Apache
Maissn „De Nouveauté"
STADSNIEUWS.
UIT DEN OMTREK.
RECLAMES.
Prijs 1—3 regels f I 55 elke regel meer 1 0.50
Wederom de
nieuwste soorten
SHAWLS
en
DOEKEN
ontvangen
Utrechtscheweg 38 - Telefoon 302
Luchtvaart.
HET VLIEGONGELUK BIJ LANDRECIS.
Het vervoer der dooden.
In verband met het ongeluk te Landrecis
vernemen wij nog het volgendeZaterdag
avond circa zes uur zijn de papieren in orde
bevonden voor het vervoer van de lijken der
slachtoffers van het ongeval bij Landrecis. In
twee lijkauto's en een volgrijtuig vertrok men
naar Holland. In de eerste lijkauto bevond zich
het stoffelijk overschot van den heer Labou-
chère, alsmede van den heer Klunderin de.
tweede het lijk van den heer'Van den Brandc-
ler. Den ganschen nacht is men doorgereden.
Slechts te Antwerpen werd gerust. De auto
met het stoffelijk overschot van den heer Van
den .Brandeler is naar Domburg vertrokken,
waar de begrafenis Dinsdag zal plaats hebben.
Het lijk van den heer Labouchère werd over
gebracht naar Vogelenzang. De begrafenis
heeft plaats op Dinsdag te Westerveld. Het
stoffelijk overschot van den piloot Klunder is
naar Westerveld overgebracht en wordt mor
gen gecremeerd.
Dr. Groeneveld Meyer, die voor de K. L. M.
naar Frankrijk vertrokken is, zal te Parijs de'
teraardebestelling van den Amerikaan Gro-
grinsky bijwonen, als vertegenwoordiger van
de K. L. M.
DE OORLOG IN DE LUCHT.
Een onbloedige demonstratie.
Londen, 28 Juni. (V. D.) Gisteren werd
op het grootc Hendon-vliegterrein de zesde
jaarlijksche vliegdemonstratic der Royal Air
mengesteldcn kruiser.
Force gehouden. Evenals de vorige malen, had
ook dit keer gelukkig geen enkel ongeval
plaats, niettegenstaande de meermalen zeer
gedurfde staaltjes van luchtacrobatiek, welke
vertoond werden en den vrij sterken wind,
die tijdens do geheele demonstratie aanhield.
De koning en de koningin, benevens een aan
tal andere leden der koninklijke familie, en een
groot aanta] ministers, waren tegenwoordig -
In het aerodrome bevonden zich meer dan
80.000 toeschouwers en ook daarbuiten had
den zich ettelijke duizenden opgesteld. In to
taal namen er 120 vliegtuigen aan de demon
stratie deel. Een belangwekkend nummer
vormden o.m de exercities van een luchtes
kader, waarbij de bevelen van den grond af
door den koning langs radiotelcfonischen weg
werden gegeven en op een hoogte van duizend
meter met groote nauwkeurigheid uitgevoerd.
Ook werd een scl\ijnbomburdernent gca^ran-
geerd, waarbij zware bommen geworpen wer
den op een uit oud vliegtuigen-mat&iaal sa-
VLIEGONGELUKKEN.
Gistermorgen TO uur is het vliegtuig D 20
op het vliegveld De Kooi bij de landing op zijn
kop terecht gekomen. Het landingsgestel en
de wielen werden zwaar beschadigd. De be
stuurder, officier-vlieger Vroon, bleef onge
deerd.
Om half-twaalf moest het vliegtuig D 51
wegens het weigeren van den motor door een
noodlanding doen. Het toestel kwam eveneens
op zijn kop terecht, waarbij de schroef ver
nield werd. De bestuurder, korporaal-vlicg-
tuigmaker Kruidenier, kreeg geen letsel
er af. Althans in grooten getale verlieten zij
de meeting, meer dan voldaan over wat zij
van 's ministers lippen hadden mogen opvan
gen.
MINISTER COLIJN TE BARNEVELD.
