BINNENLAND.
KOLONIËN.
agenda.
Dagelijks
Openbare Leeszaal en Bibliotheek Muur»
hurien 9.
R. K. Leeszaal. Nieuwstraat 24,
Leeszaal Handelsregister, Arnhemschew. 23
Theosofische Bibliotheek, Laantje 3.
Bioscoop de Arend. Zondag en Maandag.
Hotel „de Witte." Vrijdags en Zondags con
cert.
Lunchroom Princesse. Zondag middag- en
avondconcert.
A
2 Dec. Amsvorde. Cursus Arbeidersontwik
keling.
4 Dec. Armaria. St. Nicolaosfeest. Openb.
scholen.
TO Dec. de Arend Ver. v. Huisvrouwen. Le
zing rnel lichtbeelden Jhr Ortt 8 uur.
11 Dec. Amicitia. Concert Meyer—v d Burg
12 Dec. Amicitia (Foyer) 's middags Lezing
Mij t Nut v/h Algemeen.
12 Dec. de Valk. Soc. Eensgezindheid. Too-
neel
15 Dec Amicitia Amersf. Mannenkoor.
16 Dec. Amsvorde. Cursus Arbeidersontwik
keling;
17 Dec. Amicitia. Amersfoortsche Kunst
kring i- 2e concert U. S. O. onder Evert Cor-
nelis
23 Dec. Amicitia. Kerstfeestviering Zondags
scholen.
25—29 Dec. Amicitia. Bioscoopvoorstellin
gen.
29 Dec. de Valk. Kerstfeest Oud-Katho
lieken.
9 en 10 Jan. Amicitia. Feestavonden 25-j
bestaan Amersf Bestuurdersbond.
30 Dec. Amicitia Kindermiddag van 't Nut
9 Jan. de Valk. Feestavond Rijkskweek
school.
11 Jan. Amicitia. Amersf. Kunstkring. Spr.
Ernest Claes.
14 Jan. Amicitia. Toonceluitv. S. E. O.
16 Jan. Amicitia. Kunst na Arbeid.
16 Jan de Valk. Feestavond NBAS.
22 Jan Amicitia. Nutsavond. Spreker Felix
Timmermans
25. Jan. dc Valk. Filmavond R, K. Missie
werk.
28 Jan Remonstr Kerk. Nederl. Prot. Bond.
Lezing Tony de Ridder.
30 Jan. Amicita, Soiree HBS. Club.
In Febr. Amersfoortsche KunstkringTen
toonstelling Negerplastiek en Lezing door" Just
Ha velaar,
13. Febr. dc Valk. Feestavond Korfbalver.
15 Febr Amicitia Amerslooi tsche Kunst
kring 3e concert U. S. O. onder Evert Cor
nells.
19 Febr. Remonstr. Kerk. Nederl. Prot. Bond
Lezinc Ds W Mackenzie.
20 Febr Amicitia (Foyer) 's middags Lezing
Mij t. Nut v'h Algemeen.
23, 24 en 25 Febr. de Volk. Fancy Fair Chr.
Jeugd Organisatie.
4 Maart. Amicitia. Concert Meyerv. d.
Burg.
7 Maart. Amicitia Uitvoering De Stem des
Volks.
13 Maart. Amicitia. Amersfoortsche Kunst
kring Kamermyziekayond
18 Maart Amicitia. Nutsavond Klein orkest
'van Wormeio
22 Maart Amicitia Volksavond Toonkunst
23 Maart Amicitia Uitvoering Toonkunst.
25 Maart Amicitia Kunstavond „Ons Be
lang."
27 Maart. Amicitio Amersfoortsche Kunst
kring 4e concert U. S. O onder Evert Cor
nells
UTRECHT.
Stadsschouwburg:
3 Dec. De Co-opera-lie. „Beatrys". Kwart
voor 8.
Telefonisch Weerbericht
Naar waarneming in den ochtend van heden.
Hoogste stand: 768.3 te Vestmanoer.
Laagste stand: 750.8 te Memel.
