Apaeiie;"iLs
Maisan „De NouvaautÉ"
SPORTNIEUWS
STADSNIEUWS.
Luchtige Liedjes
RECLAMES.
Prijs 1— 3 repels f 1 55 elke regel meer f 0 50
Wederom de
nietawste soorten
ontvangen
ÜJrechtscheweji 38 - Telefoon 302
Kunst en Wetenschap.
HET NEDERLANDSCH TOONEEL EN
MEVROUW MANN-BOUWMEESTER
Intrekking der tccloge.
Mevrouw MannBouwmeester, die
ongeveer 40 jaar lang nis eerste tooneel-
speelster verbonden is geweest non dc
Koninklijke Vereeniging Het Nedcrlandsch
Tooneel, en sinds vijf jaren, nadat haar werk
zaamheden bij dit gezelschap waren geëin
digd, een toelage van 4000 per jaar genoot,
heeft gisteren namens den Rond van Commis
sarissen xle schriftelijke medcdeeling ont
vangen, out met heden, I Juli, deze uitkee-
ring zol ophouden.
Indertijd heeft de Raad van Commissaris
sen besloten, mevrouw Mann, als blijk van
waarde?!ing voor de diensten, die zij aan de
Kon. Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel
had verleend, dc hierboven bedoelde toelage
van J 4000 per jaar uit te keeren, zoolang
de financieele toestond van het Nederlandsch
Tooneel dat toelaat.
Door den nood gedwongen, is men thans
moeten overgaan tot den bovenvermelden
maatregel.
Het schrijven aan mevrouw Mann eindigt
met een clausule, waarin wordt medegedeeld,
dat, indien de toestond mocht verbeteren, com
missarissen goorne zullen overwegen wnt zij in
dezen opnieuw kunnen doen.
VEREENIGD ROTTERDAMSCH-HOFSTAD-
TOONEEL.
Het gezelschap van het Vcrecnigd Rotter-
damsch-Hofstad-Tooneel zal voor het volgend
seizoen als volgt zijn samengesteld:
Dames: Alida TartaudKlein, Annie van der
Lugt Melsert—Van Ees, Ljly Frenkel—Bouw
meester, Wilh. SchwabWeiman, Kitty Perin
Kluppell,Ric Gilhuys, Jo de BoerVan Wal
raven, Juliette Roos, Wilh. Kley, Joh. Koster-
Kok, Mien LandheerTels, Kitty Posthumus,
Ans van der Noaten, Joekie Broedelct, Mies
van der HaakVan Zuylen. Heeren: Cor van
der Lugt Meisert, Hermann Schwab, Louis
GimbcTg, Jacq Reule, Anton Roemer, Jan van
Ees, Hans van Ees, Theo Frenkel Jr., Piet Bron,
C. Dómmelshuizen, W. Huysmans, J. v d. Lin
den, Eduard Palmers, Louis Borel, Joh. Steen
bergen Jr. Als gast mevrouw Else Mauhs. Ar
tistiek leider Cor van der Lugt Melsert. Letter
kundig raadsman J. Greshoff. Regisseurs: Cor
van der Lugt Melsert, Herman Schwab, Alida
Tartaud—Klein en Louis .Gimberg. Met nog en
kele andere dames cn heeren worden onder
handelingen gevoerd.
Men merkt bij deze. opgaaf, dot er van het
aloude Rottcrdomsche tooneelgezelschap niet
veel meer overgebleven is.
Luchtvaart.
HET VLIEGONGELUK BIJ LANDRECIES.
Nog een en ander omtrent dc oor
zaak van het ongeluk.
De.heer A. Plesman, directeur van dc Kon.
Luchtvaart-Maatschappij, is zeer dankbaar
voor de vele hulp en steun, die hij van den
waarnemenden burgemeester v^n le Quesnoy,
den heer Paul Monneret, heeft ontvangen.
