Openbaar Onder w ij s.
We vestigen de aandacht van ouders en an
dere belanghebbenden op de in dit nummer
voorkomende advertentie inzake de aangifte van
leerlingen voor de opleidingsklassen voor de
H. B. S., Gymnasum enz. Vooral voorstanders
van het openbaar onderwijs, die hun kinderen
naar een bijzondere school hebben gezonden,
omdat de opleidingsscholen waren verdwenen
maken we er in het bijzonder attent op.
De nieuwe Herv. Kerk.
In de Amersf. kerk is een cliché opgenomen
van de nieuwe Ned. Herv. Kerk, welke in het
Leusderkwartier zal worden gebouwd. De be
doeling is, dat tegen Kerstmis van dit jaar de
kerk in gebruik zal worden genomen.
Bidstond.
Donderdag 20 Maart a.s. wordt des avonds
7 uur in de St. Joriskerk een bidstond gehou
den voor het gewas.
Eucharistische avond.
Ter voorbereiding van het Internationaal Eu
charistisch Congres wordt door de K. S. A. te
dezer stede een eucharistischen avond georga
niseerd, welke zal gehouden worden Maandag
24 Maart in Necofa. De Dominicaner Pater Dal-
matius van der Geest uit Nijmegen, zal als spre
ker optreden, terwijl de gezamenlijke koorzan
gers onder leiding van H. Nieuwstad uit Baarn.
gewijde muziek zullen ten gehoore brengen.
Jubileumconcert Amersf.
Orkestvereeniging.
Donderdagavond 20 Maart a.s. geeft de
Amersf. Orkestvereeniging in Amicitia onder
leiding van den heer Willem Meyer een Jubi
leumsconcert, ter viering van het feit, dat 12!A
jaar geleden het orkest door den heer G. van
Aaken werd opgericht. De oorsprong van het
thans jubileerende orkest was een ensemble-
klasse onder leiding van den heer Van Aaken.
Om dit jubileum tot iets bijzonders te maken,
heeft men er voor gezorgd, voor deze gelegen
heid de vereischtc bezetting van blaasinstru
menten aan het orkest toe te voegen, zoodat
het mogelijk was, dc Symphonic van Beetho
ven, No. 8 in f dur in studie te nemen. Naast
deze Symphonie vermeldt het programma on
der meer de Suite l'Arlesiennc van Bizet, dus
ditmaal een programma, dat geheel nieuw is
Als solist heeft de tweede solo-cellist van
liet Utrcchtsche Sted. Orkest, dc heer Ludwig
Werner, zijne medewerking toegezegd.
Daar de volle zalen op Nuts- en Volksavon
den we! een bewijs zijn, hoe populair de Orkest
vereeniging hier is, zal zeker ook het Jubileums
concert dc sympathie van het Amcrsfoortschc
publiek hebben.
Uitgaan.
Bioscoop „De Arend".
In de bioscoop „de Arend" gaat als hoofd
nummer het tweede gedeelte van „Sodom en
Gomorrha". De vertolkster van de hoofdrol,
Lucic Doraine geeft ock in dit gedeelte, waar
in de straf, de ondergang en verwoesting van
Sodóm en Gomorrha op het doek gebracht
wordt, uitstekend spel te zien. Was het eerste
gedeelte van verleden week vol spanning, dc
serie die thans vertoond wordt is zeker niet
minder boeiend. Voor hen die het eerste ge
deelte niet hebben gezien wordt hiervan een
kort overzicht gegeven, zoodat zij het geheel
toch kunnen volgen en begrijpen.
Het bij-programma laat ceitige aardige kluch
ten zien, o.a. Tramweeën en Broncho Billy
grijpt.
Amersfoortsche Bioscoop en
Variété-Theater.
De bioscoop in de Langestraat vertoont tot
en met Maandag als hoofdnummer een sensa
tioneel speeldrama in 5 acten, getiteld: „Woes
te Elementen". De hoofdrol in deze rolprent
wordt gespeeld door Hobarth Bosworth, die
hiervan een zeer goede vertolking geeft. Voor
al de scheepsbrand geeft mooie opnamen te
zien. Het programma vermeldt verder als bij-
nummers,, Schapen en Wol", opnamen uit het
land waar Hóllandsche pionniers de grondleg
gers van rijkdom en welvaart waren, „De Gou
vernante" en „Koppige Punch". Een program
ma, dat met zorg is samengesteld.
Lezing den heer Drop.