Verwachting tot den avond van 3 December:
Zwakke tot matige, N.W. lot Z.W. wind,
zwaar bewolkt met tijdelijke opklaring, waar
schijnlijk enkele regen- of sneeuwbuien, tem
peratuur om het vriespunt tot lichte vorst des
nachts, overdag lichte dooi.
INGEZONDEN STUKKEN.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
De copie wordt niet teruygeyeven.
Alleen met den naam des inzenden
inderteckcnde stukken komen voot
plaatsing ;n aanmer king.
DE GEMEENTEBEGROOTING 1926
IN VERBAND MET BELASTING
VERLAGING
Nauwelijks had. de begrootrng van inkomsten
en uitgaven voor 1926 het gemeentehuis ver
loten, of van mond tot mond ging de mare
Wij krijgen belastingverlaging. En met begrij
pelijke belangstelling werd de begeleidende
brief van Burgemeester en Wethouders ter
hand genomen, waarin deze verheugende bood
schap word medegedeeld en toegelicht.
Eene aandachtige lezing van dit stuk leert
echter, dot Burgemeester en Wethouders niet
op grond van bezuiniging of vermindering var*
uitgaven tot de conclusie komen dot belasting
verlaging mogelijk is, maar dat zij houden
hypothesische beschouwingen over de op
brengst der inkomstenbelasting de hoofd
bron van inkomsv°n welke beschouwingen
zij den Raad uitnoodigen te aanvaarden.
Het betoog van het college kan als volgt
worden samengevatReeds bij de begróoting
voer 1925 hebben wij U Raad onze ver
onderstelling te kennen gegeven, dat de
bevolkingsaanwas het natuurlijk accres in het
belastbaar inkomen weder te voorschijn zal
roepen, in welk geval e n factor van 1.45 voot
het belastingjaar 1926/27 voldoende zal zijn
en kan dus belastingverlaging in het uitzicht
v/orden gesteld. De begrooting voor 1926
wijst echter in uitgaven een bedrag van
50,000.— meer aan dan die voor 1925, zoo
dat niet 863,650.— maar 900,000.— aan
inkomstenbelasting moet worden opgebracht.
De opbrengst pet eenheid moet dan 2632.—
hooger zijn dan voor het loopende jaar is ge
toomd, doch slechts 1879.— meer dan vol
gens de zuivere opbrengst van het belasting
jaar 1924/25.
Nu zoo vervolgen Burgemeester en Wet
houders mconen wij niet overdreven optimis
ten te zijn, indien wij vertrouwen, dat de vooruit
gang in zielental (van Mei 1924 tot Mei 1925)
zich zal weerspiege'en in eene langzame voor
uitgang van het belastbaar inkomen en dat de
opbrengst der belastingen bovendien zal stij
gen in verbond met de verbeterde conjunctuur.
Maar hoewel de tijd tot vaststelling van den
factor 1926/27 nog niet is aangebroken, willen
wij er toch over spreken, want Burgemees
ter en Wethouders eindigen met deze waar
schuwing oan het adres van den Raad van
dit alles zal niets komen, indien in eenig op
richt de inkomsten der gemeente en herer be
drijven worden besnoeid of nieuwe uitgaven
worden opgelegd. De begrooting, zooals wij
die aanbieden, is dus laisser ou a prendre
op poene ven ongewijrigden belastingfaotor.
Het zijn dus in hoofdzaak „hoopvolle ver
wachtingen", wacrop de mogelijkheid tot be
lastingverlaging is aangekondigd. Laten wij
nu eens die verwachtingen aan de werkelijk
heid toetsen en nagaan in hoeverre zij voor
het oogenblik een recelen bisis hebben.
VcoTaf willen wij eene opmerldng m^ken
over de wijze, wascop Burgemeester en Wet
houders de opbrengst per eenheid berekenen
aan de hand van de zuivere opbrengst en van
den belastingsfactcr. Tot juist begrip dienc.
dat zulks over een dienstjaar als volgt ge
schiedt
De bruto-opbrengst van de kohieren heeft
bedrogen x
aan kwade posten is ingehouden a
Zuivere opbrengst (x—a)
De belostingfactor was 1.55, zoodat per
x—a.
eenheid is opgebcacht
1.55.
