STADSNIEUWS
Branden»
Woensdagavond is doordat een petroleum
lamp op zolder omviel het perceel van de we
duwe Brek te Lunteren tot den grond toe afge
brand. Do bewoners waren afwezig.
Te Sprang-Capelle is 's nachts het huis
van den landbouwer Smits geheel afgebrand.
Met .veel moeite wist men de kinderen uit het
brandende huis te halen, waarbij Smits zelf vxij
ernstige brandwonden opliep. Enkele varkens en
ecnige kippen kwamen in de vlammen om. De
oorzaak van den brand is onbekend.
Brand.
Gistermiddag brandde te Enter bij Rijssen
(Ov.) de molen van Ga J. Ditzel tot den grond
toe af. Een wagonlading rogge, gisteren ontvan
gen, ging gehèel verloren.
Dc oorzaak is onbekend. Verzekering dekt de
schade.
Het vreemdelingenverkeer op
Marken»
Het vreemdelingenverkeer te Voicndam en
Marken neemt nu sterk af. Deze week voer er
al een boot minder. Het aantal bezoekers was
niet slecht, doch dc neringdoenden klagen: er
zijn weinig zaken met buitenlanders gedaan.
Kale boomen.
In Friesland ziet men al tal van boomen bla
derloos. Vooral in de laatste week vallen de
bloderen snel. Meer dan een maand vroeger
dan gewoonlijk zullen dit jaar daar de boomen
kaal zijn. Een verschijnsel dat ook elders wordt
waargenomen. Het geboomte is, naar onzen in
druk, dit jaar vroeger aan het verkleuren cn
ontbladeren dan anders.
Zakkenrollers op de boot.
In den nacht van Zoterdag op Zondag j.l. is
van een passagier van dc Holland—Friesland
Groningen-lijn een som geld gerold. De majoor
der rijksvcldwacht te Lemmer heeft den ver*
moedelijken dader opgespoord.
Opperman gedood.
Donderdagavond is de opperman Thomas B.,
werkzaam bij den bouw der R.-Kath. kerk can
het Mariaplein, gegrepen door een der haken
van de kalkmachine, waardoor hij met het
hoofd op een ijzeren bak terecht kwam en op
slag gedood. De man was 63 jaar en gehuwd.
Ongeluk bij volksspelen.
Bij dc volksspelen te Hendrik Ido Ambacht,
na afloop van het zoogenaamde tusschenge-
vecht, wilde een 14-jarige jongen J. B. onder
den mand die afgeworpen zou worden doorloo-
pen, toen deze neerviel en hem het achterhoofd
verbrijzelde. Dc jongen was op slag dood. De
spelen werden natuurlijk gestaakt.
Branden.
Te Enter is Donderdagmiddag de molen van
den heer J. Dissel afgebrand. De oorzaak is
onbekend. Ongeveer 70 zak graan ging mede
verloren. Verzekering dekt de schade.
Gisternacht is een groote landbouwschuur
afgebrand van den heer Desmet te Aardenburg.
Bij den brand zijn vijf varkens omgekomen.
Paarden en koeien zijn gered.
Tijdens de jubileumfeesten ontstond Donderdag
avond aan den Hoogeweg te Dreumel brand in
de boerderij van Francis Verhegen. Ook de
niet verzekerde boerderij van F. van den Bos
brandde, met 50,000 pond hooi, geheel af, daar
de spuit wegens watergebrek geen dienst kon
doen. Het vee is gered.
PADDENSTOELENVERGIFTIGING.
Het geval te Vogelenzang.
De toestand van den timmerman Bohl (niet
Van Balen zooals eerst gemeld) te Vogelenzang
die naar het dioconessenhuis in Haarlem is
overgebracht met paddestoelenvergiftiging, is
gunstiger.
Latere Berichten.
HET REGEERINGSJUBILEUM.
Cour van gelukwenschcn.
Men meldt ons uit Den Haagf
Gistermiddag hebben de nog altoos zeer ve
len, die, sedert de cour van gelukwenschen ten
Hove zijn aangevangen, eiken middag voor het
Kon. paleis in het Noordeinde post vatten, van
een schitterend militair schouwspel kunnen ge
nieten.
Ten drie uur ving namelijk de cour van ge
lukwenschen aan uitsluitend voor militairen en
van ongeveer 2J4 tot circa ha if vijf wa^het
een va et vient, deelt in automobielen of rij
tuigen, maar ook zeer vaak te voet van hon
derden officieren van land- en zeemacht, van
de hooggeplaatsten tot de minsten in rang of
graad, allen in gala- en groot tenue.