Voor de afd. Amersfoort van den Ned. Pro
testantenbond trad gisteravond in de Remon-
strantschc kerk op dc heer W. Drop, alg. secr.
van de S. D. A. P. te Amsterdam, die voor
dezen avond tot onderwerp had„Geloofs-
overtuigings-stuwkracht tot maatschoppelijken
strijd", een onderwerp, dot wij, om het be
hoorlijk tot zijn recht te doen komen, belangrijk
genoeg voor onze lezers achten om er een uit
gebreid verslag van weer te geven, willen zij er
inderdaad iets aan hebben; jammer zeker, dat
de belangstelling te wenschen overliet.
Spr. begon zijn lezing met een aanhaling van
prof. Heering, door deze uitgesproken in een
olgemeene vergadering van de Remonstrant-
schc Broederschap in 1321, n.l. ce citeering
van deze woorden „Het Christendom heeft
ongescheiden, in één levensverband twee zij
den een persoonlijk-verinnerlijkende cn een
wereldhcrvormende. Waar een von beide zij
den afsterft, is het met zijn kracht en toekomst
gedaan." Met dit woord is het sociale element
in de godsdienstige overtuiging cp den voor
grond gebracht Vooral sedert dezen tijd zegt
spr., heeft de gedochte, dat de kerk het maat
schappelijk geweten moet zijn in het middel
punt van onze belangstelling gestaan, voor zoo
ver die belangstelling uiting zoekt in een ge-
dachtenwisseling over richtlijnen en tencbnzen,
die het optreden von godsdienstige organisaties
bepalen.
Eenheid van opvatting omtrent de VToag of
de kerk een sociale taak heeft is er, zelfs in
vrijzinnige kringen, nog niet. En vooral, zoodra
men tot een bevestigend antwoord op die vraag
gekomen is, zelfs als men de kerk een sociale
taak toekent, dan dreigt het weinige dat be
reikt is, onmiddellijk weer uiteen te vallen, als
dc onverbiddelijke volgende vroag aan de orde
komt„waarin bestaat de sociale taak der
kerk en op welke wijze moet die taak dan wor
den vervuld?
Soms meent men zeer positieve opvattingen
en uitlatingen te pokken te hebben. Als de Re-
mónstrantsche Broederschap zich officieel doet
vertegenwoordigen op een wereld-vredescon
gres van arbeiders-orgonisoties, is dat een
symptoon van zeer positieve stellingname. Im
mers dot congres, gehouden December 1922,
was bijeengeroepen op den gTondslag, dat men
non de economische cn politieke macht der ge
organiseerde arbeiders \'an alle landen een
grooten invloed in den strijd tegen oorlog en
oorlogsgevaor toekende. Ontdaan von alle fran
je was de beteekenis von dat congres geen an
dere, dan dot men de verwachting versterkte,
dat het middel van de partiecle cn algemeenc
werkstaking dienstbaar mocht worden gemaakt
en moest worden gemaakt aan iedcits poging
om het uitbreken van oorlogen te verhinderen.
'Dc Wereldbond der Kerken deed het een enkele
maal niet minder. Het Internationaal Vrijzinnig
Godsdienstig Congres in 1922 gehouden, heeft
met grooten nadruk vastgesteld, dat er ondeel
bare tegenstellingen zijn tusschen het economi
sche en politieke leven eenerzij ds cn de ze
delijke beginselen van het Christendom ander
zijds. Het was, zoo is toen uitgesproken, dc
plicht van ieder Christen* om over deze tegen
stellingen cn hare oorzaken na to denken, zijn
persoonlijke, maatschappelijke en politieke hou
ding aan die Christelijke grondbeginselen te
toetsen en er toe mede tc werken, dat het
Christelijk geweten sterke invloed bekome op
het economische cn politieke leven.
Op een Cociaal Congres, vorige zomer van
wege den Ncderl. Protestantenbond gehouden,
is do algemeen maatschappelijke taak van het
godsdienstig genootschap en den godsdiensti-
gen mensch nog al en zonder grooto tegen
spraak op don voorgrond gesteld. En in dc
Vrijzinnigen Jongeren-Organisatie, openbaart
zich telkens weer de behoefte om uit de gods
dienstige overtuiging consequenties te trekken
ook voor het maatschappelijk leven van iederen
dag en van onzen tijd.