Barneveld. Maandagavond hebben de ge
combineerde Anti-Rev. Kiesverenigingen van
hier en Ede op de hofstede „De Hul", van
den landbouwer J. Veenendaal, in de buurt
schap Esveld, een openluchtmeeting gehouden,
waarbij het woord werd gevoerd door minister
Colijn, aan wien het te danken was dat hon
derden, ja wellicht duizenden van een groot
gedeelte van de Veluwe zich hadden opge
maakt om den gevierden spreker, over wien zij'
den laatsten tijd in dag- cn weekbladen cn ver
kiezingscirculaires zooveel hadden gelezen, in
levenden lijve voor zich te zien. Onder applaus
der aanwezigen arriveerde Z.Exc. tegen zeven
uur op het vooral bij dit heerlijk zomerweder
zoo schoon gelegen terrein, waar een over-
dekte en tevens verhoogde spreekplaats was
aangebracht. Nadat de heer. P. v. d. Voort, uit
Lunteren, allen namens dc beide kiesvereni
gingen had welkom gehecten, werden, pp zijn
verzoek, gezongen de verzen 2, 22 en 20 van
den 74en Psalm. Daarop betrad de minister
het podium, waarna hij den 99en Psalm voor
las, naar aanleiding waarvan hij zijn vc-rkic-
zingsrede hield, waarbij hij de wenscheüjkheid,
om de candidaten der Anti-Rev. Partij te stem
men, den kiezers krachtig op het hart drukte.
Hoewel Spreker geen speciale beloften wilde
doen, mocht hij toch wel zeggen, dat zijn partij,
mocht zij in het vervolg weer deel der regee
ring uitmaken, het werk, in 1922 aangevangen,
in de volgende periode hoopte te bevestigen en
te voltooien. Vooral waarschuwde de minister
tegen versnippering van stemmen op de can
didaten der kleine christelijke partijen.
De rede werd met de grootste aandacht ge
volgd, en ongetwijfeld was de heer v. d. Voort
de tolk van het overgroote deel der aanwezi
gen, toen hij minister Colijn donk bracht voor
zijn kernachtige rede, en voor hetgeen hij als
minister tot stand had gebracht, terwij' spreker
tevens den wensch uitsprak, dat Z.Exc. ook van
een volgend ministerie deel moge uilmaken.
Onder het zingen van het oude Wilhelmus
door de aanwezigen verliet minister Colijn
daarna het terrein, om zich per auto naar Put- i
ten te begeven, waar hij dienzelfden avond
nog een verkiezingsrede houden zou.
Na de pauze zou ds. v d."Berg, uit Amers
foort, den inmiddels vertrokken minister als
spreker vervangen. Voor verreweg de meeste
toehoorders was toen blijkbaar de aardigheid
GARNIZOEN.
Eervol ontslag.
Bij Kon. besluit is, op zijne aanvrage, een
eervol ontslag uit den militairen dienst - ver
leend aon den reserve-eerste-luitenant L. Hart,
van het 16e regiment infanterie.
Levering.
De levering van aardappelen voor de sol
daten-ménages cn voor het Militair Hospitaal
alhier, voor de behoefte van 1 tot en met 10
Juli a.s., is opgedragen aan den heer A. Wage
naar, alhier, tegen den prijs van 6.50 per
TOO K.G. (klei-aardappclen, oud gewas).
PERSONALIA.
Onze stadgenoot, de heer H. Martin, lecroar
aan het Gymnasium en de Handelsschool al
hier is benoemd tot leeraar a an de H. B. S. met
5-jarigen cursus te 's-Grravenhagc.
EXAMENS.
Voor het onderwijzersexamen te Amsterdam
slaagde o.m. onze stadgenoote, mcj. M. A. E.
van Schreven,
JUBILEUM.
De heer W. Frögcr 25 jaar in
gemeentedienst.
Morgen, Woensdag T Juli, herdenkt de heer
W. Frögcr, chef-bovkhouder van de Centrale
Boekhouding, den dag, waarop hij voor 25
jaar in dienst der gemeante Amersfoort trad.
Op I Juli 1900 kwam hij in gemeentedienst
als klerk-boekhouder aon de gasfabriek. Zijn
benoeming tol boekhouder bij gasfabriek cn
fraterleiding volgde T Januari T9T3, terwijl hij
10 Maart 1914 werd benoemd tot administra
teur van gas- en waterleiding. De Centrale
boekhouding werd te dezer slede ingevoerd
7 Sept. 1915 en op 1 Jan. 19T6 word de heer
Fröger benoemd tot chef-boekhouder.