Door diens toedoen heeft het transport van
de slachtoffers niet dc minste moeilijkheden
opgeleverd bij het vertrek van den treurigen
stoet heeft hij namens de gemeente vier bloem
stukken op de baren gelegd cn in een hartelijke
toespraak gezegd, dat de gemeente lc Quesnoy
zich verplicht gevoeld hod, allen mogelijke
steun te verleenen, omdat Nederland in droeve
tijden speciaal deze streek geholpen had om uit
de droevige omstandigheden, gevolgen van
den oorlog, te komen
Baron J. C. van Haersolte, compagnon ven
den heer Lobouchère, een der slachtoffers, heeft
te le Quesnoy een koddebeier gesproken, die
hem verklaarde, het ongeluk als het ware te
hebb.en meegemaakthij liep in het boscli en
hooide een vliegmuchlne overkomen; onwil
lekeurig trachtte hij met het oog de machine te
volgen, maar hij kon haar niet ontdekken, om
dat een fijne regen en een drabbige wolken
massa zelfs de kruinen van de boomen voor
hem onzichtbaar maakten. Even later hoorde
hij een zwaren slag en hevig gekraak; daar
na was het stil, en toen begreep hij, dat er iets
met de machine gebeurd moest zijn. Onrnid-
delijk ging hij op onderzoek uit en enkele mi
nuten later was hij bij het wrak, waarin hij
terstond naar dc slachtoffers zocht. Alle vier
bleken toen reeds te zijn overleden.
Omtrent de vermoedelijke oorzaak van het
ongeluk heeft de heer Plesman van den heer
Behoge, chef van de motornfdcelin^ te Rotter
dam, de volgende bijzonderheden gekregen. De
weerberichten uit Brussel, Valenciennes en St.
Quentin luidden alle drie ongeveer 2 K. M.
licht. Het is de gewoonte, dat Brussel aan
overtrekkehde vliegers seint, wanneer op de
route Brussel—Parijs dc weersomstandigheden
slechter zijn geworden; thans was daar echter
geen enkele reden voor, \vant het schijnt, dat
de wolkenlaag en de fijne regen boven het
woud van Mormale geheel plaatselijk waren.
De route, die de vliegers nemen, leidt van Ber
gen over den weg naar le Cateau; op de route
kaart van den piloot staat de rand van het
bosch van Mormale als herkenningspunt; wan
neer de vlieger in de lijn van dien rand vliegt,
heeft hij de juiste richting. Wat is echter ge
bleken Sinds eenigen tiid is men bezig het
woud van Mormale te kappen, de heer Van
Haesolte deelde mee, dat men daar reeds zeer
ver mee gevorderd was.
Het schijnt, dat de piloot met deze verande
ring r.iet cp de hoogte was; blijkbaar heeft de
Franschc dienst verzuimd, de K. J.. M. daar
van kennis te geven. De nieuwe boschrand is
dus oorzaak geweest, daó Klundert uit den
kc rs raakte. Nog geen 200 M. achter dezen
boschrand rijst een met hooge boomen be
groeide heuvel op, volgens de kaart van een
hoogte van 160 M.
Pij het volgen von den vroegeren boschrand
lieten de viiegers den heuvel links liggen; Klun
dert vloog nu echter, den nieuwen boschrand
volgend, recht cp den heuvel aan. Gezien de
dichte mistlaag, is het niet onwaarschijnlijk,
dat hij eerst cp het laatste moment den heuvel
bemerkt heeft. Men moet niet vergeten, dat dc
machines een snelheid hebben van 150 K. M.
in het uur, dot is 2'A K. M. in de minuut De
piloot heeft toen geprobeerd, den heuvel tc
ontwijken door in de rechterbocht te geon. Dc
rechtervleugel is toen echter reeds door d?
toppen der bcomen afgerukt, cn duarmede was
het lot van de drie passagiers cn den piloot in
minder dan ccn kwart-seconde voltrokken.
Een geneesheer verklaard?, dot de dood zeer
plotseling moet zijn ingetreden. Van brand in
het toestel is absoluut geen sprake, hot is ge
heel vernield niets ervan zal naar Nederland
terugkomen.
Volgens deze verklaring van den heer Be-
hoge is dus het ongeluk in. geen geval te wij
ten aan de machine. De samenwerkende on
gunstige factoren hebben het op hun re' ening.
De heer Plesman heeft nagegaan, of er voor
hem als leider van den Ncderlondschen dienst
uit dit ongeluk nog iets te leeren valt, maar
voor zoover thans de gegevens strekken, zou
hij niet weten wat er in de route veranderd zou
moeten worden.
(N. R. Ct.)
De crematie van den piloot
KJundcr.
Gistermiddag had op Wesl'erveld onder zeer
groote belangstelling de crematie plaats van
het stoffelijk overschot van den in Frankrijk zoo
droevig omgekomen piloot der K. L. M. H.