Nu spreekt spr. van avond niet over het we
ren, de beteekenis, het optreden en dc positie
van de Kerk, maar zal trachten toch wat die
per te graven dan dezen vorm, waarin gods
dienstig denken en beleven zich uiten. Dan mag
allereerst worden vastgesteld, dat de uitingen,
die spr. aanstipte lang niet vertolken een ge
meenschappelijke opvatting von een groep
in menig opzicht overigens gelijkdenkende men
schen. Zelfs dat het Christendom ongescheiden
in een levensverband twee zijden heeft, dit
wordt maar tot op een zeer gering© hoogte
algemeen en gemeenschappelijk aanvaard.
Kenmerk vun de Vrijzinnige Godsdi?nstigc
opvatting was en is, volgens spreker wel aller
meest, dat de religicuse levenservaring, het be
leven on doorvoolen van geestelijke levenswaar-
do niet bindt oan kerkleer cn belijdenis, aan
schriftgezag en dogmatiek. Vrijheid van den
ken, vrijheid van onderzoek, volledige aanvaar
ding vnn de resultaten der wetenschap op ieder
terrein ter toetsing aan dc eigen vrij gevormde
voorstellingen over alle dingen van geestelijken
aard, dut was jarenlang dc trots cn dc glorie
van onze vrijzinnigheid. Terecht. Met groote
ergernis bekijken wij de Kleermaker udt dc
Pastorie van Mastland en de fanatieke dogmati
cus van onze dagen vervult ons met afkeer.
Wij hangen er niet meer aan bij voorkeur tc
getuigen, dat wij Vrijzinnig Christelijk zijn, wij
aanvaarden de ruimere definitie die Spr. zoo
straks reeds gebruikte, dot de religieuse
mensch ook iemand kan zijn, die het Christen
dom niet aanvaardt Wij erkennen de elemen
taire beteekenis, die in alle bekende, ook z.g.
heidcnschc godsdiensten aanwezig was en is.
En om dc ketterjager, die zweert bij het „Woord
Gods" en die bij de ongeloovigc-n indeelt al de
genen, die dc onfeilbaarheid der Schrift in twij
fel trokken, holen wij gemoedelijk de schouders
op.
Het Anti-rev. Orgaan „Dc Standaard" is de
zer dagen begonnen met een serie artikelen, on
der den titel: „religieus© ervaring als protas-
tentsch beginsel". In het eerste art kei komt men
op tegen de bewering van katholieke zijde ge
uit, dat karakteristiek protestant, het woord ge
loof gedefinieerd kon worden als religieuse er
varing. En als dan de schrijver van cit couran
tenartikel vrijwel juist omschreven heeft, dat
dc vrijzinnig godsdienstige opvatting zeer sterk
onder den invloed stoot der moderne theolo
gie die op haar beurt door do ongeloovigc Wijs
begeerte aansluitende bij Kont, wordt bc-
heerscht, wordt de onderscheiding tusschen
recht- cn Vrijzinnige aldus gemankt Het hoog
ste voor den Vrijzinnige omtrent hoogc en on
zienlijke dingen is, dat wij niet weten en niet
zullen weten. In raadselen wandelt de mensch
op aarde, terwijl de rechtzinnige steunt op een
goddelijk oppergezag, dat een drager van dat
gezag onderstelt, het een zoowel als het ander
geopenbaard in de Heilige Schrift.
Dc religieuse ervaring is het kenmerk van de
godsdienstige levensovertuiging. Ook, cn hier is
weer een lypcerende opvatting van den vrijzin
nige, omdat een godsdienstige levensovertuiging
slechts waarde heeft als deze tot uiting komt in
het leven van iederen dag. Alweer tot zoover
gaat alles goed cn is er eenheid van opvatting.
Hoogheid vun karakter, waarheidsiiefde. zin voor
recht, liefde tot de naasten, oprcchth?id, ge
strengheid tegenover zich zelf, mededeelzaam
heid, hartelijkheid, het zijn de vrijzinnige symp-
tonen van een religieuze cn godsdienstig© le
vensovertuiging, zich verantwoordelijk weten in
al zijn doen en loten, erkennen, eerbiedigen en
bevorderen van het hoogste ideaal van zedelijke
ord?, dat een mensch zich stellen kan, dut is
het kenmerk van echte geloofsovertuiging. Ge
roepen tot volmaaktheid, bekleed met een ko
ninklijke priesterschap, in die woorden vinden
wij de vertolking van onze innigste levensopvat
ting. En wij zijn hierin eens, dat dit olies slechts
bcstoon kan, groeien kon, onderhouden cn ver
sterkt kan worden als de eenc zijde, de verin-
nci lijkende kant van ons geloofsleven zuiver is
cn bloeit. Moor alweer, zoodra wij moeten gaan
spreken over dc wijze waarop de vruchten in
een innerlijke geloofsovertuiging moeten worden
verwerkt, dan is het mis, ondanks schoonc re
devoeringen en congressen.
