AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONKENENTSPRtJS f5 ™°r Araerv
PROS DER ADVERTEHTIEN
,DE EEMLANDER"
EERSTE BLAD.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
22e Jaargang No. 88
toon f. 2.10, Idem tranco
per post f 3.per week (met gratis verzekering
togen oapeïukken) f 0.17* afzonderlijke nummers
f 0.05.
Vrijdag 12 October 1923
DIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF. ARNHEMSC8„UeR^RTWAL 2 A.
POSTREKENING N®. 47910. TEL INT 513.
van 1 —4 tegsls f
nn« J met Inbegrip van ten
bewijsnummer, elke regel meer f 0.25. dienstaanb^
dingen en Ucldadigheids-adveitentiên voor de helft
der prijs. Voor bandel en bedrijf bestaan zeer
voordcclige bepalingen voor het adverlecrcn. Eene
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
DUITSCHLAND.
PAR. I EN 2 DER MACHTIGINGSWET
DOOR DEN RIJKSDAG AANGENOMEN.
Berlijn, 11 Oct. (W. B.) De Rijksdag
heeft paragraaf I der machtigingswet niet
25395 stemmen en één b'anco aangenomen
paragraaf 2 werd zonder hoofdelijke stemming
aongenomen. De Duitsch-nationalen verlieten
daarop als één man de zaal. Op vcorstcl van
Marx (Centrum) werd dc stemming over de
gchec'.c wet tot Zaterdag verdaagd.
Dc behandeling in den rijksdag.
Uit Berlijn wordt aan het Hbld. d.d. gisteren
uit den rijksdag gecld
Onmiddellijk nadat bekend werd met welk
doel Etresemann den rijkspresident had opge
zocht, verlieten dc socialisten de zaal en trok
ken zich in een fractievergadering terug. Dc
coalitiepartijen verwachten in den loop van den
middag nog een groot aantal fractie-lcdcn von
buiten en men zegl algemece, dot de coalitie
wil trachten de stemming over de machtigings
wet zoolang uit te stellen, tot het ontbrekende
aantal fractieleden zal zijn aangekomen.
Indien de machtigingswet toch nog de ver-
efschtc meerderheid van twee derden mccht
krijgen, zullen waarschijnlijk hedenavond en
morgenochtend de eerste noodverordeningen der
dan met dictatoriale macht bekleede rijksregee-
ring worden gepubliceerd, want deze verorde
ningen liggen geheel gereed en wachten slechts
op de machtiging van dc rijksregeering door
den Rijksdag.
De eerste noodverordeningen zullen betrek
king hebben op: lo. het goedkooper maken van
het brood; 2o. vermindering der duurte door
voorschriften omtrent dc prijsbepaling der
kartells en syndicaten.
3. Financieel-politieke verordeningen, betrek- j gezant in Weenen zal deelnemen, heeft ten
"king hebbend op de oprichting van de valuta- doel met den leidenden staatsman van het na-
bank en valutahervorming. Stopzetting van de I burige cn stamverwante land van gedachten te
bankbiljettenpers, beperking van den invoer cn j wisselen over den algemecnen politiekcn
Berlijn, 11 Oct (W.-B.) Wegens de
voortdurende sterke stijging van de prijzen der
levensmiddelen hccrscht onder de koopers zoo n
opwinding, dot verschillende handelaren, be
ducht voor plundering, hun winkels gesloten
hebben.
Hamborn, 11 Oct. (B. T. A.). Bij een
bctooging van werkloozen voor het raadhuis
ging de politie met dc blanke sabel op de be-
toogers in, van wie er vijf licht gewond werden.
Te Essen en Dusscldorp hadden eveneens
werkloozen-betoogingcn plaats
De broodprijs.'
Berlijn, 11 Oct. (W.-B.). Van morgen af
kost een brood buiten dc distributie 250 mil-
lioen mark.
De verhouding tusschen democraten cn
communisten.