„Kwade posten" zijn de aanslagen, die om
een of andere reden als oninvorderbaar worden
beschouwd, geheel of gedeeltelijk, en dus in
mindering komen van de belastingopbrengst,
9f verminderd zijn wegens vertrek naar het
buitenland.
Nog zij voor ren juist begrip vermeld, dat de
gemeente van het Rijk, dat de gemeentelijke
inkomstenbelasting invordert, een mnondelijksch
voorschot op de" opbrengst ontvangt.
De z.g. kwade posten worden met dc voor
schotten verrekend.
Nu kan men de diverse gegevens, welke men
aangaande de finonrieele resultaten verkrijgt,
voor drieërlei doeleinden gebruiken
a. Kan men een onderzoek instellen naar
d*e werkelijke opbrengst det belastingen, ten
einde d^ rekening te kunnen opmaken.
Te dien einde trekt men het bedrag der kwa
de posten af van het werkelijk ontvangen be
drag en geraakt men tot de zuivere opbrengst.
b. Kan men de welvaart meten naar de
opbrengst der kohieren, door een gemiddelde
aan kwade posten af te trekken. van het be
drag der kohieren.
c. Kan men ten dienste der begrooting voor
eenig dienstjaar berekenen hoe hoog vermoe
delijk de factor moet ziin om het geraamde
bedrag te kunnen ontvangen.
Door devermoedelijke opbrengst van het
Kohier fe verminderen' met het vermoedelijk
bedrog dot ingehouden zal worden voor kwade
posten, komt men aon de vermoedelijke op
brengst.
Hoe berekenen nu Burgemeester cn Wethou
ders de zuivere opbrengst oer kohieren?
In hun begeleidend schrijven bij de begroo
ting voor 1925 trekken zii nf oan kwade pos
ten
voor het dienstjaar 1922/1923 19,787
voor 'het dienstjaar 1923/1924 ,,29,459.
en nemen zij deze cijfers als basils voor de'be-
-ekening van het zuiver ontvangen bedrag er.
de opbrengst per eenheid (methode A).
Bij een ieder, die ecnigszins bekend is me1
de invordering der belastingen, en weet hor
de overdracht r.aar het Rijk van de invorde
ring der inkomstenbelasting', het cijfer der kwn
de posten noodwendig ongunstig moest beïn
vloeden. rees teen reeds twijfel aangaande d"
juistheid der verstrekte cijfers, althans aan
gaande voldoende volledigheid om hieruit con
clusies te mogen trekken.
Hun twiife1 is niet óngecr ortd gcbleke--
in Juni 1925 een half jaar na vorenge
noemd schrijven deelcn B. en W. mede, dni
het bedrog voor kwade posten gesteld moet
worden op f 109,570, terwijl zij voer hunne
beschouwingen, welke zij. oan de cijfers vost-
knoopen, een gemiddelde nemen van 66,000.
En thans November 1925 wordt in hC.
begeleidend schrijven bij de begrooting voor
1926 vermeld, dat over het belasting jo ar
1924/1925 oan kwade posten is ingehouden
een bedrag van niet minde* don f130,771.
Weliswaar met inbegrip van nog niet ver
rekende posten van vorige dienstjaren, maar
dat het college eere roming van 66,000 nio'
langer aandurft, blijkt wel uit het voorstel om
op do begrooting voot 1926 voor kwade pos
ten uit te trekken een bedrcg van f 100 000
Daarbij rijst de vraag of het Rijk wederom nog
niet verrekende posten over vorige jaren zal
inhouden, zoodat een hooger bediag noodig
zal zijn.
Men zou verwachten, dat, r.u meer juiste
cijfers oan den dag zijn gekomen, 'hiermede
rnet verdere berekeningen rekening wor
den gehouden.
Maar wat doen Burg. cn Weth.?
Zij verwarren nu do verschillende methoden
van berekening cn gebruiken voor de bereke-
ning van een zuivere opbrengst per eenheid
een gemiddelde van f 66,000, na voor vroe
gere jaren het werkelijk ingehouden bedrag
aan kwade posten in rekening te hebben ge-
brocht.
