GITIIfl
WILLEM 0R0EHHUI2EN
MANTELS
„DE EEMLANDER"
160NNEMEMTSPRUS
EERSTE BLAD.
BLüTHMER
PERZIftSA
BECH3TEIM
Het VERTROUWEN dat we sedert jaren
renieten voor VAKKUNDIGE behandeling
en AFDOENDE GARANTIE is onze
BESTE R
L2mKLEIN
PIANOHANDEL - UTRECHTSCHESTR.
A. VAS^ DE WEG - LAftlGESTRAAT 23
H.V. MIODENSTilNDS CREDIETBANK
Langegracht No. 4 Telefoon 3Q4
AMERSFOORT.
RENTEVERG9E8IHG VOOR DEPOSII03
van 3'|2—51
Automobielen.
Deze Europeesche Auto
is verkrijgbaar legen
den prijs van tie goed
koopste Amerikaansche
wanen. Ook op huur
koop Gondities.
Vraagt tonslrslis en prijzen bij
Borage MGLEHAAB,
Langestraat 43 - Telefoon 852
Het adres
soiled® Wekkers.
BERG- HOTEL
PARUIEN, RECEPTIES en DINERS
DAMES-MODE-MAG AZIJN
„L'HIROSDEILE"
1618 LANGESTRAAT -• AMERSFOORT
EET-THEE-EN ONïBIjTSERÏIEZEN
Eetserviezen 65-deelig vanaf f 42.-
B. M5EWEG,
23e Jaargang No, 70
loort 2.10, idem iianco
per post f 3.-, per week (met gratis Tenrekcnng
tegen ongelukken) 0.I74, alxondexlijke nammers
Cj05.
AMERSFOÖRTSCH DAGBLAD
DIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF. ARNHEMSCHER|OORTWAL 2 A. postkekenimo M«. 47910. TEL INT. 513.
Zaterdag 20 September 1924
PHIIS DER ADVESTEMIIÊR met inbegrip van een
bewijsnummer, elke regel meer 0.25, dienstaanb>e>
dingen en Licldadigheids-adve>tentiZn voor de helft
der prijt Voor handel en bcdrijt bestaan zeer
rooidcelige bepalingen voor het advcrleercn- Eene
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
VOLKENBOND.
DE KWESTIES SANCTIE EN ARBITRAGE.
Bones' standpunt
Geneve, I 9 S e p t. (B. T. A.). Benes heeft
vanavond de buitenlandsche journalisten ont
vangen, wen hij mededeelde, dat de werkzaam
heden van de commissie van twaalf beschouwd
kunnen worden als in groote lijnen te zijn vol
tooid. De commissie had twee aangelegenhe
den te behandelen die van de ontwapening en
die van de sancties. Wat de arbitrage betreft,
zal de commissie de zcak regelen met de sub
commissie van de eerste commissie. De com
missie van twaalf heeft o.a. art. 6 aanvaard in
zake de gedemilitariseerde zones. De staten
zullen tusschcn hun gebieden dergelijke stroken
kunnen scheppen, wat ook van nut zou kunnen
zijn voor den Raad van den Volkenbond bij het
nemen van maatregelen tegen een aanvallenden
staat. Do instelling dezer stroken vormt ook
een soort van aanvullende sanctie. Dit artikel
is met algemeene stemmen aangenomen. Art. 7
behandelt met name verschillende soorten sanc
ties en beteekent ee versterking van de reeds
in het bondsverdrag neergelegde bepalingn.
Art. 7a heeft betrekking op de voorbereiding
van het gebruik van economische en financi-
eele sancties err tevens op de hulp, te verlcenen
aan staten, die door toepassing dezer sancties
op den aanvaller zelf in het gedrang zouden
komen. Het artikel verduidelijkt eveneens
zekere bepalingen van het bondsverdrag.