B e r ij n, 11 Oct. (W. B.) Noor dc Vossi-
sche Zeitung meldt, hebben te Homburg de de
mocraten in verband met de aankondiging van
d» socialistische toenadering tot de communis
ten aan het bestuur der soc.-dem. partij te Ham
burg een brief gezonden, waarin zij een dui
delijk antwoord cischen op dc vraag, of de
soc.-dem. de tot dusver bestaande regeerings-
coalitie wenschcn te handhaven en er de nadruk
op wordt gelegd, dot een coalitie met de com
munisten voor de democraten onduldbaar zou
zijn, daar hierdoor het crediet van Hamburg
geheel en al zou worden ondermijnd.
Dc voorgenomen entmeeting tusschen cn
Seipel.
Berlijn, 11 Oct (W.B.) De rijkskanselier
begeeft zich Zaterdagavond met den staatsse
cretaris van het ministerie van buitcnlandsche
zaken en den staatssecretaris der rijkskansela
rij naar Bregcnz, om daar Zondag den Oosten-
rijkschen bondskanselier Seipel te ontmoeten.
Laatstgenoemde zal waarschijnlijk vergezeld
zijn door den vice-kanselier Frank en den
Oostenrijkschen gezant te Berlijn Riedel. De
samenkomst, die een beantwoording vormt van
een vroeger bezoek van Seipel aan de Duitschc
iinanciecl-politieke verordeningen zullen de ver
ordeningen van den „Deviscnkommissar" dr.
Fellinger worden gepubliceerd.
De „Dcvisenkommissnr" heeft deze vcrordc-
spreken, die men met een snelle en gelukkige
regeling der financ:eele en economische ver
houdingen in Oos'.enrifk heeft opgedaan.
We enen, II Oct. (B.) Wegens de gebeur-
ningen reeds geheel gereed, doch deze zijn tot tenisscn in den Rijksdag heeft de Duitschc rc-
dusver nog niet gepubliceerd, daar naar zijn|gecring voorgesteld de ontmoeting te Brzgenz
meening een niets ontziende toepassing der in
beslagneming van buitenlandsch geld niet ge
rechtvaardigd zou zijn, zoolang men den eigc-
tot een nader te bepalen daium uit te steilcn.
BELGÏE.
naars daarvan geen aannemelijker schadever
goeding ken aanbieden dan de papieren mar
ken.
Dc invoering van een nieuw waardevast be
taalmiddel zou dezen hinderpaal uit den weg
ruimen. De regeering s($et op het standpunt,
dat indien Amerikaansch kapitaal, dat vertijou-
wen heeft, aan de valutabank deelneemt, het dan werd licht gewond,
ook de plicht van de Duitsche bezitters van
buitcnlandsche waarden is, door het afgeven van
deze waarden de bank mede te financieren.
Verdaging tot Zaterdag.
Dc leider van het Centrum, dc afgevaardigde
Marx, stelde voor de zitting tot Zaterdag te
verdagen. De Deutschvölkischc afgevaardigde
Von Gröfe liet zich op hoorende wijze uit over
■den rijkskanselier, die, zooals hij ze-de, met de
ontbinding van den Rijksdag had gedreigd en
thans toch nog eens een uitweg zocht.
Rijkskanselier Stresemann antwoorddef dsi
hij tot dusver nog in het geheel niet he: woord
had gevoerd en dus ook niet niet de ontbin
ding van den Rijksdag had gedreigd; wel ech
ter v.'ns hi; het me* den rijkspicsident eens
ever wat ci, in geval de wet mocht worden
verworpen; moet geschieden
Het Huis besloot don oo met groote meer
derheid van stemmen Je zitting tot Zaterdag
middag 1 uur te verdagiv
Voorbereidingen vcor dc uit
voering ervan.
B e r 1 ij n, 12 Oct (V. D.) Dc Duitsche
regeering heeft reeds de voorbereidende maat
regelen genomen, tot de uitvoering van de be
palingen der machtigingswet. Rijkskanselier
Stresemann is van meening dat hij deze maat
regelen niet langer kon uitstellen.
Maatregelen in Saksen.
Voor den Saksischen landdag zijnbijzon
dere politie-maatregelen genomen, daar het
mogelijk is, dat er aanslagen tegen de regee
ring en den landdag gedaan zullen worden.