Het eerste gevolg hiervan is, dot eene totaal
onjuiste gevolgtrekking wordt gemaakt omtrent
de zuivere opbrengst der kohieren 1924/1925.
B. en W. schrijven, dat uit de door hen ge
maakte berekening blijkt, dot de zuivere on-
brengst der kohieren 1924/'25 hooger is dan
de in hun voorstel van 5 Juni 1925 geraamde
opbrengst 913,803)
Want. zeggen zij, de zuivere opbrengst is
geweest 991,472 —.f66,000 f925.472
of per. eenheid f59,700.
Niets is minder waar. Inderdaad is de z u i-
vere opbrengst der kohieren 991.472
f 130.771 860.700, dus lager don de
raming. En de opbrengst per eenheid is niet
59.700, maar 55.500. Wie onze methode
als niet juist beschouwt, moet tevens d:souali-
ficeeren de berekening van Burgemeester cn
Wethouders van October 1924.
De door Burgemeester en Wethouders ge
volgde methode of liever verwarring van
metheden geeft niet alleen een geflatteerd
beeld van het verleden, maar is bovendien
fataal waar zij gevolgd wordt om aannemelijk
te maken, dot in 1926 belastingverlaging mo
gelijk is.
Dit blijkt uit de volgende berekening.
Van de vermoedelijke werkelijke opbrengst
van het belastingjaar 1925/26 ad 913.803
komt 'A ten goede aan het dienstjaar 1926,
derhalve 304.601. Volgens de raming in de
ontwerp-begrooting voor 1926 zal Y\ van het
kohier moeten opbrengen 900.000
J 304.601 595.399 en zal het kohier dus
in totaal 1K X 595.399 893.098 moe
ten opleveren.
Bij een vermenigvuldigingsfactor van 1.55
zou dan de zuivert kasopbrengs; per eenheid
zijn 57.619, terwijl die opbrengst voor het
loopende belastingjaar is geraamd op 58.955
cn die voor het belastingjaar 1924/25 is ge
bleken te zijn 55.530 (en niet 59.700.
zooals Burg. en Weth. schrijven).
Zal de factor teruggebracht worden op 1.45
zooals Burgemeester en Wethouders hopen
dat plaats zal kunnen hebben dan moet de
zuivere kosopbrengst per eenheid ziin
61.587.
Eene stijging derhalve vergeleken bij hel
dienstiaar 1924/25 van niet minder dan
6057.
Burgemeester en Wethouders berekenen
daarentegen eene stijging van slechts 1879
en spreken hun vertrouwen uit, dat omstandig
heden, welke wij hieronder nnder zullen be
spreken, mogelijk zullen maken, dot die ge
ringe stijging van opbrengst per eenheid zai
worden gehaald I
Gaan wij thans na of zoools Burge
meester en Wethouders meenen eene ver
hoogde opbrengst in de eerste plaats ver
wacht kan worden als gevolg van een natuur
lijk accres der bevolking.
Ter toelichting zij vermeld, dat onder „na
tuurlijk accres" verstaan wordt het surplus, dat
ontstaat, wanneer het aantal overledenen ver
meerderd met het aantal naar elders vertrokken
personen, wordt afgetrokken van het aantal
geborenen, vermeerderd met het aantal nieuw
gevestigde personen. Het spreekt van zelf
dot uit een belastingoogiSimt de geboorten
buiten beschouwing blijven, ondanks de aloude
verzekering dat ieder kind duizend gulden
medebrengt.
Voor de belastingen is vooral van belang de
verhouding von het aantal nieuwgevcstigden
tot het aan tol vertrokkenen, waarbij niet min
der op kwaliteit dan op kwantiteit gelet wordt,
daar het duidelijk is, dat het verlies van iemand
die 10.000 belasting betaalt niet ten volle
vergoed wordt door een groot aantal nieuw ge-
vestigden, die in totaal hetzelfde bedrag be
talen.