Art. 8 behandelt het vraagstuk, welke strijd
krachten of anderszins ter beschikking van den
Raad gesteld moeten worden tegen den aan
vallenden staat. Hetzelfde artikel behandelt
tevens de clausules betreffende de plaatselijke
overeenkomsten. Deze overeenkomsten zullen
aan openbaar toezicht onderworpen zijn en
moeten worden geregistreerd. Zij mogen niet
meer zijn dan een middel ter uitvoering van
sancties, waartoe door den Raad besloten is.
Art. 8a bepaalt; dat de aanvaller de kosten,
die uit zijn aanval voortvloeien, moet dragen,
maar stelt tevens vast, dal hem geenerlei ge
bied ontnomen mag worden en dot zijn poli
tieke soevereiniteit niet mag worden aangetast.
Art. 9 heeft betrekking op de bijeenroeping
van de conferentie over de ontwapening. Het
stelt de voorwaarden vast, waarop de confe
rentie kan worden bijeengeroepen. Als een staat
niet instemt met de maatregelen, waartoe door
de conferentie besloten wordt, zal hij niet pro-
fiteeren van de hulp, in de voorgaande ortt.
bepaald in geval van sancties en als een staat,
lid van den Volkenbond, het protocol niet tee
kent, zal het geen enkelen invloed hebben op
zijn hoedanigheid van lid van den Volkenbond.
Het protocol over arbitrage en veiligheid zal
pas van kracht worden verklaard op den dag,
waarop de besluiten van de aanstaande ont
wapeningsconferentie zelf tot uitvoering wor
den gebracht.
Benes voegde er nog aan toe, dat het pro
tocol in zijn geheel zal worden besnroken dooi
de derde commissie in voltallige vergadering
en verklaarde bovendien, dat de uiterste datum
voor de bijeenroeping van de ontwapenings
conferentie is bepaald op T5 Juni 1925. Het
aantal ratificaties, dat noodig is voor het pro
tocol tot bijeenroeping van de ontwapenings-,
conferentie, is nog niet vastgesteld door de
commissie van twaalf.
DUITSCHLAND EN DE VOLKENBOND.
Dc tegenwerking van Moskou.
Uit Berlijn wordt d.d. 19 Sept. aan de Tel.
bericht:
Het was geen geheim, hetgeen de Vorwarts
hedenavond in een opzienbarend hoofdartikel
mededeelt, dat leidende politieke kringen te
Moskou met groote ongerustheid, zoowel de tij
dens de conferentie van Londen begonnen ont
spanning, als de mogelijkheid van Duitschlands
toetreding tot den Volkenbond volgen.
Evenmin was het een geheim, dat er een
streke strooming in de Wilhelmstrasse bestaat,
welke zich beweegt in de richting van het
standpunt, dat Duitschland alleen gemeenschap
pelijk met Rusland tot den Volkenbond kan
loetreden. De aanhangers dezer strooming ma
ken de oplossing van deze zoo belangrijke kwes
tie afhankelijk van de toestemming van da re
geering te Moskou.
De Vorwarts waarschuwt tegen deze politiek
en wijst op de houding van de sovjet-regeering
tegenover den Volkenbond in het algemeen. De
politiek van Rusland zegt het blad streeft
er uitsluitend naar de controversen in de inter
nationale politiek uit te buiten, in de eerste
plaats de grenzen van het vroegere Russische
rijk fe herstellen en vervolgens Engeland en
Amerika in Azië in bedwang te houden en het
Europeesche kapitaal in dienst van de Russi
sche economische politiek te stellen. Deze
grondregel van de Russische politiek is in da
laaste twintig jaar onveranderd gebleven, onaf
hankelijk van het feit, of Rusland een tsaris
tische of communistische regeering had.
Nog steeds houden dc Russische machtheb
bers vast aan het woord van Lenin, door dezen
in 1918 gesproken: „Wij moeten tusschen de
tegenstellingen van de Europeesche politiek la-
veeren. Dat is onze eenige redding."