DE BEZETTING VAN HET ROERGEBIED.
HEVIGE ONTPLOFFING TE ANTWERPEN.
Antwerpen, II Oct. (5. T. A.) Er had
een hevige 'ontploffing plaats in een winkel,
waarvan het sousterrain scheikundige produc
ten bevatte. Alle naburige huizen werden be
schadigd. De oorzaak is onbekend. Een man
De werkhervatting.
Mainz, 11 Oft (W. B.) De Duitschc
ambtenaren van de post hebben het werk her
vat. De brieven, vcor Mainz bestemd, kunnen
zoodoende weer rechtstreeks naar die plaats
gezonden worden.
FRANKRIJK.
DE INTERNATIONALE PERSUNIE.
P a r i j s, II Oct. (B. T. A.) Dc Internatio
nale Unie van persvereenigingen heeft haar bij
eenkomst gesloten; er waren twintig landen ver
tegenwoordigd. Met 14 tegen drie stemmen werd
een voorstel aangenomen, waarin gezegd wordt,
dat- de Internationale Unje van nu af gerecon
strueerd is cn alle oude leden omvat, die in dc
Unie vertegenwoordigd waren, waarbij gevoegd
zijn de verecnigingen uit landen, die sedert den
oorlog van 1914 zijn ontstaan, welker afgevaar
digden tegenwoordig waren of die hun instem
ming betuigen met de vergadering.
(Naar aanleiding van dit bericht kan worden
opgemerkt, dot de Nederlondsche Journalisten
kring besloten heeft eerst dan opnieuw tot dc
Unie toe te treden, wanneer alle landen zonder
uitzondering worden toegelaten. Een minderheid
in den N. J. K. wenschte in elk geval toe te
treden oiq dan in de Unie voor toelating van
alle landen op te komen).
De douanegrens met Zwitserland.
P a r ij s, II Oct. (B. T. A.) Het Journol
Officiel (Staatsblad) za! morgen een besluit pu-
bliceeren, waarbij de douanegrens tusschen
Frankrijk cn Zwitserland van 10 November af
wordt gevormd door de territoriale grens.
ENGELAND.
DE RIJKSCONFERENTIE.
Dc kwestie der voorkeurrechten.
Londen, II Oct. (N. T. A. Draadloos.)
Bij de beraadslagingen op de economische
èonfrentie over de rijksvoorkeur in openbare
contracten vestigde Neville Chamberlain, kan
selier van do schatkist, dc aandacht op de cir
culaire van dc schatkist van 1919, waarin de
regeering den wensch te kennen geeft, dat in
I regeerings-contructen werkelijk voorkeur zou
worden betracht cn verklaarde hij, dat een on-
Dc hervatting der hcrstcllcvc- derzoek had aangetoond, dot de pogingen von
maatschappijen van openbaar nut en zij is van
plan dezelfde politiek toe te passen met betrek
king tot de dominions en de koloniën. De re
geering geeft reeds tot een aanzienlijk bedrog
financieelen steun aan de landverhuizing in het
rijk. -
Hij vroeg, of het niet mogelijk zou zijn voor
Nieuw-Zeeland om meer vaart te zetten achter
de plannen voor het verwekken van electriciteit
door waterkracht cn voor Australië om de uit
voering der plannen voor uitbreiding van het
spoorwegnet te bespoedigen.
De fin'ancieele voorschotten, door Engeland
gedaan, zouden terugbetaald moeten worden,
wanneer zulks gelegen komt.
De politiek van de tegenwoordige regeering
bestaat in het verhaasten van een dergelijke
ontwikkeling. Iedereen had erom geroepen cn
de regeering is besloten te helpen op alle mo
gelijke wijzen.
Londen, 11 Oct. (R.J Sir Donald Maclean
heeft de liberale campagne legen de rijksvoor-
keui geopend met een rede in Perth (Schot
land) waarin hij de rijksvoorkcur, ontwikkeld
op de rijkscorfercntie, den vermomden ouden
vijand, protectie, noemde. De liberale bladen
zetten de campagne tegen de regeeringsvoor-
stellen, die ten allen kant de kampioenen voor
vrijhandel in actie brengen, voort.
