nen te vinden jal zijn.. Het eenige gevaar zou
eventueel hierin gelegen kunnen zijn, dat een
Knmer-mrerderhcid, welke niet op de basis van
een protectionistisch program gekozen wordt,
later tot protectionistische politiek zou kunnen
overgaan.. Ons polk voelt echter om zoo te zeg
gen instinctief, dat onze geheele economische
ontwikkeling sedert de 17e eeuw met dc-n vrij
handel verbonden is en de protcctionisten,
welke te Tilburg hun centrum hebben, vormen
een kleine minderheid. Men dient in ons land
in het bijzonder in het oog te houden, dat een
protectionistische handelspolitiek zeer in strijd
zou ziin met onze koloniale en schecpveartbc-
Jongen."
HET STAATSTOEZICHT OP DE MIJNEN
EN DE ARBEIDSINSPECTIE.
Een conferentie ten bu-
recle ven den mijnraad.
De parlementaire redacteur van Het Volk
meldt aan zijn blad
Naar wij vernemen heeft Donderdag op verzoek
van minister van Swaay die daartoe over
leg had gepleegd met minister Aalberse ten
bureele van den mijnraad aan de Javastraat
in Den Haag onder presidium van den voor
zitter van den mijnraad Nolens een conferen
tie plaats gehad, waaraan is deelgenomen door
den hoofdingenieur der mijnen, de directies
der mijnen zoowel van de particuliere als
van de staatsmijnen vertegenwoordigers der
moderne cn christolijke milnyrerkersbonden,
den directeur-generaal van den arbeid, den
chef der afdeeling mijnwezen van het departe
ment van waterstaat, den referendaris van het
departement van arbeid, mr Engels, en. den
hoofdcommies van het departement van water
staat, mr. Heineman, welke - laatste als secre
taris der conferentie fungeerde.
Deze conferentie stond in verband met een
verzoek om advies van minister Van Swaay
over de vraag, of ten aanzien van de bovcn-
grondsehe miinwerken een scheidingslijn most
worden getrokken tusschen het staatstoezicht
op de mijnen en de arbeidsinspectie, en, zoo
ja, welke scheidingslijn, een en ander in ver
band met een definitieve vaststelling van een
ontwerp tot herziening van het mijnreglement,
welke herziening door de beantwoording van
de vTaag betreffende een splitsing mede wordt
bepaald.
Ten aanzien van de vraag, of bovengenoem
de scheidingslijn moet worden getrokken, werd
van werkgeverszijde betoogd, dat een zoo
danige splitsing een buitengewoon omslachti-
gen toestand in het loven zou roepen cn dot
het zeer moeilijk zou zijn, de vraag te beant
woorden, hoe de grenslijn zou moeten worden
getrokken, m.a.vr. welk deel van het boven-
grondsch personeel niet zou moeten worden
gerekend, tot de ondergxondsche werken te
Jbehooren. Het schachtpersoneel (dit als voor
beeld) is we! bovengrondsch maar staat recht
streeks met-bet'ondergrondsch bedrijf in ver
band.
Ook van de zijde der arbeidsinspectie we-d
3e meening gedeeld, dat niet al het boven
grondsch personeel onder de arbeidsinspectie
zou kunnen ressorteeren.
Van de zijde der werkgevers werd ook nog
opgemerkt, dat bij splitsing het bovengrondsch
bedrijf zou komen te ressorteeren onder twee
wetgevingen, waardoor de desbetreffende re
gelingen ingewikkeld worden en allerlei moei
lijkheden ontstaan zouden.
Van de zijde der werknemers werd voorop
gesteld, dat voor alles noodig is een goed toe
zicht op de uitvoering van de veiligheidsbe-
pelingen, en werd opgemerkt, dnt, wanneer
bij splitsing een beter toezicht op genoemde
uitvoering zou in het leven worden geroepen
de van de zijde" der werkgevers genoemde
moeilijkheden wel zouden kunnen worden over
wonnen. De arbeidersvertegenwoordigers spra
ken voorts als hun meening uit, dat de ver
strekking van een advies voor hen zeer moeilijk
is, omdat voor hen het belangrijkste is de
vraag, hoe het mijnreglement zelf zal worden
herzien, in verband met het feit, dnt voor het
bovengrondsch personeel de arbeidstijd wel is
geregeld bij collectieve arbeidsovereen
komst, maar niet is vastgelegd in het mijn
reglement.
