PRIJSVERLAGING
UREENS
1
CTSPER POND
VOEDZAAM - HEERLUK - VOQRQEELIfi.
Nieuwe uitgaven,
Officieel Gedenkboek, uitgeg. na
mens de HuldlglngsCoramlssio
1923.
Uitg. v. Holkema en Warendorf,
'Amsterdam.
Het derde etuk van dit prachtwerk bevat
weer tal van belangwekkende artikelen, dit
maal op het gebiod van Kunst en Weten
schap. Do volgende bijdragen zijn in dit deel
opgenomen: Overzicht onzer hodendaagsche
schilderkunst door Just Havelaar; Het mu
ziekleven in Nederland door S. v. Milllgen;
Do Ncdcrlandscho Bouwkunst door Jan
Welch; Geestelijko stroomingen en weten
schappen door H. G. van Wijngaarden; Na
tuurwetenschappen door J. D. v. d. Waals
Jr.; Technische wetenschappen door .T. Nele
mans. Uit deze opsomming blijkt nogmaals
duidelijk, dat dit Gedenkboek een cultuur
geschiedenis. geeft der laatste kwarteeuw,
welke op hooge waarde moet geschat wor
den.
Jennifer Dzjin, door Ethel Furner,
Uitg. A. W. Bruna en Zn.'s Uitg.
Mij. Utrecht.
Jennifer is in de keuze harer familie niet
gelukkig geweest Mama, die voor het huis
houden niet deugt, gaat naar Oxford hare
studies voortzetten en papa, broers en zus
ters gaan op in de journalistiek, ,,'t Is in
onze familie mets ongewoons, om zich aller
lei gekke dingen in het hoofd te halen," al
dus typeert Jennifer haar huisgenooten. Ge
lukkig dat Jennifer's aspiraties ook niot den
inkt weg gaan, want dan zou het scheep
stellig zijn omgeslagen en met man en mi
vergaan. Zij is de zorgzame voor allen, tl
maakt dat het huisgezin intakt blijft Gecu
wonder dan ook, dat Phil haar een echte
Dzjin noemt, een Mohamedaansche engel.
De wel vaak amusante geschiedenis van
dit gezin is door Ethel Turner heerlijk be
schreven, zoodat het een boek is geworden
waarvan niet alleen onze oudere meisjes zul
len genieten.
Boek en Knnst, onder redactie van
Wilhelm Loeb en F. M. Huebner.
Uitg. N. V. Uitg. Mij. Prometheus
'den Haag.
oud-strijders te verzachten, helaas steeds to
vergeefs. Qe oud-strijders van het Ned. Ind.
ieger, de minimaal gepensionneerden, de
mannen die een groot doel van hun leven
den Lande op onberispelijke wijzo hobben
gediend, die altijd gaven alles wat zij beza
ten, hun lichaam, bun kracht, hun energie
zijn thans geworden „eon hongerende hel
denschaar"; die mannen zijn thans met hun
gezinnen overgeleverd aan de liefdadigheid.
Daarvan te getuigen is de bedoeling van dit
boekje dat in zijn soberheid oen brok ellen
de vertolkt waarvan menigeen het bestaan
zelfs niet vermoedt.
Vlootwet of geen Vlootwet, door
Bud. Bossinade Hzn. te Huizum bij
Leeuwarden.
Eén goed geschreven brochure, waarin de
schrijver de vlootpolitiek onzer regeering be
stempelt als eon exempel van militairistische
politiek en als een exempel van een z.g. bui-
tenlandsche politiek, die door geen interna
tionale geest wordt geïnspireerd, maar vijan
dig staat tegenover den geest van verbroede
ring der volkeren.
De Nieuwe Kerk te Delft, mauso
leum van het Huis van Oranje door
H. v. d. Kloot Meijburg.
Uitg. W. L. en J. Brusse's Uitg.
Mij., Rotterdam.
Een beschrijving van de Nieuwe Kerk te
Delft, door den schrijver terecht onder onze
belangrijkste monumenten van Geschiedenis
en Kunst gerangschikt. Verder geeft hij be
langwekkende inzichten omtrent de restau
ratic.