De Remcnstrantschc predikant Wannee heeft
in zijn boekje „Religieuze levcnscpvattingr los
van het Christendom" daarover nog al een on
ander gezegd. Op den ontwikkelingsweg die
de menschheid gaat, is het Christendom een
phase geweest. De tij:'en, dat het Christendom
de menschen diep in de ziel greep, als in den
wordingstijd, in de Middeleeuwen, een korten
tijd nog in dc Reformatie, dot het hun heelo
mensch-zijn doorstraal de, cn hun leven gaven
met een hartstochtelijke geestdrift, die tijden
zijn voorbij. H©e langer hoe minder heeft het
Christendom voor de levenspraktijk beteekenis.
En het Vrijzinnig Christendom, zoo zegt Wan
nee, v/as do smart, maar al te vaak beproe
ving, die den mensch te dragen gegeven is,
•minder rechtvaardiging van een zedelijke
wereldorde. Het Vrijzinnig Christendom, oor
deelt Wannee, ontbreekt Werkelijkheidsbesef.
Terwij! do wereld kreunt cn hongert en lijdt,
leeft het in een roze «fecr en zingt het
Gods Vadcroog sluot trouw en teer
in vreugde cn smart ons gade
Zijn liefde waakt, dat evenzeer
Ons wel cn wee ten beste keer
En niets zijn kinderen schade.
Dit Christendom, zoo roept hij uit, zal de
wereld niet veroveren, Dat vreest spr. met hem.
Inderdaad. Maa; de bedenking die spr. tegen
de opvattingen van Wanne© heeft, is, dat ook
hij stoot op het Officieele Christendom, zoonis
het zich in recht- cn vrijzinnige kringen in het
uiterlijk optreden openbaart. Als onze geloofs
overtuiging bestanddeel is van persoonlijk in
nerlijk leven, als 't do verwerkelijking cn ver
werking van ons heiligste denken cn gevoelen,
von onzo diepste cn reinste intuïtie, wij ver
werpen immers do oude leerstelling, dat de
mensch geneigd is tot olie kwaad en onbekwaam
tot cenig goed, dan vraagt die geloofsovertui
ging consequenties. Als wij geloovcn in wat
Just Havclaar noemt, dc oorspronkelijke goed
heid van den mensch in de onschendbare we
zenlijkheid van den geest, dan vraagt die ge
loofsovertuiging, dat wij al de beletselen, die
den mensch, den echten mensch, geschapen
naar Gods beeld, verhinderen en in den weg
staan om het ideaal van volmaaktheid tc bena
deren. En Gcd, niet waar, is ons den Eeuwigen,
Ongeziene Geest die het weTeldal draagt en
stuurt naar de volmaaktheid toe. Als wij ge
loovcn in de bestemming van den mensch en
van do menschenwercld, als wij innerlijk diep
overtuigd zijn, dat die bestemming is den hoog-,
stcn vorm van zielenadel te benaderen, dan
eischt de consequentie de vorming van een sa
menleving met een beschaving cn een cultuur,
die daartoe de grootst mogelijke gelegenheid
biedt. Zoo kan uit onze overwegingen maar één
conclusie voortvloeien. Het is de conc'usic, dat
een levende geloofsovertuiging zich noodwen
dig zal moeten bezighouden met do economi
sche en politiek© verhoudingen, in de samenle
ving. Die economisch© en maatschappelijk©
verhoudingen zullen moeten worden getoetst
aan dc eischen dio onze geloofsovertuiging
stelt.
Het is een nieuw© vraag, die zich hier aan ons
voordoet, de vraag of de economische en poli
tieke verhoudingen voorwaarden moeten bieden
om don enkelen mensch cn de menschheid als
geheel te doen beantwoorden aan de hcogst ideo
len van cultuur en beschaving, karakter en zie
lenadel, die ten slotte dc elementaire kenmer
king van een godsdienstige geloofsovertuiging
is. Dan wel, en dit is c!e keerzijde van deze
vraag of slechts de doorwerking vun een gods
dienstige overtu-'ging meer is dan kerk en pries-
terschap, oneindig veel meer dan kerkleer en
belijdenis, een overtuiging die wortelt in de
proctijk v«n 't leven, cie een stuk van ons eigen
leven is, dc mogelijkheid scheppen zal tot ver
andering van do maatschappelijk© verhoudin
gen.
