AMERSFOORTSCH DAGBLAD „DE eemlander"-^^25ap-"'92s
STADSNIEUWS.
23e Jaargsng
Mo. 25i
DERDE BLAD.
Parijsche Brieven.
Poschen te Parijs. Verrassingen
en contrasten. Britschc pelgrims.
De Madeleine en de Boulevard.
Een kranten-kiosk en een luxe
winkel. De Place de l'Etoile.
Driedoagsche kolonisatie.
De vriendelijke natuur heeft ons een onver
gelijkelijk mooi Paaschfeest bezorgd. Al de vo
rige dagen had zij er ons op voorbereid door de
zon te doen schijnen dat het een lust was; en
zoo gaf zij aan de legioenen Parijzenaars, die
voor een paar dagen hun vreugde buiten wilden
gaan zoeken, de zekerheid men houdt gouw
voor zeker, waarop men hoopt dat zij er
zonder vrees op konden uitgaan. De uittocht.
Vrijdag en Zaterdag, was dan ook zoo gTOot
als men het sedert lang niet hod'gezien in de
grillige Aprilmaand. Bij massa's trokken de
Porijzenoars, per auto en per spoor, naar de
lachende campagne, en nog Zondagmorgen
was er een aandrang in dc stations, als leefden
wij reeds in den vollen zomertijd.
Dc was daarvan even ongezocht getuige, toen
fk dien morgen uit mijn stille quartier dicht bij
de noordergrens der stad met een autobus naar
het centrum reed. Zoo stil was het nu in dat
quartier, dat het leek alsof alle bewoners naar
het uitloopen der perzik- en amandelboomen
ver van de stedelijke onvruchtbaarheid waren
gaan kijken. Stil waren ook de straten die ik
doorreed tot bij het groote station Saint-La-
zare, van waar de treinen naar de mooiste om
geving van Parijs vertrekken, naar de parken
en de bosschcn waarbij Saint-Cloud, Versailles,
Saint^Germain, Pontoise liggen cn waardoor de
Seine en Oise tusschen hare bebloemde oevers
stroomen.
Een kwartier heb ik die haastige exodus gado
geslagen, waarna ik mijn weg te voet naar den
Boulevard voortzette. Het werd weer betrekke
lijk stil, maar nauwelijks kwam ik bij de Mode-
leine-kcrk aan, of het tafereel veranderde ge
heel en al. Vóór die kerk en er naast mogen
wij zeggen in het centrum te zijn; en nu kreeg
ik weer eens van nabij de bevestiging van dit
kenmerk onzer stad, dot zij vol verrassingen cn
contrasten is. Daaruit vooral bestaat het Pa
rijsche leven. Nu was het ook zoo: uitgestorven
als de woestijn hier, Voelig van een nerveus,
kokend leven daar.
Op het voorportaal der Madeleine en op de
treden van het breede, hoogé trap-bordes ver
drong zich een onbeschrijfelijke menigte van
menschen, die de kerk in- en uitgingen. Het
ontbrak mij oan moed te gaan zien hoe het cr
binnen was; ik kon het mij wel voorstellen.
Maar van al die drukte was het meest curieus,
dat ter zijden van de deuren, op de voetsteenen
der kolommen en op de massieve zijmuren van
het bordes dichte troepen en familie-groepjes
over-kanaalsche gasten hadden postgevat, met
het air alsof zij daar consciencieus een plicht
vervulden. Zij leeken er zich thuis te voelen
zooals zij zich thuis voelen overal waar zij
voor korter of langcrcn tijd hun anker hebben
uitgeworpen, of dit bij dc Pyramiden, in het
hartje van Afrika of aan de Riviera is. Daar,
vóór de Madeleine, oriënteerden zij zich; ih een
soort van hypnotische extase bewonderden zij
voor zoover een Brit iets kon bewonderen dat
niet Britsch is het prachtige panorama dat
zij daar voor zich hadden met het uitzicht door
de breede rue Royale naar de Place de la Con
corde, welker achtergrond wordt afgesloten
•door den fraaien Griekschcn gevel der Chambre
des Deputes. En als zij van het kijken in die
richting genoeg hadden, richtten zij hun blik
ken naar links, waar de Boulevard voor hen
lag, nu bij lange na niet zoo bevolkt als op
weekdagen, zelfs niet als op gewone Zondagen.
