heid van Uwen aanleg, waardoor Uw beidei
belangstelling voor al wat gewichtigs geschiedt
in gewest en stad op weg is, schier spreek
woordelijk te worden. Dat ook het Groene
Kruis in die belangstelling deelt, was ons niet
onbekend; dat Gij tijd en gelegenheid hebt kun
nen vinden, daarvan heden te doen blijken, ver
vult ons aller hart met vreugde en erkente
lijkheid.
Het zou onmogelijk zijn, op dezen trant voort
te gaan, en ieder der groote cn belangrijke
lichamen, welke zich te dezer ure hier deden
vertegenwoordigen, afzonderlijk dank te betui
gen, hunne vertegenwoordigers een voor een
te verwelkomen. Staat mij dur toe, U allen in
éénen groet te omvatten en te huldigen veor do
bereidwilligheid, broederlijk en zusterlijk to
declcn in de viering van het vijf en twintig
jarig bestaan van het Nederlandsche Groene
Kruis.
Zij, die ons eerste Jubileumscongres in T9I0
hebben bijgewoond, zullen zich herinneren, dat
er toen in deze zalfde zaal vrij wat meer ze-
tes, onbezet waren don nu en over vijftien of
vijfentwintig jaren zal dit huis van samenkomst
stellig voor ons doel onbruikbaar zijn gewor
den. Want altijd door openen zich nieuwe uit
zichten voor onzen arbeid cn altijd door heb
ben wij daarom behoefte oan meer medestan
ders cn meer medewerkers. En zóó heerlijk is
ons streven en zóó veelbelovend voor het wel
zijn der samenleving, dat wij die gelukkig ook
altijd weten te vinden, ons kader steeds ver
sterken, ons leger al maar kunnen uitbreiden.
Ontbreken er hier vele van onze plaatselijke
vcrecnigingen, wij weten niettemin, dat dit
geen onverschilligheid is. Veelmeer zuinigheid
cn een eerbiedwaardig besef van verantwoor
delijkheid voor de angstvallige besteding der
gelden, aan hare kassen toevertrouwd door be
volking en overheid. In eigen kring zullen zij
nu, of binnenkort, het vijfentwintig jarig be
staan herdenken cn het dienstbaar maken aan
de algemcene belangen, die ook zij trachten to
bevorderen met inspanning van alle krachten.
Wie hier niet ontbreken, zijn onzo provin
ciale vereenigingen. De elf provinciën zijn hier
zonder uitzondering vertegenwoordigd. Daar
mede kunnen wij gerust zeggen, dat onze
keurbende hier aanwezig isde mannen en
vrouwen, die aan de beweging in stad cn land
leiding en richting geven.
Het werk dat orvs samenbrengt, is ons allen
zooveel meer, dan maar een maatschappelijk
werk, dat onze belangstelling wel waard is:
het is meteen voor een deel onze schepping,
en die schepping is de vorm, waarin wij de
edelste adspiraties onzer zielen hebben verwe
zenlijkt. Wij weten, dnt wij daarin en daar
door tot zegen zijn geworden voor ontelbaar
velen, en daarom is dit werk zelf ons tot zegen
geworden. Wij zeggen dit met een nederig
hart. Wij dragen het besef in ons, dat wij
groote dingen doen met kleine daden.
Een middel, dat wij nooit verzuimd hebben
om onze zwakke krachten te versterken, was
de veimenigvuldiging onzer personen en krach
ten. Ons gedecentraliseerde werken schier van
den beginne af aan een uitgebreid krachten
veld met tol ven afzonderlijke krachtpunten.
Het kostte wel eens moeite, in die divergee-
rende massa gelijkheid van richting tc bewaren
cn te bevorderen. Maar tenslotte is dat door
onderling vertrouwen en wederzijdsch erken-
nen van de louterheid onzer bedoelingen al
tijd wel in orde gekomen cn geen strijd werd
er gestreden, of wij kwamen er eensgezinder
en sterker uit tc voorschijn.
Heel dit verleden van mooi en rijk gezegend
streven rookt ons aan in dit oogenblik en de
bekoring van al wat wij liefhebben in ons werk
en in elkander doordringt onze zielen met cene
lieflijke puurheid. In de structuur van ons leven
is een draad geweven van teergroene kleur cn
die draad plooit zich in zachte wendingen door
alle vezels van ons zijn.
Daardoor is dit samenzijn voor ons een er
varing van zeer bijzondere bbtcekenis en zeg
gen wij reeds bij voorbaat, dat zij, die cr zich
van gespeend hebben, zichzelve hebben tekort
gedaan. Hier zoeken wij cn hopen wij ook stel
lig te vinden de affiniteit, die wij noodig heb
ben, om ons Kruis één van zin en één van
bezieling verder te dragen, het steeds sterker
en rijker, beter en invloedrijker te maken.