Discussies over den Volkenbond.
Londen, II Oct (R.) De rijksconferentie
hervatte haar zitting vanmorgen onder voor
zitterschap von Balduin, die het antwoord van
Japan voorlas op dc sjmphatiebetuiging der
conferentie naar aanleiding van de aardbeving.
Gurzon deed mededecling over de politieke ge-
geurtenisscn in verband niet de moerden bij
Janina, Robert Cecil gaf vervolgens een over
zicht van den arbeid von den Volkenbond.
Draadloos wordt d'.d. gisteren* uit Londen
gemeld
Aan het debat, dat op de rede ven Cecil
volgde, werd deelgenomen door alle premiers
der dominions evenals door Sir Lomer Gouin
en prof. Mi Ncill, die de afgevaardigden on-
I derscheiden;ijk van Conada cn den Icrschsn
Vrijstaat waren ter jongste zitting van de
j Assemblee van den Volkenbond. Ook lord Poel,
de minister voor Indië, nam aan het debat deel.
De algcmccne strekking der beraadslagingen
v.as de uiting von den krachtigsten wensch van
de zijde van elk der legéeringcn, ter rijkscon
ferentie ve. tegenwoordigd. om den meest vol-
I ledigen steun te verkenen aan den Volkenbond,
j Een verslag ven het verhandelde zal vermoe-
j de'.ijk vóór het eind der week worden gepu
bliceerd.
I In het antwoord der Japanschc regeering
verklaarde de Jopunsché premier, dat de be
tuiging van hartelijke .g?voe'.ens, zoo spoedig
ontvangen von de vooraanstaande staatslieden
van het Biitschc rijk, den ouden en nimmer
falenden bondgenoot van Japan, dc Japsnsche
natie in haar grooie leed diep had getroffen en
haar aanmoediging en zekerheid zou geven bij
het ter hond nemen van de 'gcmcldigc taak van
den wederopbouw.
ingen.
Dusseldorp, 11 Oct. (B. T. A.)
Dc
geallieerde missie ontvangt eiken dag nieuwe
voorstellen tot het hervatten van de leveringen
voor het herstel
DE ECONOMISCHE CRISIS.
Duurterelletjes.
Keulen, II Oct. (W.-B.). In den loep von
den. middag hadden in verschijlcnde deelen der
binnenstad samenscholingen plaats, In sommige
straten werden wagens met levensmiddelen ge
plunderd. Dc politie dreef de samenscholingen
uiteen, evenals een troep wei kloozen op dc Heu-
markt. In de binnenstad meest de politie vun
^de wapens gebruik maken, daar zij met stukken
cokes bestookt werd. Het personeel, belast met
de stedelijke „Notstondsarbeiten", legde van
middag het werk neer en, trok de stad in.
Op het oog-enblik is het nog rustig, doch uit
de Severinstrasse worden w&er goote samen
scholingen gemeld. Er moeten vanmiddag reeds
plunderingen hebben plaats gehad.
E1 berf e 1 d1 T Oct. (W.-B.). Ook hier
hadden in verschillende wijken oploopjes plaats.
De orde is echter tot vanavond nog nergens
verstoord. Dc politie is op alles voorbereid.
de departementen om het besluit van de regee.
uit te voeren een bevredigend resultaat
luidden gehad. Het luchtvaarlministerie had
verleden jaar in het geheel geen artikelen uit
het buitenland aangeschaft. De marine had met
uitzondering van olie als stookmiddcl slechts
een percent van haar totale uitgaven in vreem
de landen gedaan. Het ministerie van oorlog
heeft alleen voedingsmiddelen in het buiten
land gekocht, waar het onmogelijk was om de
vereischte hoeveelheden in de gewenschte hoe
danigheid of bijtijds of in voldoende hoeveel
heid te verkrijgen. Bij de posterijen waren bij
behooffo aan andere metalen dan ijzer dc aan
schaffing van Engelsche en koloniale metalen
voorgeschreven. Deze belangrijke verklaring
werd met warmte begroet door de afgevaardig
den vun de dominions.