Niet minder dan 550 vertegenwoordigers on
zer weermacht hebben van de gelegenheid om
op deze cour tc verschijnen gebruik gemaakt.
Vooraf heeft echter H. M. in bijzonder gehoor
on.vangen den hoogbejaarden vice-admiraal jhr.
J. A. Röell, gewezen minister van marine en
adjudant in buitengewonen dienst der Koningin,
ten einde dezen in de gelegenheid te cteilen
haar geluk te wenschen.
Ter cour werden in de eerste plaats ecnige
deputatien ontvangen, zoo verschenen als af
vaardiging van het Hoog Militair Gerechtshof:
de piesident mr. Van Sandick, de leden vicc-
admiraal tit. De Booy, luit-gcn. Quack, luit.-
gen. Colette, schout-bij-necht tit. Van Rijn vnn
Alkemade en mr. Boekhoudt; de waarn. griffier
de luit. Spruyt en de adv. fiscaal jhr. mr. Van
Snsse van IJsselt.
Van het veldleger bestond de deputatie uit
den commandant van het veldleger, luit.-gcn.
Muller Mossis, dch oudstem daarbij dienenden
piesenten generaal-majoor Benteyn en den oud-
ster vnarbij dienenden kolonel Doorman, van
de artillerie.
De afvaardiging van den generolen staf be
stond uit: luit.-gcn. Forbes Wels, chef van dien
staf; gen.-maj. Huizer, sous-chef; kolonel For-
tanier, chef van den staf van het hoofdkwartier
van het veldleger; res.-kolonel Merens; kapt.
Lambooy, leeroor aan de hoogere krijgsschool
en reserve-kapt. Kooiman.
Het korpt rijdende artillerie was vertegen
woordigd door den commandant majoor Ram-
bonnet; le luit. Schoute, adwj.; res. Ie luit.
Van Hcmert en Ie luit. baron van Boetzclaer.
Voorts was vertegenwoordigd het bestuur der
Alg. Vereen, von verlofsofficieren van de Ned.
Land- cn Zeemacht, afd. 's Gravenhage.
De volgende actief dienende of gepensïon-
neerde vlag- en opperofficieren waren op deze
cour aanweziggep. generaal Snijders, gep.
luit.-gen. N. I. L. Rost van Tonningen,, adj. in
b. d. der Koningin; gep. luit.-gcn. N. I. L.
Drijber, id. id.; vice-adm. Zeeman, gep. vice-
adm. Wentholt en Naudin ten Cate, oud-minis
ters van marine gep. vice-adm. Tydenum, en
Van Hecking Colenbrander, vice-adm. De Booy,
gepens. vice-adm. Smit en Soutendam, luit.-gen.
Muller Massis en van Tuinen, gep. luit.-gen.
Bosboom, CampbeJ, von Stein Callenfels, van
Tcrwisga, Burger, van Delft, Stoten, Van Oordt,
De Block, gep. luit.-gen. i. h. Indische leger Van
Daalcn, id. tit. Ten Seldam, de gep. vice-adm.
tit Mouton, de gep. luit.-gen. tit. De Bas, de
gen.-maj. b, d. jhr. Boud, adj. i. b. d. der Ko
ningin, de gep. schout-bij-nacht tit. Zegers
Ryser, id. id.; de gep. gen.-maj. tit Frogcr, id.
id,, de gen.-maj. jhr. Witters, id. id. lie divisie,1
schout bij nacht Rnmbonnct, de insp. van den
gcncesk. dienst der zeemacht Vastenou, de
gen.-maj. Tonnet, Van Panthalcon baron van
Eek, Kalff, Ten Bosch, Huizer, Ten Hove, Door
man, gep. gen.-majr. Berkhout, baron Roëll
van Haserswouac, Gey van Pittius cn Boellaard,
de gep. gen.-maj. Ind. leger Doorman, de gep.
schout bij nachts tit. Surie en baron van Dcdem,
de gep. gcn.-majoors tit. baron van Hogendorp
en Van Leeuwen.
Verder een honderdtal actief dienende of ge-
pensionneerde hoofdofficieren von leger en
vloot; voorts brigaden- en regimentscomman
danten, commandanten der marine, chef cn
sous-chef van den marinestaf, officieren van
den marinestaf; plaatselijke commandanten;
chefs van staven bij de landmacht; inspecteurs
van wapens; dc hoofdaalmoezenier van leger en
vloot; de leger- en vlootpredikant in algemee-
ncn dienst; de directeur der Hoogere Krijgs
school; hoofden van afdeelingcn aan het depar
tement van oorlog; garnizoenscommandanten;
de directeur der rijschool; de legerpredikant; de
commandant van do luchtvnartofdeeling; de di
recteur van het remontewezen cn nog zoovele
anderen.