Het is duidelijk, dat ondere deze omstandig
heden de sovjet-regeering de toetreding tot den
Volkenbond niet kan wenscben. Duitschland zal
het stootblok van de Moskousche politiek wor
den. Eenerzijds wordt aan Duitschland een
militair verbond met Rusland voorgespiegeld,
anderzijds wordt er op gewezen dat, op grond
van het verdrag van Rapallo Duitschland niet
tot den Volkenbond kan toetreden, zoolang het
over deze kwestie niet met Rusland tot over
eenstemming is gekomen.
Een en ander hoeft slechts ten doel de be
slissing van Duitschland te vertragen, ten einde
de Russische diplomatie bij haar onderhande
lingen jnet Frankrijk en Engeland nieuwe troe
ven in handen te geven.
HET PACT VAN LONDEN.
DE TOEPASSING VAN HET PLAN-DAWES.
De invloed op do Engelsche
nijverheid.
De Britsche draodlooze dienst meldt, dat de
namen van de leden der commissie, die den
premier op de hoogte zal houden van de uit
werking van het plan-Dawes op bepaalde in
dustrieën, spoedig na den terugkeer van Mac-
dor.ald te Londen zullen worden bekend ge
maakt. De commissie zal een werkgever cn een
vertegenwoordiger der arbeiders uit de be
trokken industrieën bevatten.
DUITSCHLAND,
HET EVENTUEEL TOETREDEN DER
DUITSCH-NATIONALEN TOT DE
REGEERING.
Het is niet noodig, dat Strese-
mann en Marx aftreden.
Berlijn, 19 Sept. (W. B.) De Lokal An-
ziger schrijft met betrekking tot de kwestie
van uitbreiding van de regcering door opne
ming van de Duitsch-nationalen in het rijks
kabinet, dat het land in Duitsch-nationale krin
gen heeft geïnformeerd, of dc partij het af
treden vnn den tegenwoordigen rijkskanselier
zou wcnschen en vernomen heeft, dat er bij
dc Duitsch-nationalen geen neiging bestaat bij
hun toetreden tot de regeering vervanging van
den rijkskanselier en den minister van buiten
landsche zaken door anderen te cischcn, maar
dat zij daarentegen prijs stellen op vertegen
woordiging overeenkomstig hun sterkte.
Wat betreft de toetreding van Duitschland
tot den Volkenbond is de partij bereid zich bij
de formule von Macdonald in zijn rede te Ge-
nèvc neer te leggen. Dat de kwestie van de
schuld aan den oorlog pas over vijftig jaar
definitief kan worden opgelost zou beteekenen,
daf Duitschland van de schuld aan den oorlog
ontlast wordt en niet meer als paria onder de
andere volken behoeft le staan.
B e r 1 ij n, 19 S c p t. (N. T. A. Draadloos.)
De conferentie van de landelijke ofdcelingen
van de Duitsch-nationalen volkspartij heeft
zich uitgesproken voor eventueele deelneming
an dc partij aan de regeering, mits zij een be-
slissenden invloed krijgt. Anders moet de par
ten de scherpst mogelijke oppositie tegen de
regeeting gaan voeren.
DUITSCHLAND ALS VOORMALIGE KOLO
NIALE MOGENDHEID.
Het Duitsehe koloniale congres, dat op het
oogenblik te Berlijn bijeen is, heeft een motie
aangenomen, waarbij de regeering wordt aan
gespoord Duitschland niet tot den Volkenbond
te doen toetreden, wanneer zij er niet in slaagt
om *t land weer in de rij der koloniale mogend
heden te doen opnemen. Op zijn minst moeten
oen Duitschland weer eénige koloniale man
daten worden opgedragen.
DE SCHADELOOSSTELLING AAN
AMERIKA.
De beslissing van scheidsrech
ter Parker.
Berlijn, 19 Sept. (N. T. A. Draadloos)
De Duitsch-Amcrikaansche schadeyergoedings-
rommissie heeft de door Duitschland te betalen
65 millioen dollar aan de Amerikaonsche ver
zekeringsmaatschappijen en het bureau voor de
oud-strijders toegewezen. Scheidsrechter Par
ker verklaarde Duitschland voor de schade,
ontstaan door het tot zinken brengen van de
Lusitania, niet verantwoordelijk daar de on
middellijke oorzaak van het vergaan vnn de
Lusitanin niet een Duitsehe oorlogsdaad is ge
weest. Een nadere motiveering van de scheids
rechterlijke uitspraak ontbreekt neg.
