Be KJuizenaar m Far-End. ELECTRISCHE KACHELS F. H. LOiANS F-EUIT ADOKHEMEHISPRliS r 5 "C :;or Amc,v EEMLANDER" De Gasiabrisk Mod^Magazijn ggj ma$qug Zie onze speciale étalage I Wij leveren elk gewenscht 9 Langestraat 3Sl Costuum vol3ens tekening Ducanola-Piano's, Feurich, Lipp. Auto-Piano's, Perzina, Klein en Adam. Pianohanden, KLEIN, Utrechtschestr.44 Lunchroom Princesse ROKKEN ,N' SGTTE PHILIPS LAMPEN. BUITENLAND. 23e Jaargang No. 176 (oort 2.10, idem uaaco per pos? i 3.—, per week (mei cratis verzekering tegen ongelukken) 0.17* alxonderlijke nammers 1 1.05. RSFOöRT DIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF. BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAL 2 A. POSTREKENING *7910. TEL. INT. 61*. Maandag 26 januari 1925 PRIJS DER ADVERTENTIEN mei inbegrip van een bewijsnummer, elke regel meer 0.25# dienstjumbrc- dingen en LicidadigheidvadTe.tentiên voor de keilt der prijs. Voor handel cn bedrijf bestaan zeer vooidcelige bepalingen voor het advertecrcn Eene cuui aire, bevattende de vooi vaarden, wordt op aanvraag toegezonden. M. de V. Het 'kan zijn nut hebben op gezette tijden, en vooral na tijden, van be roering- zooals wij die tengevolge van. den oorlogs- en vredestoestand h'ebben gekend, en welke haaï stempel .drukten >p geheel het wezen der gemeentehuishouding, te on derzoeken hoe de positie der Gemeente bedrijven is. Ik bepaal me óogenblikkelijk tot de Gasfabriek, en wil me nu niet spe ciaal richten naar de bedrijfsresultaten, hoe wel ook deze in dit v r' and niet geheel on besproken kunnen blijven, maar meer naai de positie die dit bedrijf inneemt in geheel het economisch bestel onzer gemeentehuis- houding, wijders hoe deze is in het engere verband onzer financiën, om ten slotte na te gaan welke invloed ze oefent op het draagvermogen der gebruikers. Indien en zoo noodig zal een enkel cijfer ter toelich ting mijner conclusie moeten dienen, en zullen deze ontleend zijn aan het gegeven uit de gemeenteverslagen vanaf 1914 tot de nu bekende. Gereede aanleiding tot deze eenigzins diepere bespreking vindt zijn re den in het jongste gevoerde beleid ten aan zien van dit bedrijf. Er zijn sedert 1914, dit jaar inbegrepen, belangrijke sommen voor uitbreidingen toe- estaan- Ik leg den nadruk op uitbreidingen omd'at de betreffende gelden als zoodanig zijn gesignaleerd in do gemeenteverslagen, hoewel ze niet altijd als zoodanig in r!e stukken zijn verdedigd. Er is dan sed'ert 1914 toegestaan f 1,063,700, waarbij niet is inbegrepen de befaamde kasgeidleening ad 4-80,000. welks restant juist dezer dagen uit bedri'7 is genomen. Voorzoover nu van uitbreiding der fa briek in deze jaren sprake was, uitbreiding in den zin van: vergrooting der capaciteit, komt hiervan alleen in aanmerking een be drag van 77,400 voor de watergasfabriek Immers het percent gedistaleerd kool gas nam zelfs af met l'b'ioo wo» met het oog op de toeneming van den ka- pitaallast gefourneerd als „uitbreiding" wel heel bijzonder is. Dc kapitaal factor bij d-» prijscalculatie nam toe met 200 herleid tot de productie is dit 2 cent per M3. u Niet altijd, zooals ik reeds opmerkte. Berd de betreffende voordracht als ulbbrei- aar voren ge-bracht. Toen indertijd le gelden zijn toegestaan voor de wate»- ;&sfa<briek, werd gewezen op de moeilijk- leid, dat de bestaande fabriek technisch vlet voldoende was geoutilleerd op de loogste dagproductie, vandaar dan dat herd voorgesteld om met betrekkelijk ge- mge kosten 77,400) een waterstofgas- installatie te bouwen, zoodat steeds naar elieve aan dezen eisch. welke slechts enkele degen per