Het zal den jubilaris morgen zeker niet aan
bewijzen van belangstelling cn waardeering
ontbreken. De" heer Froger behoort tot de
stille werkers, die zonder veel vertoon hun ar
beid verrichten cn da: gewoonlijk zeer goed
doen. Als zoodanig heeft hij zich in de kwart
eeuw, die thans echter hem liggen doen ken
nen en daardoor heeft hij ook dc sympathie
verworven van allen, die uit hoofde van zijn
ambt of anderszins met hem in aanraking
kwamen. Zijn rustige zekerheid geeft aan
stonds vertrouwen, ook cn \ooral bij het pu
bliek, hetgeen voor een gemeente-ambtenaar
van niet te onderschatten waarde is.
En dat hij bij zijn superieuren cn bij de
ambtenaren hoog staaf aangeschreven is al
gemeen bekend en zal ongetwijfeld morgen op
de meest ondubbelzinnige- wijze blijken.
DE STEMPLICHT.
Aangezien in de laatste maanden de kieswet
een. paar 'maül in bespreking is geweest in het
parlofrnerit in verband met door de regeering
voorgestelde wijzigingen, is het misschien niet
ondienstig er nog eens aan te herinneren, dat
naast' den zedelijken de wettelijke stemplicht
is gehandhaafd.
D.w.z. de plicht om te verschijnen aan het
stemlokaal. Wie tegen stemmen bezwaar heeft,
kan zijn biljet blanco in de bus stoppen, als hij
dot verkiest.
Dat dat onverstandig zou zijn, zullen wij niet
opnieuw betoogen, het versterkt alleen maar
den invloed der streng gedisciplineerde par
tijen.
Te meer aanleiding is er voor een herinne
ring aan het voortbestaan van den plicht aon
de stembus te verschijnen, cmdat de poging
der regeering tegemoet te komen aan hen, die
godsdienstige bezwaren koesterden tegen den
opkomstplicht, is verijdeld door de Eerste
Kamer.
Nu tegen de bedoeling der regeering de
strafrechtelijke vervolging van nalatige kiezers
opnieuw in de wet is vastgelegd, is het zeer
waarschijnlijk, dnt het alleruiterste zal worden
gedaan, om de wet na te leven. Wie zonder
zeer geldige reden wegblijft van de stembus
stelt zich dus'ditmaal meer dan te voren bloot
aan gerechtelijke vervolging. Hbld.
VRIJZ. DEM. BOND.
Rede van pref. van Embdcn over
een nationale ontwapening.
In de zaal van de Arend hnd gisteravond een
openbare vergadering plaats, uitgeschreven
door de afdeeling Amersfoort van den Vvi.iz.
Democratischen Bond. Als spreker trad op dc
heer Prof. Dr, van Embden met het vraag
stuk der nationale ontwapening.,
Waar dit onderwerp vooral in dezen tijd der
verkiezingsvoorbereidingen alom wordt be
sproken, was het geen wonder dat de verga
dering van gisteravond, waar prof. van Emb
den, do vader van. de ontwapeningsgedochte
optrad, buitengewoon druk bc Ut wei, zoo
dat de zaal amper het groote aantal belang
stellenden kon bergen.
De Voorzitter der vergadering, de heer W.
C. Oosterman opende de bijeenkomst met
een woord van welkom tot de talrijke aanwe
zigen en heette in het bijzonder prof. van
Embden hartelijk welkom.
Prof. van Embden ving hierna zijn 'rede over
de ontwapening aan.
Rede prof. van Embden.
Er gaat doorde' wereld een ideaal naar vre
de, een hevig verlangen naar vrede, aldus spre
ker en de ontwapeningsgedachte neemt bij de
a.s. verkiezingen een eerste plaats in,, Daarte
genover vindt de ontwapeningsleuze hevig ver
zet van de zijde van rechts alsmede van den
Vrijheidsbond. De Vrijheidsbond vooral zegt,
dat de Volkerenbond ons dé bewapening op
legt. Wel ontwapenen, zoo zegt de Vrijheids
bond maar dan olie volkon tegelijk. Alle volken
tegelijk ontwapenen. Een aantrekkelijk stand
punt, doch .is dat mogelijk, de volken durven
niet te ontwapenen omdat zij elkaar 'wantrou
wen. Moeten wij dan voortgaan met bewape
nen en voortgaan met gereed te maken voor
den oorlog. De Vrijzinnig Democraten zeggen
neen. Nu nationanle ontwapening, dat is een
eerste vereischte. Het vechtapparaat moet
worden verwijderd. Eerst later als de Volken
bond sterker is, dan zal ook Nederland ver
plichtingen hebben ten opzichte van een inter
nationale politiemacht.