Verder een 150-tal subalterne officieren; ka
piteins, Ie cn 2e luitenants, waaronder ook de
directeur der Kon. Mil. Kapel.
Ten slotte 2C0 militairen beneden den rang
van officier van zee- cn loncïmacht van alle va-
pens en dienstvakken, waaronder 50 muzikan
ten van de Kon. Mil. Kapel, met den onderko-
pclmecster.
Ook op de cour voor die militairen beneden
den officiersrang gehouden verschenen cenige
deputaties en welde plaatselijke afdeeling
van Pro Rege. het bestuur van de afd. 's-Gra-
venhoge van de Vereeniging van Onder-officie
ren van de landmacht „Ons Belang", het be
stuur van de R.-K. Militaire Vereen.; het be
stuur van de Nationale Christen Ondcroff.-vcr.
het bestuur van de Rotterd. transportcolonne
van het Nedcrl. Roode Kruis.
Bij alle audiënties cn cours was, evenals de
vorige dagen, de Prins tegenwoordig.
Hulde van Hongaarschc kinderen.
Door de Hongoarsche kinderen, die Donder
dagmiddag tc Oldenzaal met den trein aankwa
men, is aan Hare Mojesteit de Koningin het
volgende telegram verzonden
„Zes honderd arme Hongoarsche kinderen,
die zoo juist den gastvrijen Hollandschcn bo
dem betreden, en hier vinden hun tweede va
derland bij Uwe edelmoedige onderdanen, be
groeten en huldigen Uwe Majesteit met allo
warmte van hun dankbare kinderharten en
deelcn de blijdschap van Uw zilveren feest
getij".
(w. g.) Monseigneur MAD ARA SZ,
Aartsbisschoppelijk secretaris van Budapest
DE INDISCHE PRINSEN IN TWENTE.
Te Hengelo.
De Indisch prinsen hebben gistermiddag de
machinefabriek te Hengelo bezichtigd, waar zo
werden rondgeleid door de directie cn de hccren
Beets en Kroeze.
DIPLOMATIEKE VERTEGENWOORDIGING.
Ontslagaanvrage Mcxicaanschc
gezant.
Naar wij vernemen heeft de Mexicaansche
gezant, de heer Orci, aan zijne regeering den
wcnsch te kennen gegeven van zijn post te
worden ontheven en zal hij eerlang naar Mexico
terugkeeren.
Tot opvolger van den heer Orci is bestemd
dc heer Gilbeito Valenzucln, die in Mexico se
ders eenigen tijd nd. int. belast is met de porte
feuille van binncnlnndsche zaken.
DE TRACTEMENTEN DER KAMER
LEDEN.
Vrijwiligc verlaging
Naar de Msb. mededeelt, bestaat bij den
voorzitter der Tweede Kamer het voornemen,
om als de regeering zal komen met voorstel
len tot verlaging der ambtenaarssalarissen,
aan de Kamerleden een voorstel te doen vrij
willig hun salaris met een zeker percentage tc
verlagen.
De bedoeling van dit voorstel is, om een
grondwetsherziening te voorkomen.
INDISCHE SALARISVOORSTELLEN.
Conferenties met minister dc
Graoff.
Naar het Hoogsche Aneta-kantoor verneemt,
keert de heer H. M. Damme, voorzitter der In
dische Salariscommissie, Dinsdag 18 September
per Rindjani via Marseille naar Indië terug.
Zijn taaknamens de Indische" regeering met
den Minister van Koloniën \an gedachten te
wisselen over de beide nota's, door de commis
sie ingediend, was dezer dagen afgeloopcn.
De heer G. J. Nauta, Ie redacteur van dc
Pieangerbode met verlof hier te lande, had oen
onderhoud met zijn stadgenoot (men wee* dat
do salariscommissie te Bandoeng is gevestigd)
die, ten einde cventucele onrust onder de be
trokkenen weg te nemen, gaarne bereid was,
een cn ander mede te deelen over het verloop
der samensprekingen, met den Minister gehou
den.
Er hadden vijftien conferenties met Minister
Do Graaff planls, waarbij de Minister de groot
ste belangstelling aan den dog legde voor een
definitieve regeling van het solarisvraagstuk.