jaar werd gesteld, kon worden oldaan. Dat sedert onze eigen concurrentie het electriciteitsbedrijf deze hooge dagpro ductie onnoodig heeft gemaakt en de zoo pas genoemde installatie alleen haar goede diensten heeft bewezen voor het verkrijgen van z.g- menggas, zij het tot een veel ge ringer brarvdwaarde dan zuiver koolgas, is bekend. Alleen is het jammer, dat deze nog zeer bruikbare installatie aanstonds als doe niet achterblijft, dank zij het jongste be sluit in deze materie van den raad. Het beteekent voor onze gemeente een kapitaalvernietiging van J 46,000, terwijl wij weder nieuw kapitaal bij het oude gann oegen. Zooals is gezegd, ons bedrijf was reeds topzwaar on-der zijn kapitaal last. De uil komst met ter zijner tijd gemotivce.de nieuwe lasten is wiet altijd even gelukkig geweest. Wie onzer herinnert zich niet het toestaan der sommenaanvankelijk 75,000, later uitgegroeid tot 205,000. voor de eiectrische los- er. ransportbaan. De uitwinning van arbeidsloon zou ruim schoots den nieuwen kapitaailast vergoeden. En wat blijkt indien we 1914 naust 1923 leggen? Dat eenzelfde hoeveelheid kolen, welke toen 4849 losloon vroegen, nu als losloon vragen J 1945 plus 21,790 als rente en aflossing van genoemde baan. Ik wil gaarne hierbij in aanmerking nemen, dat eenzelfde hoeveelheid als in 1914, nu gelost door handenarbeid, het dubbele zou kosten, maar dan valt de rekening nog ten nadeele van het heden uit. Dat onze fabriek dank deze uitbreidin gen een capaciteit van 6 lA millioen ku biek meter verkreeg, en de behoefte sedert 1914 tot hede^ niet uitging boven 3s/io mil- lioen, is jammer en had don ook tot voor zichtigheid moeten manen. De watergasfabriiek is voor andere dan het gestelde doel nuttig gebleken, wordt nu non-actief, de transportbaan is allesbehalve economisch gebleken, terwijl de groote sommen voor ons buizennet uitgegeven, en vooral omdat we door omstandigheden ge dwongen het net naar den Berg moesten verruimen, heeft volstrekt niet bijgedragen tot eenig hooger rendemeent. Ik zeg door omstandigheden gedwongen, want een ge meentebedrijf heeft nu eenmaal een ander karakter dan een particulier. Niet altijd kan op een goudschaaltje worden afgewogen welk deel der burgers ineer of minder nut heelt van nieuwe lasten. Zoo ook hier. Het kapitaal voor uitbreiding van het net naar en op den Berg zal noch wat haar last. noch wat 'haar inhoudsruimte betreft kunnen ha len bij het rendement in de 'binnenstad. Dat het percentelijk verlies (8K niet vreemd is aan 'het weinig intensief gebruik daar lei plaatse, lijkt me voor tegenspraak niet vat baar. Met dit te verklaren is het tweede deel van mijn uitgangspunt reeds aan de orde. De gasfabriek is een zoogenaamd produc tief bedrijf, waarvan algemeen wordt ge acht, uitgenomen dan de moeilijke jaren die achter ons liggen, dat ieder inwoner even redig aan zijn gebruik bijdraagt in het rendement. Het nevens elkaar stellen van de sommen, welke in 1914 75,000), respectievelijk in 1917 170,000) in den grond zijn gestept, eru een vergelijking van de in houdsruimte in dit financieel verband kan ons leeren, dat hier het eene deel der be volking onevenredig bijdraagt ten behoeve van het andere. Zooals gezegd, dit is een gevolg van de communale werking der ge meenschap, en de mopperaars die altijd den mond vol hebben over de offers, die de gemeenschap zich moet getroosten," b.v. lev bestrijding der werkloosheid, moge het to* voorzichtigheid manen. De cijfers M. de V. zijn interessant genoeg. In 1914- was de lengte 45.900 M. en de inhoudsruimte 505.637 M3 en na de verzwaring en uitbrei ding in 1917 waren deze cijfers 60.864 M. respectievelijk 924.433 M3, terw ijl de kapi- taallast, dat wil zeggen rente en aflossing bedroegen 5146.