VERDERE ONTRUIMING VAN DEN RECH
TER RUNOEVER.
Het door dc Franschen bezette gebied bij
Limburg in Nassau ig ontruimd, aldus meldt
de Duitsehe droadlooze dienst.
TERUGKEER VAN UITGEZETTEN.
C o b 1 e n z, 19 Sept. (W. B.) De gisteren
door de Rijnlandcommissie vastgestelde lijst
in verband met de intrekking der uitzettings
bevelen. waarvan het aantal voor de Fransche
zone 654 bedraagt, is aan een Duitsehe dele
gatie overhandigd. Dc onderhandelingen tus
schen de geallieerden en de Duitschers nopens
den terugkeer der ballingen worden voortgezet.
Binnenkort zal de Rijnland-commissie nieuwe
maatregelen nemen ter verlichting van den
toestand.
IN VRIJHEID GESTELD.
De in 't Dussc'dorper Schupo-proces tot 5
jaar tuchthuisstraf veroordeelde „Hauptmann"
Pohl wordt, naar Wolff meldt, vandaag in
vrijheid gesteld.
DE PRUISISCHE BEGROOTING.
B e r 1 ij n, 19 Sept. (W. B.) In de centrale
commissie van don Pruisischcn landdag heeft
de rapporteur bij de behandeling van het al
gemeen financieel beleid o.a. opgemerkt, dat
men in het algemeen kan rekenen op eer»
hooger bedrog aan opbrengst van de belas
tingen, de domeinen en andere bronnen van
inkomsten dan op de begrooting geraamd is
zoodat het tekort vermoedelijk aanzienlijk
verminderen zal.
DE AANSLAG OP HET HANNOVERAAN-
SCHE REGEERINGSGEBOUW.
Berlijn, 19 Sept. (N. T. A. Draadloos).
De rechtbank van gezworenen te Hannover
heeft den communist Rubdert, die met anderen
in December 1923 een bomaanslag op het
Hannoveroansche regeeringsgebouw trachtte te
plegen, veroordeeld tot 2 jaar en 3 maanden
tuchthuisstraf. Zijn complotgeno.oten kregen ge
vangenisstraf.
FRANKRIJK.
DE COMMISSIE VAN HERSTEL.
P arijs, 19 S e p t. (Havas.) De commissie van
herstel heeft ontwerpen behandeld inzake de
reorganisatie van haar diensten en de voor-
Levertraan Irvings gisltabletten Togal-Kalzan
Levertraanemnlsie B. S.
Voor Aiuersfoorl cn Omstreken.
CREDIETEN
INCASSO'S
DEPOSITO'S
LIPS SAFE-LOKETTEN
juwelier
•4 RUIME ZALEN
4 GESCHIKT VOOR
i
Groote sorteering
Langestraat 39 Tel. 462
waarden onder het ocg gezien inzake de toe-
pssing van de derde clausule der overeenkomst
van 30 Augustus tusschen de geallieerden c-n
Duitschland.
DE VLAAMSCHE BEWEGING IN
NOORD-WEST-FRANKRIJK.
De correspondent der N. R. C. te Brussel
meldt:
De in Vlaamsch-Belgic met sympathie be
groete beweging voor het behoud van de
Vlaamsche volkstaal in een deel van het Fran
sche departement du Nord, het zoogenaamde
Westland: de streek van Duinkerken, Bergen,
Hazebroek, Wormhout, Cassel en Belle, begint
nu ook de aandacht te trekken van de Parijsche
pers. Zoo schreef L'Homme Libre Donderdag j.l.
dat het niet opgaat, in Frankrijk, een beweging
te veroorloven, welke er op aanstuurt „een
brandpunt van Germaansche cultuur in het
'.even te roepen, zooals in België door de
Vlaamschgezinden is gedaan cn een clericaal
blok tot stand te laten komen, dat zijn in
structies rechtstreeks uit Rome ontvangt."