De kleine volken kunnen hun onafhankelijk
heid niet verdedigen. Voor een klein volk is
de waarde van een weermacht nutteloos, ge
vaarlijk cn bij do huidige oorlogsmiddelen,
hoogst onzedelijk. Deze drie punten, gevaar-
Ijk, nutteloos cn onzedelijk worden door spre
ker nader ontwikkeld. De nutteloosheid is ten
duidelijkste gebleken bij de mobilisatie in 1870,
toen onze weermacht op oorlogssterkte werd
gebracht. Toen kwam zeer duidelijk non het
licht, dat een weermacht voor een klein land
totaal nutteloos is. Alleen uit geldelijk oog
punt vraagt de bewapening een buitensporig
offer. Er is in 1914 een Staatscommissie be
noemd om na te gaan wat de weermacht be-
tcelrent voor ons land. In het rapnort van deze
commissie wordt medegedeeld, dat naast de
goede geest, de bewapening op alle wijze ten
spot was voor den modernen oorlog. Waren wij.
evenals België, in den oorlog betrokken ge
worden. dan zouden wij evenals België, onge
twijfeld in zeer korten tijd overmand zijn en
overweldigd worden. Ook generaal Snijders
heeft zelf verklaard, dat de bewapening v
ons leger zoo zwak was, dnt ons land overwel-
di ;d zou zijn, voordat de bondgenooten ons
te hulr» kunnen komen.
Toch wordt van vele zijden gezegd, dat dit
slecht bewapende leger ons in T914 buiten den
oorlog heeft gehouden I Zoo was ook de twee
de proefneming jammerlijk mislukt. Moet
men nu nog steeds op dc oude nuttelooze ma
nier voortgaan, of moet men nu eindelijk eens
gaan inzien, dat het een andere kant uit
moet. Is de kans verbeterd. Zouden we er nu
iets beters van kunnen maken. Generaal Snij
ders, zegt, dat onze weermoéht nu een wrok
geslagen schip is, dat het gebrek aan mate
rieel nog veel grootcr is dan voorheen. Moe
ten wij in deze omstandigheden op den ouden
weg voortgaan, of moet men begrijpen, dat een
ónder;- koers moet worden uitgegaan. De be-
wapenaars willen steeds nieuw materieel aan
koopen, doch zij vergeten daarbij, dat ook in
het buitenland onze nankoopen niet onbekend
zullen blijven, cn men zich dahr eveneens ster
ker zal bewapenen. Het resultaat zal dus zijn
veel geld uitgeven, terwijl hat effect hetzelfde
blijft.
Uit verschillende uitspraken van deskundi
gen concludeert prof. van Embden, dot ons le
ger totaal weerloos is. Spreker noemt verschil
lende bedrog n, die men zou uitgeven om ons
leger sterk te maken. En wanneer die bedragen
dan zijn uitgegeven, don zijn wij nog even
weerloos als te voren. Prof, van Embden is
dan ook van meaning, dat ons leger altijd weer
loos geweest is, nog weerloos is cn ook altijd
weerloos zal blijven. Het is daarom een onzin
nigheid om nog steeds voort te gaan met een
stolsel dat niet slagen kon. En men moet niet
zeggen, dat" dit geldelijk standpunt een stand-
punt van zuiver mptrrialismè is. Immers voor
het geld, dat voor het leger verknoeid wordt,
zou heel wat gedaan kunnen worden voor
's lands welvaart.
Eer. bewapening, voor eep klein land is ook
voor dat land uiterst gevaarlijk, omdat bewape
ning juist een land spoedig in den oorlog kan
brengen. Breedvoerig wijdt spreker over dit
standpunt uit -en toont onn dut het niet onze
weermacht gc-wecst is, die ons in 1914 buiten
den oorlog'heeft gehouden. „Duitschland had
heel andere redenen om ons. buiten den oorlog
te houden, die door spreker nader worden ont
wikkeld. Door èen weermacht trekken wij het
orrlogsgevaar in huis, terwijl wij, wanneer wij
geen weermacht hebben, alleen slechts door
tocht behoeven k te verlcenen. In verband hier
mede schetst spreker uitvoerig de gruwelen en
do" groote onzedelijkheid van den oorlog.