Dit bezwaar werd ook gevoeld aan de an
dere zijden ter conferentie, wier eenparige
mcening bleek, dat men aan de ministers be
hoorde te adviseeren, geen splitsing aan te
brengen, in acht nemende, dat bij de wijzi
ging van het mijnreglement yoot het boven
grondsch personeel de arbeidsduur zal worden
ge-egeld.
Als algemeene meening bleek voorts, dat.
indien het staatstoezicht mocht blijken, in het
toezicht te kort te schieten, het nood:g zal
zijn, dnt het staatstoezicht betci zal. worden
geoutilleerd en zal worden geperfectioneerd
VLEESCHKEURINGSWET.
Een schrijven van het Kon. Ned.
'.andbouwcomité.
Het Konin^.-jk Nedcrlandsch Landbouwcomité
heeft aan den minister-president het navolgende
schrijven gezonden
„De uitvoering van de Vleeschkeuringswet
ressorteert thans onder de afd. Volksgezond
heid van het Departement van Arbeid. Het
komt ons voor, dat een meer economische uit
voering van de Vleeschkeuringswet bereikt zou
kunnen worden, indien deze uitvoering wordt
ondergebracht bij de directie van den Land
bouw, die ook belast is met de uitvoerkeuring
van vee en vleesch.
Daardoor toch zullen de ambtenaren, belast
met deze uitvoerkeuring, eveneens ten dienste
van de uitvoering der Vleeschkeuringswet werk
zaam gesteld kunnen worden, hetgeen ongetwij
feld tot een besparing zal leiden. Bovendien
behoort de uitvoering van een wet als de
Vleeschkeuringswet, welke zoo diep ingrijpt in
het landbouwbedrijfsleven, meer eigenaardig
thuis hij de directie van den Landbouw, omdat
doordoor het beste voorkomen zal kunnen wor
den, dot door die uitvoering ongewenschte lasten
op het bedrijf worden gelegd. En waar in de
thans heerschende moeilijke omstandigheden,
ook het landbouwbedrijf een uiterst moei
lijken tijd doormaakt, daar dient alles te worden
voorkomen, waardoor noodelooze lasten moge
lijkerwijze zouden kunnen worden veroorzaakt."
DE „TABA."
Een herhaling in 1924.
De tabakstentoonstelling Tnba, dit jaar te
Amsterdam gehouden, blijkt zoo goed beval
len te zijn, dat men er het volgend jaar een
herhaling van wil geven.
Met de vorming van een eerecomité, dage-
lijksche bestuur, commissie van bijstand, be
nevens technische adviseurs is reeds een aan
vang gemoakt. Directeur en leider is de heer
J C. Schocmeijer, redacteur-uitgever van het
Tabaksbladvoorzitter van het dogelijksch
bestuur de heer Joh. Kesting, grootv.inkelier te
Amsterdam en voorzitter van de Commissie
van Bijstand de heer H. J. van Abbe, direc
teur van de N.V. Karei I Sigarenfabrieken te
Eindhoven.
Een keurig prospectus verlucht met foto»
van de „Taba" te 1923 moet tot propaganda
dienen voor die van 1924.
BEHOUD VAN NATUURSCHOON.
Het landgoed Bantam.
In een onderhoud dat de burgemeester van
Bussum aan de vertegenwoordigers van de
pers heeft toegestaan, heeft hij bevestigd, dat
de gemeente eigenares is geworden van het
bijna 31 H. A groote landgoed Buntom.
Het ligt in de bedoeling hoogstens enkele
terreinen aan de s-Gravenlondscheweg voor
villabebouwen te bestemmen, terwijl hel ove
rige in ongeschonden staat blijft behouden als
natuurmonument Het was Bussum voorname
lijk te doen om het behoud van 't nog toe
open bosch, dat voor veel families cn vreemden
een zee' bijzondere aantrekkingskracht bezit
Vooral ook door den prechtigen ruigen Melk
weg, waar Mauve vroeger veel motieven voor
zijn schilderijen gevonden had
Het afgesloten gedeelte dacht burgemeester
De Bordes a.'s een wandelterrein op kaarten,
welke op het raadhuis beschikbaar gesteld zou
den worden Hierdoor zou men tegen vernie
ling volkomen gedekt zijn.
Omtrent exploitatie van het heerenhuis be
stonden nog geen plannen.