Het is op dit punt, dat gij en ik, zegt spr.,
uiteengaan. Spr. weet het, dat de materieel©
omstandigheden niet beslissend zijn voor do
gemoedsgesteldheid vnn den mensch. Maar,
vraagt spr., durft gii ontkennen den geweldigen
invloed van de materiecle levensomstandighe
den cp de geestelijke ontwikkeling, op de gees
tesgesteldheid van den mensch Meent gij, dat
de kinderziel groeien cn ontkiemen kan, ver
stikt als deze wordt in de sloppen en stegen in
de groote steden, driehoog achter, waar do
ouders met groótc cn kleine kinderen huizen in
één kamer, niet of slecht gemeubeld
Wat oordeelt gij, dat de jonge ontluikende
droomen van het kinderhart zullen uitgroeien
tot geestesv/oordtn, als het den nood en dc
zorg en het leed, het moterieele leed, heeft er
varen om zich heen iederen dag, en gedreven
wordt naar de fabriek met den kinderarbeid, om
met dc opbrengst daarvon, don nood tc ver
lichten Wat dunkt U, zal daar niet blijven
sluimeren in het d:opste van het vezen van
duizenden, omdat het de schoonheid van het
leed niet leerde verstaan, omdat de literaire
wereld een onbekende grootheid is, omdat beeld
houw- cn schilderkunst buiten het bereik ge
bleven zijn En als gii, met uw liefdadigheid,
uw Kprripakko.tten en Sintcrkloassurprises, uw
ontvrikkelings- cn toynbeowerk bezig zijt, zoudt
gij dan meenen, vraagt spr., dat het gemis ver
goed en het gebrek opheft Het tegendeel is
waar. Maak den kring wat wijder. Het vernuft
cn de Intelligentie hebban de eenvoudige wereld
gemaakt tot het mechanisme van heden. Do
menschen hebben uit vuur en water stoom ge
maakt. Zij maakten het wereldverkeer, zij bouw-
d?n d fabrieken, zij vormden 'het handelska
pitaal. En inert het geld, dat ruilmiddel was, maar
dat tot berit is uitgegroeid, vormde zich lang
zamerhand dc kapitalistische wereldorde.
Schrikt niet van dat woord. Immers gij erkent
de samentrekking van alle maatschappelijk ge
beuren cp die oene groote niet, vergrooting
van winstmogelijkheden. O zeker, spr. erkent,
dat de kapitalistische productie cn de distri
butie wijze zijn verdienste had. Het heeft ge
leid tot de opvoering van het individueel© cn
massale arbeidsvermogen tot zijn allerhoogste
spankracht, tot de ontwikkeling van een energie,
dio alle takken van wetenschap dienstbaar t©
maken wist aan de oen© groote wetwinst
maken
Maar voor het overige volt er niets goeds te
zeggen, want het kapitalisme heeft in zijn nood
wendige consequenties, geleid tot dc harde
dienstbaarheid, tot de levenslango afhanke
lijkheid van millioencn. Dc arbeid von deze mil-
lioenen was noodig in het moderne levun,
was een schakel in het raderwerk der wereld,
maar die arbeid werd tot een koopwaar. 'En ook
een deel der productiekosten werd het loon,
omdat het middel is geworden in den concur
rentiestrijd. Waorlijls niet alleen voor wie wij
arbeiders plegen te noemen. Wat is de taak
van een directeur ccner N. V. Zorgen voor
de levensvreugde van de honderden, die ui",
zijn handen werk en brood ontvangen Neen,
zorgen voor het dividend van den aandeelhou
der.
Spr. wijst er dan op wat prof. Quack in zijn
boekwerk „de Socialisten" vertelt van de op
komst d^r Text iel-industrie in Engeland Niet in
de dienstbaarheid zelve bestaat de aanklacht
tegen de kapitalistische grondslagen der we
reld, maor de afhankelijkheid materieel en
daardoor vaak geestelijk vormt de octe van
beschuldiging. Die aanklacht wordt gvvormd,
dat in den mensch het beste men moet hier
weer gevoelen de aanraking met iedere levende
religieuse levensopvatting, het meest eigene,
het onontbeerlijke gedood wordt. Het verlies
van de eigen zeggenschap over 's levens op
bouw, dot is het geweld, gepleegd op den
adel van het individu.