Tal van fraaie kieken verluchten de tekst.
Wat is nu Liefde? door D. Lim
burger.
Uitg. N. V. Gebr. Graauw's Uitg.
Mij., Amsterdam.
Vooraf wordt gezegd, dat dit boek wil aan
geven in hoevorre „liefde" mag worden go-
zocht in het vele, dat „liefde" wordt ge
noemd. Het wil zoo tot de oplossing leiden
van het probleem: Wat is nu liefde? Naar
onze meening is de schrijver daarin niet ge
slaagd. Zijn beschouwingen en voorbeelden
roeren tal van vraagstukken aan, die in het
„liefdeleven" een rol spelen, maar het zijn op
zich zelf staande verhaaltjes, die het onder-
Dat deze factor van niet geringd beteekenis
is. blijkt wel hieruit, fiat te Chicago, op zich
zelf reeds een stapelplaats waar het graan eerst
aankomt, nadat belangrijke kosten zijn gemaakt,
dc noteering van wintertarwe thans beneden
een dollar per bushel Is. Dit Is dus ongeveer
het maximum, dat de Amerikaansche landbou
wer thans voor zijn product maakt. En nu is
het merkwaardigste, dat die prijs overeenkomt
met de no.teeringen van vóór den oorlog, terwijl
het gemiddelde prijsniveau in Amerika zich nog
altijd 60 tot 70 pet. boven het niveau van vóór
den oorlog beweegt. De landbouwer ontvangt
dus veel minder dan andere producenten, maar
moet natuurlijk voor alle grondstoffen en fabri
katen, die hij zelf in zijü bedrijf aanwendt, de
volle prijzen betalen.
Dientengevolge laat een noteering, die vóór
den oorlog een behoorlijke marge bood, thans
over het algemeen niet langer winst.
Dit alles dreigt nog erger te worden, indien,
zooals men verwacht, Rusland weldra weder in
grooter omvang als graanleverancier aan de
markt komt. Immers zal dit noodzakelijkerwijze
tot een achteruitgang moeten leiden in de mono
polistische positie, die de overzeesche landen op
de graanmarkt hebben gekregen, sinds dc uit
schakeling van Rusland als groot-leverancier.
Voor de kosten van het levensonderhoud in
Europa kan dit eventueel een factor ten goede
worden.
Ook voor een herstel van het bedrijfsleven in
Rusland kan een hervatting der Russische graan-
levcringen gunstigè gevolgen hebben, doordien
het land dan de beschikking zal verkrijgen over
valuta's voor het invoeren van goederen uit het
buitenland en van grondstoffen tot herstel van
zijn industriëele productie.
Voor de Amerikaansche landbouwers is het
daarentegen een noodlottig vooruitzicht, dat de
naar verhouding reeds zoo lage prijs van het
graan in de Unie op den duur nog verder dreigt
te dalen. Men heeft reeds van alles bedacht, om
hier aan te ontkomen. Er worden „pools" ge
vormd van landbouwers tot het opkoopen van
graan, een soort van valorisatie dus naar Bra-
ziliaansch voorbeeld.
Dit zal echter slechts voorbijgaand kunnen
helpen, nl. totdat het Russische graan in groo
ter omvang op de wereldmarkt zal verschijnen.
tijd werkt de Trust echter nog met flinke
winst, zoodat de zwakkere stemming alleen
kan worden verklaard door de vrees, dat bij
een verdere bedrijfsinkrimping de marge verlo
ren zou kunnen gaan. Die mogelijkheid bestaat
natuurlijk altijd, maar nergens zoo sterk als in
de Vereenigde Staten, waar hausse en malaise
elkaar in zeer korten tijd kunnen afwisselen.
Aanvankelijk heeft men gevreesd, dat ook het
plotseling overlijden van President Harding nog
belangrijke gevolgen op economisch gebied zou
"kunnen hebben, indien nl. zijn opvolger een an
der program ten aanzien van invoerrechten etc.
zou willen gaan volgen.