Klundèr.
Onder de aanwezigen merkten wij op voor
de K. L. M. den heer A. Plesman, de heeren
H. F. M. Dellaert, chef van den vliegdienst
Spit. chef van den technischcn dienst, cn de
piloot R. A. Reiber, voor het vlicgcorps Soes-
terberg den eerste-luitenent-vlieger Wijnkamp
en den sergeant-vlieger Oostir.die, voor het
vliegveld Waalhaven den bedrijfsingenieur
Schagen, den heer Piet Koolhoven, directeur
van de Nationale Vliegindustrie, voorts twee
vertegenwoordigers van de Imperial Airway Li-
mi:ed te Londen.
Toen de lijkstoet den heuvel van het cre
matorium opgipg, kruisten twee militaire
vliegtuigen boven Westerveld.
Kransen waren aanwezig van de vliegers
van de K L. M., van het personeel van het
vliegveld Schiphol, van het bijkontoor van de
K. L. M. te Brussel en de Imperial Airway Li
mited, van de piloten van Croydon, het vlieg
veld bij Londen, vun de piloten van de maat
schappij Sabena uit Zwitserland, van de Aéro
Transport en van de Aéro Lloyd, van hot
personeel van het vliegveld Waalhaven, van
de Nederlandsche Vliegtuigindustrie, van de
Nationale Vliegtuigindustrie, van den comman
dant, de officieren en de ingenieurs van de
luchtvaart van het Ned. leger, de onderoffi
cieren vliegers en waarnemers van genoemde
luchtveartnfdceling en van de gemeente in
Frankrijk waar het ongeluk gebeurd is.
Gesproken werd namens de K. L. M. door
den heer Plesman, die dé droefheid vertolkte
welke de directie en dc vliegers vervulde bij
dit droevig ongeval, waarbij de levens van
drie Nederlanders verloren gingen. Spreker
herdacht de groote toewijding van Klunder,
die me; opgewektheid steeds de moeilijkste op
drachten vervulde
Luit.-vüeger Wijnkamp bracht de deelneming
over van de vliegers ven het vliegkamp Soes-
terberg, waar de oveilcdene vroeger bekend is
geweest .els een goed knmeruad.
De seigeent-vlieger Ocstindie legde een
krans bij dc baar
Ingenieur Behagen sprak namens het per
soneel van het vliegveld Waalhaven.
Daarna daalde langzaam de kist onder het
soclcn van „Einleitung ous Alpenglühen" van
Herman Wenzel, waarna een broer van den
overledene dankte voor de groote belangstel
ling. Terwijl het Wilhelmus werd gespeeld,
verliet men het crematorium.
Begrafenis J. Th. J. Lobouchère.
Gistermiddag heeft onder groote belangstel
ling op Westerveld de teraardebestelling plaats
gehad van den heer J Th J. Lobouchère, res.
Ie luitenent der cavalerie, die bij het vliegon
geluk in Noord-Frankrijk is omgekomen. On
der dc aanwezigen weiden opgemerkt: de hee
ren A. Plesman, directeur van dc K. L. M., Be
hoge, chef van den moterdienst van hot Vlieg
veld Waalhoven, ritmeester baron Creuiz, van
het Ie reg. huzaren, Te luitenant jhr. de Ma-
rees van Swir.deren, ritmeester Blussé von Oud-
Alblns, ccmmanclont van de School voor Ver-
lofsofficieren, allen te Amersfoort, jhr. mr. J.
E van Lennep, lid von Ged. Stoten, vaam
Commissaris in Noord-Holland, jhr. P. Quarles
van LIffoi'd te Heemstede, en mr. A. baron
Schimmelpenninck v. d. Oye.
Allereerst huldigde de broer van den overledene
dezen als een energiek zakenman, bij 'cdereen
bemind en van buitengewone vitaliteit. Verder
voerde het woord baron van Haersolte van
Heerst, compagnon \an den overledene, die den
levensdurf en het ridderlijk karakter van wijlen
zijn compagnon roemde. Mr. A baron Schim
melpenninck, voorzitter van het N. O. C.,
sprak namens de tijdgenooten van den ont
slapene een woord van eerbiedige hulde aan
den overleden kameraad. De vader dankte voor
de groote belangstelling cn voor de vele en
mooie bloemen als blijk \hzn hulde aan den
zoon geschonken. Tenslotte, sprak jhr. dr. M.