Spr. citeert verder ecnige uitspraken van
verschillende schrijvers cn politici als van
Karl Marx, Engels, prof. Boland cn meer an
deren, om te eindigen n\et deze geloofsbelij
denis
De religieuze socialist gelooft in de besturing
der wereld naar hare volmaaktheid toe. Hij ge
looft, dat die Wereldmacht God. Wot is
'n naom aan den mensch de taak opdroeg,
dc ontzaglijk groote taak, om uit dc chaos-
orde, uit dc verwildering, regelmaat, uit de
wanorde harmonie te scheppen. De religieus
socialist gelooft dat het socialistisch beginsel
cn socialistische wetenschap der menschheid
gegeven is, omdat doordoor de verwezenlijking
van die groote cultuurtoak mogelijk gewor
den is.
Zoo zegt de een het socialisme roept, cn de
andere zegthet is God. Maar beiden goloo-
ven in de oorspronkelijke goedheid van den
mensch in de wezenlijkheid van den eeuwigen
geest. Zulk een geloofsovertuiging is stuw
kracht tot maotschnppelijken strijd.
Door den heer J. Hofland wordt, naar aan
leiding von een der uitgesproken stellingen
met den spr. een kleine gedachtcnwisseling
gevoerd, die echter na toelichting door den
spr. spoedig overeenstemming tusschen beide
sprekers heeft bereikt. Ook de heeren Dr Mie-
dema en Erkelens maken 'n enkele opmerking
die tot genoegen door den spr. wordei) beant
woord, om daarna deze bijeenkomst te beslui
ten met een woord van dank, gesproken door
Dr Miedema aan den spreker.
Dc militaire dienstplicht
In dc groote zaal van Amicitia had gis
teravond een openbare bijeenkomst plaats,
waar dc hoer luitenant P. Ch. J. Kiès, com
mandant van den Kaderlandstorm een voor
dracht hield over den militairen dienst
plicht.
Dc bijeenkomst werd geopend met een
kort inleidend woord van den heer Dr. van
Rij, waarna de heer Kiès zijn voordracht aan
ving met de mcnschenmassa tc verdeelen in
drie hoofdgroepen, n.l.:
lo. dc anti-militairisten, 2o. dc grooto
massa, zonder vast begrip, cn So. de militair-
isten.
Achtereenvolgens gaat dc hoer Kiès dieper
in op ieder van deze drie. groepen.
Velen zijn van meeni.ig, dat hot anti'
militairisme en het dien9tweige rings ver
schijnsel iets nieuws is. Toch is dit uiet zoo.
Reeds in de 2de eeuw na Christus kende
men de dienstweigering.
Door alle eeuwen heen heeft het militaire
vraagstuk zich op den voorgrond geplaatst
cn heeft het zich aan dc grooto massa op
gedrongen.
Spreker toont vervolgens aan, hoe iedere
groote gebeurtenis met strijd gepaard gaat
of door strijd gevolgd wordt.
Dc oorzaak van den oorlog moet men niot
zoeken in het bestaan van de legers, doch
in den mensch zelf. Daarom geeft het niets,
als men de legers afschaft. Door afschaffing
van liet militairisme voorkomt men den oor
log niet. Dc aandrift tot strijd, die zijn oor
sprong vindt in den mensch zal blijven be
staan.
Toch heeft het anti-militairisme één voor
deel. Het stelt dagelijks het oncultureelo van
den strijd met geweld van wapenen op den
doorgrond. De anti-xmlitairisten kan men
weer onderscheiden in drie groepen en wel:
lo. zij, die uit religieuse overwegingen den
dienst weigeren; 2o. de anarchisten, zij, die
alkccrig zijn van ieder gezag en 3o. de
„mode-maniakken".
Voor hen, die uit religieuse overwogingen
weigeren de wapenen to dragen zijn thans
bepalingen ciic het mogelijk maken dat zij
niet als militair, doch als burger bun staats
dienst kunnen volbrengen.
Over hen. die met anarchistische bedoe
lingen tegen den militairen dienst zijn, wil
spreker niet verder ingaan. Hun standpunt
is z. i. niet door te voeren. Over de derde
catagorio sprekendo, merkt de heer Kiès op,
dat er talloos velen zijn, die a tors et a
travers rnecnen. dat een militair niets liever
doet, dan andere menschen doodon. Dat ook
dit standpunt belachelijk is. behoeft geen
nader betoog.