De Parijsche Boulevard en de Champs-Ely-
sées, dat zijn voor die Britschc cn andere gas
ten van over de grenzen alle herkenbaar
aan hunne reispetten en stofjassen, de dames
aan de afwezigheid van eenige koketterie in
haar toilet de hoofdpunten van hunne drie-
daag sche wereldsche pelgrimstocht naar de
Ville Lumière.
Op den Boulevard verwonderde het mij niet
te constateeren, dat ook daar de Britsche gas
ten bezit hadden genomen van het terrein, dat
anders aan de nu buiten Parijs ronddwalende
Parijzenaars toebehoort. Zij zaten cr op de café
terrassen en trachtten blijkbaar zich een a i r
parisien te geven, wot zij volgens hun idéé
zeker niet beter konden doen dan door fich
aan „american drinks" te laven.
Ik gunde die naïve menschen hun rust van
harte; zij hadden die wel noodig na hun nach
telijke reis en tevens als voorbereiding tot de
vermoeienissen die hen voor den verderen dog
en avond te wachten stonden.
Maar wat gingen mij eigenlijk die Angelsak-
®ers aan op het oogenblik dat den Franschen
ee*r crisis boven het hoofd hangt, erger dan wij
cr e*n gekend hebben sinds de vredesduif zich
uit dc windselen van het Versaillaansche trak
taat heeft losgemaaktmet een half lammen
vleugel. Ik was niet voor hen hierheen geko
men, maar wel omdat in mijn buurt de winkels,
waar kranten worden verkocht, na de levering
der ochtendbladen gesloten waren. En daar ik
het lot en de stemming deelde dor weinige
Parijzenaars die in Parijs waren gebleven, hield
ik mij op de hoogte der politiek© gebeurtenis
sen door drie malen daags een krant te koo-
pen, die ik nu alleen zeker was in het centrum
te kunnen vinden.
De Parijsche kranten-kiosken zijn altijd ópen;
sommige op den Boulevard, tot laat in den
avond. En allen worden, op een enkele uitzon
dering na. door vrouwen gedreven.
„Bonjour, Madame Machinl"
„Bonjour, Monsieur le journalistel"
Wij kennen elkaar al jaren lang, de kwieke
marchande de journaux, wier monu
mentje op den boulevard des Capucines er al
tijd zoo ordelijk en proper uitziet, en ik. Ik
koop een keer of drie in de week op het mid
daguur het laatste nieuws bij. haar en dan ma
ken wij altijd even een praatje.
„Ik heb L'Information voor u op zij ge
legd, want ik dacht wel dat u vandaag komen
zoudt."
„En hoe staat het met de crisis?"
„O, u weet wel dat ik alle kranten verkoop,
en hoe meer hoe liever; maar ze lezen, daar
voor heb ik geen tijd."
Het is een knop, oud moedertje, die onder
haar krantentafel twee kinderen heeft opgevoed,
waarvan dc oudste al op trouwen staat, cn die
bovendien met haar moeiclijk verdiend daggeld
haar man onderhield, die te zwak was om veel
in te brengen. Zij is een voorbeeld in haar be
scheiden populair bedrijf, zeker ^en der afmat-
tendste bedrijven die hier uitgeoefend worden.
Dot begint eiken dog van het jaar want
rustdagen kennen zij niet, behoeven zij niet te
kennen; zij zijn immers haar eigen meesteressen
(zouden het zijn, indien haar lot niet afhing
van een oppermachtige partikulierc administra
tie) 's morgens te vijf uur of half zes, wan
neer zij hare pakken kranten in het nabijzijnde
depót weghalen cn naar haar kiosk moeten
zeulen. Dan zijn zij heel den dag in touw, in
haar» open winkeltje, waar zij zich net even
kunnen keeren en wenden en aan winterkou en
zomerhitte, aan regen, wind en stof zijn bloot
gesteld zonder dnt zij er veel tegen doen kim-
nen. De kranten liggen netjes gestapeld op een
tafeltjê voor de kiosk, die zelf voor een deel
van de buitenwereld is afgesloten door een
gordijn van geïllustreerde weekbladen, waarvan
er ook, met enkele buitenlondsche kranten,
tegen de buitenwanden der kiosk hongen.