Nu is het bekend, dat van of 1 Januari 1925
tot heden het aantal vertrokkenen een 300-tnl
meer bedraagt dan het aantal nieuwgevcstig
den. Een verschijnsel, dat, indien het zich voort
zet voor dc belastingopbrengst niet zonder
bedenking is. En het is verbazingwekkend, dot
Burgemeester en Wethouders in him begroo-
tingsbrief voor 1926 d d. 27 October 1925
Vu'el wijzen op eene vooruitgang van Mei 1924
tot Mei 1925 cn doaraaft hunne verwachting
vastknoopen voor eene vermeerdering van het
belastbaar inkomen, maar klaarblijkelijk onbe
kend zijn met bovengenoemd verschijnsel, dot
vooralsnog weinig hoop geeft dot de gekoester
de verwachtingen verwezenlijkt zullen worden.
En wie op dc hoogte is van de kwaliteit
uit een belastingoogpunt van degenen, die
zich in het laatste jaar hier vestigden, kan geen
gegronde hoop koesteren op eene sterke ver
meerdering van het belastbaar inkomen.
Vervolgens wijzen Burgemeester cn Wethou
ders op eene verbeterde conjunctuur. Inder
daad is het waar, dat, voorzoovcr het inkomen
uit vermogen voortspruit, in het bijzonder de
gong van zaken in Indië leiden zul tot ver
hoogde inkomsten, die in hoofdzaak n& Mei
1926 genoten zullen worden en dus. eerst in
de kohieren 1927/28 tot uitdrukking zullen ko
men. Moot dit aantal gelukkigen is betrekkelijk
gering en bestaat er nu overigens reden om
reeds thans tc spreken van eene zoodanige ge
wijzigde conjunctuur, dat deze in de kohieren
1926/27 gevoelig merkbaar zal zijn?
Wij meenen, dot men in deze zijne verwach
tingen niet te hoog moet spannen. Tegenover
eene opleving in enkele bedrijven, stoot eene
groote categorie belastingschuldigen met ge
voelig verminderd' inkomen tengevolge van
salarisverlaging cn als gevolg daarvan sterk
verminderde koopkracht. Do handeldrijvende
stand eene groote srhorc, in de belasting
kohieren kan hiervan getuigen cn bovendien
bevestigen hoe uitermate moeilijk in deze tij
den het binnen krijgen van gelden is.
Het gemeentebestuur, ondanks een hooger to
taal cijfer oan uitgaven von 50.000 en on
danks dc uitgesproken overtuiging, dot vooial
de belangen van het Grondbedrijf het noodig
maken dat men komen moet tót belastingver
laging weet daartoe geen ander middel dar.
het uitspreken der verwachting, dat de inkom
sten op den duur zullen stijgenf
En motiveert die verwachting door bereke
ningen, welke door verwarring van denkbeel
den allerminst voldaen aan eersten eisch van
financieel beleid: voorzichtige raming van in
komsten.
Het Genootschap voor Gemeentebelangen,
B. A. VERHE7, Voorzitter.
H. WANNINGEN, Secretaris.
WISSEL KOERSEN.
Not
Niet 01 f. Not.
1 Doc 25
2 Doo. 12 uur.
12.04 H
'erlijn
".50.21
0.69 22
°»rijs
98L
9.54
11.28
Zwitserland
47.05
47 95
Weenon
0.8i.l2i
Kope..hagen
61.95
Stockholm.
,-66.60
New-York.
2.48'*.
2.68*
Oost-Indië.
DE MOORD TE GAROOT.
Het Soer. Handelsblad brengt berichten om
trent de rol welke door het Inlandsoh personeel
van Hotel Villa Dolce bij den moord op de
Australische dame is gespeeld.
Het blad kan jhans de feiten nis volgt con-
strucercn.
De vermoorde dame heeft, vo'gens een af
gelegde verklaring, jaren achtereen in relatie
gestaan met den Australiër X.
De dame heeft, nog den middag van haar aan
komst te Go roet dus den dog vóór den
moord X. in haar hotelkamer ontvangen. Zij
heeft kort donrop een bediende geroepen om
hem een bestelling op te dragen; toen hij nam
de kamer kwam, zag de „djongos", omdat de
deuren waren opengegaan, X. cn mevrouw sa
men.
Ook op andere wijze is gebleken dat beiden
dien dog elkaar nog eens ontmoet hebben.