Vervolgens behandelt spreker uitvoerig het
stelsel van do militairiston. waaronder
spreker hen wil rangschikken, die van het
militairisme het doel maken inplaats van het
middel
In het vervolg van zijn voordracht wijdt
spreker breedvoerig uit over den Volken
hond. Veelal wordt hierover met eenigc min
achting gesproken. Hot valt echter niet te
ontkennen, dat dc Volkenhond. ondanks den
korten tijd dat zij nog slechts bestaat zeer
veel gedaan liceft en tot stand heeft ge
bracht.
Hot leger is en blijft een noodzakelijk
kwaad. I'et militairisme is een instrument,
rint de mat ter beschikking moet staan om
ernsti r tc voorkomen.
Dc ir (idengroep omvat dc menschen, die
geen vast omlijnd begrip hebben van het
militairisme, hen, die de zaken nemen zoo
als zij zijn, die zich er niet koud en niet
warm over maken.
Met nadruk wijst spreker er vorder op, dat
het leger hier tc lande, zooals ook duidelijk
in de Grondwet omschreven is, dient uit
sluitend ter verdediging.
Na een korte pauze vervolgt de heer Ivics
zijn voordracht cn spreekt dan speciaal over
het vooroefeningsinstituut Het is nu een
maal een feit, dat het militairismo in ons
land niet zeer gewild is. Ons volk is niet
militairistisch, zelfs niet zeer militair, niet
soldatesk.
Do vorm van het militairisme is meer dan
het feit zelf dc oorzaak van deze antipathie.
In ons land is steeds een vreemd stelsel ge
ïmporteerd. Het kazerne-systeem is volgens
spreker in strijd met liet karakter van hot
Ncderlandsche volk.
Er moet gestreefd worden naar een
systeem overeenkomstig den volksaard. Het
instituut van dc vooroefening brengt hierin
cenigo verandering en ook de Kaderland
storm.
De Kaderlandstorm (ICl.m.) is de kern van
het Vóóroefenings-Instituut (V. I.) Terwijl
bij het V. I. zich alle jongelui (van 16 jaar
tot 1 Januari van het jaar waarin zij 19 wor
den) kunnen aanmelden, zijn in het. onder
deel K.l.m. diö vcrecnigd, welke leerling of
ex-leerling van middelbaar- en gelijkgesteld
onderwijs zijn.
Het doel van het V. I. is de jongelui ge
legenheid tc geven zich door vrijwillige vóór
oefening gedurende enkele uren per week
(voor den K.l.m., bovendien een aantal
vacantiedagen) tc bekwamen voor den rong
waartoe men hen in het. Leger zal aanwijzen.
Do oefeningen zjjn gratis cn ln of nabij de
woonplaats, in het zomerkamp is eveneens
voeding en legering gratis, terwijl de vrij
willigers het traktement van hun rang ont
vangen.
De nieuwe wet op den dienstplicht zegt,
dat men wordt aangewezen voor de opleiding
van een rang (genegen of niet genegen) het
geen betcekent, dat zij, die Lager onderwijs
hebben 5% maand dienen, zij die 1 of meer
jaren Uitgebreider onderwijs genoten 9
maanden en zij die in dc 4e klusse zaten van
een H. B. S. en dergelijke 12 maardon.
Het vooroefenings-instituut met Kader-
landstorm vermindert dien diensttijd tot
iy2 maand.
Door dit systeem blijft de jonge Nederlan
der dus nagenoeg buiten dc kazerne cn
wat belangrijker is wordt zijn studie of
werkkring niet geschaad. imfnéi's vóór-
oefening heeft plaats in vrije uren, dc dienst
tijd in vollen werk- of studietijd. Indien dit
systeem intensief doorwerkt, geeft het oen
groote bezuiniging en kunnen In e naaste
toekomst velo garnizoenen en kostbare
kazerne-terreinen worden gemist.
De heer van Rij sluit hierna met een enkel
woord dc bijeenkomst.
H o t e I-C a f é-R e s t a u r a n t „N e u f".