Sir Philip LJoyd Greame legde eveneens een
vei klaring af, toen de kwestie van coöperatie bij
financieelen steun voor de ontwikkeling von het
rijk op du conferentie ter sprake kwam. Lloyd
Greame deed uitkomen, dat het van vitaal be
lang was om met een plan voor die ontwikke
ling haast te maken. De Engelsche regeering
stelt een politiek voor, waarbij financicclc steun
verleend ivordt aan plaatselijke autoriteiten cn
DE KWESTIE VAN TANGER.
Londcci; II Oct. (N.T.A. Draadloos.) Het
bericht van gisteren, dat de Frorschc, Spaon-
schc cn Engelsche deskundigen het eens ge
worden zijn, ever een formule als grondslag
voor de beraadslagingen ven het Tangsr-vraag-
stuk door de gevolmachtigden der respectieve
regeeringen wordt door de Times beschouwd
als een opmerkelijke goede stop voorwaarts
voor het vinden van een oplossing in deze
verontrustende kwestie.
Hef b'iud merkte op, dat algehcelc vrijheid
aan de betrokken regecrir.gen gelaten wordt
ten aanzien van de pun-.cn, die zij wenschep. te
berde tc brengen op de komende conferentie,
maar voegt eraan toe, dat er thans ten minste
een redelijke kar.s bestaat, dat de welvaart van
deze belangrijke plaats niet langer zal worden
belemmerd door tweedracht en door de onzc-
keihc'd omtrent haar iot. De drie deskundigen,
belast met het vinden van een grondslag voor
de regeling, zijn bezield geweest met een g'ccst
van toenadering en grcctc dank is men hun
verschuldigd. Er zullen nog wel netelige kwes
ties te regelen zijn, wanneer de vcllecigc con
ferentie bijeenkomt, maar indien dezelfde wel
willendheid cn volharding als bij de voorloo-
pige bernedslagingcn aan den dag gelegd wor
den, zal eennieuw en voorspoedig tijdperk
voor deze kleine, maar belangrijke streek van
Afrika in dc toekomst zijn weggelegd.
GENERAAL HARINGTON IN ENGELAND
TERUGGEKEERD.
Londen, II Oct. (N. T. A. Draadloos.).
De bcvclvocidei der geallieerde bezettingstroe
pen in het nabije Oosten, generaal sir Charles
Harington, is op schitterende wijze verwel
komd, teen hij hedenmorgen aan boord van de
Arabic to Southampton aankwam 200 officie
ren en 1800 manschoppen van de Coldstream
en Grcnodicr gardcregimenten kwamen even
eens met do Arabic mede. Nadat de troepen
.waren ontscheept, werd een carré gevormd en
een brief van vprwelkoming van koning George
voorgelezen. Harington verklaarde bij het non
wal stappen, dat het juist een joar geleden
was, dat hij de overeenkomst van Moedenia on-
derteekende, die de eerste stap was geweest
naar den vrede, die thans met Turkije is ge
sloten. Met genoegen sprak hij voorts over het
üfscheid, dat de Turken de Engelsche troepen
hadden bereid, terwijl hij verder nog zeide zijn
beide collega's in het nabije Oosten, den Fran-
schen genereaal Charpy en den Ilaliaonschcn
generaal Mombelli, nooit dankbaor genoeg te
kunnen zijn voor hun medewerking. Hun loyau-
tc-it cn oprechte vriendschap, aldus Harington,
zal ik mij steeds herinneren en het is tevens
een reden von gi ooto tevredenheid, dat al het
werk door de drie hoogc commissarissen, de
drie generaals en de drie admiraals kon wor
den uitgevoerd, zonder dat er ooit een onaan
genaam woord is gevallen. In antwoord op
een welkomstgroet van den burgemeester van
Southampton zeide Harington
Wij hebben Turkije verloten, terwijl"de vlag
van Engeland er een prestige geniet, grooter
don ooit tevoren. In de laatste paar weken heb
ik een schouwspel gezien, dat ik onmogelijk
geloofde n.l. hoe 20.000 soldaten in vol
maakte ordo zonder een enkel ongeval zijn in
gescheept. In de ernstige dagen voor het tee
kenen der overeenkomst van Moedania hebben
wij vela hachelijke oogenblikken beleefd en het
resultaat dat bereikt werd, is alleen mogelijk
gemankt door de schitterende versterkingen, die
op bevel der regeering met'spoed naar ons
zijn uitgezonden. Harington besloot zijn rede
met deze woorden „Ik heb hoop op de toe
komst van Turkije en ik hoop, dat de oude be
trekkingen, die wij hebben hersfeld en het pres
tige, dat wij genoten bij ons vertrek, een blij
vende en goede factor zal zijn voor de belan
gen van Engeland Ik vertrouw verder, dat dc
graven van allen, die wij in Turkschen grond
hebben achtergelaten, geëerbiedigd zullen wor
den".