Doordat Bantam in gemeentebezit was over
gegaan, was er nu bijna een boschaansluiting
vcor alle tijden tusschen Bussum en Hilversum
verkregen, tusschen het Bussumsche domein
Bantam en het Hilversumsche eigendom Spaan
derswoud ligt nog slechts als particulier eigen
dom het landgoed Boekesteyn.
Met de veilings- cn overdrachtskosten be
loopt dc aankoopssom ongeveer 194.000.
Het voordeel voor de gemeente dnt daartcgcn-
overstaat is niet onder cijfers te brengen.
HET VERKEER MET DUITSCHLAND.
De kolenoanvcer.
Men meldt ons uit Zevcnanr
Naar ons bij onderzoek te Elten is gebleken,
zijn Donderdagavond weder goederentreinen
naar ons land gepasseerd. De aanvoer van
steenkolen is evenwel nog niet groot.
Het „Beri Tagebintt" verneemt uit Gelsen-
kirchcn, dat cp het oogenblik het geheele goe
derenvervoer uit het bezette gebied naar het
onbezette gebied, zelfs voor levensmiddelen,
verboden is Ovei de stopgezette ko'entrans-
porten naar Nederland en Italië wordt gemeld,
dat Nederlandsrhe vertegenwoordigers gisteren
hiertegen bij generaal Degoutte geprotesteerd
hebben. Men moet dus nu afwachten, of het
hun gelukken zal, evenals dezen zomer, de her
vatting der kolentransporten te verkrijgen.
DE SPIONNAGE.
Weinig nieuwe bizonderheden.
Men seint ons uit Maastricht:
Het onderzoek in de „landverraadzaak" is in
vollen gong. Het is hoofdzakelijk in handen der
marechaussee en deze laten niets los.
Tot nu toe weet men niet zeker of Rijker, de
te 's Hertogenbosch gearresteerde hoofddader,
een Belg of Nederlander is. Wel heeft hij lang
en dikwijls in België vertoeft. Hij kwam vaak in
Maastricht en handelde in stoffen, althans hij
deed alsof hij vertegenwoordiger van gTOote
handelshuizen was.
De verhooren, waarbij Rijke met de gearresteer
de sergeant-majoors werd geconfronteerd, heb
ben plaats gehad in de maréchaussee-kazerne
en in het palcis van justitie. Sergeant-mnjoot
Timmerman, een der gearresteerden, is in het
huis van bewaring opgesloten. De beide an
dere gearresteerden zijn in d© marechaussee
kazerne opgesloten, terwijl Rijke zich in de sol
daten-kazerne bevindt Tot nu toe moet de
schuld van de drie hier gearresteerde onder
officieren nog niet geheel vaststoan. Allerlei on
controleerbare geruchten doen de ronde, o. a.
dat in het geheele land ongeveer 35 personen
zouden zijn gearresteerd en dat ook officieren
bij de zaak zouden zijn betrokken
Uit zeer goede bron weten we echter, dat on
der-officieren doorgaans niet in de gelegenheid
zijn belangrijke gegevens, die bepaalde waarde
hebben voor andere naties, machtig te worden.
ZWAAR LICHAMELIJK LETSEL DOOR
SCHULD.
Een roekeloos automobilist*
Op den I6en September T922 werd op de
Koninginnegracht te Den Haag een agent van
politie aangereden door een auto. Deze auto
werd bestuurd door een 26-jarigen agent van
een levensverzekeringsmaatschappij W. G.
De agent van politie weid gewond aan een
der beenen. De aanrijding ontstond, omdat de
agent de auto wilde tegenhouden wegens te
snel rijden.
De rechtbank In Den Haag veroordeelde G.
tot een gevangenisstraf van twee maanden. In
hooger beroep veroordeelde het Haagsche
Gerechtshof beklaagde tot 3 maanden gevan
genisstraf. De Hooge Raad verwees do zaak
naar het Amstcrdamsche Gerechtshof, dat de
zaak op 11 October j.L behandelde. De advc-
caot-generaal eischte toen een gevongeniss<raf
van 6 maanden. Het Hof wees geen arrest.
Het wcnschte nog ecnige getuigen te hooren.
Gistermiddag had dit verhoor plaats.
Tot dusver waren de getuigenverklaringen
zeer bezwarend geweest voor den beklaagde,
den heer A. Greve. Deze zou op den be lis
ten avond veel te hard gereden hebben, een
onderzoek had uitgemaakt plm. 100 K.M per
uur. Op de Koninginnegracht had hij toen den
ogent Baas omvergereden en dezen letsel toe
gebracht. Plotseling echter wes een getuige
komen opdagen, de wagenbestuurder Beek, die
met een wagen van lijn 9 op den avond van
het ongeval dit had zien gebeuren.