S. van Lennep, em. predikant te Bloemendaal,
een kort woord, waarna hij de plechtigheid
met dankgebed eindigde.
Onder dc kransen was cr één van de K. L. M.
cn ccn van de bewoners van Le Quesnoy.
Begrafenis ven jhr. v. d. Brandeler.
In tegenwoordigheid van vele belangstellenden
onder wie de Commissaris der Koningin in
Zeeland, leden der rechterlijke macht, de bur
gemeester van Domburg en do chef van den
passagedienst als vertegenwoordiger der K. L.
M., werd gisteren te Domburg ter aarde be
steld het stoffelijk overschot van jhr. L. P. A.
van den Brandeler. Tal van bloemstukken wer
den medegedragen, waaronder van het kan
tongerecht Middelburg, van de K. L. M. cn von
„la ville de Leucsnoy".
Jhr. mr. P. A. J. van den Brandeler, de va
der van den overledene, wees op hut plotselin
ge van die verscheiden en op de pnzekerheid
van het leven. Zij, die r.iet twijfelen aan Gcds
liefde vragen niet, waarom. Spreker schelste
den overledene als iemand, altijd vol idealen,
met hoop om te komen tot de eeuwigheid,
altijd zoekende, het Evangelie. Zijn geest blijft
voortleven; altijd zal zijn warm hart blijven
voortleven. Hij was een mcdel echtgenoot, een
gced zoon.
De schoonvader, jhr. S. W. de Beer Poortu-
gael, wees eveneens c-p de goed? eigenschap
pen van hem die zijn dochter gelukkig maakte
en alom liefde om zich heen verspreidde.
De officier van justitie te Middelburg, mr.
D. J. Wolfscn, schetste den, overledene nis een
onkreukbaar ambtenaar en bracht dank voor
zijn prettigen omgang.
De burgemeester van Domburg, de heer L.
J. «an VoorhuysenT - w ces cr op hce allen in dc
gemeente het bericht van het ongeluk diep, ge
troffen heeft. D? overledene, die voor oud cn
jong een vriendelijk woord cn raad over had,
was een der beste burgers van Domburg.
Voldaan is aan den wensch, een graf op ccn
zonnige plaats bii opgaand geboomte.
Mr. F. M. Wilbrennink, ambtenaar von het
O. M., bracht den hartelijkcn dank over voor
den collegialen cn v'riehdschappelijkcn om-
gong van den overledene.
Nog dankte dc vader voor de belangstelling.
NOODLANDING VAN EEN VLIEGTUIG
DER K. L. M.
Zaterdag was het Nederlandsch postvlieg
tuig der K. L. M., bestuurder van Dijke den
koers kwijt geraakt ten gevolge von de dikke,
laaghangende wolken. Het van Rotterdam naai
Parijs onderweg zijnde vliegtuig was op 400
M. boven Philippine, toen het oliereservoii
sprong cn de vliegenier haast blind werd dooi
de weggeslagen spatten. Hij was verplicht, hoe
ook, te 'landen en dit lukte hem op de b'este
wijze onder Asscnede in België. De machine
was niet beschadigd en door telefonisch uit
Rotterdam ontboden personeel werd het re
servoir spoedig gemaakt, terwijl de burgemees
ter van Assenede aan van Dijkc gastvrijheid
verleende, totdat hij Maandagmorgen den tocht
kon voortzetten. De ongeveer 500 ICG. post
en andere bagage kon Zaterdag per auto naai
Brussel worden vervoerd cn van daar doorge
zonden
MOSKOU-KONINGSBERGEN IN
5 UUR GEVLOGEN.
Berlijn, 3 0 Juni. (V. D.) Do verkeers
vlieger Lange van de Deutsch-Russische Luft-
verkehrs Gescllschaft heeft Maandag het tra
ject Moskou—Koningsbergen met twee tus-
schenlnndingcn in 5 vlieguren afgelegd. Dc
normale duur van den tocht bedraagt vlieg
uren.
DE PLANNEN VOOR DE NOORDPOOL-
EXP^DITIE PER LUCHTSCHIP.