SPANJE.
DE MOORDENAARS VAN DATO.
De daders ter dood veroordeeld.
Madrid, II Oct. (B. T. A.) Mateo en Ni-
colau, de twee moordenaars van Dato, zijn ter
dood veroordeeld; de andere beschuldigden zijn
in vrijheid gesteld.
ITALÏE.
Dc moord op dc Italiusnschc grensbepalings-
missie.
Rome, II Oct. (B. T. A.) Op voorstel van
Mussolinie heeft de ministerraad besloten als
buitengewone schadeloosstelling 2 millicen lire
beschikbaar te stellen voor de nabestaanden
van de slachtoffert van den moord te Janina.
CHINA.
DE NIEUWE PRESIDENT.
Peking, II Oct. (R.) President Tsao Koen
1 verklaarde gisteren in zijn intreerede dat aan-
dacht zou geschonken worden aon het onder
wijs. Hij hoopte het land te vereenigen door
mannen van verschiiler.de gaven tezamen te
brengen. Het lor.d moest zijn verdragsplichten
nakomen cn de buitcnlandsche schulden rege
len.
VEREENIGDE STATEN.
DE STRIJD TEGEN DE KU KLUX KLAN.
De toestand in Oklahoma.
Oklahoma City, 12 Oct. (V. D.) De
laatste phase van den strijd tusschen de wet
gevende en de uitvoerende mocht van den Staat
is Donderdag begonnen met de bijeenkomst
van de Wetgevende Vergadering in buitenge
wone zitting, welke, naar gezegd wordt, zal ein
digen met het in staat van beschuldiging stel
len van gouverneur Walton. In een rede, bij de
opening van de zitting door den gouverneur
gehouden, zeide hij, dat de opperste regeering
van Ku Klux Klan de grondvesten van den
staat ondermijnt en dat het tegenwoordige con
flict werd uitgestreden tusschen zichtbare cn
onzichtbare regeeringen.
Oklahoma City, 12 Oct. (V D.) De
staat van beleg, welke sinds 15 September was
afgekondigd, is heden door gouverneur Wal
ton opgeheven
BOTSING TUSSCHEN MOTOR-OMNIBUS
EN TREIN.
Zeven dooden.
Uit New-York d.d. hedenEen motor-omni
bus, die vol zat met schoolkinderen, kwam he
den nabij Williamsfort in Pennsylvania in bit-
sïrig met een trein. Zeven personen werden ge
dood en verscheidene gewond.
ZUID-AMEP.IKA.
Zuid-Amerika
Lezingen van Einstein tc Montevideo.
Reuter seint uit Montevideo, dat prof. Ein
stein is uitgenoodigd aan de universiteit aldaar
lezingen te hojden over de relativiteitstheorie.
Kameroverzicht.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Donderdag 11 Or4'••her.
Gccpend te 1.5 uur.
Voorzitter Mr. D. A. P. N. Kooien.
intcrpellatie-Troelslro.
Aan de ord? is de interpellatie van den heer
j Troelstra, betreffende de oorzaak en de oplos
sing der crisis, mede in verband niet den finan
cieelen toedfund van Nederland en Neder-
lnndsch-Indië.
Dc heer Troelstra (S. D. A. P.) zegt, dat
i deze interpellatie overbodig had moeten zijn.