— en 12606— Ik vraag nu nog een oogenblik de aan dacht voor de bruto winsten in 1923, win sten dus die met de productie-, noch mat de distributie kosten iels hadden te maken. Niet minder dan 155.000— is in dat jaar, door de gemeente in verschillende vormen, na melijk als winst, als pijpreohten en als ka pitaalvorming opgenomen. De factorkapi taalvorming is nu uit het bedrijf genomen. Het genoemde cijfer beteekent plus minus 4 cent per kubieke meter afgeleverd gas. In verband met de draagkracht der gebrui kers legt dit cijfer een onevenredig zweren druk op de 'kleine luyden. Het was dan ook RECLAMES. Prijs 1—3 rebels 3.05, elke regel racer 1.—. 1*4*9 Uitgebreide roilenbibliotheek. Wij zenden gaarne catalogi en prijslijsten, Utrechtschestraat 15 Tel. 483. .ren zolen hakken 12,40 Dames -1.85 Genaaid 25 cent hooger, Prima leder, Keurige afwerking Ulrechtscliestraal 47 W. H, He! Utrcchtscliestraat 49. Tel. 310. SOEP. VLEESCK (naar keuze.) AARDAPPELEN EN GROENTEN EN DESSERT. PER ABONNEMENT f 1.25 EFFEN" - GESTKEEl'l' EN GERU T. wOLLEN VESTEN EN JAPONNEN 4.75 8.505.25 Dames- Mode-Magazijn „L'HIRQNDELLE" 16 18 LANGESTRAAT AMERSFOORT .OwcisSTa. OOJt)L.2SO •eon zeer gelukkige greep dat vroeg voorjaar de prijs tot 11 cent per kubieke meter is te rug gebracht, waarmede aanvankelijk de po sitie der fabriek iet of wat werd bedreigd, maar nu eveneens met ingang van één Ja nuari j.l. van eigen kapitaalvorming is afge zien zal er mijns inziens nog een belang rijke winst overschieten. De laatste jaren hadden wij geleerd met de tarieveering de „cost en de baat" in evenwicht te 'houden, waarom ik het onver antwoordelijk acht, dat nu toch is voortge gaan nieuwe kapitaallast bij de oude te voegen, en dit nog Slechts als een begin is te achten. Temeer omdat m. i. de raad in deze uitgave heeft bewilligd cp een toelich ting welke het hem onmogelijk maakte zich rekenschap van de gevolgen te geven. Ik verzoek hier te mogen afbreken, om straks te vervolgen met de voorgeschiedenis dezer zaak. J. HOFLAND. De ongewone vorm van dit artikel dank» zijn ontstaan aan de ruwe wijze, waarop ik u*t de raadzaal werd gedrongen. Naar mijn aan* teckcningcn was de inhoud bestemd voor eon begrootingsvergadering. DUITSCHLAND. DE NIET-ONTRUIMING DER KEULSCHE ZONE. Een inlerim-nota der geallieerden. Londen, 24 Jan. (H. N.) Men verwacht, dat de vertegenwoordigers der geallieerden in het begin der volgende week ccn interim-nota inzake dc militaire controle in Diritschlond cn de ontruiming van de Kculsche zone zullen overhandigen. De nota, die zeer kort is, on geveer 300 woorden, zal waarschijnlijk ter stond na de aanbieding worden bekend ge maakt BIJEENKOMST VAN RIJKSDAG EN PRULSISCHEN LANDDAG Ber 1 ij n, 2 4 Jan. (H. N. Draadloos). De rijksdag is gisteren tot 3 Februari verdaagd. De Pruisische landdag zal vermoedelijk tegen het einde van deze maand werden bijeengeroepen om een nieuwen premier te verkiezen, die dan het nieuwe kabinet zal vormen. DE ZAAK-WEBER. De tot het Webcr-concern behoorentk; Deut sche Spirituosenwcrke zijn ingevolge een be sluit der woekerrechtbonk gesloten en de ver gunning om handel te drijven is ingetrokken. Het is bewezen, dat Weber den fiscus met me dewerking van ontrouwe omgekochte ambtena ren voor enorme bedragen heeft benadeeld. HET PROCES TEGEN DEN BOND OBERLAND. De uitspraak. In liet proces, te Münchcn gevoerd tegen de leiders van den bond Oberland, werden Zater dag alle bcklaogden vrijgesproken met de mo tiveering, dot dc Deutsche Schötzenbimd, dm nis de voortzetting van den bond Oberland werd beschouwd, geheel andere doeleinden na streefde en van identiteit met dezen bond niet kon worden gesproken. EEN SCHEEPSRAMP. Volgens de Duitschc bluden is het Duitsch© s.s. Amerika, 4400 ton groot, nabij de Lofoten •vergaan, vermoedelijk met man cn muis. FRANKRIJK. 