Inmiddels is echter gebleken, dat hiervan geen
sprake is, en dat de heer Coolidge geheel de
voetsporen van zijn voorganger wil gaan druk
ken. Echter moet men bedenken, dat reeds in
het volgend jaar in Amerika-nieuwe presidents
verkiezingen zullen plaats vinden, zoodat toch
spoedig weder een periode van onzekerheid zal
gaan intreden, verband houdende met de ver
schillende verkiezingsprogramma's, en de kan
sen, die men aan de verschillende candidaten
zal meenen te mogen toekennen. Het is onder
die omstandigheden te begrijpen, dat ook de
New-Yorksche beurs meer terughoudendheid
aan den dag begint te leggen, hoewel men in
de Unie niet voor zulke moeilijke problemen
staat als in Europa, noch op economisch, noch
op politiek gebied.
Wat dit laatste betreft, was de horizon we
der eenigszins opgeklaard, toen tegen veler ver
wachting in Italië en Griekenland het ten slotte
eens schenen te zullen worden omtrent een aan
staande ontruiming van Korfoe. Hierop zjjn
echter al dadelijk weder verwikkelingen ge
volgd, die den toestand weder minder gunstig
hebben gemaakt.
Daarentegen schijnt 't conflict'tusschen Grie
kenland en Joego-Slavië, ten aanzien van 't
netelige Fiume-vraagstuk op bevredigende wijze
te worden opgelost.
Ook de omwenteling In Spanje geeft aap
leiding tot terughoudendheid, vooral te Parijs,
omdat men het de vraag acht, of aan een mili
taire junta, die een nieuw groot-scheepsch
Marokko-avontuur wil ondernemen, hoewel" het
oude bij de bevolking reeds buitengewoon im
populair was, een langdurig leven kan zijn be
schoren.
Wel zal de Rijksbank gedurende de over
gangsperiode goud-biljetten uitgeven; deze zul
len echter geen wettig betaalmiddel zijn, doch
alleen gebruikt worden voor het disconteeren
van goudwissels van de grootc banken, en wel
op deze wijze, dat de Rijksbank de tegenwaarde
in den vorm van goudbiljetten uitbetaalt en de
goudbiljetten bij betaling der wissels weder in
trekt
De tegenwoordige papiermarken zullen voor
taan* slechts als pasmunt tot een maximum
grens in betaling behoeven te worden aange
nomen. Zij zullen ten opzichte van 't „Sachwert-
geld" aan een koers onderhevig zijn en zullen
te allen tijde hiertegen kunnen worden inge
wisseld.
Indien de plannen ten uitvoer worden ge
bracht, zullen dus in Duitschland drie ver
schillende soorten ruilmiddelen naast elkaar
staan: Ten eerste de goudbiljetten der tegen
woordige Rijksbank (die echter voorloopig niet
het karakter van wettig betaalmiddel zullen heb
ben), de „Sachwertnoten", die dan wel voor
ecu groot deel de tegenwoordige papjermar-
ken zullen gaan vervangen, en ten slotte nog
de tegenwoordige papiermarken, welke echter
alleen nog als pasmunt dienst zullen doen.
Wel een ingewikkeld systeem dus, en, waar
bij het de vraag is, of het aan de inflatie een
eind zal maken.
De Minister van Financiën heeft weliswaar
geraamd, dat hij tot het in evenwicht brengen
der begrooting een milliard Mark zal noodig
hebben, doch het zal nog moeten blijken, of het
inderdaad gelukken zal, liet budget in evenwicht
te brengen.
De tegenwoordige desolate toestand van de
Duitsche valuta toch is juist veroorzaakt, door
dien het nog geen regeering in Duitschland ge
lukt is, de ontvangsten in overeenstemming met
de ontzaglijk gestegen uitgaven te brengen. En
bovendien is het zeer de vraag, of men in het
buitenland aan de nieuwe „Sachwertnoten" de
goudwaarde zal toekenen, nu het lang niet vast
staat, of bij een grootere geldbehoefte van het
Rijk maar met weder tot in het oneindige deze
nieuwe biljetten geproduceerd zullen worden,
waarmede het inflatie-proces opnieuw zou be
ginnen. Dit is nu echter weder een kwestie van
later zorg. De mogelijkheid, dat de tegenwoor-'
dige papiermarken tot een naar verhouding
Onder dezen titel Is het eerste nummer
verschenen van een internationaal maand
schrift voor litteratuur, kunst en theater. In
het voorwoord zegt de redactie: Wij wen-
schen in kort bestek, in verzorgden vorm
en met gevoel voor het gewicht onzer taak
elke maand uit het artistiek gebeuren bin
nen en rondom onze landgrenzen het be
langrijkste naar voren to brengen. Wij wil
len hen, dio in litteratuur, kunst, tooncel
wezenlijke waardeD zoeken, het vinden ge
makkelijker maken door uit den chaos van
publicaties en gebeurtenissen U van wat wij
het meest waardevolle meenen to zijn ter
overdenking voor te zetten."