Natuurlijk willen wij onze onafhankelijkheid
bewaren; doch wie wil onze onafhankelijkheid
benaderen De leden van den Volkenbond heb
ben beloofd do onschendbaarheid en onafhan
kelijkheid der landen te eerbiedigen en te band
haven. En dat is de eenige kans om in een be
tere wereld te leven en nader te komen lot don
vrede. „Vrede door bewapening", zoo zeggen
4e militaristen. De Volkenbond zou ons ver
plichten te bewapenen. Niets is minder waar
dan dat. De nationale ontwapening geelt een
uitweg aan naar een betere wereldorde. Het te
gendeel wordt natuurlijk beweerd door kupitcin
Maas, welke spreker zijn „officieel aangestelde
schaduw" noemt, en die ook te dezer stede
sprekers schaduw zal zijn.
Men verwijt de ontwapenoars overdrijving.
Doch dun zijn wij in goed gezelschop, want
ook mini' ter Colijn heeft zelf gezegd, dat het
v/cl eens werkelijkheid*kon worden hetgeen dc
pnlwapenaafs beweren.
Enkele woorden wijdt prof. van Embden nog
aan den ges sen-oorlog, de meest menschont
ca rende va ze van oorlogvoeren, die men kan
denken.
Na een' korte pauze vervolgt prof. van Emb
den zijn bespreking over den ehcmischen oor
log. Men zegt, aldus ^preker, dat men den gas-
scnoorlog noodig heeft voor den aanval, om
dat men er alleen met defensie niet komt In
verband iermede citeert spreker een gedeelte
van een brochure van kapitein Best, waaruit hij
v il aar.tooncn dat de moderne wijze van oorlog
voeren het toppunt bereikt heeft van gemeenq
laagheid en geniepige mcnschonteerende inoord-
partijen.
Terecht heeft Mr. Marchant in de Tweede Ka
mer voorgesteld bij de behandeling van de
oorlogsbegrooting dc gifgassen af te schaffen.
Zijn voorstel werd echter verworpen. Tegen
ste mden alle Vrijheidsbonders en alle katholie
ken J>ehalve mevr. Vitringa.
Nooit zullen wij veiligheid krijgen bij hel hui
dige stelsel van den gewapenden vrede. De
voorbereiding ten oorlog op deze wijze is even
menschontecrend als verfoeilijk. Langs den weg
van ,een ordelijke hervorming moeten wij ko
men tot nationale ontwapening. En dan is ook
een internationale ontwapening niet onmogelijk.
Alles is dan ook beter dai een londverdediging.
Wij moetpn het aandurven met de erkenning
van onze weerloosheid. Dan is een betere we
reldorde mogelijk. Met een kort woord tei pro
paganda en opwekking om te stemmen op de
candidaten van de Vrijzinnig Democraten, de
mannen der nationale ontwapening, besluit prof.
van Embden zijn rede.
De vergadering wordt hierna in de gelegdh-
heid gesteld in debat te 1: men of vragen te
stellen, van welke gelegenheid door enkelen
gebruik wordt gemaakt. Waar verschillende
sprekers over hetzelfde puilt debatteerden stip
pel wij de hoofdpunten even aon.
De heer Ba ay wil even terug komen op den
gifgassen oorlog en verwijst naar de diverse
bro.chures van kapitein Maas enz. Spreker,
merkt op, dat prof. van Embden sinds 1921
ccnigszins veranderd is 'van meening. Toch is
volgens spreker in den militairen toestand sinds
1921 niets veranderd. De heer Booy bepleit,
dot de Volkenbond ons oplegt cn verplicht een
leger te hebben.
De heer Butselaar wil vastleggen, dot de
communisten zich allen verklaurd hebben te
gen de oorlogscredieten.
De heer Sictse is van meening dnt hei
betoog van professor van Embden alle princi-
picele grondslag mist en wijdt hier verder over
uit.
Eén der aanwezigen goot ver in de historie
teru gtot den Romcinschen tijd en deelt mede
dot men toen reeds streed voor een duurzamen
vrede.
Toch zijn er nog vele oorlogen na dien tijd
gevoerd. Spreker goüt vervolgens prof. van
Embden's betoog voet voor voet na, en stelt
daar zijn eigen meening tegenover. Enkele aan
wezigen komen vervolgens nog in debat cn -tel
len enkele vragen.