Het bleek al dadelijk, dat de indertijd naar
Indie geseinde bezwaren tegen de eerste nota
der commissie, door den Minister belichaamd
in een lang telegram, niet zoo ernstig waren als
aanvankelijk werd ondersteld Veel misverstond
kon uit den weg worden geruimd.
Met den Minister is, wat de hoofdzaken be
treft, overeenstemming bereikt oangaande de
beide nota's, dus zoowel in zake de in te voeren
salariSregeling als betreffende de verlofs- en
pensioenregeling. Alleen kon worden vermeld,
dat de Minister de voorgestelde pensioenbedra
gen belangrijk lager wenscht dan die, welke
door de commissie waren voorgesteld.
Dc Minister kon mede occoord gaan met het
voorstel, om het Europeesch en het Inlandsch
pcnsioenreglemcnt samen te smelten, opdat ook
hierbij bestaande onbillijkheid kan worden weg
genomen.
Dc verwachting van den heer Damme was,
dat dc eindvoorstellen in Januari bij den Volks
raad kunnen worden ingediend, ten einde de
kosten op de suppletoire begrooting voor 1924
tc brengen. Het zou waarlijk een tegenvaller be-
teekenen, zei dc heer Damme, zoo tot het Indi
sche budget van 1925 zou moeten worden ge
wacht. In afwachting van de invoering der door
de Snlariscommissie voor te stellen regelingen
zal het noodig zijn opnieuw, ditmaal met I
Januari 1924, een beslissing te nemen aangaan
de dc verdere handhaving von den duurtcbij-
slag. De heer Damme is voornemens, na afloop
zijner werkzaamheden als voorzitter van de Sa
lariscommissie met pensioen te gaan cn zich in
Nederland te vestigen.
DE HUREN DER ARBEIDERSWONINGEN.
Een adres von het Haarlemsche
gemeentebestuur aan de regeering.
Hei gemeontebestuur van Haarlem heeft een
adres tot dc regcering gericht, waarin het de
aandacht vestigt op de veel tc hoogc huren
von de in de laatste jaren met voorschot inge
volge de Woningwet gebouwde arbeiderswo
ningen.
Het gevolg von dezen toestand is, dat de on-
invorderbarc huur sterk toeneemt. Zij, die nog
zoolang mogelijk hunne verplichting nis huur
der willen nakomen, gaan tot het gedeeltelijk
onderverhuren over, ook al is de inrichting der
woning daartoe minder geschikt. En de bestu
ren der woningbouwvereenigingen zijn hoe
noode ook wel gedwongen om in dien toe
stond tc berusten, omdat zij overtuigd zijn, dot
dit nog het ccnigo middel is voor de huurders
om de te hooge huren te kunnen betalen.
Dot uh een zedelijk en maotschnppelijk oog
punt in een dergelijken toestond niet mag wor
den. berust, spreekt vnn zelf.
Allereerst is echter noodig aanbouw van een
voldoend oantal woningen, waarvan de huur
prijs niet hoogcr znl mogen zijn dan 4 5
per week. Bij de tegenwoordige bouwprijzen is
dit resultaat niet te bereiken zonder steun van
overheidswege, een steun die zich niet tot
10 van de exploitatie-uitgaven zal kunnen
beperken.
Bovendien zal de huur der bestaande wonin
gen in het algemeen belangrijk moeten wor
den verlaagd.
Afschrijving van een gedeelte der bouwkos
ten komt alleszins juist voor.
Mocht echter naar de meening van den mi
nister de tijd voor zoodanige alschrijving nog
niet zijn gekomen, dan zou het gemeentebe
stuur met kracht willen aandringen op een
herziening der bijdrage in dien zin, dat de
huurprijzen kunnen worden bepaald, meer in
overeenstemming met de tegenwoordige waar
de der woningen.
Luchtvaart.
ERNSTIG VLIEGONGELUK.
Vijf dooden.
Londen, 14 Sept. (R.) Vijf menschen zijn
omgel'.omcn, onder wie de bestuurder en de
mcc jr :ien, bij het te pletter vallen van het
postvliegtuig van Manchester naar Londen in
de Londcnsche buitenwijken.
Ons Belang.
Op 2S en 29 Sept. zal te dezer stede het 25
jarig bestaan van de Ver. Ons Belang ieestc-
lijk worden herdacht. Het programma luidt als
volgt:
28 September:
1. voormiddags tusschen 11 en 11.30 v.m aan
komst en ontvangst van alle reünisten aan het
station door Je feestcommissie (elke afdeeling
zal officieel vertegenwoordigd zijn door een
aantal leden, ten hoogste zes, afhankelijk van
de sterkte der afdeeling);
2. optocht naar het vereenigingsgebouw;
0. aanbieding van een huldeblijk door de le
den van „Ons Belang" voor het vereenigings
gebouw met zang van kinderen van leden en
van een zangverecniging;
4. om 2 uur n.ni. bijeenkomst in „Amicitia".