Terwijl de andere getuigen hunne verklarin
gen handhaafden, verklaarde get. Beek gister
middag, dat hij de o'uto had zien aankomen
vanuit het voorbolcon 'vnn zijn wogen. De
auto had geen te groote snelheid (hij sprak
vnn 50 K M.) Plots zag hij een agent toesnel
len, deze beduidde de chauffeur te stoppen.
De agent was echter zoo plotseling komen
aanrennen, dat de chauffeur niet meer bijtijds
kon remmen. Hij weck rechts uit, doch ook de
agent sprong naar rechts. De aonrijding was
nu overmiidelijk.
Get. had zich toen 's avonds bij de politie
aangemeld, doch hij was geen enkele
maal als getuigeopgeroepen. Toevallig
had de bckloagde A. Greve van hem gehoord,
loen werd hij ook opgeroepen, om een ver
hoor te ondergaan. Uitvoerig deed hij mededoe-
ling von het gebeurde.
Na hem werden nog eenige getuigen ge
hoord.
Een agent can wien Beek de toedracht ver
teld had, verklaarde, dat do chouffeur de
schuldige was.
Na de getuigenenverhooren begon de ad
vocaat-generaal mr. Horingxma thoe Slooten,
zijn requisitoir.
Hij begon met eenige opmerkingen te maken
over de houding der pers in deze rook. Eenige
Haagsche bladen hadden een felle aanval ge
daan op de justitie
Hij vond het eigenaardig, dat getuige Beek
zich niet veel eerder had aangemèld om als ge
tuige gehoord te wot den.
De verklaring vnn Beek, dat de auto rechts
uitweek ook Baas was uitgeweken, noemde hij
„krankzinnigheid".
Wat de snelheid betreft, nauwkeurig was ge
constateerd, dat deze 100 K.M. bedroeg.
Bovendien, toen Baas vrns aangereden, zou
hij volgens Beek weer zijn opgestaan. Ook dit
is onmogelijk. Spr. noemde tenslotte de ver
klaringen van Beek onbetrouwbaar en hand
haafde zijn eisch van zes maanden.
Mr. de Vrieze, begon in zijn pleidooi ook
te wijzen op de houding der pers.
Uitvoerig verdedigde mr. De Vrieze de ver
klaringen van Beek. Hij zeg het wettig en over
tuigend bewijs niet geleverd en VToeg derhal
ve vrijspraak.
Nadat de advocaat generaal mr. De Vrieze
geantwoord had, besloot het Hof uitspraak te
doen op 6 December a.s,
KORTE BERICHTEN.
Jeugdige inbreker.
Men meldt ons uit Amsterdam: Ongeveer een i
week geleden werd ingebroken op den Ko
ninginneweg, waar een groot aantal zilveren
lepels en vorken, benevens enkele gouden siera
den werden gestolen. De politie heeft thans de
hand gelegd op een der daders. Het is een 16-
jarige jongen, die reeds eerder met de justitie
in aanraking is geweest. Het is wel zoo goed als
zeker dat hij in deze zaak nog medeplichtigen
heeft. Verder bestaat het vermoeden dat de
zelfde verdachten betrokken zijn bij een inslui
ting aan den Hoofdweg, welke een paar weken
geleden heeft plaats gehad.
Boerderij afgebrand.
Tengevolge van het vermoedelijk onvoor
zichtig behandelen van een petroleumlamp is
Woensdagavond de hofstede van de weduwe
M v. D. te Drumpt afgebrand. Doar er bijna
geen water bij de hand was, had het blus-
schingswcrk weinig t* beduiden. Er kon slechts
weinig gered worden.
Vnn een steiger gevallen.
Gistermorgen vielen te Rijsscn eenige man
nen van een steiger tengevolge van het breken
von een der palen. Een hunner, de schildor Th.
V uit Wierden, werd met gebroken heupbeen
en inwendige kneuzingen naar het ziekenhuis te
Almelo vervoerd. De bewuste paal is in beslag
genomen omdat zij vermolmd bleek. De politie
stelt een onderzoek in.
Een vreemde professor.