Mevrouw heeft meermalen Java bezocht, en
X. vertoefde er reeds eenigen tijd.
Blijkens het onderzoek heeft de moord te
circa 2 uur 's nachts plaats gehad. Het lichaam
was zwaar verminkt; er was zolfs in gekerfd.
Hét lijk lag met de hqndcn gevouwen, zorg
vuldig toegedekt met een deken.
Het is vrij zeker dot de gearresteerde man
doer en hotcljongens den moord hebben ge
pleegd en dot zij daartoe met bedragen van
200 tot 500 zijn omgekocht dopr een En-
gclschman of Australiër.
Groote omzichtigheid bij het onderzoek was
geboden, omdat hij, die de moordenaars aan
het werk zette, een zeer doortroptc schurk moei
zijn.
DEMOCRATISCHE PARTIJ.
Een rede van Piof. Mr. J. E.
Heeres over dc politieko con
stellatie.
Het hoofdbestuur van de Democratische
Partij heeft Zaterdag ecu vergadering ge
houden met de voorzitters van de afdcelin-
gen cn de correspondenten, ter behartiging
van eonigc huishoudelijke aangelegenheden.
O.m. werd besloten tot ecu reorganisatie in
het partijorgnan. Tot redacteur van het. or
gaan, dat 1 Januari 192G in grootcr formaat
zal verschijnen, werd benoemd dr. R. de
Waard te Groningen.
Voorts word besloten, vaste propagandisten
nan te stellen cn voor de propaganda oen
fonds bijeen te brengen, waarvoor tijdens de
vergadering reeds een flink bedrag werd gc
(eekend
Dc voor/.ittpr van de Partij, prof. mr. .T. E.
Iicctvs, hield bij dc opening van de middag
vergadering een rede, waarin hij o. m. zeido.
een woord te Willen spreken over do bon
ding, door dc Democratische Partij aan te
nemon in dc huidige politieke constellatie.
Reeds had spr. in enkele hoofdartikelen in
het orgaan der Partij zyn meening dienaan
gaande te kennen gegeven. Maar het spreekt
uldus Spr. vanzelf, dat dergelijke arti
kelen wordon geschreven n. a. v. plaats ge
had hebbendo gebeurtenissen, die vooral
thans zich in een snel tempo met veel af
wisseling verlooncn. Daardoor krijgen zulke'
artikelen iets afgebrokens, iets onsamenhan
gends, iets nict-gehccl-af.
Spr. wenschte dus nog eens in korte trek
ken zijn denkbeelden omtrent de tegenwoor
dige situatie hier ontvouwen. Op den voor
grond stelde spr. daarbij, dat de Democrat!
srhe Partij is een partij van democraten zon.
dur mooi. Zij is niet een soc. dem.. niet een
vrijs, dem., niet een Christelijk democrati
sche partij, doch een zuiver democratische
partij. Zoo zou bij haar niet kunnen voor
komen, wat dezer dagen plaats vond gedu
rende de nlgcmeene vergadering van den
Vrijz. Dem. Bond. nl. dat men beproefde, rcli-
gicusc wijding to geven aan dc vergadering
door het houden van con ivligiousc bijeen
komst onder leiding van een vrijzinnig-gods-
dienstigen predikant.
Ook wij aldus spr. tellen In ons midden
vrouwen en mannon die staan op hetzelfde
vrijzinnig-religieus standpunt, als waarvan
deze vrijz. dom. stichtelijke wijdingsbijccn-
komst, uitging. Maar we tellen ook in ons
midden vrouwen en mannon dlc staan op
een ander geloofsstandpunt of op een gelwelo
andere levensbeschouwing, Ieder van ons
eerbiedigt volkomen de levensbeschouwing
van ieder ander, en verheugt zich dat deze
hem dringt tot aan ieder onzer gemeen
schappelijke domocratischo beginsel op po
litiek gebied
Dit beginsel heeft niet alleen tot gevolg
onze doelstelling, doch moet ook beheerschcn
onze houding op het gebied dpr politieke
vraagstukken van den dag. ook t. o. v. hot
vraagstuk dat dc naaste aanleiding is gc
woest tot do tegenwoordige politieke constel
latie, den begrootingspost, noodig voor een
Nederlandsch Gezantschap bij den Paus.