Herdenkingsrede door den algemeenen voorzit
ter. de lieer W. Wijk. oud-lid der Tweede Ka
mer. daarnA receptie, en matiné in den tuin:
5. om 6 uur n.m. gemeenschappelijke feest-,
maaltijd;
6. om S.30 n.m. concert in den a la giorno
verlichten tuin van Amicitia, gevolgd door vuur
werk. terwijl in de zalen verschillende attracties
gegeven zu.'len worden door de afdeeling Amers
foort van „Ons Belang".
20 September:
1. van 911 uur v.m. zal gelegenheid bestaan
tot het bezichtigen van de verschillende gebou
wen en instellingen van ,,0ns Belang" en van
liet vliegkamp te Soéstërbcrg, waartoe bereids
toestemming werd v^ .^.nd, terwijl in den tuin
van het vereenigingsgebouw een strijkconcert
zal worden gegeven.
2. om 1 uur n.m. zal van het stationsplein in
optocht worden gemarcheerd naar Amicitir,
waar door den heer-Dr. P. H. Ritter, journalist
te Utrecht, een rede zal worden uitgesproken.
Voor den aanvang en na afloop zal een kin
derzangkoor zich doen hooren, terwijl na afloop
daarvan door den algemeenen voorzitter de her
denking zal worden gesloten.
Nationale Bedevaart.
Woensdagavond kwamen de pelgrims van de
Nationale Bedevaart, welke in 3 expressetreincn
via Roosendaal vertrokken was, in Lourdes aan.
Onder de bedevaartgangers bevindt zich ook dc
Hoog Ecrw. Heer Deken FoFck.
Finantieel Overzicht.
Na de schokkende berichten van de vorige
week zijn wij in de laatste acht dagen geluk
kig in een kalmer vaarwater geraakt. Wat Ja
pan betreft, blijkt weliswaar ook uit de nadere
berichten, dat dit land door een ernstige ramp
i is getroffen, maar toch zijn de mededeelingen,
voor zoover de vermoedelijke economische ge
volgen der catastrophe betreft, niet meer zoo
ernstig als dc aanvankelijke berichten, zoodat
de hoop mag worden gekoesterd, dat de nadee-
Hge invloed op de wereldmarkt binnen enger
grenzen zal blijven beperkt dan aanvankelijk aan
genomen scheen te moeten worden. Directe ern
stige moeilijkheden in het zakenleven zijn voor
komen, doordien de Japansche regeering voor
het getroffen gebied een moratorium heeft af
gekondigd, voorloopig voor den tijd van vier
weken. De groote banken zetten, ondanks dit
moratorium, hun betalingen, zij het ook aan
vankelijk slechts tot kleine bedragen, voort, het
geen hun wordt vergemakkelijkt door het feit,
dat de schade aan de bankgebouwen minder
ernstig is gebleken dan verwacht was. De ge
bouwen van dc Bank of Japan en van de Yo
kohama Specie Bank, de twee grootste bankin
stellingen van Japan, zijn zelfs zoo goed als
geheel onbeschadigd gebleven en ook de groote
goudvoorraad der circulatiebank is geheel ge
red.
De Japansche assurantie-maatschappijen heb
ben zich bereid verklaard, de geleden schaden
uit te betalen. Waarschijnlijk zullen zij hiertoe
slechts bij machte zijn, als de regeering hier
voor belangrijke voorschotten uit de schatkist
v erleent. Deze zal hiertoe echter wel bereid
worden gevonden, daar het hier natuurlijk een
groot algemeen belang betreft. Uit de schatkist
is reeds een bedrag van 50 millioen Pond Ster
ling beschikbaar gesteld. Vermoedelijk zal het
hierbij wel niet blijven. De Japansche Staats
schuld zal derhalve tengevolge van deze ramp
vermoedelijk een belangrijke vermeerdering on
dergaan. Het land kan dit echter wel dragen,
daar het sinds de oorlogsjaren een aanmerke
lijk bedrag aan sëhuld beeft afgelost, en bo
vendien het Staatsbudget een vermindering be
looft te ondergaan door een besparing op het
Vlootprogram, waartoe Japan zich krachtens de
overeenkomst van Washington bereid heeft ver
klaard. Waarschijnlijk zal dus op dit gebied al
les nog wel in orde komen, behalve natuurlijk
het onherstelbare verlies aan menschenlevens,
dat op zich zelf natuurlijk ernstig genoeg is.