1IERRIOT EN HET VAT1CAAN. Rome, 25 Jon. (V. D.) Men meldt, dot het* Vaticaon een protestbeweging tegen Har riot voorbereidt. Er zal een beroep worden ge daan op den nuntius Ccrctti to Purijs. KRASSIN NAAR MOSKOU. P a r ij s2 4 J n n. (H. N.) Krossin, dc gezant van sovjet-Rusland, is vanochtend naar Moskou vertrokken. ENGELAND. HET A.S. VERTREK VAN DEN AMERIKAANSCHEN GEZANT. B e r 1 ij n 2 4 Jon. (H. N. Druadloos). D© Amcrikoonsche gezant te Londen Kellogg zal voor zijn vertrek een officieel afscheidsdiner geven, waarbij vermoedelijk ook de koning cn de koningin von Engeland aanwezig zuiien zijn. Dit zal dan dc eerste mnnl zijn, dut het konink lijk echtpaar non een particulier diner deel neemt. DE LABOURPARTY. Activiteit van den linkervleugel. De linkervleugel der Labour-Party is niet te vreden over do lungzume vorderingen van de Labour-politick en hield gisteren een grootc meeting, waarop 600 personen tpgenwoordig waren. Tot deze partij behoort ook Cook, de algcmcene secretaris der Engelschc mijnwer- kersfedcrotic. Er werd een resolutie aangeno men, waarin wordt verklaard, dat de interna tionale trade-union moet broken met de poli tiek van klosscnvrcdc en samenwerking met den Volkenbond, die een machtig instrument zou zijn van het kapitalisme. Scherpe critiek werd gericht tegen de ministers der vorige Lnbourrcgccring, voornomelijk tegen minister Thomas. Er wérden groeten voorgolezen van dc Duit schc en Franscho mijnwerkers. Een hoera werd ingesteld op sovjet-Rusland. VOOR DE ST. PAULS KATHEDRAAL. Londen, 24 Jan. (H. N.) Het fonds voor de St. Pauls Kathedraal is thans tot 165.000 p. st. gestegen. Men verwacht, dat morgen het hoogtepunt in do inschrijvingen zal worden bereikt, door het don het patroonsfeest van de kathedraal is en in het geheelc land inza melingen zullen worden gehouden. DE DREIGENDE STAKING IN DE KOLEN-INDUSTRIE. Dc Daily Herald meldt, dot de Vrijdag gehou den conferentie van mijneigenaars en mijnwer kers voor de bruinkoolmijncn in Derbyshire geen resultaat heeft opgeleverd. De werkgevers bleven op het standpunt staan," dot dc wederin voering van de vóór 1022 betaalde loonen dient gepaard te gaan met de stichting von een scheidsgerecht over loonkwestics. Het schijnt nu, dot een stoking niet kan worden vermeden. TREINBOTSING TE GLASGOW. In het centraalstation van Glasgow is Za terdag een extro-trein voor een voetbalwed strijd met een onderen trein in botsing geko men. Vijf en veertig passagiers worden ge kwetst, de mccstcn licht. Vijf hunner werden naar het ziekenhuis vervoerd. Te Glosgow werden zeven personen gewond door het omslaan van een autobus bij het voetbalveld. Wellevendheid is een munt, die sluat en toch overal gangbaar is. ieder zelf Goethe. door MARGARET PEDLER. Geautoriseerde vertaling van W E PONT. Zoo redeneerde zij met het vertrouwen van de jeugd, dat nóg niet op de proef is gesteld, en dat zoo aandoenlijk zeker is van zichzelf en vun zijn macht om do idealen hoog te blijven houden, niet kennend dc overmacht van invloe den, die een man of een wouw dezen of genen kant kunnen uitdrijven of de rncvito cn pijn, die heldere, vns'.o begrippen tot e. ri maalstroom van blinden angst kunnen