Moge daartoe dit feestelijk getinte congres
medewerken cn alzoo niet alleen aan de ver
dere ontwikkeling van het Groene Kruis, maar
oan ziekenzorg en hygiëne in het algemeen
krachtig ten goede komen
Met dezen wensch open ik*het tweede Ju
bileumscongres I
Een warm applaus volgde.
Beslcter.w erd een telegram ven hulde te
zenden oen H. M. de koningin. (Applaus).
De voorzitert deelt mede, dat de laatste
dagen verscheiden gelukwenschen aan het
Centraal Bureau zijn toegevloeid. Van een
fonds ontvingen wij een kostbaar ameuble
ment, op de stoelen waarvan thans de eere
leden en bestuursleden zijn gezeten. Diep ont
roerend was de gelukvensch van de eenvou
dige kraamverzorgster, die bovendien tien gul
den zond. Ook eenige Groene Kruis-vereeni-
gingen zonden ons giften, waarvoor wij harte
lijk dank zeggen. (Applaus).
Het woord was daarna aan dr. Bekenknmp
voor het uitspreken van de feestrede.
Herdenkingsrede ven dr. H.
H. T. Bekenkomp.
Dr. Bekenkamp, de herdenkingsrede uit
sprekend begon met een herinnering aan den
tijd vóór <ie oprichting van het Groene Kruis,
teen hij als medicus zijn intrede deed in de
praktijk van een kleine gemeente in het Noor
den der Provincie Groningen, waar de polsader
van het verkeer, in den vorm van een spoor
weg, eerst op een afstand van twee uur begon
te kloppen. Ofschoon zijn praktijk hem be
vrediging schonk, was er toch iets, dat hem
niet bevredigde„Er waren zooveel mis
standen waar ik machteloos tegenover stond.
Er ontbrak iets, maar ik kon er mij niet
recht eene duidelijke voorstelling van maken,
wet dit eigenlijk was. 't Zat waarschijnlijk in
mijn onderbewustzijn, maar dat was toen nog
niet uitgevonden, of liever het was wel reeds
uitgevonden, dJoch Freud had het nog niet
tot gemeengoed ven allen gemaakt. Daar bleef
het dus voorloopig. 't Is vreemd, Molière had
indertijd toch misschien wel eenigszins ge
lijk, toén hij in zijn „Ingebeelde Zieke", een
zijner personen liet zeggen, dat de natuur ons
geneesheeren een veel te dikken sluier voor
de oogen heeft gehangen, dan dat we er iets
door zouden kunnen onderscheiden. Nog al
tijd toch is het mij een raadsel, en ik kan het
niet verklaren, dat de verbetering der huise
lijke ziekenverpleging in Noord-Holland door
het Witte Kruis reeds een 25-tul jaren was
beoefend, terwijl het overige Nederland dit
niet zog. Men wist van het Witte Kruis eigen
lijk alleen, dat er Witte Kruisloten bestonden.
Dikwijls echter is cr slechts een kleine prik
kel noodig, en ook voldoende om iets uit dit
onderbewustzijn aan de periferie te brengen.
Die kleine prikkel was de gelukkige Groene
Kruisgedachtc, die, duplicitcit der gevallen, te
gelijk in het hoofd van een leek en van een
geneesheer opkwam. Die gedachte van Ds.
Fleischer cn Dr. Poolman bleek een tooverstof
te zijn, die ieder, die daardoor werd aange
raakt activeerde in de richting van de verbe
tering van de huiselijke ziekenverplegingbij
den een gebeurde dit wat vlugger, de ander
had meer eene summotie van prikkels noo
dig, al naar het temperament der personen
aangeboren immuniteit bestaat hier niet.
Zoo drong de Groene Kruisgcdochte steeds
verder door en werd geleidelijk het gansche
volk er door bevangenom haar nooit
weer los te laten.
De Directeur-Generaal van de Volksgezond
heid heeft het zoo .juist gevoeld, toen hij bij
de opening van het Dag- en Nachtverblijf van
de Vereeniging „Het Groene Kruis" tc Delft
zeide, dat het Groene Kruis is opgekomen uit
het volk zelf, in tegenstelling met andere Krui
sen, die van bovenaf hygiëne willen uitstrooien.
Juist daarom wordt het door het volk zelf
zoo intensief gekoesterd, juist daardoor moest
de ontwikkeling verder *von zelf centripetaal
gaande plautsclijke Vereenigingen voelden
behoefte tot Provinciale aaneensluiting, zoo
kwamen de Provinciale Vereenigingen tot
stand.