Een Noorsch blad meldt, dut dc plannen voor
dc Duitsche Zeppelir.-expedit-'e naar het Ncord-
poolgebicd, welke het volgend joar zal aanvan
gen, thans uitgewerkt worden. Aan die corfe-
rentie van ambassadeurs zal verlof gevraagd
worden voor het bouwen van een luchtschipte
Friedrichshufcn. Het blad meldt voorts, dat een
groep wetenschappelijke onderzoekers aan den
Noordpool zol landen cn daar cien winter zal
doorbrengen Zij zuilen wetenschappelijke on
derzoekingen doen cn teruggebracht worden
door een nieuwe expeditie, welke dan een jaar
later zal vertrekken.
ZWEMWEDSTRIJDEN.
Wij herinneren ann de v/edstrijccn, welke de
A. Z en P. C. hedenavond half acht in dc
zweminrichting zal houden. Het programma
vermeldt een polowcdstrijd legen U. Z. C. cn
een estafette tusschen A. Z. cn P. C. en U. Z
C. Verder krijgen we nog 50 M. en 25 M.
snelzwemmcn voor adsplranten. Hei weer zal nu
wel zoo zijn, dat de wedstrijden beslist door
gaan, en we hopen dan cck, dat de belangstel
ling hedenavond groot zal zijn.
EINDEXAMEN GYMNASIUM.
Na voortgezet examen slaagden alsnog
voor A Rika G. Bemas, A. W. T. Nijcnhuis
cn A. H. S. ven der Wijck, allen van hier.
R.-K. KWEEKSCHOOL DER O. L. VR.
STICHTING.
Examen.
Bij het onderwijzersexamen Maandag en
Dinsdag afgenomen in genoemd onderwijsin
stituut slaagden alle cancidaten.
Dit waren de dames C. E. Bakker, J. A. M.
van Basten, J. C. J. Budd'?, J. Hollcmon, A.
Kraakman, H W. van Marwijk, B. J. v. d
Meer en J. M. Groet.
25-JAR1G JUBILEUM.
Aan de Centrale Boekhou
ding.
Vandaag herdacht de heer W. Fröger, chef
der Centrale Boekhouding den dog, waarop bij
voor 25 jaren geleden in dienst dezer gemeen
te trad. Aan het bureau der Centrale Bockhou-
ding hadden zich vanochtend een groot aan
tal belangstellenden verzameld om den jubila
ris te huldigen, onder wie wjj opmerkten de
Burgemeester, de gemeentesecretaris, wethou
der Ruitenberg, benevens alle hoofden van tak
ken van dienst en vele gemeente-ambtenaren.
Voorts zeer vele gemeentewerklieden.
De Burgemeester sprok den heer FrÖ-
ger en diens cchtgcnocte het eerst toe en ging
een oogenblik in gedachte terug naar den tijd,
dat de heer Fröger in gemeentedienst kwam.
De gasfabriek wos toen een eenvoudig bedrijf
rtjet nog slechts 6Ö0 aansluitingen. Sedert dien
heeft er een groote uitbreiding plaats gehad
en is er zeer veel veranderd. Waterleiding en
electriciteit zijn er bijgekomen, terwijl ook de
Centrale Boekhouding groote uitbreiding heeft
ondergaan. Het beheer werd steeds grooter.
Ook elders heeft het bedrijf der Centrale
Boekhouding groote aandacht getrokken, het
geen voor een groot deel tc danken is aan het
gcede werk des h eren Fröger en diens staf
van personeel. Spreker brengt den heer Fröger
dank voor zijn groote steun en spreekt den
wensch uit, dat het hem gegeven mag zijn nog
een periode von 25 jaren te werken in dit be
drijf. Namens het gemeentebestuur biedt spre
ker den jubilaris een fraai bloemstuk aan.
Namens het personeel der Centrale Boek
houding spreekt de heer Van Wcsscm
enkele hartelijke woorden van hulde en sym
pathie. Hoewel het bekend was, dat de heer
Fröger niet van uiterlijk vertoon houdt, heeft
het personeel toch gemeend een blijk van hun
sympathie te moeten geven, een sympathie die
ten volle verdiend is. Spreker schetst het ver
leden van het Bedrijf en concludeert dat de
heer Fröger zich steeds met groote toewijding
en groote krocht non zijn werk heeft gegeven.