Een andere gebeurtenis, waarmede men zich
in den Iaatsten tijd sterk onledig heeft gehou
den, schijnt eveneens op weg te zijn naar een
bevredigende regeling, n.l. het geschil tusschen
Italië en Griekenland, dat zich aanvankelijk zoo
ernstig liet aanzien, doordien Engeland, dat ge
heime tractaten met Griekenland schijnt te heb
ben, openlijk partij tegen Italië had gekozen.
Italië heeft zich thans, wel een beetje tegen de
algemeene verwachting in, tevreden gesteld ver
klaard door de eischcn van den Gezantenraad,
die trouwens niet heel sterk afweken van die,
welke het zelve aan Griekenland had gesteld.
Men nam aan, dat hiermede de zaak feitelijk
uit de wereld was Het schijnt echter, dat dit
wel eenigszins te optimistisch is geweest en dat
Italië feitelijk de zaak op de lange baan wil
schuiven, doordien het de bezette eilanden eerst
wil ontruimen na de uitspraak van het Inter
nationale Hof van Justitie omtrent de schuld
van Griekenland aan het gebeurde.
Bij den tragen gang van zaken bij dit Insti
tuut kan zulk een uitspraak lang op zich laten
wachten. In dat geval zou Italië derhalve toch
de bezetting kunnen handhaven, en zou de
moeilijkheid slechts zijn verschoven. Of deze
opvatting juist is. en of hieruit weder nieuwe
complicaties zullen voortvloeien, zal nog nader
moeten blijken. Voorloopig heeft het echter een
gunstigen indruk gemaakt, dat Italië zich al
thans in principe bereid heeft verklaard, Korfoe
te ontruimen, nadat Griekenland aan den eisch
\an den Raad van Gezanten zal hebben vol
daan.
Nog in een derde opzicht heeft de afgeloopcn
week eveneens goed nieuws gebracht. Het
schijnt n 1., dat de rechtstrceksche onderhande
lingen tusschen Duitschland en Frankrijk over
een regeling der Ruhrkwestie, zij het ook voor
loopig nog achter de schermen, weder zijn her
vat Het was in den Iaatsten tijd maar al te dui
delijk geworden, dat het lijdelijk verzet niet heel
lang meer zou zijn vol te houden. De Ruhrbe-
volking zelf toont nog niet de minste neiging,
om met de Franschen samen te werken. Wat dit
betreft, is het verzet derhalve nog volkomen on
gebroken. Dc regeering in Berlijn, die het de
bevolking mogelijk heeft gemaakt, met groote
wcrkloosheidsuitkeeringen alle pogingen der
Franschen tot hervatting van het economisch
leven te verijdelen, ziet zich daarentegen niet
langer in staat met deze politiek voort te gaan.
Eigenlijk is zij er geen oogenblik toe in staat
geweest.
Baten in.de schatkist voor het financieren van
het verzet aan de Ruhr waren niet voorhanden
De belastingen dekten slechts een gering ge
deelte van de Staatsuitgaven, zoodat hieruit al
evenmin middelen ter beschikking konden wor
den gesteld. Het invoeren van nieuwe heffin
gen, hetzij in het algemeen voor het sluitend
maken der begrooting, hetzij speciaal voor de
Ruhr, is achterwege gebleven. Men heeft der
halve uitsluitend gebruik gemaakt van de bil-
jettenpers, met (het gevolg, dat de Mark geheel
ineen is gestort. Wij leven zoo snel, dat mis
schien wel een enkel cijfer interessant is, om
dit nog eens nader in het licht te stellen.
Wij herinneren er daarom aan, dat onmid
dellijk voor het begin van de Ruhraclie de Dol
lar te Berlijn 10.0G0 Mark noteerde, dat was
in Februari j l Thans, ruim een. half jaar laterr
is de noteering er 112 millioen Alark. Dat
wil zeggen, dat in niet heel veel meer dan een
half jaar dc Mark gedaald is tot de minder dan
een tienduizendste van zijn toenmalige waarde.
En die daling gaat nog eiken dag voort. Thans
noteert de Mark al niet nicer dan circa twee
Hollandsche centen per millioen. Nog een kleine
sclirede, en een millioen Mark zal niet meer dan
een fractie van een halve cent zijn, dat wil zeg
gen even weinig als de Russische Sovjetroebels,
waarop men zoolang smalend heeft neergezien.