Zij ware het geweest indien de Regeering haar
plicht tcgcivcvcr de Vol ld sv er leg en v.-oo rd'i gi ng
had vervuld en uit eigen beweging licht had
verstrekt over aard, verloop en oplossing der
crisis von Juli j.l.
Dat zij dit niet heeft godaanp getuigt niet van
bijzondere waardeering tegenover het parlement.
De afstand tusschen de Regeering cn het volk
is thans zoo groot als nimmer het geval is. ge
weest. De actie tegen de Vlootwet wischt de
grenzen der politieke partijen uit. De Katho
lieke partij ondervindt daarvan de naweeën. De
S. D. A. P., die het initiatief tot de actie heeft
genomen, vindt steun in groote groepen van het
volk, die- van de sociaal-democratie als zoodanig
niet willen weten. Van hetgeen in den Minister
raad in Juli is voorgevallen, weten we officieel
nog niets. Het is de vraag of de inlichtingen
van den afgetreden minister van financien vol-
g genoeg zijn om daarop een oordeel te
bouwen. Het schijnt dat de nieuwe koers in dc
bezuinigingspolitiek is ingeslagen. Op de meest
drastische wijze worden maatregelen doorgc-
oerd op het gebied van onderwijs, gezondheids
zorg, enz.; alleen dat ééne punt, de Vlootwet,
valt buiten de bezuinigingswoede
Spr. komt daarna tot dc conclusies 140, 14 T
en 142 van de Staatscommissie van 21 No
vember 1922, welke hij citeert. De Vlootwet
moet niet worden ingevoerd, aldus dc eerste
conclusie van den lezer van dat rapport; later
echter beweert de commissie, dat de vloot er
wel moet komen, omdat Nederland s koloniën er
niet zonder kunnen. En dat terwijl het land pp
allerlei gebied tc gronde gaat. De heer Colijn
heeft in November 1922 gesproken tegen de
verslechtering op allerlei gebied; thans wil hij
wel allerlei verslechteringen, alleen niet U a. v-
het vlootwet-ontwerp, dat ons misschien een
vloot zal brengen, die volgens marine-deskun
digen geen vloot is, omdat er noodzakelijke be-
standdeelen aan ontbreken.
De persoonswisseling aan het hoofd van Fi
nanciën besprekende, betoogde spreker dit te
zullen bezien uit bezuinigingsoogpunt. De be
zuiniging over de geheele lijn is daardoor los
gelaten. De heer De Geer stond buiten alle
economische belangengroepen, waardoor hij
moreel zeer sterk stond. Wat den nieuwen func
tionaris betreft, hij wordt genoemd „de sterke
man", die er het mes diep in zal zetten. Het
sterke standpunt is dus vervangen door den
sterken man en ons volk houdt van de laatste
soort niet zooveel. Spr. stelt op den voorgrond
dat hij op den persoon van dezen minister geen
smet wil werpen, maar meent toch dat de zeer
sterke relatie van den minister niet groot-kapi
talistische Indische kringen zijn politiek gezag
j geen goed doet. Dat klemt te meer, nu deze
Minister de bezuiniging begint met de Vloot
wet door te voeren. Men begrijpt wel, wat Spr.
daarmee bedoelt.
Intcrpcllant onderwierp daarna de Standaard
artikelen, die het standpunt van den heet Colijn
weergeven, aan een nauwkeurige beschouwing.