Madame Machin weet dat alles met zoo'n
zorg en smaak te rangschikken, dat zij mij wei
eens op het wceldemagazijn aan de overzijde
van het trottoir wijst en dan lachend vraagt:
„Doen zij het beter daar dan ik hier?"
„Porbleu nonl" Zij heeft eer van haar werk
en ik heb respect voor haar.
Weer raak ik daar oan dat kenmerk van Pa
rijs, waarover ik zooeven sprak. Contrasten en
verrassingen, daaruit is er het leven saomge-
steld. Eenvoud en bescheidenheid hier, over
dreven weelde daar, en toch goede smaak hier
èn door. Door enorme spiegelruiten in een mooi
gedecoreerden gevel, waarvoor in gTOOte let
ters de naam van het magazijn met de toevoe
ging Succursale de Luxe van verre te
lezen is, en waarachter alles wat en hangt of
ligt uitgestald, tot weelderige kleeding of weel-
derigen opschik dient. Die „succursale" is een
der mooiste winkels van den Boulevard, sier
lijker en rijker, ook door dc kunstige cn
smaakvolle étalages, dan ccnig onder. 1 och
staat het magazijn, dat den naam er van zon
der toevoeging draagt, wat die goede eigen
schappen aangaat, ver achter bij de andere be
kende groote mode-magozijncn, zoo genoemd
j omdat de Mode er de hoofdrol speelt.
•u
Gisteren, tweede Paaschdag, heb ik mijne
Britten van den vorigen ochtend weergezien; en
ik houd het er voor, dot het allen te zomen
waren, die van de Madeleine en die van den
Boulevard. Toen was het, ook tegen het middag
uur, op dc Place de l'Etoile, waar zij in kara
vanen te voet en in karavanen uit auto-cars
saamgesteld, rondom den Arc-de-Triomphc lie
pen en reden, stilhielden cn don in zwijgende
processie even een eerbiedig saluut brachten
aan den Soldatlnconnu. En de zeldzame
Parijzenaars, die daarvan getuigen waren, von
den dat heel goed; zij vergaven die wereldsche
pelgrims gaarne dat zij, tijdelijk voor drie da
gen, waren komen doen, wat zij in andere
werelddeelen en aan de Cóte d'Azur cn do
Cöte d'Emeraudc al vele jaren niet tijdelijk
doen.
Wat een bewonderenswaardige gave van ko-
loniseeren bezitten die Engelschen toch.
DOYEN.
Dc heer R c ij n d e r s (X D. A. P.) wees cr in
zijn betoog op, dat voor de kunst per hoofd
der bevolking wordt be'lnald in Amsterdam
I per juar. Den Kaag 1.14, Utrecht 72 en
Rotterdam 70 cent. Mij stade voor de subsidio
met 2500 te verhoogCM Overigens noemde
hij 35 cent te veel als'entreeprijs voor do
volksconcerten cn adviseerde hij de drie Con
certgebouwuitvoeringen te doen vervallen.
Namens de A. R. stcld» de heer Bott er-
weg voor over 1925, 1926 en 1927 een sub
sidie toe te kennen van resp. 52,000, 48,000
en 44,000, terwijl de leer v. Sossc van
Y s s e 11 (R. K.) in overweging gaf de subsidie,
zooals tot nu toe geschiedde, van jaar tot jaar
te verleenen
Nadat de voorzitter de voordracht had
verdedigd cn verklaard hid, dat bij het voor
stel het college van B. en W. geheel éénstem
mig was, terwijl hij er op wees dot het Con
certgebouworkest er prijs op stelt, nadat het
vroeger de financiën van let Utr. Sted. Orkest
heeft gesteund, thans de drie concerten te blij
ven geven, werd de voordracht van B. en W.
zonder hoofdelijke stemming aanvaard, nadat
achtereenvolgens alle ingediende voorstellen
waren verworpen.
Daarna werd dc vergadering geschorst tot
Vrijdagmiddag 2 uur.