In het Alg. Polititieblod vraagt de commis
saris van politie in de 3e sectie te Amster
dam opsporing en voorgeleiding von een on
geveer 50-jarig persoon von flinke lengte,
schraal postuur, gezond uiterlijk, grijzende snor
en puntbaardje, als heer gekleed, met een lintje
van het Legioen ven Eer in het knoopsgat. Hij
spreekt vlot Fransch, Engelsch en Spaansch en
doet zich voor te behooren tot de loge der
vrijmetselaren. Hij noemt zich prof. Louis Da
vid Wilson van de universiteit te Assancion in
Paraguay. Hij wordt van oplichting verdocht.
Zwendel met zilverbons.
Volgens de Köln. Ztg. wordt op het oogen
blik in Rijnland druk gezwendeld met Hollond-
sche zilverbons van 2;i gulden. Volgens het
blad zouden zich bij de 1 gulden-bons, die uit
den omloop zijn gebiecht en bestemd waren
om te worden vernietigd, bij een onlangs ge-
pleegcen diefstal vnn zilverbons. welke door
de Nedeiiar.dsche Bank tegen nieuwe exmpluren
zouden worden ingewisseld, ook 2'/, gulden
bons hebben bevonden. In deze gestolen bons
waren gaten gemaakt, doch nu wordt getracht
deze bons weder in het verkeer te brengen door
de ronde gaten dicht te plakken, wat echter ge
makkelijk te ontdekken is.
Nieuwe uitgaven.
Graaf RJcardo alias Richard
Power door C. N. en A M.
Williamson.
Uitg W. Bruna en Zn's Uitg
Mij. Utrecht.
Richard Power. Ier var. geboorte, die ir.
Italië den titel Graaf Ricardo verkreeg, is eer.
edel mensch in wicn niets dan goeds is On
gelukkig had zijn vader een natuurlijken zoon,
Rudolf Silvers, die uiterlijk op Richard gelijkt
als twee druppelen water, maar innerlijk niets
met hem gemeen heeft en dan ook heel wat
op zijn geweten heeft Scotland Yard verdenkt
Ricardo en om hem te bespieden komt Esmcc
O'Conneli als secretaresse bij hem. Hij is op
weg blind te worden daar Silvers geholpen door
Luisa, die bij Ricardo als keukenmeid is. vergif
in zijn waschwater doen Esmöe heeft Ricardo
reeds vroeger in Italië ontmoet en bemint hem
Al spoedig komt zij tot de overtuiging dnt
Ricardo absoluut onschuldig is en nu is haar
taak het geheim van Cannon Wood, dc woning
van haar held. op te lossen. Veel moeilijkheden
heeft zij daarbij te overwinnen, maar ten slotte
slaagt zij en kan zij zich in de liefde van Ricar
do verheugen, die ook haar steeds bemind heeft.
Het verhaal is vlot verteld, terwijl de belang
stelling in hoogc mate gespannen blijft. De
karakterteekening van Esmëc en Ricardo is
prachtig uitgewer. t terwijl op volkomen aan
nemelijke wijze de soms wel v-cemdc situaties
worden ontwikkeld. Een boek, dat zich dan ook
met oprechte voldoening lezen laat.
De Beukenhorst door Suzc An-
driesscn.
Uitg. v. Holkcma cn Warendorf.
Amsterdam.
Dit in de bekende „Oranje biliotheck voo.
jongens en meisjes" verschenen boek zal doe
onze meisjes graag gelezen worden.
„De Beukenhorst" Is een oud lanclhtiis be
woond door mevr. dc Wilde, een alleronmoge
lijkste oude dame, die haar schoondochter hc
leven zuur maakt en haar dood verhaast en dan
haar levenslustige kleindochter Milly wegzendt.
Gelukkig is zij een welkome gast in den huisc-
lijken kring van dr. van Elden, in wiens huis.
na den dood van zijn vrouw, tante Jctte, dc
heerlijke sfeer van huiselijkheid en vroolijkhei':
handhaaft. Dc lol gevallen van het doktersgezin
zijn prettig verhaald. Maar bet is niet alleen dc
rumoerige vroolijkheid, welke daar hccrscht.
meer ernstige gedachten worden gcv.ekt doo-
het verhaal van Eva, het dochtertje dat na eer
val langzaam wegkwijnt Milly huwt ten slotte
met Ronald den zoon van tante Jctte
Een aangenaam leesbaar boek. dat een wel
kom geschenk zal zijn voor St. Nicolaas.
Ons Boekenplankje No. 17 en
No. 18.
Uitg. v. Holkema en Warendorf,
Amsterdam.