Het Grocr.e Kruis Jubileums Congres in
1910 was de eerste mijlpaal. Toen ook heb
ben we het gewaagd een blik te slaan in de
allernaaste toekomst en werd het koepeldak
geprojecteerd op de Aya Sofia, met welk we
reldbouwwerk de welsprekende redenaar van
T910 ons Groene Kruisgebouw vergeleek door
den stoot te geven aan de oprichting van de
Alg. Nedcrl. Vereen. „Het Groene Kruis",
waardoor het Groene Kruis zich dus krach
tens hare ontwikkeling als initio Ccntraalwaarts
zou completeeren.
Deze oprichting van de A. N. V. had reeds
plaats in 191T. Na deze mijlpaal zijn we ijlings
voortgeschreden op den Groene Kruisweg. Het
leger van Groene Kruisarbeiders werd steeds
grooter en met dit leger groeide de behoefte
aan allerlei nieuwe voorzieningen. De wijk
verpleging begon burgerrecht te verkrijgen
geen afdecling ruste voor ze deze zegeningen
aan hare leden kon aanbieden. Een Groene
Kruis-Afdeeling zonder wijkverpleging, daar
van begon men al meer en meer overtuigd tc
zijn, was geen Groene Kruis.
Het Kon. Besluit van 20 December Ï91I tot
uitvoering van art. 5b en 5c van de besmette
lijke ziektewet leidde het Groene Kruis op
den weg van de oprichting van Prov. Ont
smettingsdiensten.
De tuberculosebestrijding, de kinderhygiënc
met hare kraamverzorging en moedercursus-
scn werden binnen zijn werkingsfeor betrok
ken.
't Was alsof de Groene Kruiswerkbijen
steeds actiever werden en intensiever werkten.
Geen nummer van ons maandblad verscheen
of het meldde nieuwe vereenigingen in stad of
op het land. Overal actie, overal leven. Kon
het anders, dat deze vruchtbare uiting van het
particulier initiatief overal v/aardeering onder
vond, ook bij de overheid, zich uitende in mo-
reelcn en financieelen steun van gemeenten,
provinciën cn het Rijk. Hoe is het nu te ver
klaren, dat het Groene Kruis in zoo korte ja
ren zoo vast wortel kon schieten onder alle ge
ledingen onzer Maatschappij en dat we zoo
vol vertrouwen de toekomst tegemoet kunnen
zien Het geheim daarvan ligt opgesloten in
zijn embleem„Door Allen, voor allen", de
meest gelukkige combinatie van altruïsme en
gezond egoisme. Het eigenbelang van de leden
individueel is niet de eenige rden van de
krachtige ontwikkeling, van den krachtigen
gToei ven het Groene Kruis geweest.
Wie de bctcekenis van het Groene Kruis
goed heeft begrepen, voor deze is hei duidelijk
van hoe grooto occonornische waarde cr o o k
A'cor den Staat en de Maatschappij is gelegen
in de preventieve hygiëne maar vooral
in de tocgcpnste hygiëne bij de zie
kenverpleging in het huisgezin.
Wanneer we de opvolgende jaarverslagen
van den tegenwoordigen Hoofdinspecteur van
de volksgezondheid Dr. J. Th. Terburgh le
zen, waaruit de groote waardcering blijkt, die
hij voor de Kruisbeweging koestert, dan zien
we, dat in Nederland tennaaste-bij 260 zieken-
inrichtingen zijn met rend 21000 bedden, waar
van geregeld het geheele jaar pl.m. 70 zijn
belegd, zoodat het aantel verpleegdagen ruim
5% millioen bedraagt. Uit inlichtingen, door
de Inspecteurs verzameld blijkt, dat de kos
ten per verpleegdag wisselen tusschen 4.
en 5.— per dag, zoodat de ziekenhuisver-
pleging per jaar aan het Nederlandsche volk
pl.m. 25.0C0.000.kost. Wanneer we daar
bij bedenken, dat de bouwkosten per bed ruim
5000.hebben bedragen, (en dan is onze
schatting aan den zuinigen kant, er zijn er, die
meer dan 10 mille kosten) dan komen we tot
de slotsom, dat in die ziekenhuizen bovendien
een kapitaal van pl.m. I25.000.0CO.— is
vastgelegd.
„Het behoeft wel geen betoog", zegt be
doelde Hoofdinspecteur in een der jaarverslagen
„dat eene bezuiniging op de exploitatie of eene
beperking van het aantel verpleegdagen, door
middel van te nemen pre vonticve maat
regelen een belangrijke besparing zou kun
nen opleveren".