Volgens d:c Standaard-artikelen zou de
Vlootwet geen cent meer kosten, maar waarom
wilde de regeering haar dan eerst niet door
voeren Dc regeering hoeft geen cent f en toch
durft men dan boven de in 3 millioen exempla
ren verspreide circulaire te zettenWeg met
den leugen I En waarom ging minister De
Goer heen als er gten verband bestaat tusschen
de bezuiniging en de Vlootwet De Standaard
schrijver acht verder de handhaving onzer on
zijdigheid in 1919 te danken aan ons Neder
londsche leger, in tegenstelling met wat gene
raal S.nijdcs schrijft en eveneens in contrast mét
de daden van Von Moltke en Ludendorff. De
laatst? dreef den onbeperkten duikbootcnoorlog
dcor, nadat hij wat meer versterkingen long's
onze grens had laten aanleggen. Spr. brengt
tevens in herinnering het tusschen hem cn
minister Pop govoerde debat over deze zaak en
voorts dc cischen van generaal Ludendorff bij
de zand- en grintkwestie, die het plaatsen van
batterijen betrof. Te betreuren acht spr. het,
dat onze regeering zich steeds omringt acht
door vijanden, zonder eens rekening te houden
met dc betere zijde van den ijiensch. Door die
houding der regeering heeft men sedert 1887
reeds 830 millioen uitgegeven cn schoon het
duidelijk is dat dit geld door vcrschillendc man
nen op allerlei manieren is overboord gesme
ten, durft men thans weer honderden millioenen
te vragen voor een plan dat door marincdes-
kundigen krachtig wordt gecritiseerd.
Met de meeningen van verschillende marine-
I deskundigen (v. d. Toorn, Van Rossum, Koning,
j Scheïfer) toont Spr. aan, dat de vloot door een
groot deel der marine als doelloos wordt be-
j schouwd En don durft men in de genoemde
riiculuiie zeggen, dat de defensie niet deze vloot
in orde isMaar de heer Colijn kent zijn
pappenheimers I In die circulaire wordt op zeer
populaire wijze de kwestie toegelicht oen de
hand van een voorbeeld van den man, die het
dak ineens liet hersteken en daarvoor jaarlijks
een bedrag betaalde. Zoo zou het ook met de
vlootwet gaen. De vlootwet echter is niet een
dak maar een half dak en na den bouv/termijn
van twaalf jaar is de zaak weer verwoest
Spr. berekent verder dat men om tot finan
cieel evenwicht te komen, op de Nederlondsche
marine II millioen en op de Indische 6 millioen
zou moeten bezuinigen. Dat is niet voor tegen
spraak vatbaar. Voor zoover men thans kan
beoordeelcn bedragen de kosten der vloot 570
millioen, maar daarbij is heelemnal niet bere
kend wat de marinewerven, de bases, de mu
nitie cn de mur.itiewerkplaatsen zullen kosten.
Die vloot van 370 millioen is dus p3s dc halve
vlootDaarvoor moet bezuiniging worden ge
vonden op allerlei terrein, daarvoor moeten
nieuwe belastingen worden ingevoerd, daardoor
zai d? bclastingvei loging, die economisch her
stel mogelijk maakt, worden tegengehouden.
Indië zal evenzeer den druk dezer vloot sterk
voelen. Hos denkt dc Gouverneur-gcncratil
daarover Spr. dringt er op aan, dat dc Re
geering daarover stellige niedcdceiingc-n zal
doen, daar anders de meening zal worden ge
vestigd dat dit advies niet in overeenstemming
v/as met den geest onzei Regeering. Hoc is de
verdeeüng van den druk over het Indische kapi
teel cn de inlandsche bevolking? Als het v/har
is, dut iemand met een jaarlijksch inkomen von
f 70, 22, d .i. 30 Y, moet opbrengen aar.
belasting, zal men dc iniandschc bevolking zeker
niet meer kunnen vragen. Zal men rekening
houden niet dc wenschen der ambtenaren in
Indië Als dan noch van Nederlandsche, noch
van genoemde Indische zijde de zaak kan wór
den betaald, hoe kon men dan tot invoering
overgaan Indië moet nu reeds 110 millioen
per jaar betalen aen rente en aflossing cn men
streeft er daar naar om de buitengewone uit
gaven zoo loog mogelijk tc houden. Door die
maatregelen wordt de productie reeds gedrukt
en nu wil men cicn zwnren last von improduc
tieve uitgaven er bij nemen I Kan de Regeering
de verantwoordelijkheid voor dezen toestand op
zich nemen Dc Regeering doet eenvoudig
een stap in het duister.
Ten slotte bespreekt intcrpcllant den interna
tionalen kant van dc zaak. Is er misschien iets
gebeurd Is er iets veranderd in den buiten-
'landschen toestand? Spr. is met een wat bc-
•aard gemoed naar dc Kamer gegaan. Hij