T. o. v. de wenseholiikhoid van dezen post
kunnen leden van een zuiver democratische
partij volgens spr. slechts door óón overwe
ging wordon geleid, nl. deze. of een gezant
schap hi| den Paus al of niet in Lands
belang is. Z. i. heeft men zich niet af te
ragen of dit door onze R. K. landgenooten
vurig wordt gewcnscht, wij hebben aldus
spr. ons niet af fc vragen of het even vu
rig door een deel onzer Protcstnnsche land
genooten word' verafschuwd; wij hebben ons
alleen af te vragen of een dergelijk gezant
srhap is een algemeen landsbelang
In dit opzicht verschillen mr. Marehant
en spreker. Naar de meening van mr. Mar
ehant staat dit landsbelang vast; hij en zijn
fractie hebben dus eenigo jaren achtereen
vóór gestemd; naar spr.'s meening Is bli hp-
docld gezantschap geen landsbelang betrok
ken: in 1015 beeft spr. daarom gestemd tegen
een tijdelijk gezantschap en om de7,elfde re
den zou spr. nu bobben geslomd togcp een
vast gezantschap cn spr. zou dit blijven.doen,
zoolang hem dit landsbelang niet overtui
genei is aangetoond.
In dit onzicht verschillen dus mr. Mar
chant en spr., maar hun uitgangspunt is
gelijk, het gezantschap bij den Paus moet. al
leen bekeken worden uit het oogpunt van
het algemeen landsbelang.
Maar dan k >mt cr een verschil in opvat
ting. De hoer Marehant, moenende to zien dat
tengevolge van do felle verklaring van mgr.
Nolens in do zitting der Tweede Kamer van
10 November, verwerping van den post voor
het gezantschap do verbreking van do conli-
tic-rcgecrjng tengevolge zal hebben, mankt
van deze situatie gebruik cn stemt tegen
dien post, niet omdnt hij dien post op zich
zelf verwerpelijk acht, maar omdat lnj.
door mode te werken ann de verwerping,
gelegenheid ziet, een belangrijker politiek
doel te bereiken; do verbreking der coalitie.
Spr. zou den leider van den vrijz. dem.
Bond op dezen weg niet hebben kunnen vol
gen. Volgens spr. moet men over oen begroo
tingspost, trouwens over elk voorstel van
dc rcgccring, stemmen naar dc eigen méri
tes ervan. Spr. erkent echter dat er ook re
denen zijn, welke» voor oen tegenovergestel
de meaning punnen pleiten en ofschoon spr.
dc houding des heeren Marehant in deze
niet fraai vindt, legt toch spr.'s hoofdbe
zwaar tegen wat deze 11 November deed,
niet hier, doch elders.
De verklaring van don leider der R. IC.
Kamerfractie welke voor mr. Marehant aan
leiding was van zijn stemmen tegen rlcn be-
wusten begrootingspost, was van 10 Novem
ber.
Den volgendon dag was de stemming cn
dus had dc vrijz. dem. Kamerfractie tijd tot
beraad. Er is toen bepaald dat dc fractie
ditmaal tegen liet gezantschap zou stem
men, met de uitgesproken bedoeling te
trachten aan de coalitie een einde tc maken.
En nu is spr.'s bezwaar dat dc coalitie
daardoor niet voorgoed dood is.
Dit feit hetwelk zoo heuglijk zou zijn, als
het voorgoed plaats vond, kan misschien
alleen gebeuren als bij het tijdelijk uiteen
vallen van do coalitie een ministerie had
kunnen worden gevormd, steunende op een
meerderheid in de Tweede Kamer resp,
Parlement, of. zooal niet op een bepaalde
meerderheid, dan toch op een sterke min
derheid met daarnaast elementen, wel on-
zoker, maar die toch ecnige hoop op mede
werking schijnen te geven. In dit geval een
sterke minderheid van democratische ele
menten, plus een aantal leden met democra
tische gevoelens, maar op wier steun om an
dere redenen niet bepaald kon worden gere
kend. maar toch althans in sommige geval
len, redelijkerwijze gehoopt. Bijv. in dit ge
val de sociaal-democraten en de vrijzinnig-
democraten en daarnaast hot lid van de R.