Prof. van Embden beantwoordt hierna dc ver
schillende debaters, waarbij hij nog eens den
nadruk legt op de hoofdpunten van zijn inlei
dend betoog. voorzoovcr we betrekking
hebben op de op- en aanmerking van de
debaters. Bij zijn beantwoording vond prof.
van Embden gelegenheid er zijn vreugde over
uit te spreken, dat ook ccn anti-revolutionair in
debat was gekomen. Dit was voor spreker ccn
blijk, dat de zaak der Vrijzinnig Democraten
kritiek kan verdrogen, terwijl op de vergaderin
gen der anti-revolutionairen nimmer debat is
toegestaan.
Nadat prof. van Embden alle debaters uitvoe
rig hod beantwoord, sloot de voorzitter met
een woord van dank tot spreker en debaters
te ruim kwart voor twaalf dc vergadering.
VRIJHEIDSBOND.
De vooravond.
In Amicitia had de Vrijheidsbond als spre
kers mej. mr. dr. E. C. van Dorp, lid der
Tweede Kamer, en de heer J. H. Th. O. Kettlitz,
lid van Geóep. Staten van Utrecht.
Na een kort inleidend woord van den voor
zitter, den heer J. H. van der Meiden, ving
de rede van mcj. Vun Dorp
aan met dc opmerking dut de belangstelling-
om de liberale gedachten te hooren in den
lande nog steeds toeneemt.
Wie de Democratie en de Vrouwenbeweging
als een teeken van degeneratie beschouwt, ver
oordeelt het liberalisme. Een Volksregcering
door Algemeen Kiesrecht is onoverkoomboar.
zoodra van dnt absolutisme wordt afgeweken.
Volgens spr. is er geen beteren weg tot een
rechtvaardige regeering dan A. K,, de waardee
ring der persoonlijkheid. Is de uiting nog niet
wat 't wezen moet, dan moet men demenschen
er toe opheffen.
Wat is Liberalisme, gezien den geest cn wil
bij zijn ontstaan 't Is de nieuwe geest met
zijn staatsrechterlijke gelijkheid en gelijkheid
voor de wet' en vrijheid der persoonlijkheid,
een regeering voor het volk, tegenover het
ancien regime ter wille alleen van dc hoogere
klasse en den vorst. Dc vrijheid der persoon
lijkheid, die zooals de S. D, smaalt, alles over
elkaar zou doen gaan, moet noodzakelijk voor
op gaan aan alle zedelijke waarde.
Om die olgemeene vrijheid te waarborgen,
dienen andere vrijheden te worden ingeperkt. En
dit hebben de liberalen steeds met geweten,
willen afperken. De eerste 'Arbeidswet is van
de liberalen (wet van Houten). Bij hen is het
grootste economisch inzicht in sociale vraag
stukken.
Zij hebben ingezien, dot die vrijheidsbelem
mering gering moet blijven om niet tot econo
misch nadeel te komen. Hierdoor zijn zij voor
standers van den vrijen handel. Protectie is be-
voordeeling van speciale groepen en personen
en werkt corruptie in de hand (zie Canada).
Vrijhandel is werkdadig pacifisme, 't Geloof
aan economische oorlogen spruit grootendecls
voort uit dezelfde denkbeelden, die protectie
als goed beoordeelen. Met deze vrijheidslicfd
heeft de L. P. haar eigen graf gegTaven door
R. K. en S. D A. P. omhoog te deen komen
door 't Algemeen Kiesrecht. S. D. A. P, zoowel
als do Cihr. partijen leggen het too op omverwer
ping van het liberale regiem, stelt gelijkheid in
plaats van vrijheid. Haar invloed wordt te ge
vaarlijker nu zij brokstukken van haar ideeën
over toekomststaat in den ouden toestand
brengt om de kapitalistische machinerie te doen
stilstaan.
En do Overheid is dat ter wille op dc vrij
heid wordt bedenkelijke inbreuk gemaoktaan
den arbeider wordt maar toegestopt zonder
stelsel. Dit geeft het ctische nadeel van ver
kleining der arbeidsliefde en bracht ons in een
diep financieel eneconomisch moeras. In twee
jaar doolde het volksvcrmogen von 13 tot be
neden T2 milliard. Min. Aalberse erkent zelf
dat zijn ingrijpen cn nivclleeren 300 millioen
gulden aan arbeid jaarlijks doet verloren gaan.