In de gistermiddag voortgezette raadsverga
dering werd behandeld een voordracht in zako
de overneming van grond voor aonlcg van do
toekomstige Mengclbergluan van de verecni-
ging tot stichting en instandhouding van
kweekscholen op gereformeerde grondslag Ier
opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen
Hieromtrent werd vrij breedvoerig beraad
slaagd, daar zich volgens dc verklaring van
wethouder D c Waal M a 1 e f ij n (A. R.) in
den Raad in de denkbeelden omtrent het ver
leencn van bouwvergunningen een verschuiving
van standpunt oan het voltrekken is met namo
wat betreft het daarbij stellen van voorwaar
den. Dc hecrcn Van Scha ik (R. K.) en Do
Boer (V. B.) meenden dat B. cn W. in het
onderhavige geval misbruik van macht hebben
gemaakt, terwijl de heëren Von D ij k (S. D
A. P.) en N a h u y z e n (C. H.) van oordeel
waren dat de quaestie zuiver zakelijk is behan
deld en geheel op dc wijze ols dc Raad vroeger
oirbaar vond
Inmiddels drong de wethouder aan op aan
vaarding der voordracht om verder over cle
principiccle zijde der quaestie af te wachten
de breede beschouwingen welke B. en W. cr
over zullen geven, gehoord de juridische com
missie en de fobricegecommissic.
Na replieken werd dc voordracht aangeno
men met 19 tegen 6 stemmen, waarop de ver
gadering zich in geheime zitting begaf, welke
niet meer door een openbare werd gevolgd.
Kunst en Wetenschap.
LOUIS BOUWMEESTER.
De toestand van Louis Bouwmeester baarde
hedenochtend ernstige zorg. De patient was
steeds slapend. De polsslag was flauw.
GEMEENTERAAD VAN UTRECHT.
In de Donderdagavond gehouden vergadering
van den Gemeenteraad werd voor kennisgeving
aangenomen een schrijven van het raadslid N.
Veldhuyzen (A. R.), dat hij als zoodanig ont
slag neemt wegens vertrek naar eldersi Met ap
plaus werd eveneens voor kennisgeving aange
nomen de mededeeling van B. cn W. dat de
heer J. J. M. Chabot te Clarens aan de ge
meente een hem toebehoorendc verzameling van
schilderijen, meestal werken van I7e eeuwsche
Holtandschc meesters, in bruikleen wil afstaan
ter plaatsing in het Centraal Museum.
In handen van B. en W. om praeadvies werd
gesteld een adres van de afdeelingen Utrecht
van de Ned. Ver. tot bescherming van vogels
en van de Ned. Natuurhistorische Vereeniging
inzake de schending van natuurschoon op Rhij-
nauwen.
Goedgekeurd werd vervolgens een voorstel
van B. en W. om dc verlichting van het Gym
nasiumgebouw te electrificeeren.
Een voordracht om 1000 beschikbaar te
stelleen aan de Vereeniging voer Vreemdelin
genverkeer voor de uitgave van een opvouw
baar blaadje, waarin in beknopten vorm do
voornaamste bijzonderheden vun Utrecht wor
den vermeld, werd aanvaard, nadat met 19 te
gen 14 stemmen was verworpen een voorstel-
Kengen om slechts 500 te verleenen.
Een aanvraag van het bestuur der St. Cre-
goriusstichting om gelden uit de gemeentekas
voor vernieuwing van schoolbanken der bijzon
dere school oan de Kromme Nieuwe Gracht
werd toegestaan, terwijl mede goedgekeurd
werd een voordracht betreffende overneming
van strookjes grond aan de Zonstraat, waarbij
werd meegedeeld, dat de geheele verbetering
\n die straat begroot is op 30.500.
Ingaande 15 April 1925 werd voorts eervol
ontslag verleend als leeroar aan de gemeente
lijke avondschool voor nijverheidsonderwijs aan
den heer K. W. M. Wirtz.
Vervolgens hield de vergadering zich bezig
met de behandeling der voordracht van B. en
W. om over een tijdvak van drie achtereen
volgende jaren, ingaande I Mei 1925, pan
het Utrechtsch Stedelijk Orkest een subsidie te
verleenen van 52,000 per jaar, benevens
2600 per jaar als bijdrage voor de pensioen-
verzekering der orkestleden en 2000 per jaar
voor het doen geven van openbare harmonie
concerten in de parken gedurende de zomer
maanden.
Er werd over deze voordracht zeer breed
voerig beraadslaagd.
VEREENIGING AMBACHTSSCHOOL VOOR
AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Jaarverslag 1921.
'Aan het ons toegezonden jaarverslag over
1924 van de Vorecniging Ambachtsschool
voor Amersfoort en Omstreken on ticenen wij
het volgende;
Leden.