ronken, wanneer do ziel in haar strijd naai ieder pijitsi iiéïid nuddel grijpt, goed of veikecrd, dat maai kans op ver lichting schijnt te beloven. In cenigszins prikkelbare stemming vouwde zij den brief van Eliaubeth op. Die was veront rustend in sommige opzichten - - zij kon iuvt juist zeggen waarom en zrj had' nu aller minst lust om met kwellende gedachten te worstc-lcn. Zij verlangde al'een maar stil te lig gen, te genieten van de heerlijke rust van den middag en te luisteren naar de fluisterend© stem van de zee. Zij liet zich gaan en sloot de-oogen en e. heel gauw, gewiegd door het eentonige geluid van de golven die tegen aa lots klotsten, viel zij in slaap. M' t een schrik werd zij wekker. Een onheil spellende regendrop was op haar wang neer gekomen en dodelijk zat zij overeind, klaar wakker en even huiverig. Het was veel kouder geworden en de wind was opgestoken en fluis terde rondom haar van een opkomende storm, tcrfvijl dc blauwe hemel van een uur geledc-n met zware, loodkleurige wolken was bedekt, die zich vanuit liet zuiden opstopelden. Weer een druppel en nog een, en gehoor ge vend ann deze waarschuwing, sprong .Sara op en sloeg de richting in naar huis. Maar het was te lont oin den storm, die komen ging, te ont- j v;ijken en voor zij honderd meter verder was, barstte hij los in stroomen van regen, die door den wind voortgezwiept werden. Zij haastte zich voort in de hoop de bos- schen ie bereiken voordat het ergste van do bui zou komen, maar geen tien minuten na de eerste aankondigende regendruppels was zij er j middenin -- ccn wolkbreuk van regen, die els een gordijn boven dc klip hing. Zij keek wanhopig om zich heen om een be- schutting te vinden en teen zij aan oen enderen kant van een laag steenen muurtje iets ont- dekte, dat veel leek op een houten stal voor j vee, zette zij het op een rennen c:. vluchtte na een lenigen sprong over tien muur, regelrecht j daarin. I Hot was echter niet een stal, zooals zij ge dacht had, muur oen ruw getimmerd zorner- huisje, aan cén kant open, 2codat de wind erin i kon blazen er. niet ccn houten bank langs dc drie overige zijden. Sr.ra begreep onmiddellijk, dat zij weer op |h teirein van Erd was binnengedrongen. Maar hoogstv chijnlijk z noch de naar. noch zijn scherpziend dienaar in zulk een hondenweer buiten zijn zclls al waren ze buiten en ontdekten ze haar, dan konden ze toch moeilijk b:zwaar cr tegen hebben, dit zij beschutting zocht it afgelegen gebouw tje. Zij schudde de reijc.i van haur klecren en ging zitten, v achtend lot de storm iets zou bedaren. Zooois altijd in zulke omstandigheden scheen de tijd buitengewoon langzaam te gaan maar in werkelijkheid had zij niet langer dan ccn kwartier door gezeten of zij zag de gestalte van ccn man uit het geboomte op een pnor honderd meter afstand cn naar haar toekomen en ondanks het feit, dat hij een regenjas droeg met den kraag hoog opgezet cn een pel diep op het hoofd gedrukt, herkende zij gemakkelijk in dc naderende gedaante, haar medereiziger van de reis naar Monkshaven. Blijkbaar had hij haar niet gezien, want zij kon hem zacht bij zichzelf hooren fluiten, ter wij! hij met de vingers van zijn ccne hand op zijn bqrst trommelde, alsof hij de maat aangaf ven de melodie, die hij l oot een wilcf hart stochtelijk refrein van Wieniawskis verrukke lijke Légende. Het posis wcnderÜ;'. goed bij der» s'.arm, cio om hem loeide. Hijzelf scheen onverschillig voor dien storm hij scheen hem eerder als een wel komen gost te begroeten, want meer dan eens zag Söra hem het hoofd opheffen, alsof hij biij was den wind tegen