Een program, dat veel belooft en voor
vrienden van „boek en kunst" dit maand
schrift van hooge waarde kan doen zijn. Dit
eerste nummer maakt een degelijken indruk.
Godonkboek 1898—1923.
Uitg. G. J. v. Amerongen en Co.,
Amersfoort.
Ter herinnering aan het 25-Jarig regee-
ringsjubileum van H. M. de Koningin zendt
de firma van Amcrongeu ons een gedenk
boek dat tevens practisch handboek bedoelt
te zijn voor het huisgezin. Als allo werk
dezer drukkerij ziet ook dit boek er keurig
uit; als drukwerk kan hot zeer £ekcr de
toets der critiek doorstaan. Behalve tal van
fraaie platen bevat het een verjaardagka
lender, een overzicht voor de verzorging van
bloemen en planten, titels en praedicaten,
posttarieven, wenken en raadgevingen voor
het huisgezin en een maaltijd-kalender, voor
eiken dag een ander menu. Vooraf gaat oen
artikel over „Stad en Land in feesttooi" en
een chronologisch overzicht van de geschie
denis der laatsto kwarteeuw.
Bede om hulp, uitg. van hot Ver
bond van Ver. van oud-onderofficie
ren van het Ncd. Ind. leger.
Uitg. N. V. Indonesische drukke
rij Weltevreden.
Bovengenoemd verbond voert strijd voor
gelijkstelling der gagementen en pensioenen
\an dc vóór 1 Jan. 1920 gegageerde en ge-
pensionneerde rnilltairon van het Ned. Indi
sche leger, mot die van op of na 1 Jan. 1920
geponsionneorde militairen. Het hooft verzoe
ken en smeekbeden geregend om het lot dor
werp in kwestie vaak zeer oppervlakkig be
lichten.
Letterkundige beteekenis, waarop het trou
wens geen aanspraak maakt, heeft het boek
in geen enkel opzicht.
Finantieel Overzicht.
Onder de vele factoren van onzekerheid, die
In den laatsten tijd hun invloed op dc fondsen-
markt doen gevoelen, en die er toe bijdragen,
dat de effectenkoersen eerder een dalende rich
ting vertoonen, behooren naast de politieke ver
wikkelingen wel in de eerste plaats de vraagt-
6tukken aangaande den vermoedelijken verderen
prijsloop. Wat de Vereenigde Staten betreft,
heeft meii daarbij voornamelijk het oog gericht
op de landbouwproducten, meer speciaal op den
tarweprijs.
Het opmerkelijke feit doet zich n. 1. voor,
dat er een groot onderscheid bestaat in de prijs
beweging van het graan eener- en van de in
dustriëele producten anderzijds. Over de ge-
heele linie is natuurlijk in de beide laatste jaren
een belangrijke daling ingetreden, al heeft die
In de Vereenigde Staten in verband met den
nieuwen opbloei daar te lande sindsdien weder
plaats gemaakt voor een gedeeltelijk her
stel. Voor graan is de daling echter veel ster
ker geweest dan voor fabrikaten, en in het loo
iende jaar heeft tegenover de verbetering in
prijzen der industriëele voortbrengselen een
teruggang in de graanprijzen gestaan.
Van welk een grooten omvang deze Is, kan
wel het best blijken uit enkele cijfers, die het
verlorp vap de graanmarkt te New-York aan
geven.