Het aantal der leden en der werklieden-
vereenigingen, die tot hot lidmaatschap zijn
toegetreden, bedroeg op 31 December j.l. 91.
I-Iet aantal der Donateurs is 1.
Bestuur.
Dit jaar leed dc vereeniging een ernstig
verlies door het overlijden van onzen Ecrc-
Voo'rzitter, Mr. F. D. Graaf Schimmelpen-
ninck te Baarn, lOud-Bucgcinecster van
Amersfoort, sinds -de oprichting donateur
der vereeniging en op 15 Dcc. 1899 tot Eerc-
Voorzitter benoemd. Door den Voorzitter
werden op dc algemeene vergadering van 25
Juni de verdiensten van den overleden, in
het bijzonder bij de oprichting der vereeni
ging bewezen, gememoreerd.
Dc periodiek aftredende Bestuursleden dc
heeren Ir. C. G. Beltman, W. van den Don
ker, H. van der Knoop en J. Priem werden
herkozen en namen hunne benoeming aan.
i Het Bestuur bestaat thans op 1 Januari
1925 uit de heeren:
Ds. J. Visser, Voorzitter, aftr. 1927.
J. v. d. Horst, Secretaris, af Ir. 192G.
F. Wcsscling, Archivaris, aftr. 1927.
L. A. Baron van Ittcrsum, Penningmeester
aftr. 1926.
R. van Dijk, aftr. 1927.
W. van den Donker, aftr. 1928.
Ir. C. G. Beltman, aftr. 1928.
A. E. Blok, aftr. 1026.
W. Ruitenberg, aftr. 1927.
H. Noorman, aflr. 1927.
H. \an der Knoop, aftr. 1928
J. Priem, aftr. 1928.
Ir. F. M. van Veen, aftr. 1926.
B. Schooleman, aftr. 1926.
10 November en 15 December hadden dit
jaar voor de vereeniging een bijzondere bc-
teekenis.
Het was n.I. op eerstgenoemden datum 25
jaren geleden dat het oprichtingsbesluit der
vereeniging werd genomen op de vergade
ring door een voorloopig comité belegd, ter
wijl op den laatst genoemden datum de ver
eeniging definitief werd gesticht, het Be
stuur definitief werd gekozen cn de statuten
door de vereeniging werden vastgesteld.
In de, op 10 November 1924, gehouden Be
stuursvergadering word deze gebeurtenis
eenigszins feestelijk herdacht en door den
voorzitter een kort verslag gegeven van de
oprichtingsgcschiedenis der vereeniging.
Hulde werd gebracht aan de eerste Bestuurs
leden, in het bijzonder aan den oud-voorzit
ter, thans eerc-lid, de Wel.Ed. Gestr. HeerG.
J. Buijs, voor al hetgeen door hen voor de
Amcrsfoortsche Ambachtsschool werd tot
stand gebracht.
Op 1 Januari 1924 waren 204 leerlingen
aanwezig, waarvan \oor het einde van den
cursus, 1 April, twee tusschentijds zijn ver
trokken.
Wegens volbrachten leertijd kwamen 1
April 1921 56 leerlingen voor vertrek van de
school in aanmerking. Aan 54 kon het ge
tuigschrift worden uitgereikt, n.I. aan:
19 leerlingen afd. timmerlieden,
18 leerlingen afd. smeden cn machincbank
werkers.
S leerlingen afd. cloctricicns cn instrument
makers.
5 leerlingen afd. meubelmakers cn
4 leerlingen afd. schilders.
Voor dcu cursus April 192-L werden 105
leerlingen ingeschreven, welke allen aan een
examen werden onderworpen. Slechts voor
75 was een plaats beschikbaar. Wegens
plaatsgebrek of onvoldoend examen moesten
dus 30 leerlingen worden afgewezen, n.I. 17
timmerlieden, 6 smeden cn machinebank
werkers, 5 clcctriciens, 0 meubelmakers cn
2 schilders.
In het jaar 1924 werden 2 leerlingen tus
schentijds geplaatst.
In den loop van het jaar 1924 verlieten 25
leerlingen dc school cn wel om de volgende
redenen:
Om verandering van woonplaats 2; werk
kring bij een patroon gezocht S; verande
ring van beroep 6; Vader behulpzaam zijn
1; tegenzin in schoolgaan 4 cn omdat zij niet
bevorderd waren 4.