De veel te ver gaande steun bij werkloosheid,
de geheel verkeerd ineengezettc woningwet, de
allerdwaaste moniei van loonsverhooging in de
bouwvakken, de to kostbaar opgezette sociale
verzekering, de ingrijpende staatsbemoeiingen
die ccn belachelijk aantal ambtenaren vragen,
dit alles heeft groote schuld aan het finantieel
moeras. Als andere brokstukken dezer ideeën
beziet spr. het Medezeggingschau en Bedrijfs
organisatie, welke laatste het roer in honden
zou brengen vun de bcdrijfsraden, waarbij de
werkgevers slechts een derde deel zouden uit
maken. Men versteent het economisch leven,
dat volkomen vrijheid eischt,
Spr. ziet in 't werkelijke liberalisme de eenige
remedie door 't op.den voorgrond stellen van
individueele kracht en vrijheid.
Vervolgens beschouwt spr. het afzakken van
liberalen naar Chr. Hist, en andere partijen.
Zij schetst het ontstaan dezer partijen en zet
u'ieen dat von Rechtsch vereenigd op reli-
gieuse denkbeelden, nooit politieke kracht kan
uitgaan. Hierbij uit spr zich, dat zij nooit kon
goedkeuren al^ van liberale zijde op zedelijke
inzichten der Chr. partijen wordt afgegeven.
anderen verschillen niet met ons. Ze hebben
volkomen dezelfde opvatting van huwelijk en
ook van het vrouwenvraagstuk. Dezelfde tegen
werpingen van die zijde over dit laatste vraag
stuk, werden vroeger van liberale zijde ge
hoord.
De krach* van de liberale portij is wel, dat
zij geen volkspartij is, maar daardoor spreekt
zij te weinig de groote masso aon. Dit laatste
maakt verschoonbaar, dat zij niet altijd de
vaste lijn heeft gevolgd, om breedere lagen te
kunnen meekrijgen.
Spr. belicht, waarom zij den overgong van
de partij-van Houten tot het Vaderlandsch Ver
bond niet heeft kunnen meemaken, nu dit laat
ste den Vrijhandel losliet en zich toonde een
partij, waarin absoluut geen vertrouwen is tc
stellen.
Voor 't betrachten van het plgemcen belang
zijn een olgemeene richtlijn noodig en staat
kundigen principes.
Dat hooge uitzichtspunt, vindt spr., geeft
het liberale standpunt, dot alleen de richting
kon aangeven, die redding mogelijk maok.
Rede Kettlitz.
Deze spreker had zijn onderwerp omschre
ven aldus „Waarom tc stemmen op den Vrij
heidsbond" en „Colijn of van Gijn". Hij ving
zijn rede aan met voorlezing dor tien punten
van het Algemeen Program dezer politieke
j portij.
Do lusteloosheid voor do verkiezing schrijft
sipr. toe aan 't Algemeen Kiesrecht en aan dc
Evenr. Vertegenwoordiging.
't Eerste bracht niet verhooging van partij-
leven, maar behartiging van groepsbelangen,
't Tweede belette de meerderheid van een en
kele partij, dwong door door tot samengaan,
zoodot van doorvoering van eigen programma
niet veel kwam.
Die E. V. geeft bestendiging der coalitie die
recht van bestaan had in den schoolstrijd en
in tijd van ontkenning van het christelijk knrok-
j ter von den Ncd. Staat, maar thon$ slechfs de
haat tegen de liberalen nis eenige band heeft.
De tijd van heden wordt bchccrscht door
economische vraagstukken, zooals zelfs het
verkiezingsprogramma der Anti-Rev. aangeeft.
Volgens spr. zou men. nog niet eens do diep
te der put vun malaise hebben bereikt. Duitsch-
lend zal olie- aangrijpen om weer omhoog tc
komen; scherpe concurrentie is te wachten. Een
zelfstandige, krachtige regeering van knappe
mannen heeft or.s land noodig.
Rechts, dat aangewezen is op groepen, die
tegen eikoor opwegen, kon dio zelfstandigheid
niet geven.
Spr. 'beziet het gevaar voor liberaal denken-
|de personen om op Chr, Hist., Anti-Rev. of R.
K. to stemmen, zooals in '22 wel is geschied
uit veiligheidsoverwegingen.
De cene rechtsche partij kon niet zonder do
J andere in dc Coalitie en mot den veiligen gul-
I den van Colijn te zoeken haalt men ook 't an
dere binnen van het Rechtsche programma, dot
j thans bij de verkiezing verdoezeld wordt.