Hij brengt den jubilaris donk vcor dc aange
name samenwerking cn hoopt dat het hem ge
geven mag zijn nog tal van jaren met dezelfde
energie de belangen der gemeente tc beharti
gen. Den jubilaris wordt hierbij een keurige
clubfauteuil nungebcden, benevens een door
den heer B. H, J. Kroes vervaardigd album met
foto's van de omgeving, waarin d? jubilaris
zijn orbeid pleegt te verrichten. Mevrouw
Fröger werden bloemen geoffreerd.
Namens het personeel der gemeentebedrij
ven wenschte de heer van Rhijn den jubi
laris geluk met dezen feestdag. Spieker werpt
ccn blik op het verleden cn mag daarbij op
merken dat, hoewel er veel verèrrdierd is, in
de groote werkkracht des heeren Fröger r.im-
mer verandering is geweest. Spreker schelst
in het kort de goede eigenschappen der Cen
trale Boekhouding, van haar chef en personeel
en biedt den jubilaris behalve een fraaie bloe
menhulde; een elecfrische lamp als blijvend
aandenken namens dc gemeentebedrijven aan,
met den.wensch, <lat de -heer Fröger rog lan
ge jaren ir. het bezit van c?n goed? gezond
heid zijn krachten mag geven can d? Centrale
Boekhouding.
De heer Fröger wordt achtereenvolgens nog
met hartelijke en sympathieke woorden, toege
sproken door den heer Beenhakker namens o?
gemeentereiniging-, dcor d?n heer Beltman, na
mens Openbare Werken, door den 'heer Hears,
namens de ambtenaren ten stadhuiz?, door den
heer Eppinga, namens den Bond van personeel
•In overheidsdienst, door den heer Ruitenberg,
afs öud-Vriend en schoolkameraad benevens
door een vertegenwoordiger der gemeente
werklieden. Talrijke bloemen en bloemstukken
hadden de heer en mevrouw Fröger bij al deze
woorden van waarcreering, vriendschap en sym
pathie in ontvangst te nemen.
Tenslotte dankte dc -heer Fröger op een
voudige doch niet minder 'hartelijke wijze voor
de grootsche huldiging die hem hier was ten
deel gevallen en voor de vriendelijke woorden,
die tot hem zijn gesproken.
Een groot deel van de hem toegezwaaide
lof wil de jubilaris echter terugwerpen naar
het personeel der Centrale Boekhouding, van
wie hij immer veel steun en aangename sa
menwerking mag ondervind:n. Spreker dankt
allen nogmaals voor dc tot hem gesproken
woorden en voor de schitterende cadeaux en
bloemen.
Vermeld zij nog, dat de huldiging werd op
geluisterd door muziek (piano cn viool) va'n
mej. N. Rouhorst en den heer W. R'ksen, ter
wijl een der aanwezigen op zeer verdienstelijke
wijze een aria uit Fnust ten gehoore bracht.
Neg langen tijd bleef men in de 'keurig me!
planten cn bloemen versierde kamer in feeste
lijke stemming bijeen.
VOORDRACHT KAPITEN MAAS.
Een voordracht legen eenzijdige
ontwapening.
In de groote zaal van Amicitia had gister
avond een openbare bijeenkomst plaats, v/aar
kapitein Maas een voordracht hi?ld tegen na
tionale ent wapening.
De voorzitter der vergadering, d? heer J. H.
van der Meiden opende dc vergadering en
maakt dc opmerking, dat het comité tegen d?
eenzijdige ontwapening besluit uil personen
van verschillende politieke partijen. Nn een
korte inleiding wordt hierna het woerd gege
ven aan den inleider, kapitein Maas.
Voordracht kapitein Maos.
Sinds korten tijd werdt hier lc lande, aldus
kapitein Maas, de leuze der eenzijdige ontwa
pening door twee politieke partijen krachtig
gepropageerd. Een eenzijdige ontwapening Is
echter buitengewoon verderfelijk cn brengt on
berekenbare schade toe aan den volksgeest en
aan de gemeenschap. Twee zaken moeten voor
opgesteld worden: T. geven wij geen verdedi
ging van het oorlogsgeweld, dit ontegenzeglijk
zijn bezwaren heeft, cn 2. dat- wij ccn beroep
doen op het gezond verstand der menschneid.
Do voor ontwapening aangevoerde stellingen
moeten, zoo vervolgt spreker, juist zijn en moet
men niet voortdurend van beginsel verwisselen.