Aan het einde van het jaar 1924 werd de
school bezocht door IDS leerlingen.
Het schoolverzuim was zeer gering. Gedrag
cn ijver geven geen reden tot bijzondere op
merkingen.
Dc cursus, eerste hulp bij bedrijfsongeval
len, welke bij besluit van den Minister van
af 1923 niet meer door het Rijk voor de leer
lingen aan Nijverheidsscholen gesubsidieerd
wordt, is door de welwillendheid van den lei
der, dc heer G. A. Prins, arts to Amersfoort,
welke, zich voor het gevei^ der lessen weder
belangeloos beschikbaar stelde, ook in 1924
gegeven kunnen worden.
Avond vak- cn vakteekcnschcol met
theoretisch onderwijs.
Op 1 Januari 1924 waren 206 leerlingen
aanwezig.
Wegens volbrachten leertijd kwamen 1
April 1924 18 leerlingen voor vertrek van de
school m aanmerking. Aan 17 kon het ge
tuigschrift worden uitgereikt.
Bevordering.
Op 1 April 192-4 werden bevorderd:
Van de le naar dc 2c klasse 44, niet be
vorderd 23.
Van de 2e naar dc 3c klasse 35, niet be
vorderd 9.
Van dé 3o naar de 4c klasse 15, niet be
vorderd 3.
Van de 4e naar dc 5c klasse 25, niet be
vorderd 6.
Hieronder zijn de leerlingen van dc vak
groep typografen, in totaal 17 leerlingen,
niet begrepen.
Avondcursus voor .voorbereidend
middelbaar technisch onderwijs, ver
bonden aan dc Ambachtsschool.
De voorbereidende klassg welke 1 April
1924 aanving, telde 20 leerlingen. 1 Septem
ber werden tot dc eerste klasse toegelaten
14 leerlingen, waaronder 2 voorwaardelijk en
3 niet, terwijl 3 leerlingen tusschentijds \va-
!ren vertrokken.
Van dc le naar de 2c klasse werden op 1
j September 16 leerlingen bevorderd en 7 niet;
bevorderd van de 2c klasse naar de 3c klasr
so 7 leerlingen.
j RESTAURATIE O. L. VROUWE-TOREN.
N Ruim zes ton Lenoodigd.
B. cn W. schrijven oan den Raad:
Het is u bekend, dat de restauratie van den
Onze Lieve Vrouwe Toren alhier belangrijk
meer zal kosten dan laatstelijk in November
van het jaar 1922 werd geraamd. Bij raadsbe
sluit van 28 November 1922, no. 673, werd het
j voor de restauratie vereischtc crediet vastge-
steld op 325,250, waarvan 165,900 kwam
i ten laste der gemeente cn 159,350 ten laste
j van het Rijk. Tengevolge van de groote tegen-
vollers bij dc restauratie van de klonkbórd-
I nissen aan de Noord- cn Oostzijde von den
I toren is het toegestane crcdiet reeds belangrijk
overschreden en het is niet onwaarschijnlijk, dat
zich bij de verdere werkzaamheden nog meer
dere tegenvallers zullen openbaren. Teneinde
een overzicht te krijgen van dc alsnog nood
zakelijke restauratiewerken heeft do directeur
van Openbare Werken alhier een rapport inge
diend, hetwelk begin Mei 1924 aan het oordeel
van de subcommissie uit de Rijkscommissie
voor de Monumentenzorg is onderworpen.
Wordt aart het gevoelen von de commissie
voldaan, den komen we tot de onderstaande
begrooting van kosten (gedaan op 1 Mei 1924).
Het alsnog te verrichten restauratiewerk is
dan in twee deelen te splitsen, n.I.:
1. het restoureeren van het monument tus
schen den eersten en tweeden omgang, cn
2. het restaurecren van het gedeelte van don
begancn grond tot den eersten omgang.
Het eerste gedeelte is geraamd op 193,600,
het tweede gedeelte op 121,000.
Tot 1 Januari 1924 is reeds besteed aan het
restauratiewerk pl.m. 355,670.19}j. Van 1
Januari 1924 tot 1 Mei 1924 (datum van op
name voor deze nieuwe begrooting) 10,806.69
zoodat reeds verwerkt is 366,476.88k?, af
gerond 366,500.
In totaal zal dus een bedrag beschikbaar moe
ten zijn, groot 681,100.