I Spr. gaat dit andere in den brcodc na. De
oorzaak, dnt thans de Lib. Partij zoo'n geringe
plaats in 't Parlement besloot, zoekt spr. in het
lang non d»e regcering zijn in vroeger jaren en
hierin, dat zij is een 'partij van de rede, van
de overdenking en niet van 't sentiment als
andere partijen, waardoor de massa wordt ge
pakt.
Daardoor kon zij echter r.ict tot die massa
doordringen inzonderheid niét tot dc nieuwe
vrouwelijke kiezers. De menschcn weten er zoo
weinig van of van de groote plaats die dc L. P.
in 't leven heeft ingenomen.
Spr. noemt tal van overal geprezen wetten,
aon de liberalen verschuldigd. Zelfs door tc-
genbonders werd het kabinet Borgesius ge
noemd het kabinet van sociole rechtvaardig
heid
Spr. hoopt op een Nationaal Ministerie. Dit
is slechts mogelijk als de coalitie niet krijgt een
goede werkmeerderheid Zoo'n ministerie moet
hebben een liberale basis waarop het steunen
kon.
Spr. ziet de rechtsche partijen zich splitsen
in economisch links en rechts.
Een komen tot partijscheiding nis in Enge
land behoort dus niet tQt dc onmogelijkheden.
De gevaren voor de L. P. bij deze verkiezing
worden gevormd door de kleine partijen, door
de propaganda voor ontwapening en door dc
adoratie Colijn.
Spr. becijfert uit gegevens von do vorige
Kamerverkiezing, dnt de stemmen op do klei
nere partijen zijn weggegooid nu verbinding
van lijsten tusschen parti jen onmogelijk isge
worden. Die stemmen komen Roomsch. of Rood
ten goede.
Eenzijdige ontwapening is struisvogel-politiek.
De Vrijz. Dem. spraken een paor jaar geloden
geheel anders dan thans. Hiervan geeft spr.
verschillende voorbeelden.
Denk er om, zegt spr., dnt ge bij 't bepa
len van uw stem hierdoor, iets doet niet alleen
voor u zeiven maar ook voor uw kinderen en
nakomelingen.
In de kwestie Coliin-vnn Gijn wijst spr. er
cm, dat aan Colijn dankbaarheid is verschul
digd door zijn eigen partij, omdat hij de war
boel van min S. do Vries weer heeft verbeterd
deze minister, die niet heeft gelet op de waar
schuwingen van^von Gijn, die reeds vanaf 1915
wees op het noodlottige geldverspilling cn or-
bcidsbeperking. De bezuiniging kon anders ge
weest zijn, dan 40 millioen (niet 22) op de
ambtenaren te verhalen.
Do ideeën der commissie-Rink zouden wel
bezuinigingen gewezen hebben, die minder in
vraten; een van Giin zou 't met minder schok
ken gedaan hebben
Deze eerste candidaat der lijst van den Vrij
heidsbond is een groot man op financieel ge
bied. Hij was 11 jaar thesaurier generaal non
't min. van Financiën, was minister von Finan
ciën, is voor den Volksbond adviseur over 4C
Oostenrijksche Nationale Bank.
In 't waarachtig belang van 't. heele volk
Ihoopt spr. hem in 't Parlement terug te zien.
Van gelegenheid tot debat werd door geen
der aanwezigen gebruik gemaokt, waarna d»
voorzitter onder donk aan de sprekers de vrij
goed bezochte vergadering sloot. 1
KAMER VAN KOOPHANDEL EN
FABRIEKEN.
Kiezerslijst.
Ons wordt medegedeeld, dat de kiezerslijst
voor de Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor De Gcldersche Vallei van 114 Juli ter
inzage ligt aan het Bureau der Kamer to
Amersfoort en aan de secretarieën der ge
meenten in het district.
Verzoeken om wijziging dezer lijsten kunnen
alleen in behandeling komen, indien zij gedu
rende de genoemde periode schriftelijk bij de
Kamer worden ingediend.
CONGRES VOOR HET GODSDIENST.
ONDERWIJS.
In dc Intern. School voor
Wijsbegeerte.
Gistermorgen werd het congres voortgezet.
Dr. Miedema heette de verschillende referenten
en co-refcrcnten, zoowel ofs den vertegenwoor
diger van het Hoofdbestuur van den Ned. Prot.
Bond Ds. D. Drijver van Haarlem welkom en