En vragen we nu weer„door welke instel
ling zou dit beter kunnen geschieden, dan door
de instelling uit het volk opgeko
men?" Deze vraag stellen is haar beantwoor
den.
Het is geene philantropie alleen van de
gemeentebesturen, wanneer ze de wijkverple
ging jaarlijks met een goed bedrag subsidiee
ren.
En nu, na 25 jaren mag het herhaald wor
den „Het gebouw van het Nederland
sche Groene Kruis staat er, het Groene Kruis
van gansöh Nederland, de A. N. V. „Het Groe
ne Kruis", opgebouwd uit onze elf Provinciale
Vereenigingen, elk met zijn typisch provinciaal
eigen, met het Centraal Bureau in Utrecht als
Centrum, aan het hoofd waarvan sedert onge
veer een jaar staat, zooals de Oud-Voorzit ter
van het R. K. Limburgsche Vereeniging „Het
Groene Kruis" het indertijd zo o juist uitdrukte
de ijverige en bekwame Winters wijksche tuin
der met zijn staf van medewerkers, die den
Groene Kruisbcdcn in de verschillende ge
westen cxploitcercn en voorbereiden, om er die
Greene Kruisplonten aan toe te vertrouwen, d'.e
c.- het weligs t zullen tieren en het beste be
schot beloven, het Centraal Bureau met zijn
zeer gewoardeerden opleidingscursus voor
wijkverpleegsters, zijne permanente tentoon
stelling en musea, waar steeds de nieuwste uit
vindingen op vcrplegingsgebicd en wat daor-
mede annex is, is te vinden, met zijne open
bare leeszaal en groote collectie lantaarn
plaatjes, de A. N. V. met meer dan 700 plaat
selijke afdeelingen, gevestigd in meer don de
grootste helft van de ruim 1100 gemeenten
van ons land meer don 500 wijkverpleegsters
heeft het in zijn dogelijkschcn dienst, meer
don een half millioen gezinsleden, wat dus wil
zeggen, dat meer dan twee millioen inwoners
van Nederland door den Groene Kruisband zijn
vereenigd, bezield met één doelde nooit vol
prezen zegeningen van de verbetering der hui
selijke ziekenverpleging te doen deelachtig
worden aan allen.
Hoe tevreden we dus ook kunnen zijn over
het verleden cn het heden, hiér zou een ge-
voar kunnen dreigen, en juist daarom die
nen we te zorgen, dot uit dit gevoel van te
vredenheid geen gevoel van zelfvoldaanheid
ontstaat, dat de zoo noodige prikkel voor ver
dere ontwikkeling mist.
Deelt met mij het optimisme voor de toe*
komst van het Groene Kruis, een zoo belang
rijke factor om de moeilijkheden, die zullen
komen (ik zie ze soms reeds voog, zoowel van
binnen als van buiten) te trachten met succes
het hoofd te bieden. Nog verder moet en zal
het Groene Kruis steeds gaan, wont hoe meer
voorzieningen er binnen het raam van den
Groene Kruisarbeid zijn getroffen, des te meer
moet in dat raam nog worden geborduurd. Het
dierbaarste kleinood echter, dat wij in deze 25
jaren hebben verworven is: Het Geloof in
het Groene Kruis gedragen door
d e W ij k v e r p 1 c g i n g cn dit geloof leg ons
de verplichting op om dit werk verder te com
pleteeren. Dit Geloof, dit Vertrouwen is de hef
boom, waardoor we allen in beweging worden
gebracht, om naar de mate van onze krachten
mede te werken tot steeds grooterc volma
king.
Ik kan me voorstellen, dot de Staat onzen ar
beid zal overnemen, als het algemeen belang
dit eischt. En dat moet ons een eer zijn, waar
tegen we ons alleen dan moeten verzetten,
als het onze heilige overtuiging is, dnt het
particulier initiatief het beter doet.
Hoe het ook zij, we schrijden bedachtzaam
verder, gedragen door onzo liefde voor het
Groene Kruis. Toewijding cn liefde voor eene
zaak, zij zijn de veilige gidsen, dan worden de
hindernissen, die zich zullen voordoen, het bes
te genomen.
Strijd zal er komen, doch strijd is de voor
waarde voor overwinning cn liefde overwint
alles. Zoo ook in het Groene Kruis.
Een hartelijk applaus beloonde den spreker,
die een woord van dank inoogstte van den pre
sident voor alles wat hy ten bate van het
Groene Kruis heeft gedaan.
De Voorzitter las een telegram van geluk-
wensch voor van oud-minister Aalberse. (Ap
plaus).
^Groene Kruis-liedcrcn.
