den mensch was en hem noch
tans zijn liefde gaf.
Het groote licht was weggegleden.
't Was duister en donker alomme.
"En Ilske wist, dit was de dood.
VIII.
Op een guren Novemberdag staat Ilske
voor het raam. De noordenwind zwiept door
de boonien en moe van de lang volgehou
den strijd laten eindelijk de bruine en gele
bladeren los en warrelen een voor een, mis
troostig neer.
Er zijn weinig menschcn op straat en Ils
ke ziet de breedc gracht ver af
En daar ziet ze ze bukt zich en ze
ziet het nu Heel, heel zeker. Vader, haar
eigen vadertje cn daarnaast...
Ze holt naar beneden en nog vóór Vader
op de hel kan drukken, slaat Ilske haar
jonge armen stijf om Moekcs hals, en schreit
ze als een kind.
(Wordt vervolgd).