Half April noteerde wintertarwe èr nog 143
cents per bushel. Op 21 Augustus was dc no
teering teruggegaan tot 116 cents. Sindsdien is
zelfs nog een verdere achteruitgang ingetreden
Op het oogenblik Is de noteering 113 tot 115
cents, en het ziet er uit, alsof dc prijs nog ver
der zal dalen, nu weldra in toenemende mate
het product uit den nieuwen oogst aan de markt
zal komen.
Men dient hierbij wel in het oog te houden,
dat de Amerikaansche landbouwer zelfs bij lan
ge na niet de bovengenoemde prijzen ontvangt
Immers zijn hierin nog de hooge transportkos
ten van dc binnenlandsche landbouwcentra naar
dc afscheephavens inbegrepen, alsmede de win
sten van den tusschenhandel.
Het is dus een gevaarlijke onderneming. Dit
ziet men ook in de Unie zelf wel in, zoodat het
animo voor zulke „pools" in sommige streken
niet al te groot is.
De landbouwers trachten voorts invloed uit te
oefenen op het Congres en op de bankwereld,
ter verkrijging van voorschotten voor het finan
cieren van den graanoogst. Ook dit kan slechts
tijdelijke opluchting geven. Het is dan ook de
vraag, of aan den nieuwen opbloei in de Unie
niet door een nieuwe landbouwcrisis tenslotte
een einde zal worden gemaakt.
De vrees, dat het zoo zal loopen. leidt in de
Vereenigd Staten tot terughoudendheid op de
effectenbeurs. Ook in de afgcloopen week is dit
weder het geval geweest, ondanks het feit, dat
het vervoer op de spoorwegen nog altijd record
cijfers aantoont.
Bij de beoordeeling van die cijfers moet men
overigens voorzichtig zijn, omdat men, nu het
graanvervoer is begonnen', als buitenstaander
niet meer kan uitmaken, in hoever men bij dit
vervoer te doen heeft met industriëele produc
ten dan wel met graan. De spoorwegen publicee-
ren daarover geen gedetailleerde cijfers. Zoo
veel staat echter wel vast, dat het spoorweg
bedrijf zelf na de beproevingen der laatste
jaren weder loonend is geworden. Voor spoor
wegwaarden is de stemming in Wallstrcet dan
ook meerendeels vast gebleven.
Daarentegen is de tendenz voor industriëele
waarden zeer uiteenloopend, al naar gelang van
de berichten uit de desbetreffende industriëele
centra.
Staalwaarden ondervinden den ongunstigen
invloed van de voortdurende vermindering in
dc openstaande orders der Steel Corporation
iRechtcr" Gary, de eeuwig optimistische voor
zitter der Trust, heeft dezer dagen verklaard,
dat men aan die vermindering geen beteekenis
behoeft te hechten, omdat de voorafgegane
sterke uitbreiding der orders in het licht moet
worden beschouwd van de exceptioneele bedrij
vigheid, die eenigen tijd in de Unie heeft ge-
heerscht. Dat verandert dan toch niets aan het
feit, dat een vermindering der bedrijvigheid is
ingetreden, terwijl de onkosten zijn gestegen
door het invoeren van den tienurigen werkdag
in de staalnijverhcid, inplaats van den tot nu
toe geldenden twaalf-urendag.
Ondanks dc inkrimping van den jongsten
Ten slotte blijft dan natuurlijk nog de Roer
kwestie over, die reeds zoo lang den gang van
zaken op politiek cn economisch gebied in
Europa bcheerscht. Het schijnt wel, dat het
passieve verzet van Duitschland ten einde loopt,
nu er wegens de totale ineenstorting van de
Mark geen geld meer is, om de bevolking in
het Roergebied te blijven onderhouden.
De vraag blijft dan echter bestaan, of nu
inderdaad een vreedzame regeling is te ver
wachten, dan wel of het in Duitschland tot een
uitbarsting zal komen. Waarschijnlijk zullen
reeds de eerstvolgende weken hierop een af
doend antwoord geven, aangezien de tegen
woordige toestand, waarin men feitelijk niet
meer over een behoorlijk ruilmiddel beschikt, en
waarin de bevolking niet in staat is, voor den
komenden winter aardappelen, kolen, etc. op te
doen, stellig niet gedurende een cenigzins langen
tijd zal kunnen voortduren.