Een koor van dames en heeren cn ecu aan
tal kinderen, die op het bolccn hadden plaats
genomen, zong vervolgens een serie lisderen
op den tekst van ds. Fleischer cn op muziek
van Julius Röntgen, die zelf ook accompagneer
de. De directie von hst koor was in handen van
Johannes Röntgsn uit Baarn.
'De eerste drie liederen werden gezongen
door het volle koor. De dichterlijke groet door
het Greene oan het Witte Kruis gebracht werd
ooor een sopraan ten gehoore gebracht. Ver
volgens zong een „koor der krenken", daarna
een „koor der tuberculoselijders". Het zonder
linge rijm, dat de kinderen zongen, was getoon
zet op de muziek van „Piet Hein". Vclgdo een
koor der huismoeders. Tot slot een koor van
allen.
Een levendig applaus volgde, det uitliep in
een ovatie aan den componist, cien dirigent en
de soprecn. De vcorzhter sprak de hoop uit,
dat ds componist nog vele jaren mag genie
ten ven de cr.verwelkbarc jeugdkracht die zijn
deel is (toejuichingen).
Toespraak van minister Kooien.
Hierop sprak minister K o o 1 e n. Het is alsof
in dezen tij J zilv&ren jubilea aan de orde van
den d?g zijn, en dc menschhc'd cr meer op uit
\z don vroeger cm deze. te vieren. Een zekere
terughouding daartegenover acht ik eisch, maar
wanneer het Greene Kruis jubileert moet die
terughouding wijken. Wie spreekt ven het
Groene Kruis, spreekt van barmhartigheid je
gens den zieken evenmensen. Het initiatief van
ds oprichting is uitgegroeid tot een sociaal-
hygiënische volksbeweging. De strijd tegen de
t. b. c., de zorg voer het jonge kind kregen
een voornome piaats in het werk der vereeni
ging. Het Ned. volk meg gelukgewenscht wor
den met deze beweging, die aon de volksge
zondheid onschatbare diensten heeft bewezer.
buiten bezwaar van 's Rijks schatkist, en die
geheel op eigen initiatief is gebouwd. Spreker
betoogt, dat de zorg voor de volksgezondheid
hem evenzeer ter 'harte gaat als de andere
belangen, aan zijn zorgen toevertrouwd. Hij
waardeert het Groene Kruis en brengt hulde
aan de voortrekkers. Het heeft H. M. de Ko
ningin behaagd te benoemen tot officier in de
orde van Oronje-Nassoudr. Hamaker, te
Utrecht, lid von het aagelijksch bestuur der
A. N. V. Het Groene Kruis en dr. J. Ph. Elias
te Rotterdam, voorzitter van de Zuid-Holland-
sche Vereeniging; tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau den 'heer Bakker, oud-lid van
het 'hoofdbestuur der Zuid-Hol 1. .Vereeniging
(applaus). Spreker voegt aan zijn gelukwen
schen voor de geridderden een heihvensch toe
voor de jubileerende vereeniging.
De voorzitter dankt voor de hartelijke
woorden van den minister en voor de aanbie
ding der onderscheidingen, waarin hij een hul
de ziet oan de geheele vereeniging (applaus).
Toespraak burgemeester.
'Dr. Fockema 'Andreae wees op het
groote aanpassingsvermogen, dat het Groene
Kruis in den loop der jaren in groote mate
•heeft getoond te bezitten. Toen indertijd het
Boellaerdhuis betrokken werd door Kunstliefde,
schreven enkele kunstcritici dat het huis nu
voorgoed als woonhuis verloren was. Echter
hebt gij getoond, dat dit huis nog zeer wel als
woning van het Groene Kruis was in te richten.
Als burgemeester van de stad waar Het Groe
ne Kruis zijn centrale punt heeft, wenschtc spre
ker de vereeniging hartelijk geluk en sprak
de hoop uit. dat het Groene Kruis zijn centrale
punt steeds in Utrecht zal behouden (applaus).
Toespraak dr. Van Romur.de.
'Dr. v. Romunde sprak ccn woord von
gelukwensch namens dc Mij. tot bevordering
der geneeskunst. Het medische corps voelt
een groote sympathie voor vereenigingen als
de uwe. Pogen wij berden niet dc volksgezond
heid tc verbeteren en het lijden tc verzachten.
Hoe vaak vindt niet de medicus noost het ziek
bed van den patient een zuster van Het Groene
Kruis als een heerlijke fee? Hoe vaak dankt dc
patiënt zijn genezing niet mede aan de voor
treffelijke zorg van de Groene Kruisers. "Wij
danken u voor den steun in den loop van 25
jaar aan ons, medici, verleend (applaus).