Weer twee boeken in die mooie bandjes, naar
welks bezit het verlangen van menig jongen en
meisje zal uitgaan-
De Roodc Vrijbuiter door J. F. Cooper, ver
plaatst ons weer naar Amerika, het Amerika van
omstreeks 1760, waar voortdurend strijd wordt
gevoerd.
In dien strijd speelt de roode zeeroover een
rol, zoo goed als zijn zwager kapitein De Lacèy,
die als zeeofficier zijn vaderland diende. De
avonturen van den zeeroover worden aantrek
kelijk verteld en zullen bij onze jongens dan
ook wel in den smaak vallen.
Gerard Keller vertelt van een wonderbare
reis, nl. Een rds op den rug van een Walvisch.
Joshua Halland, alderman van Boston ver
klaart dengene tot schoonzoon te zullen aan
nemen, die al naar gelang van zijn smaak, zijn
middelen en zijn bekwaamheden, zich een groo-
tcn naam zal verwerven op het gebied van
Wetenschap of Kunst of de menschheid zal ver
rijken met een ontdekking of uitvinding, die
voor de geheele wereld van belang is. Kapitein
Bob Kincardy bchoorendc tot wat de Ameri
kanen de „Levertraan aristocratie" noemej)
heeft sinds hij de plaats zijns vaders in iet
handelshuis moest innemen „heimwee naar zee"
en bovendien was Clara Anna Halland hem
lang niet onverschillig. Daarom zint hij op een
onderneming, die hem onsferfelljken roem zal
bezorgen, een roem die Clara Anna verbazen
zal. De onderneming is een tocht op een wal
visch, welke hem gelukt, waardoor hij Clara
Anna verovert.
Dc vreemdsoortige reis geeft een aardig
kijkje in de koude streken en Z3l veel belang
stelling vinden bij het jonge volkje.
Adresboek voor Handel en In
dustrie.
Uitg. G. J. v Amerongcn cn Co.
en B. Kramer, Amersfoort.
Dit adresboek is samengesteld naar dc offi-
cieele gegevens van de Kamer van Koophandel
en Fabrieken in het district „De Geldersche Val
lei' en bevat een opgave van alle kiezers in de
tot het ressort der Kamer behoorendc plaatsen.
Ook is er in opgenomen een lijst van de in het
district verschijnende couranten.
Hoe bchcerschen wij onze
zenuwen? door Dr Josephine A.
Jackson M. D. cn Helen M.
Salisbury.
Uitg. W. L. en J. Brusse's Uitg.
Mij. Rotterdam.
De psychotherapie wordt meer cn meer als
geneesmethode erkend en dank zij de onder
zoekingen van Freud, Janet, Morton Prince e.a.
weten wc, dat zenuwziekten volstrekt niet on
geneeslijk zijn. Het opnieuw richting geven aan
de energie van den zenuwlijder heeft het ge
heim ontsluiert waardoor menigeen zich zelf
heeft weergevonden. De psycho analyse van
Frcttd. waarvan de eerste grondslagen werden
gelegd door den Weenschen geneeskundige Dr.
Jozef Breuer, wordt in dit handboek verklaard,
dat niet alleen in handen van den geneesheer
maar ook van ieder ander, die zich voor dit
gewichtige vraagstuk interesseert, van groote
waarde za! zijn.
treedt, degene is, dien zij liefheeft. Geweldig
breekt haar toorn los en op hoonend ironische
wijze beklaagt zij de arme jonge vrouw, die het
slachtoffer is van den snooden verleider. „Arme,
gcopfert 1st dein Gillek". In hoogste opwinding
zegt zij dan Severus, dat hij een trouwbreukige
is, die zijnen eed en dc eer zijner kinderen ge
schonden heeft, waarop hij smalend antwoordt:
„Magst du fluchen in Thorcngrimme" om dan
weg te ijlen, ziende dat hij Adalgise niet be
wegen kan hem te volgen, daar zij bereid is
hare liefde op te offeren ter wille van Norma.
Het begin der tweede acte brengt in eene
korte inleiding eene nachtelijke, geheimzinnige
stemming. Op den achtergrond bevindt zich eene
legerstede, waarop de beide kinderen van Nor-
ma slapen. Met een dolk gewapend nadert 2ij,
van plan zijnde de levende bewijzen van hare
bedrogen liefde te vermoorden. Maar als zij de
onschuldige gezichtjes der slapende kleinen aan
schouwt. komt toch de moederliefde weer bo
ven en met hetzelfde weeke klagende motief,
dat ook in de inleiding heeft geklonken, hoo
ren we haar zeggen: „Die hier in Uitschuld
noch schlummern. sind sic Verbrecher?" Met
een geweldigen angstkreet valt zij dan op het
bed der kinderen neder en drukt ze de arme
kleinen weenend aan haar hart, waarna zij
Clotildc opdraagt Adalgisa hij haar te brengen.