Nu de Mark haar rol geheel blijkt te hebben
uitgespeeld, tracht de Duitsche regeering op een
andere wijze in de behoefte aan ruilmiddelen
te voorzien.
Een gecompliceerd systeem is uitgedacht,
ten einde aan de thans in omloop zijnde
Marken niet alle waarde te ontnemen, cn toch
een nieuwe waardevaste munt hiernevens te
stellen.
Deze nieuwe munt zal worden uitgegeven
door een speciaal voor dit doel op te richten
bankinstelling. Zij zal gedekt worden door goud-
obligatien, welke op hun beurt verkregen zullen
worden uit een vermogensheffing van handel en
industrie.
Deze vermogensafgifte zal 5 procent bedra
gen. Met het op deze wijze te creëeren z. g.
,Sachwert"-geld zullen dan de financiëele be
hoeften van het Duitsche Rijk gedekt worden,
zoolang hierin nog niet door belastingen en
leeningen kan worden voorzien. Inmiddels zal
de regeering een systeem tot het in evenwicht
brengen der begrooting uitwerken.
Is men eenmaal zoo ver, dan zal de nieuwe
bankinstelling verdwijnen, en de tegenwoordige
Rijksbank zal weder de eenigc circulatie-bank in
Duitschland worden. Tot zoolang wordt de
Rijksbank van haar verplichting tot het discon
teeren van schatkistbiljetten en het uitgeven van
bankpapier bevrijd.
hoogere waarde dan de thans geldende In de
nieuwe „Sachwertnoten" zullen kunnen worden
ingewisseld, heeft tot een stijging in den koers
der papiermarken geleid. Nadat deze reeds tot
ruim een halve cent per millioen waren terug
gegaan, is een „herstel" ingetreden tot bijna 2
cent per millioen. Ook Fransche en Belgische
francs konden krachtig verbeteren, in verband
met de steeds grooter wordende waarschijnlijk
heid van een algeheele capitulatie van Duitsch
land, en de berichten betreffende een verbete-
ring in de verstandhouding tusschen Frankrijk
en Engeland.
Op de fondsenbeurs heeft de verbetering der
wisselkoersen een gunstigen invloed uitgeoefend.
Wel is de handel tot het laatst toe van beperk
ten omvang gebleven, maar in de laatste dagen
der week is de stemming vaster, geworden.
De publicatie der Millioenen-Nota heeft
slechts eenigen invloed uitgeoefend op den koers
van staatsfondsen, die aan den fiauwen kant
waren.
Over het algemeen trok men zich echter van
de ongunstige cijfers weinig aan, nu de regee
ring blijk geeft, krachtig naar bezuiniging te
willen streven. De budget-cijfers bewijzen wel,
hoe noodig dit is. De regeering raamt op den
gewonen dienst een tekort van f 116 millioen,
en meent dat dit door onvermijdelijke stijging
van sommige uitgaven en een te verwachten
verdere daling der inkomsten nog verder zal
stijgen tot f 140 millioen, wel te verstaan al
leen op den gewonen dienst. Zij wil hiervan
f 50 millioen dekken door reorganisatie der
staatsdiensten, f 30 millioen door nieuwe in
directe belastingen, ca. f 35 millioen door ver
laging der salarissen en de rest door een even-
tueele reorganisatie der sociale verzekering, wat
echter alles een werk zal 2ijn van langen adem,
zoodat dc regeering zelfs in het gunstigste ge
val eerst in 1925 een sluitend budget verwacht.
Dc afzonderlijke afdeelingen der Amster-
damsche beurs geven geen aanleiding tot een
speciale bespreking. Wij volstaan derhalve met
onderstaande koerslljst, waaruit het verloop der
beurs genoegzaam blijkt.
Culturen ondervonden den gunstigen invloed
van een stijging op de suikermarkt in New-
York, terwijl de rijzing in petroleumwaarden
werd tegengehouden door een daling in de nö-
teerirg van het ruwe product in de Ver. Staten.