De voorzitter dankte donvburgemees
ter voor diens wcardcercrvdc woorden cn den
vertegenwoordiger van de Maatschappij voor
Geneeskunst, mede vcor de gezonden feest
gave. Hij hoopte dot het Groene Kruis steec\3
in de lijn en volgens de beginselen von dc
Maatschappij mag voortwerken.
De congressisten begaven zich na afloop van
de eerste congreszilting r.oar de tooneelzaal,
waar het bestuur receptie hield, cie druk be
zocht was.
In een oongrenzennde zaal was een tentoon
stelling ondergebracht van het rondreizend
Groene Kruis-muscum, waar tal van instruc
tieve platen cn plastische voorstellingen aan
wezig waTfn, terwijl bizonóer opviel dc inrich
ting van een kraamkamer, zooals het niet cn
een, zooels het hygiënisch-gespro-kcn, wèl hoort.
Gezellig samenzijn in den avond.
Des avonds had een gezellig somenzijn
plaats, dat aanvankelijk goed bezocht wus,
maar in den loop van den longen, tè langen
avond, dunde het auditorium bedenkelijk. De
getrouwen bleven tot over ééncn present.
Aan het groote programma werd door velen
medegewerkt. Eenige leden van Het Schouw-
tooneel, onder wie Ko von Dijk cn Ezermnn,
speelden den aardigen, toepossclijkcn, maar
ook iets te langen édn-acter „Achter 't Ka
merschut", waar de overdreven zorg van jonge
ouders voor hun eersteling tot eenigszins ridi
cule situaties leidt Er werd een interessante
Groene Kruis-film vertoond, evenals pakkende
beelden uit Borculo, terwijl dc Röntgcn's nog
voor muzikale genietingen zorg droegen.
Na dc pouze maar die viel o! tegen het
middernachtelijk uur voerde het echtpaar
Krijnen, met een aantal leden van „Nicoluas
Beets" een tweebedrijvig spel op „Do Won
derdokter", dot grootendecls op authentieke
gegevens noor ccn geval in Den Haag is op
gebouwd.
Vervolgens werd een tab'eau vivant ver
toond, dot den arbeid von Het Groene Kruis
in het heden en in dc toekomst illustreerde.
Voor deze groep werd een bloemstuk aange
dragen, bestemd voor de wijkverpleegster uit
het tableau, dc om 't zoo eens uit tc druk
ken sympathieke werkbij van het Greene
Kruis.
Tot slot een Wajang-spel, maar noor Hol-
Iandschcn trant, in den geest van de Rnerr.s-
donck-vcrtooning, echter voortreffelijk getee-
kend. Alleen hoperde er wat met den zang.
as
DE TWEEDE DAG VAN HET GROENT
KRUIS JUBILEUMS-CONGRES.
Een referaat van dr. J. Ph. Elias.
In de kleine congreszaal van het Gebouw
voor K. en W. ving hedenmorgen aon dc
tweede zitting van het Groene Kruis-congr.~s.
De loco-voorzitter, dr. J. Ph. Elias, opende
dezen tweeden dag, waarna hij onmiddellijk
een aanvang nam met zijn referaat over „Zui
gelingen-bescherming cn zorg voor het mis
deelde kind ten plattelande ren tnnk voor het
Greene Kruis."
Zuigelingenvcrzorging en zerg
voor net misdeelde kind.
Het Referaat van Dr. J. Ph. Elias, voorzit
ter van de Prov. Zuid-Hollandschc Vereeni
ging „Het Groene Kruis" over
Zuigelingverzorging cn zorg voor het „mis
deelds" kind tc plattelande, een took van het
Groene Kruis, bewoog zich langs de volgende
lijnen
Asn het einde der vorige eeuw riep dc
slechte kraam- cn zuigelingenverzorging om
voorziening, niet alleen te plattelande, maar
cok in de groote steden, niet alleen bij ruin
en onvermoeencfon, maar ook bij den midden
stand. De Zuigelingensterfte was hoog. On
wetendheid, bijgeloof, betweterij der oudcr-
wetsche bakers beheerschten dc kraamverplc-
ging. Geen wonder, dat spoedig nadat Het
Groene Kruis was opgericht, geneeskundigen
cn vroedvrouwen zich gingen bezig houden
bakers te kweeken. Op talrijke plaatsen ont
stonden bakercursussen, werden baker-cx:i-
mens afgenomen en baker-diploma's uitge
reikt. De resultaten waren weinig bevredigend.
Eene nieuwe aera ontsloot zich, toen de
Zuid-Holl. Ver. Het Gr. Kr. in 1911 besloot
in alle afdeelingen moedercursussen te doen
houden, hiertoe eene vaste, ommegaande do
cente benoemde, den leerstof samenstelde,
kortom de moedercursussen maakte tot een
provinciaal instituut van onderwijs voor alle
vrouwen en volwassen meisjes. Er is Gr. Kr.
gezwoeg noodig geweest om die moedercur
sussen alom ingang te doen vinden.