Dé o'ntwapeningskwestie is geen gevoelszauk,
maar een staatkundige zaak en moet ook aldus
beschouwd worden üit staatkundig oogpunt.
Maken de ontwapenaars hun argumenten voor
hun standpunt aannemelijk? Vclgens spreker
geenszins. Spreke^ onderscheidt het gevaar, de
nutteloosheid cn de onzedelijkheid van een
ontwapening, punten, dié ook door prof. Van
Embdcn naar voren zijn gebracht, welke pun
ten kapitein Maas door zijn meening tracht te
ontzenuwen. Kapitein Maas citeert in dit ver
band cenige uitspraken der vrijzinnig-democra
ten, n.l. mr. Merchant, welke uitspraken spre
ker tegenstrijdig acht met de huidige mcening
der vrijzinnig-democraten betreffende het ont-
wapeningsvraagstuk. Kapitein Maas is van oor
dcel, dat onze parate weermacht ons in 1914
Wel degelijk buiten den oorlog heeft gehouden,
in het. bijzonder wat betreft Zeeland. Een Ne
derlandsche weermacht is. absoluut overeen
komstig den Volkenbond noodwendig vcor de
handhaving onzer neutraliteit.-Hoe zou men ia
ernst kunnen gelooven, dat andere landen het
zouden dulden, wanneet ons lend zich ging ont
wapenen ert kalm 'zoü afwachten tot bondge-
nooten zouden komen opdagen, zonder zelf'iets
tot verdediging aan te wenden. Dat zou nim-'
mer geduld worden. De ontwapenaars bctoo-
gen, dat het een hopeloos geval is zich tegen
een verpletterende overmacht te verdedigen.
Doch, zoo zegt spreker, het is uitgesloten dat
wij geruimen tijd alleen zouden staan tegen een
verpletterende overmacht. Het voorbeeld van
Denemarkcn's ontwapening heeft zich beperkt
tot een voorstel der sociaal-democratische re
geering, welke ontwapening door spreker niet
anders gezien wordt dan een geste. Immers het
AUTO-OPROEP I
Eén onzer lezers oppert het idéo
ook lc Amersfoort de oulo-bczit-
ters op te wekken één dag een
gebrekkig kind mede naar buiten
tc nemen.
Auto-incnschen, Fordineezen,
Buicknniers, Chevrolet ions,
En hoe ze maar meer moogt hccten,
Rolls-Roycers en CitroënsrI
Als gë in uV luxe-wogen
Zondags langs de wegen rijdt
En 'n poor duizend kilometers
Zijn voor LI een kleinigheid.
Denk don ook eens aan de stumpers
Die haast nóóit echt buiten zijn
Kinders dio „gebrekkig" hectcn
Vinden buiten óók wel fijn
Neem één dag eens écn zoo'n kindje
In uw eer nonr buiten mee
Loot hem één dog eens genieten
Van het bosch, dc hei, dc zc«
Auto-menschcn I Fordineczcn I
Scherpe bocht hier I Even stop!
Geef geen lucht of geef geen gas, moor
Geef hier even antwoord op f
(Het A. D. zol goorne sympathiebetuigingen
in ontvangst nemen cn vcor doorzending zorg
d vegen).
PJMM7.
ontwapende Denemarken stuurt zelf officieren
rond om in andere landen de weermacht in
oogcnschouw te nemen.
Zij, die zouden meencn dot een weermacht,
ol is die zwak, geen gevecht in dc school zou
ieggén, vergissen zich schromelijk. Ook een
klein cn zwak leger kon dc weegschaal naar
één zijde doen overslaan. Dc ontwapenaars
zeggen voorts, dot een landsverdediging het
lónd in den oorlog trekt. Spreker betoogt
breedvoerig dat dit onwaar is cn tracht door
verschillende beweringen aannemelijk {e'inaken,
dot een weerloos Nederland ook vcor onze
naburen onduldbaar is. In verband hiermede
wijdt spreker ecnigszins breedvoerig uit over
onze verhouding tot België welke verhouding,
volgens spreker, niet na te komen is zonder
weermacht. Op de onzedelijkheid van het
vraagstuk der bewapening wil spreker niet ver
der ingaan, aangezien hij dit onderwerp niet
volledig behecrscht, doch ollecn wil hij con-
stateeren, dot een weermacht moodig is om een
strijd te beslissen. Spreker komt, resumcerendc,
tot de conclusie, dat een weermacht cn be
wapening van ons land niet alleen gewcnscht,
doch zelfs zeer noodzakelijk is.