In de kringen van handel en 'nijverheid in
Duitschland heeft men dan ook volledig met dc
Mark gebroken en rekent men nog slechts in
buitenlandsche valuta. In den kleinhandel be
gint deze gewoonte eveneens hoe langer hoe
meer door te dringen. Dit beteekent, dat het
met de Mark op een einde loopt, en dat zij
weldra haar rol in het betalingsverkeer
zal hebben uitgespeeld. De regeering werkt dan
ook plannen uit tot het invoeren van goudmark-
biljelten, waarmede men weder tot een waar
devast ruilmiddel hoopt te komen. Dat zal ech
ter niet mogelijk zijn, zoolang men nog niet
weet, of en op welke wijze het budget in even
wicht zal kunnen worden gebracht en hoe in de
eischen der Entente kan worden voorzien. Ge-
Jukt dit niet, dan zal men van de nieuwe „goud
marken" al evenzeer als van dc oude „papier-
marken" groote ongedekte bedragen moeten
gaan uitgeven cn zou het spel slechts van voren
af aan beginnen.
Het tegenwoordige Kabinet zal in elk geval
in de eerstkomende tijden eeft zware dobber
hebben, niet alleen om dc financiën'te'regelen,
maar ook oyi de politieke partijen en de bevol
king er toe te krijgen, zich neder te leggen bij
de drastische voorwaarden, die ongetwijfeld
van Fransche zijde zullen worden gesteld ten
aanzien van een controle op dc Duitsche Staats
financiën etc. Het is dan ook zeer de vraag, of
Duitschland, dat al krijgt het het Ruhrgebied
weer terug, genoeg economische vrijheid van
beweging zal behouden, om een spoedig herstel
van het economisch leven mogelijk te maken,
waarnaar van zoovele zijden, ook hier te lande,
reikhalzend wordt uitgezien.
Hand aan hand met de verdere daling in de
waarde van het Duitsche geld zijn niet alleen
dc buitenlandsche wisselkoersen, maar ook de
effectenkoersen in Berlijn op fabelachtige wijze
gestegen, omdat men in deze fondsen de dra
gers der „Sachwerte" ziet, welke in dc hoe
langer hoe meer depreciéerende papiermarken
valuta natuurlijk een steeds grooter waarde
verkrijgen. Beschouwde men het enkele weken
geleden als iets heel bijzonders, dat in Berlijn
koersstijgingen van 100.000 percent op een en
kelen dag voorkwamen, spoedig daarna waren
rijzingen van een millioen percent al geen zeld
zaamheid meer. In de afgeloopen week hebben
wij echter toch weer iets nieuws onder de zon
gehad, n.l. koersverheffingen van een milliard
percent, cn zelfs van twee milliard percent, in
een enkelen beursdag. Dit beteekent, intusschen,
in constante valuta omgezet, nog niet zooveel
als op het eerste duizelingwekkende gezicht
lijkt. Een aandeel van 1000 papiermark verte
genwoordigt op het oogenblik nog slechts een
waarde van een duizendste gedeelte van twee
Hollandsche centen Een koers van een millioen
percent geeft aan Duitsche fondsen nog eerst
een waarde van twintig cent, zegge de kapitale
som van twee dubbeltjes. Bij een koers van
een milliard percent wordt de prijs duizend maal
zoo hoog, dat is dus 200 gulden. Er zijn thans
in Duitschland zelfs fondsen, die 3 a 4 milliard
percent noteeren. In Hollandsch geld komt dit
dus uit op 600 a 800, dat wil zeggen 100
a 120 in goudmarken van vóór den oorlog.
Zelfs deze fondsen, die zulk een fabelachtige
rijzing achter den rug hebben, staan dus thans
op zijn best even hoog als vóór den krijg, waar
schijnlijk zelfs nog belangrijk lager. Men be
hoeft dan nauwelijks te vragen, welke ontzet
tende verliezen geleden zijn op minder hoog ge
noteerde effecten. En toch vormen deze alle
tezamen nog het neusje van dc zalm, daar b.v.
de rijzing in dc prijzen van land, huizen, aller
lei handelsartikelen etc. duizenden malen klei
ner is geweest dah die van effecten. Ondanks
de schijnbaar fabelachtige rijzing zijn derhalve
in werkelijkheid ontzaglijke vermogens vernie
tigd. Het is dan ook een bekend feit, dat de
Duitsche middenstand, de renteniers etc. tot
den bedelstaf zijn gebracht en dat alleen kapi-
taalmagnaten als Stinnes e.d die een groot deel
van hun fortuin tijdig naar het buitenland heb
ben weten over te brengen, aan den dans ont
sprongen cn hoe langer hoe rijker zijn gewor
den.