In 1915 stelde ook het Friescl)e Groene
Kruis eene vaste docente voor de moedercur
sussen aon, weldra door de meeste andere
provinciale Gr. Kr. vereenigingen gevolgd. Er
zijn tot den aanvang des joors in den lande
769 moedercursussen gegeven. In Zuid-Holland
met zijn 207 cursussen hebben meer don
70C0 vrouwen cn meisjes onze leergangen
gevolgd. Dat de oudcrwetsche baker met haar
funeste bakerproatjes en bakerpraktijken ver
dwenen is, is wel voornamelijk aan de moe-
dercursussen tc donken, en de eervolle plaats
die Friesland in de zuigelingenstcrfte-stati-
stiek inneemt, is ongetwijfeld te danken aan
de gelukkige combinatie van practische ba
keropleiding en moedercursussen. In dit ver
band brengt spr. hulde aan den pioniersarbeid
van Zuster van Hulst. Uit de overblijfselen der
opgeheven Rotterdomsche Bakercursussen
heeft zich langzamerhand onder veel zorgen
cn tegenspoed de V/ijkbakerdienst van het
Gr. Kr. tc Rotterdam ontwikkeld tot een ge
heel, dat als het prototype mag gelden van
ccn goed georganisccrdcn, cn goed gcoutil-
lcerden Wijkbokerdiensl in een groote stad.
Dc Rotterdomsche Wijlcbaker dienst onder
houdt ccn innige cn wvlgccoordincerde samen
werking met de Vereeniging tot Bescherming
van zuigelingen aldaar, die in alle wijken d?r
gemeente Consultatie-burcou's heeft.
Een integrèeiend deel von het Cons. Bur.
is de huisbezoekster. Zij beweegt de moeders
naar het Bureau, *>rgr, dot de raad van ccn
dokter von het Cons. Bur. in de daad wordt
omgezet, en brengt, vroor noodig, de huise
lijke omstondigheden in overeenstemming met
de belangen van den zuigeling. Donk zij dc
voorlichting en de maatregelen van voorzorg,
die in de groote steden van de Cons. Bur.'s,
Wijkbokcrdicnstcn, Moedercursusscn en derg.
uitgaan, is aldaar de zuigelingensterfte bijna
tot een ideale laagte gedaald. Tc Amsterdom
b.v. is dc zomertop in de stcrftc-curve der
zuigelingen, dfc vroeger ols iets onvermijde
lijks gold, volkomen verdwenen. Er is een tijd
geweest, dat in de kleinere gemeenten het
kindersterfte-ajfer lager was dan in dc groote.
Tegenwoordig is die verhouding geheel om
gekeerd en sterven cr in gemeenten met 5000
inwoners cn minder zelfs 70% meer zuige
lingen in het Tstc levensjaar dan in de groot-
bevolkingscentra.
Dc R.K. Limburgsche Gr. Kr. Ver. is de
eerste der Gr. Kr. Vereenigingen geweest, dio
Cons. Bur's voor zuigelingen heeft opgericht
cn die hrcft kunnen anntooncn, dot deze in
stellingen ook in kleinere gemeenten levens
vatbaarheid bezitten. In Limburg cn Brabant is
de zuigelingensterfte het hoogste in Neder
land. Nn dc ervaring met den zomertop zou
wel eens kunnen blijken, dnt multinatoliteit even
min het sterftecijfer behoeft op tc voeren.
Schitterend is do stn'islick der zuigelingen
sterfte van de kinderen, die de Cons. Bur's
bezoeken, vergeleken met die der kinderen,
welke er niet komen. Dit is zoowel in Limburg
ols in Amsterdom cn elders gebleken. Toch
dient bij die vergelijking met flattccrcnde mo
menten rekening te worden gehouden. Het
ZuidHollandsche Gr. Kr. hcoft vorig jaar ccn
geneeskundigen inspecteur voor dc zuigelin
genzorg aangesteld. Zijn taak is voornamelijk
te bevorderen, dat daar, woac geen Cons.