Het bekende café-restaurant „Neuf" van den
beer A. v. d. Brand, aan de Stationsstraat heeft
een belangrijke uitbreiding ondergaan. Bij het
café-restaurant is thans de gcheele bovenver
dieping toegevoegd, welke geheel als hotel is
ingericht. Wij waren in de gelegenheid een en
ander te bezichtigen en kunnen niet nalaten te
verklaren, dat hier werkelijk in een behoefte is
voorzien. Er zijn zeven kamers waar voor tien
personen logies is. De vertrekken zijn eenvou
dig doch zeer hygiënisch ingericht. De meubi
leering is geleverd door de firma J. G. van
Leur. De logiesprijs is zoo laag mogelijk gesteld,
terwijl voor een uitstekend ontbijt wordt zorg
gedragen. Wij twijfelen niet of talrijke reizi
gers zullen van dit hotel gebruik maken.
N uts-Spaarba n k.
Wij verwijzen belanghebbenden naar de in
dit nummer voorkomende advertentie van
dc Nutsspaarbank betreffende de nieuw©
bepalingen voor het opzeggen van grooto
bedragen door de inleggers. Thans kunnen
n.l. bedragen tot f 090 zonder voorafgaande
kennisgeving worden opgezegd.
Bekeurd.
Tegen twee hakkers alhier is proces-ver
baal opgemankj terzake overtreding van de
arbeidswet.
Een persoon, die een rijwiel zondor bel
bereed is eveneens geverbaliseerd.
Diefstal van 0.82.
Het Hoog Militair Gerechtshof deed uitspraak
in de zaak tegen W. van Houd 21 jaren, ge
boren te Hilversum, sergeant bij het 10e Regi
ment Infanterie, die door den Krijgsraad te
\s Hertogenbosch was veroordeeld tot zes we
ken gevangenisstraf, met verlaging tot den
stand van soldaat, ter zake dat hij op 15 De
cember 1923 te Amersfoort op een kamer der
kazerne IV waar hij met den sergeant W. ge
legerd was, ten nadeele van dien sergeant heeft
v/éggen o inert een bedrag van ongeveer f0.82
cn zulks na zich den toegang tot het kastje
van dien sergeant te hebben verschaft door mid
del van een vaischen sleutel.
Het Hof verbeterde de kwalificatie doch be
vestigde de opgelegde straffen.
O pen bare donken schap.
Tcrzakft openbare dronkenschap is eou
persoon in arrest gesteld.
Zondagsdienst doktoren.
Morgen hebben dienst de doktoren Eggink,
Van Enst en Jorissen.
Zondagsdienst en nachtdienst,
apothekers.
Morgen en de gehecle week 's nachts heeft
dienst de apotheker D. H. G. Ittmann (firma
van der Zoode Jong).
PREDIKBEURTEN
Zondag 16 Maart.
St Joriskerk.
10 en 6 uurDienst
Bethel-kerk.
10 uurDienst
Wykgebouw Monnikenpad
10 en G uurDienst
Gasthuis Kerk.
10 uur Dienst
Diaconieschool ('t Sluisje).
10 uur Kinderkerk.
Gebouw Schielver. „Prins Hendrik"
(Stoovestreat).
70 uur Jeugdkerk.
Remonstrnntsrhe Kerk (Heerenstraot).
10.30 uurDr. R. Miedema.
Doopsgezinde Kerk (Blankenheymstraat).
Vrijzinnig Hervormden.
70.30 uurDs. W. Banning uit Sneek.
Evang. Luth. Kerk (Langestraat).
70.50 uurDs. d? Jongh.
Geref. Kerk (Longegracht).
70 uurDs. Dcnner.
5.50 uurProf. Dr. A. Noordtzij uit Drie
bergen.
Geref. Kerk (Zuidsingcl).
10 inn-Prof. Dr. A. Noordzij uit Drieber
gen.
5.30 uurDs. Donner.
Christ. Geref. Kerk (W. v. Mechelenstraat)
1U en 5.30 uui Godsdienstoefening.
Vrije Geiot Gemeente.
9.30 en 5 uui Godsdienstoefening.
Oud-Xoth. Gemeente (Zand 13 A).
70 uurH. Dienst
6.50 uurVesper,
Legei des Heils (Havik). T
I 70 en 6 uur Dienst
Christian Science (Laantje 3).
70.30 uurHóllandsche dienst
Barneveld
9.50 uurDs. Roppard.
5 uurDs. Van der Wal.
Hoevelaken.
9.30 en 2 uurDs. Doornveld
Hoogland.
9.30 uurDs. Reeser.
L e u s d e n.
70 uurde heer L. ten Elicifc uit Soest.
N ij k e r k.
9.30 uurDs. Van Nieirwsnhuyzen.
2 uurDs. Van Heuven uit Niikeikerveeiv
5 uurDs. Van Melle.