De fondsenbeurs trekt zich van de verdere
daling van de Mark al heel weinig meer aan.
Daarentegen volgt men met belangstelling de
verdere ontwikkeling van den francskoers, aan
gezien deze in zekeren zin als graadmeter van
den stand der Fransch-Duitsche onderhandelin
gen inzake de schadevergoeding wordt be
schouwd. Nadat zoowel de Fransche als de Bel
gische franc in de eerste helft der week een
krachtige verbetering konden boeken, is de
koers later weder eenigszins afgebrokkeld.
Blijkbaar begint men er reeds rekening mede
te houden, dat Duitschland, welke beloften het
onder den drang der omstandigheden ook zal
afleggen, een daadwerkelijke belangrijke beta
ling op rekening der oorlogsschatting zeker on
der de tegenwoordige verhoudingen moeilijker
dan ooit te voren zal kunnen bewerkstelligen,
en dat de Fransche schatkist zich dan ook voor
loopig wel met beloften tevreden zal moeten
stellen, al zullen deze vergezeld moeten zijn van
deugdelijke waarborgen.
De Amstcrdamschc fondsenmarkt, di" in de
eerste helft der week een gunstig v■sloop had
gehad, heeft in aansluiting aan de flauwere wis
selkoersen later een minder geanimeerd aan
zien verkregen. Daarentegen heeft de beurs in
New-York vrijwel tot het laatst toe een vaste
stemming aan den dag geleged Vooral voor in-
dustrieele waarden is de tendenz aldaar gunstig.
Men verwacht in Amerika groote bestellingen
voor den wederopbouw van de verwoeste stre
ken in Japan en verdisconteert deze verwachting
bij voorbaat in de koersen. Ook het einde van
de staking in de anthracietmijnen heett tot de
betere stemming het hare bijgedragen.
In de afgeloopen week heeft te New-Yorlc
een krachtig herstel plaats gevonden op de sui
kermarkt. De termijnnoteermg voor Cuba-sui-
ker is in enkele dagen tijds van 4.52 tot 4.94
dollarcents per lb. verbeterd. Ook op Java is
een opleving van de vraag te constaieeren ge
weest. Op de tweede-hands markt hebben we
der verschillende afdoeningen plaats gevonden
en de V.l.S P. heeft de restant-partijen uit oogst
1923 tot bevredigende prijzen van de hand ge
daan. De verkoop van deze laatste, kleine hoe
veelheden, kan natuurlijk slechts uiterst weinig
invloed hebben op de financieele resultaten van
den geheelen oogst, doch het feit, dat weder
voor het eerst na zulk een langdurige onder
breking transacties tot stand zijn gekomen,
geeft stellig een aanwijzing van een bétere ten
denz op de suikermarkt die het vooruitzicht
opent op een hervatting der vóórverkoopen uit
den nieuwen oogst. Op de Amsterdamsche
beurs hebben cultures, die aanvankelijk scherp
waren opgeloopen, later van winstnemingen te
lijden gehad.
Een krachtig herstel is in schcepvaartaandee-
len ingetreden. Dit houdt verband met een lich
te verbetering, die in den Iaatsten tijd op de
vrachtenmarkt te constateeren is, en welke haar
aanleiding vindt in de verwachting van grootere
vraag naar scheepsruimte voor het vervoer van
materialen etc. voor het herstel van de in Japan
aangerichte verwoestingen.
Hoewel aan het einde der week een reactie
intrad, zijn de koersen toch nog aanmerkelijk
hooger dan acht dagen geleden. De gunstige
stemming voor obligatiën Kon. Hollandsche
Lloyd is, toe te schrijven aan de verwachting,
dat de Octobercoupon zou worden betaald. Een
officieele bevestiging hiervan is echter tot dus
verre niet gepubliceerd.
Petrolcumwaarden konden hun aanvankelijk
behaalde avans niet behouden, mede op berich
ten uit New-York, volgens welke men aldaar
een verdere verlaging in de prijzen van ruwe
olie verwacht. Rubbers waren lusteloos, evenals
tabakken Enkele Industrieele waarden konden
een vrij krachtig herstel boeken, terwijl voorts
Compania Mercantll Argentina ecnige percen
ten stegen, naar het heet omdat de verwachte
lage liquidatie gunstiger zou uitvallen daa ge*
vreesd was.