Bur's bestaan, deze opgericht worden. Toch
zijn de te overwinnen moeilijkheden groot. Zij
vinden haar oorzaak vooral in gebrekkige me
dewerking der proktïseercnde medici, die het
nut ervan niet voldoende inzien, hun belangen
bedreigd achten, cn zich de sociale roeping nog
niet bewust zijn, die meer en meer de prak
tiserende geneesheer te vervullen krijgt. Het
Gr. Kr. heeft hier ccn tank, ccn roeping, een
onafwijsbaren plicht te vervullen. De overheid
kon alleen bevorderend cn belangstellend, niet
leidend, scheppend of orgonisecrcr.d optre
den. Sociale hygiëne moet niet zijn een hy
giëne voor het volk, moor ccn hygiëne, die uit
het volk zelf voortkomt
Er bestaat peen enkele reden, waarom de be-
lnngstelb'ng van het Gr. Kr. In hot kind zou
moeten eindigen met den zuigelingcn-lecftyd.
Spr. zou het toejuichen, indien de Algemecne
Nederlandsche Vereeniging „Het Groene Kruis"
een studic-commissic in het leven riep, welker
taak het zou zijn een enquête in te stellen
naar het kinde. bewaarplaats- cn bewaarschool-
wezen in ons land cn voorstellen in te dienen,
dio de oplossing von het hleutervrnagstuk kun
nen benuderen.
In meerdere mate dan de kleuters genieten
de oudere kinderen; dc kinderen van den
schoolplichtipcn leeftijd, de zorgen van pu
bliek cn overheden. Hun gezondheidsbelangen
worden door tol van nuttige instellingen ge
diend. Spr. verheugt zich cr over, dat de Pro
vinciale Besturen van Zuid-Holland cn Utrecht
in overweging nemen, om te bevorderen, dat
allerwegc in do provincie dus ook te plottc-
landc, schcolartsen-dienstcn zullen verrijzen.
Tc hopen echter is, dat men zich niet zal laten
verleiden, s c h ij n schoolartsen aon te stel
len. Dan ware het beter, het vraagstuk maar te
laten rusten. De schoolarts is cr niet uitslui
tend in verband met dc school, niet uitsluitend
om toezicht van ineo'ische politie der scholen
uit te oefenen. Door het ontdekken van ziekten
cn afwijkingen bij het schoolkind sticht de
schoolarts nut. Maar zijn arbeid krijgt pas
volle beteekenis, wanneer bij elke verrichting
het groote doel, verbetering der hygiënische
begrippen in het oog wordt gehouden. Para
doxaal gesproken, schoolartsen zouden er
moeten zijn, ook ol waren cr geen scholen. In
Engeland staot de schoolarts in dienst, de zorg
voor het ros, in het middelpunt der belang
stelling van het Staatstoezicht op de Volksge
zondheid. Het is tc betreuren, dat hier tc lon-
de de „hygiëne van het kind" als op zich zclf-
stcand voorwerp van Staatszorg door de bc-
zuinigingswocde is neergehaald.
Spr. vestigt vervolgens de aandacht van het
congres op die groep von kinderen, von den
leerplichtigen leeftijd die in eigen woonplaats
verstoken zijn van het onderwijs, dat zij voor
hun vorming roodig hebben, t. w. dc „mis
deelde" kinderen, waaronder hij hier wenscht
te verslaan dc achterlijke of zwakzinnige kin
deren, dc slcchthoorendc, de lichamelijk ge
brekkige, de blinde cn doofstomme. Een on-
wedcrlcgbore statistiek leert, dat gemiddeld
der schoolbevolking van het Lager On
derwijs achterlijk is. Men zou uit dit aller
wegc, in alle cultuurstatcn, vastgestelde per
centage dc theologische conclusie willen trek
ken, dat ook voor de armen van geest een
onmisbare, zij het dan ook bescheiden, plaats
in de mcnschclijke samenleving is voorbe
schikt. Ontvangen deze kinderen niet het. voor
hen doelmatige onderwijs, dan verkrijgt men
uit hen niet het volle nuttige maatschappelijk
rendement, maar ook zij kunnen opgroeien tot
een gevaar voor de samenleving en wot van
«iet minder groot belang is, de achterlijke
kinderen liggen als een looden lost op het on
derwijs in dc gewone scholen.
Spr. betoogt dc wenschelijkheid, dot het
Groene Kruis een verbindingsschakel plaatse
tusschen het platteland en de buitengewone
scholen, die in dc groote steden voorhanden
zijn. De Zuid-Hollandsche Ver. het Gr. Kr. wil
ter gelegenheid van het Gr. Kr-Jubileum een
Fonds ten Bate van Het Kind slichten, dat wel
is waar niet uitsluitend; maar toch evenmin in
dó laatste plaats, bedoelt ten goede te komen
aan het kind, dat buitengewoon onderwijs
noodig heeft en dat het nochtans niet ter
plaatse kon bekomen.
De vergadering duurt voort.
S o e s t d ij k. De Koningin-Moeder is r.a
een verblijf van eenige dagen op Het Loo gis
ter ten paleize te Socstdijk teruggekeerd.