Van het vorenstaande hebben wij mededee
ling gedaan aan den minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, woof aan wij het
volgende toevoegden:
„In verband echter met dc finoncieele positie
dezer gemeente, zien wij ons gedwongen, do
restauratie tot het allernoodzakelijkste te be
perken cn hebben Tvïj besloten slechts over te
gaan tot het doen restoureeren van een ge
deelte van den toren, tot een bedrag ven
29,457, waarbij gerekend moet worden voor
opzichtcrskosten enz. 10,000, elzoo in to
taal rond 40,000.
Waar er tot de opname van het werk in Mei
van dit jaar reeds een bedrag van
366,476.88}; verwerkt is, zal het toege
stane crediet moeten worden vcrjxoogd tot rond
407,000.
Aangezien bij beperking tot bovengenoemde
werkzaamheden aan de zuid- cn westzijde van
den toren ebsoluut niets wordt gedaan cn het
naar het oordeel van den technischen leider van
het restauratiewerk niet onwaarschijnlijk is, dat
men tijdens de verdere restauratie ook aan di?
zijden van het monument op gebreken zal stui
ten, welke een oogenblixkelijke herstelling
eischen, hebben wij de eer Uwe Excellentie te
verzoeken wc! uwe medewerking te willen ver
loeren bij een verhooging von het bestaande
crediet vooi dc restaurutie van d?n O. L. Vrou
wetoren ad 325,250 met rond 100,000 cn
olzoo te brengen op 425,250, waarvan ten
laste von dc gemeente 216,089.17}* cn ten
laste von het Rijk 209,160.82 H
In antwoord op bovenstaand schrijven ontvin
gen wij van den minister het volgende bericht:
In den nazomer is een steiger geplaatst tegen
den zuidwonó van den toren en over den uit
lag van het daardoor mogelijk geworden on
derzoek rapporteerde dc directeur van gemeen
tewerken ols volgt
„Bij een nauwkeurig onderzoek van hei muur
werk is gebleken, dot het muurwerk van hot
oostelijk gedeelte van den zuidkant met do
daarop staande bulustrodc buitenwaarts afwijkt.
De balustrade moest direct worden afgebroken,
daar deze buitenwaarts voorover stond en geen
voldoende verbinding meer had met het ge
heel. Onder den vloer van den tweeden om
gang blijkt het metselwerk zoodunig vergaan,
dut dit zonder ecnig breekwerk kon worden
weggenomen. No verwijdering van de puin is
een groote scheur aan heV licht gekomen, be
ginnende in den top van het raam van de.
klonkbordnis, eerst gaande loodrecht op 'net zui
delijk front lot bij de opengewerkte lantaarn
én dearna loopende in oostelijke richting even
wijdig oen het zuidelijke front onder het trap-
torentje door naar den zuid-oosthoek. Voor
zoover is na te gaan, gaat deze scheur door
tot aan den vloer van den uurwerkzolder. Do
zuid-oosthoek stoot geheel los van het overige
muurwerk. -Al het losstaande muurwerk zol
dienen te worden afgebroken cn opnieuw op
gemetseld. In verband hiermede moet het trop-
torentje gevangen worden, daar een gedcc'tc
van de ontmanteling van het torentje op dit
slechte metselwerk staat. Waar de toestand zich
ernstig laat nonzien, is direct begonnen met
hierin voorziening te treffen, opdat ongelukken
voorkomen worden. Het muurwerk in dc klank
bordnis (westelijke zijde) is zwaar verkankerd
en door regensiag ingevreten. Het muurwerk
boven in dc nis ter beschutting van den uur
werkzolder, hangt oan elkaar, terwijl de stcc-
ncn los liggen. Dit zal geheel uitgebroken en
opnieuw opgemetsold moeten worden. Ven de
montrans zijn ter plaatse van de brug ijzers
groote hoeken ofgesprongen, terwijl c|e brug-
ijzers zelf zwoor verroest en ingcvre:cn zijn.
De klankborden zelve zijn deels vergaan,
terwijl de liggers waarop de klankborden lig
gen, vernieuwd zullen moeten worden.
Daar het muurwerk echter dc wijzerplaat
hersteld moet worden, moet dc wijzerplaat ver
wijderd worden."