In het vervolg zijner rede citeert kapitein
Mans- cenige uitspraken betreffende onze weer
macht van prof. Van Embdcn, nuor aanleiding
van welke uitspraken spreker meent te moeten
opmerken, dat dc vrijzinnig-democraten tus
schen 1921 cn 1925 von meening over ontwa
pening geheel zijn omgedraaid, terwijl dit vol
gens spreker ook het gevol is met prof. Van
Embden's meening oongaonde onze neutrali
teit. Men kon dan ook geen vertrouwen hebben
op partij-leiders, die zoo von mecning en stand
punt veronderen. Een ontwapening zou voor
ons land ziin ccn staatkundige zelfmoord.
Kapitein Mans wijdt voorts nog enkele woor
den aan den chemischen oorlog en bespreekt
daarbij uitvoerig de wijze van oorlogvoeren
met gifgassen. Spreker acht het wapen der gos-
scn even erg als elk ander wapen, doch niets
moer en niets minder. Betreffende bijzonder
heden óver het chemische wapen verwijst spre
ker naar de. brochure, door hom over dit on
derwerp geschreven. Spreker wijst er voorts op,
d^t d? gasmaskers der soldaten van zoodanige
constructie zijn, dat zij afdoende afweer vormen
tegen alle gassen. Ieder oorlogswapen is bi zijn
gebruik wreed, doch om te beweren, dnt het
gaswopen wreeder is dan ecnig nndet wapen, is
onjuist Het is, aldus spreker, bewezen, dat het
geswapen minder, docden veroorzaakt dan een
onder wapen. Ook kunnen wij in ons land ons
zeer goed te weer stellen tegen den gasoorlog.
Wij hebben goede chemische fabrieken, die ons
dit kunnen gnrar.dcbren. De soldaten te velde
kunnen geheel gewaarborgd worden tegen een
gasaanval door klecding cn moskers. Doch ook
de burgers, aldus spreker, kunnen zich verwe
ren tegen een gasaanval, door zich schuil te
houden in kelders, enz. Een bewering, dat een
burgerbevolking zich niet kon verdedigen,acht
spreker geheel onjuist.
Spreker wil zijn voordracht besluiten met een
waarschuwing tegen de leuze der eenzijdige
ontwapening, zoools die door enkele partijen
wordt naar voren gebracht. Het is volgens ka
pitein Maas een leuze, die ons land te gronde
zou richten. Een ontw.apeningspropaganda is
verderfelijk voor ons nationaal gevoel cn niet
tc verccnigcn met den naam van ons land tegen
over het buitenland.
Na de rede van kapitein Maas worden de
aanwezigen in de gelegenheid gesteld in debat
te komen of vragen te stellen. Enkelen gaven
zich in de unuze hiervoor op.
De heer Kuiper vraagt of het den inleider
bekend is dat niet twee, doch zes partijen
tegen een v eermacftt, dus vóór dc ontwapening
zijn. Verder, wanneer Nederland zcu ontwape
nen, wot zou de Volkenbond dan doen. Spre
ker betoogt voorts, det de oorlogsalschuw
steeds meer cn meer toeneemt. De heer Kui
per kan het voorts niet goedkeuren-, dat inlei
der fcich op een speciaal standpunt plaatst en
absoluut geen rekening houdt met zedelijke en
godsdienstige bezworen.
Do heer M n a s beantwoordt den eersten
debater rnct mede te deden dat vrijzinnig- cn
sccinql-democraten slechts de twee hoofdpar
tijen zijn vöör de ontwapening. Zeer zeker zijn
er nog enkele kleinere partijen, dio hetzelfde
beginsel voorstaan. Zooals inleider reeds ge-
zpgd heeft, kan hij niet ingaan op godsdien
stige bezwaren tegen den oorlog.
De heer Maten komt hierna in debat er.
protesteert heftig tegen de gifgassen
Dc heer D c Vries betoogt, dot dc oorlog
een gevolg is van hebzucht en licht dit neder
toe. Spreker heeft de gruwelen van den oorlog
persoonlijk ondervonden cn gezien en betoogt
in verband hiermede, dat er niets is, dat on-