Waar hetzelfde blad beweerde dat Frankrijk
steeds gunstig gezind is geweest ten opzichte
der herleving van regionale talen, antwoordt het
vrijzinnige Laatste Nieuws: „Dat zullen wij de
Fransch-Vlamingen, Bretanjers en andere in het
Fransche staatsverband levende volkeren laten
uitmaken, maar het Parijsche blad is bepaald
verkeerd ingelicht over doel cn wezen van de
Vlaamsche beweging, wat trouwens niet te ver
wonderen is, als men nagaat wat al onzin hier
te lande (in België. Corr.) door de franskil-
jonsche pers over het Vlaamsche volk en zijn
taal wordt verspreid".
De katholieke Standaard is nog minder inge
nomen met de uitlating van L'Homme Libre,
constateert dat het Parijsche blad blijk geeft
van nationaal en anti-clericaal sectarisme en
schrijft verder: „Nous ne pouvons permettre"
zegt het blad (L'Homme Libre. Corr.). Het
klinkt interressant. Maar wie zou het den Vla
mingen uit Noord-Frankrijk durven ten kwade
duiden dat ze voor hun moedertaal ijveren? Ze
bewonen historisch-Vlaamsche gewesten, die
ons ten tijde van Lodewijk XIV en vroeger wer
den geroofd. En zonder hier eenigermate aan
irredentisme te willen doen, achten wij het op
zijn minst rechtvaardig, dot dc Franschen aan
die Noorder-Vlamingen het recht zouden gun
nen hun eigen taal en cultuur te bestendigen."
Hoe de Fronsch-Vlomingen zelf zich hun ver
houding tot Frankrijk voorstellen, blijkt duide
lijk genoeg uit het tweetalig motto, dot nnast
den koptitel vnn het te Wormhout verschij
nend maandblad: De Vlaemsche Stemme in
Vrankrijk prijkt: Fransch Vloendcren dienen
om Vrankrijk te verschoonen cn te vei sterkon
Servir la Flondre Fron^aise pour embcllir et
fortifier la France, olsmede uit het hoofd
artikel, in het Septembernummer van dezelfde
Vlocmsche Stemme, waarin op de vraag of dc
provinciën in Frankrijk hnor eigen leven moe
ten bewaren, het volgende bevestigende ant
woord wordt gegeven:
„Onze plicht is het van Vloendcren tc be-
waeren in Frankrijk. Wij willen zeker de toe
komst van onze streke, d' uitbreiding en d' uil
straling van onze regionale kunsten, mner wij
peizen dat onze Vlaemsche ziele eerst cn
vooral bezorgd moet zijn. De ziele opwekt het
lichnem. Is de ziele weg vun het lichaem, 't
graf is open. Moet Fransch-Vlnenderens graf
open gedaen zijn? Neen! Dhwel bewaert
Fransch-Vlaendercns ziele en verteert alles wat
aen Fransch-Vlaendcren toebehoort.
„Hoe kan daarin Vrankrijk zijn profijt vin
den?" zeggen dcgcenc die geen Vlamingen cn
zijn. En wij antwoorden, dat de groote plage
van deze tijden de miskenning is von de pro
vinciën. Alles moet komen von Parijs om ge
prezen te zijn: moden, gazetten, boeken
Een kunstenaer om gekend te zijn moet gaen
nacr Parijs. En alzoo al die levende krachten,
die slopen in onze provinciën, blijven ongebruikt
in de plekke van Vrankrijk te verschoonen, te
verhoogen cn te versterken."
DE BESTRIJDING DER DUURTE.
De Fransche ministerraad heeft ter bestrij
ding van de levcnsmiddelcnduurte niet alleen
besloten dc invoerrechten op do voornaamste
levensmiddelen te verlogen, moor ook een
strenge controlcering von dc verkoopsprijzen,
alsmede dpheffing van don Zondagsorbeid in
het bakkersbedrijf voorgenomen.