Bij deze wetenschap en terwijl er geen en
kele reden is te verwachten, dat de zoozeer
oon weer en wind blootgestelde westzijde zich
in beter stoat zou bevinden dan de minder door
do elementen geteisterde noord- cn oostkantcn,
zou het onverantwoordelijk zijn het denkbeeld
van Burgemeester en Wethouders tot beper
king der werken te aanvaarden.
Dc door den directeur voorgestelde werken
voor de eerste groep zijn alle noodzakelijk en
het voor deze werken geroomde bedrag van
f 193,600 schijnt ons ook niet vcor vermin
dering vatbaar.
De urgentie cn de omvang der voor de twee
de groep beraamde werken kunnen eerst be
oordeeld worden, wanneer de onderbouw be
hoorlijk zal zijn onderzocht, hetgeen niet mo
gelijk is, zonder dat daaromheen een voorloo-
pige steiger wordt geplaatst. Inploats van hot
voor dc geheele herstelling van cbn onderbouw
geraamde bedrag van f 121,C00 zouden wij
daarom voorloopig alleen 5000 v.illen uit
trekken voor kosten van onderzoek.
De begrooting wordt dan uls volgt
Verwerkt tot I Mei 1924 366,500.
Herstelling tweede geleding 193,600.
Onderzoek van den onderbouw 5000.
Totaal 565.100.
Zoo ook het gemeentebestuur zich met het
vorenstaande kan vereenigen, zal ik bij het
samcnstc'lcn von de ontwerp-begrooting voor
1926 nader overwegen of het mogelijk is gel
den aon te vragen om de uitvoering van de
plannen zooais die door dc afd. B. voornoemd
zijn uiteengezet, door het verleenen van Rijks-
steun mogelijk te maken."
Naar aanleiding van laatstgemeld schrijven,
mede in verband met hetgeen ons bij de sedert
het vorig jaar voortgezette restauratie is ge
bleken, zijn wij overtuigd von da noodzakelijk
heid der verhooging ven het crediet tot
f 565,100, tcrwjjl wij ons voorstellen na af
loop van het onderzoek van den onderbouw,
met nadere voorstellen tot ofwerking van de
restaurotie bij den Road te komen. Van het
bedrag ad 565,100 komt ten laste van het
Rijk 279.085.82k? en ten loste van dc ge
meente /286,OI4.17}» (het verschil tusschen
beide bedragen is ontstaan door 6550 we
gens herstellingen eon het carillon, hetwelk
geheel ten leste der gc-mecnte moet blijven en
f 378.35 wegens extro-kosten, veroorzaakt
door het tijdelijk stopzetten der restauratie.)
Van de kosten, welke ten laste von het Riik
komen, is tot heden ontvangen 114,000, ter
wijl naar de afrekening over 1924 uitwijst,
door het Rijk nog aan de gemeente verschuldigd
is 94,416.73 cn bovendien de rente van in
rekening-courant ten behoeve van het Rijk
opgenomen geld, bedragende voor 1921
1936è99, voor 1922 ƒ4672.78, voer 1923
5120 cn voor 1924 f 5970.52, derhalve in
tofaal f 112,116.02. Dc tot op 1 Januari 1025
ten loste der gemeente gekomen kosten be
dragen in totaal ƒ213,474.08}?.
Van dit bedrog is door bijdragen uit den ge
wonen dienst der gemeente van 1910 af tot en
met 1924 reeds gedekt 42.000, zoodot thans
als tijdelijk kasgeld door de gemeente ten be
hoeve van den Toren is opgenomen
213.474.08 kJ—42C0 I71.474.08k*.
De jaarlijks hierover verschuldigde rento
wordt uit de gewone middelen der gemeente
gekweten, terwijl vanaf 1925 op de begroeting
tot aflossing van dit bedrag 5000 wordt ge
bracht. Het ligt in enze bedoeling om, zood.a
de werkzoamheden aan dzn Toren zijn afgc-
lcopen het resteerendc, dus nog niet uit do
gewone middelen gedekte bedrog in oen ge'.d-
leening op te nemen en daarvoor een aflossi*:
in 40 jaren voor te stellen. Dee jaarlijkschcAril-
gaven ten bchoei'e von deze restauratie worden
dan zooveel mogelijk gelijkmatig (de rente re
gelmatig verminderende in varband met de af
lossing) ever een reeks van jaren verdeeld.
Wij stellen u voor het gevraagde crediet '.e
verleenen.