Norma verklaart dat zij van plan is een einde
aan haar leven te maken en smeekt Adalgisa.
als gade van Severus. een tweede moeder voor
hare kinderen te zijn. De jong priesteres be
zweert haar echter van haar voornemen af te
zien; en haren onsrhuldigcn kinderen niet hunne
natuurlijke moeder te ontnemen: „Sieh, o Nor-
ma, ach hab' Erbarmen".
In het dan volgende eenigszins banale duet.
daar het uit louter terzengangen bestaat, hoo
ren wij dc beide vrouwen uiting geven aan hare
wederzijdsche, uitecnloopendc gevoelens, totdat
Adalgisa den wederstand van Norma overwint
en ze in heerlijken samenzang elkaar de gelofte
vnn eeuwige vriendschap afleggen: „Ja, bis
zur letztcn Lebensstundc".
Nu verandert het tooneel en geeft ons een
plek in het bosch te aanschouwen bij h-t aan
breken van den dageraad; eene korte inleiding
geeft ens de stemming daarvan weer, en dan
zien we de gallischc krijgslieden verschijnen,
die morrend regen het gehate Romcinsche Juk
samenscholen, maar voor wie het oogenblik nog
niet is gekomen om tot daden over te gaan
Ook de opperpriester Orovist maant nog tot be
hoedzaamheid. hoewel hij hoop geeft dat spoe
dig het ttitr der verlossing zal aanbrenken.
Voor de laatste maal krijgen we weer too-
neefverandering en bevinden we o)tS op nieuw
op de heilige plek aan god Irmin gewijd. Nor
ma zit voor het altaar en geeft uiting aan hare
hoop. dnt de trouwelooozc Severus berouwvol
rot haar zal terupkeeren: wreed is echter hare
ontgoocheling, als Clothilde haar bericht, dat
de Romein gezworen heeft zijne uitverkorene
met geweld het altnar weg te voeren. Nu
ts voor haJK het oogenblik der wraak gekomen
en nadal ze het Brénnusafaard van den heili
gen eik heeft genomen, 'laat ze er driemaal
rnce op liet schild Met dolle krijgswoede be
zield stormen de krijgslieden toe en we hooren
dan hoe zij ze tot den strijd aanvuurt (bij haren
snmen/ang met het knor hooren wc in d-' beg"-
Icidlni' eene zeer eigenaardige rythmischc
figuur, die de componist ook In zijne ouverture
heeft aangewend) Daar brengt Clothilde- de
mare. dat men een Romein gegrepen heeft, ter
wijl hij bezig was uit den tempel eene der bid
dende jonkvrouwen te ontvoeren, en spoedig
daarna wordt Severus door de tempelwachters
voorgebracht. Norma's eerste gedachte is hem
te dooden, maar gevoelens van medelijden en
liefde krijgen dc overhand cn den verbaasden
oomstanders verklaart zij, dat ze hem eerst nog
wil verhooren. Alleen met hem gebleven tracht
zij hem dan nog over te halen van Adalgisa af
te zien, waardoor hij zijn leven kan redden en
vrij van alle banden kan heengaan; roerend
klinkt hare smeekbede, maar als de Romein
blijft weigeren, verklaart zij dat dan zijne kin
deze aria, waarvan, zooals wij vermeld hebben,
ven Al hare zachtere gevoelens wijken nu en
ze denkt nog slechts aan hare wrauk In waan
zinnige woede barst zij lok: ,.Ari dein Schmerz
will ich mlch weiden", vnn Intense kracht is
deze aria, waaraan, zooals wij vermeld hebben,
de componist het motief heeft verwerkt in zijne
ouverture.