zijn gezicht te vee en. Zii trok zich een beetje terug in het donker ste deel van het zcmerhuLje, hopend dat hij op zij uf zou siaen zonder haar te ontdekken, want naar olie verhalen tc oordeelcn, was Garth Trent er de man niet naar om. overtre ders op ziin terrein vriendelijk te begroeten. Maar hij kwam recht op hoer af cn een oogenblik later wist zij, dat haar aanwezigheid ontdekt was, want hij stond plotseling stil en staarde door den stroomenden regen in dc richting van liet zomerhuisje. Toen kwom hij mot versnelden pos erop af cn bleef op den drempel slaan. ,,Wat duivel" begon hii, hield toen op cn stoorde haar aan met een kluclitig-vcrbaasde uitdrukking in de oogen. „Zoo, is u het zei hij tenslotte met een korten lach. Weer trof Sara dc doordringende blik van deze oogen cn toen een zonnestraal plotseling uii dc wolken schoot en op 'zijn gelaat viel, zag zij wat eigenlijk de oorzaak van die eigenaar dige uitdrukking der oogen was. Het lichte bruin van de iris was onderbroken door ccn sma!, onregelmatig streepje helder blauw* en dat maakte liet eigenaardige effect, dat Molly had getracht te beschrijven, toen zij zcidc, dat Garth Trent oogen had, dk „je de den opspringen, wanneer hii plotseling naar je keek." Sara sprong nu bijna op, toen, gesteund dooi de verontwaardigde herinnering aan de onheb belijkheid van dezen metx bij die vroegere ge legenheid, boog zij zwijgend. Hij bleef haar met de eigenaardig spottende uitdrukking aanzien, cn zij was boos op zich- zc 1. toen ze zich voelde blozen bij dien onder zoekenden blik. Eindelijk sprak hij weer. „U schijnt een neiging te hebben om op rer- bcden terrein binnen tc dringen", merkte hij droogjes op. Sau s oogen schoten vonken. „En u een neiging om de eenzaamheid te zoeken," gaf zij terug. „Juist". Hij boog ironisch. „Misschien wilt u wel zoo vriendelijk zijn daarmeo rekering te houden En hij ging beleefd op zij els om haar te iatpn passeeren. Sara kei k weinig n. .-genoegd naar den regen, die nog steeds in stroomen neerviel. Toen wendde zij zich verontwaardigd tot hem. „U v.iit toch niet beweren, dat u er op stoat mij in dezen storm te laten vertrekken?" vroeg zij. „Weet u niet, dat u heelemaal geen recht heeft om hier te 2ijn, dut u de bepalingen overtreedt?" wqerdo hij koel af. „Natuurlijk weet ik dat! Maar ik kon niet denken, dat iémand in do gegeven omstandig heden bezwaar kon maken, dat ik tegen die bepalingen in handelde." „LI moet rnij niet bcoordeelcn naar andere mcnschen" antwoordde hij kalm. „Ik ben niet zooois zij." „Neen, dot beril u zeker niet", stemdo Sara dadelijk toe. „En uw toon zegt er bijgoddank", vulde hif aan met een flouwon glimlach. „Nu, goed dan", ging hij op norschcn loon voort, „blijf als u wilt als u tenminste mnnr niet van mij ver wacht, dat i!< u gezelschop houd." Sara heosttc zich te antwoorden, dat zij dat absoluut niet verlangde, en hij nam zijn pet af en wandelde weg in den regen. Een tien minuten gingen voorbij en nog steeds viel de regen even hevig neer, er scheen geen eind aan te komen. Sara liep ongeduldig heen en weer, cn ging aan do open zijde van het huisje kijken of dc zwaro wolken niet zou den breken. Er scheen geen kans op cn zij was juist van plan maar weer tc gaan zitten op de bank bin nen in het huisje toen vlugge stappen links van hoer weerklonken «n Gortli Trent weer ver scheen met een paroplu cn een heeren overjas over zijn arm. „Het zol nog v/cl een gfoedo twee uur blijven regenen,' 'zei hij kortaf. „U deed beter in huls te komen." (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1925 | | pagina 1