ENGE' AND.
HET VERDRAG MET RUSLAND
Een liberale motie.
Birmingham, 19 Sept. (R.) Het be
stuur van den liberalen bond in de Midlands
heeft een motie aangenomen, waarin het de
erkenning van dc sovjet-regcering cn 8e po
gingen om tot vriendschappelijke betrekkingen
te komen en den handel te bevorderen, goed
keurt, moor krachtig protest oanteckent tegen
het z.g. verdrag in zijn tegenwoordigen vorm-
De meening werd uitgesproken, dat er geen
zekerheid bestaat met betrekking of voordcel
bij ?en door Engeland gewaorborgde lecning.
UIT BRITSCH-INDIB.
Gandhi gaat vesten.
Een draadloos bericht meldt, dot de leider
der Indische swarajisten, Gondhi, zijn voorne
men heeft te kennen gegeven 21 dagen te vas
ten in de hoop, dat dit de Mohammedanen en
Hindoes er toe zal brengen hun geschillen bij
te leggen.
HET BRITSCHE LUCHTVERKEER.
Pionnen tot uitbreiding.
Vicc-maarschalk Bronckcr deed gisteren te
Wembley bclangrijké medcdeelingen inzake
plannen tot uitbreiding van het Britsche lucht
verkeer door de regeering. Twee groote lucht
schepen zijn besteld en gedurende den oanbouw
zal de regeering luchthavens voorbereiden in
Indië en ergens holfwcg, waarschijnlijk in de
omgeving van het Suez-konaal. Zoodra dit loul-
ste gereed is, zal de R. 33, een oud luchtschip,
van die basis uit proefvaarten ondernemen, ten
einde ervaringen over het luchtverkeer in de
tropen op te doen. Over een vijftal jaren voor
zag spreker een halfwekelijkschen dienst op
Indic, maar de eerstvolgende 10 jaar verwachtte
hij niet alleen een halfwekelijkschen dienst op
Indic en Australië, welke reis II dagen zou du
ren, maar bovendien een wcekdienst op Kaap
stod via West-Afrika in 5 y. dag en luchtsche
pen, die regelmatig den Atlantischen Oceaan
oversteken. Hij hoopte althans op ten minste
een Britsche lijn op Canada, die den overtocht
in 2% dog zou bewerkstelligen. Vliegbooten
zouden in West-Indië en Britsch Guyana dienst
doen en daarmede weken uitsparen voor het
correspondeeren met Londen.
DE STAKING OP DE GROENTE EN FRUIT
MARKT VAN COVENT GARDEN.
De staking op de fruit- en groentenmorkt vrüi'
Covcnt Garden sterft, naar het oordeel der
werkgevers, aldus de Britsche draodlooze
dienst, haar natuurlijken dood. Gisteren hebben
de werkgevers een brief gericht aan Bevan, die
de stakende marktdragers vertegenwoordigt,
waarin zij zeggen, dat tal van personen hun
voornemen Rebben te kennen gegeven om den
arbeid te hervatten en dat verschillende van
hen inderdaad zijn teruggekeerd. Het was on-
wenschelijk geacht verdere besprekingen te
houden, daar zij de staking zouden kunnen ver
lengen.
IERLAND. j
WAPENEN EN MUNITIE ONTDEKT.
Belfast, 19 Sept. (R.) De politie heeft
hedenavond in Curriestreet een inval gedaan
cn in een gebouw achter huizen machinegewe
ren, een hoeveelheid bommen, meer dan twin
tig geweren en duizenden patronen gevonden,
die in pantserauto's naar de kazernes zijn ver
voerd. Toen de politie het gebouw binnen
drong, was er niemand in. Tot dusver is geen
enkel persoon gearresteerd.
ITALIË.
VERSTERKING DER POLITIE.
Rome, 19 Sept. (B. T. A.) Op voorstel
van den minister van binnenlandsche zaken
heeft de ministerraad besloten het corps cara-