Daarna roept zij de Gallier* en de priesters
cn deelt hun mede. dat hij'niét alleen schuldig
is, maar ook eene prelatere», en dat beiden den
brandstapel zullen moeten bestijgenEn als
dan het volk vol woede den naam verlangt te
weten van dc schuldige, noemt Norma zich zelf
De menigte kan niet gclooven aan de waarheid
harer woorden en bezweert haar ze te herroe
pen; zij echter beleent haren vader Orovist al
les en ook het bestaan der beide kinderen, voor
wie ze hem rot-rend smeekt na haren dood te
zorgen. Door hare zlelesmart getroffen, ver
geeft dc strenge opperpriester de misdaad zij
ner dochter en do/.e laat zich dan. getroost, met
den zwarten sluier bedekken en haar de:i
brandstapel voeren. En Severus, te laat begrij
pende welk een edel hart hij verstooten heeft,
gaat nu. op nieuw vcrCrnigd met de eens ge
liefde vrouw, den vlammendood met haar te
gemoct.
Door het voorafgaande, uit den aard der zaak
beknopte overzicht, hoper wc er in geslaagd
te zijn het voor de hoorders wat gemakkelijker
te hebben gemaakt, het werk te volgen en zoo
mogelijk ook er belangstelling voor op te wek
ken Van dc meeste bekende opera's onder
scheidt de Norma zich door haren belangwck-
kenden tekst; het dramatisch conflict, dat ont
staat doordat de Gallische priesteres den aan
voerder der vijanden van haar land lief heeft,
is op werkelijk voortreffelijke wijze uitgewerkt.
Het is misschien niet algemeen bekend, dat een
Hollnndsch componist, de nog niet lang geleden
overleden Deventer toonkunsienanr J. L. Rij
ken, de stof interessant genoeg gevonden heeft
om op het oude libretto eene geheel nieuwe
opera Norma te componecren, welke in 1890
voor de eerste en eenige maal te Rotterdam is
opgevoerd.
B'j de eerste opvoering, den 26stcri Decem
ber 1.831 in hef Scnlntheater te Milaan werd
Bellini's opera door het publiek eerst koel én
gereserveerd ontvangen, maar langzamerhand
maakte zij steeds meer opgang, vooral toen dc
gevierde zangeres Mnlibran, waarvan Alfred de
Musset zoo schoon ,,1'art divin ct scs savants
secrets" heeft bezongen, de Normapartij over
nam. De componist hield de Norma zelf voor
zijn voortreffelijkste werk Toen hem eens ge
vraagd werd welk werk hij zou redden als hij
eens met al zijne partituren schipbreuk iced,
antwoordde hij: „Ik zou ze allen verdrinken la
ten cn de Norma redden."
Niemand minder dan Richard Wagner ieef"
zich ook met grooten lof over de Norma uitge
sproken, waarvan hij verklaarde, dat. terwijl de
tekst zich verheft tot dc tragische hoogte van
de litteratuur der oude Grieken, de componist er
in geslaagd is ze in zijne töonschepping tot
eene grootsche en lichtende schildering te ma
ken Zeer merkwaardig is zeker het aanplak-
billet, waarmee hij, toen kapelmeester aan de
opera te Riga, de opvoering aankondigt, die tc
zijner benefice van de Norma zal worden ge
geven, cn hetwelk wij tot slot in vertaling wil
len laten volgen.
Zaterdag, II Dcc. 1837, wordt ten voordecle
van ondcrgctcckcndc voor de eerste maal op
gevoerd:
Norma, groote romantische opera in 2
bedrijven van Bellini.
De ondergetekende gelooft zijne verecring
voor het kunstlievende publiek niet beter te kun
nen bewijzen dan door dez opera te kiezen voor
zijn benefice, hetwelk hem hoofdzakelijk wegens
zijne bemoeiingen met de toekomstige vorming
van jonge, muzikale krachten voor deze stede
lijke opera is toegestaan. Norma is van alle
scheppingen van Bellini die, welke naast den
rijksten overvloed van melodieën den innigsten
gloed met diepe waarheid vereenigt, cn zelfs
de meest besliste tegenstanders van de nieuwe
ltaliaansche muziek hebben deze compositie dit
recht doen wedervaren, dat zij, tot het hart spre
kend. een innerlijk streven openbaart en niet de
moderne oppervlakkigheid huldigt. Aangezien
aan dc iiistudeering en het ten tooneele bren
gen van deze opera alle moeite is besteed, durf
ik liet wel tc wagen het theatcrlievend publiek
onderdanig uit te noodigen, en Ik doe dit in de
blijde hoop .dat mijn ijverig streven zooveel mo
gelijk in mijne betrekking mijn plicht te ver
vullen welwillende erkentelijkheid zal hebben
gevonden.
Riga, 8 Dec. 1837.
RICHARD WAGNER,
Kapelmeester.