K. Volkspartij, ecnige democratische leden
van dc R. K. Staatspartij, misschien een en-
kol lid van de A. R. Partij; tezamen mis
schien een 43 leden.
Deze' proef heeft Marehant niet aange
durfd. Hij heeft blijkbaar niet aangedurfd
oen ministerie bestaande uit S.D.A.P. cn V.
D. JL met hoop op steun van andere demo
cratische elementen in dc Tweede Kamer.
Toch ware hierin misschien een kans voor
de democratic gelegen geweqst.
En in de S.D.A.P. 0" in den V. D. B. zijn
ontegenzeggelijk menschen te vinden van
het hout, waaruit men ministers snijdt, dje
do bekwaamheden daartoe ten volle bezit
ten. Had Marehant deze proef aangedurfd
mot het voomemen bij pen ernstig conflict
met do Kamer aan te sturen op Kameront
binding en dan do vaan der Democratie to
ontplooien als herkcnningstecken in den
verkiezingsstrijd, dan zou hij der democra
ten een kans hebben gegeven. En dan zou
den ook vele andere democraten, d'o niet
behooren tot dc S.D.A.P. cn den V.D.L'., hém
zonder twijfel met vreugde hebben gestemd.
Deze proef waagde Marehant niet
1 lij loonde geen vertrouwen te bozftten op
den dcmocratischcri zin van het Nedcrïand-
sehc volk en verzwakte daardoor de demo
cratie.
En hij verzwakte haar nóg meer door wat
hij wél deed.
Hij zocht steun bij oen nlet-dcmocratlsche
Partij: dc Iloomsch Katholieke Staatspartij.
Dczo politieke Partij is een nict-democrnti-
scho Partij; zij houdt bijeen democraten on
conservatieven en dczo laatste maken mach
teloos wat de eerste zouden willen.
En hoe goed dc leiders van den V.Ü.B.
zolf dit beseffen, wordt bewezen door het
z.g. rcgcerprogram, door Marehant medege
deeld in do algemeen© vergadering zijner
partij. Deze vergadering was niet oen bij
eenkomst van gclijkdcnkende mannen en
vrouwon met bcginselon. Ilct regcerpro-
gram was daarvan do afspiegeling. Met al
de belangrijke vrijzlnnlg-democratischo ver
kiezingsbeloften werd gesold; met art.' 40
van het Bezoldigingsbesluit, nationale onL
wapening, rechtspositio der vrouw, staats
pensioen, medezeggenschap onz.
Er komt nog iets bij.
Geheel onmogelijk rokent spr. het niet.
dat Marehant slaagt. Reeds begint een ka-
tholick democraat als mr. Aalberse, met 'n
slimme cn volgens spr. niet volkomen op
rechte ontleding derverklaring van mgr."No-
lens, den drani voor tc bereiden. En er zijn
moer dergelijke tcckcnen waar to nemen.
Bij de R. K. Staatspartij is blijkbaar alles
mogelijk.
Slaagt mr. Marehant, dan krijgen wl) niet
een democratisch bewind, maar een half-
democratisch met ccn zuiver conservatief
rcmtoestcl.
Slaagt Marehant niet, dan is cr groo
te kans dat wij na een lange crisis een
„rcchtsch" bewind krijgen, hetzij opnieuw
onder Colijn, hetzij ccn „rechtsch" z.g. za
kenkabinet, m.a.w. een coalitie-kabinet,
naar den geest, indien dan ni'ct naar den
naam. Dit zal worden ingeluid met terecht
te wijzen op dc onmacht der democratie om
tc regeeren. Meer nog dan ooit, zou dc coa
litie dan dc macht in handen hebben, geca
moufleerd, maar juist daarom des te ge
vaarlijker. Ook dit is een der gevaren, ver
bondon aan March&nt'q optreden van thans.
Om dit alles was het spr. iiint mogelijk
een gunstig oordeel daarover uit te spreken.
