UIT DEN OMTREK.
heim te houden, zelfs ook als de patiënt hem.
van zijn beroepsgeheim ontslaat.
De procureur van de cischende partij, mr.
°nland, is van dit vonnis in appèl gegaan.
DE TTPHUSGEVALLEN.
Verbetering om Breda.
Men meldt ons uit Breda
Dr. Struiken, voorzitter van de gezondheids'
commissie acht heden den toestand te Breda
en het verloop der week buitengewoon gunstig;
zelfs de twee ernstigo gevallen zijn herstellen
de. Te Princenhagc werd reeds een patiënt ont
slagen.
Het officieele aantal gevallen is heden 71.
De kermis te UI venhout is afgelast.
DE DIEFSTAL IN DE GROOTE CLUB.
Men meldt ons uit Amsterdam, dat de in de
Groote C'ub gestolen portefeuille niet gevon
den is in een jas van een kellner, doch in die
van een piccolo, die buiten dienst en dus niet
in het gebouw aanwezig was. Het voortgezet
onderzoek bracht aan het licht, dat de dief
stal was gepleegd door een anderen piccolo,
die wel dienst had in het gebouw. Deze be
kende, dat hij het misdrijf had begaan en dat
hij de portefeuille in den zak van zijn afwe
zigen collega had verborgen om do verdenking
van zich af te wenden.
Een kellner is dus nimmer verdacht.
DE ONBEWAAKTE OVERWEGEN.
Een gevaarlijke overweg bewaakt.
Naar het Hbld. verneemt, heeft de direclio
der Ned. Spoorwegen eindelijk besloten den
gevaarlijken overweg te Gaanderen te doen
bewaken en de halte Gaanderen naar dit punt
te verplaatsen.
In een jaar' tijds heeft deze overweg reeds
vijf slachtoffers geëischt. Op de thans voorge
nomen verplaatsing is reeds sedert lang
aangedrongen.
Vrachtauto door een trein gegre
pen •*- Twee gewonden
Zaterdagmorgen tegen 7 uur is een vrachtauto
beladen met bussen melk, bestuurd door den
heer A. van Vliét uit Rotterdam, dio verge
zeld werd door een 18-jarigen zoon op den
onbewaakten overweg bij Kethel door den
sneltrein van Hoek van Holland aangereden.
Door den dikken mist had de bestuurder den
trein niet zien aankomen. De auto werd ge
heel vernield. De heer van Vliet werd ernstig
gewond en brak een arm. De zoon kreeg een
ernstige schedelfractuur. Hij verkeert in zorg-
wekkenden toestand. Beiden zijn door den Ge
neeskundigen Dienst uit Rotterdam naar het
ziekenhuis aldaar vervoerd.
VERKEERSONGEVALLEN.
Wagentje vol menschen omgesla
gen cn door een auto gegrepen.
Drie ernstig gewonden.
Een ontzettend ongeluk heeft Zondagavond
omstreeks 7 uur tusschen Rotterdam en Delft,
naar aan de Ct. wordt gemeld, op ongeveer 10
KM. van de laatste gemeente plaats gehad.
Niet minder dan zeven personen, waarvan vier
jonge kinderen, werden gewond, enkelen zoo
ernstig, dat weinig hoop op herstel wordt ge
geven.
Het betreft hier een gecompliceerd ongeluk,
dat «zich volgens ooggetuigen als volgt heeft
toegedragen.
De familie van den heer Weitkamp, een
stalhouder uit Rotterdam, was uit rijden ge
gaan in een kle^n, open wagentje, waarvoo*
een paard was gespannen. He'c waren de
jwdioonouders van den heer Weitkamp, diens
ochtgcnoote cn zijn vier kinderen van 5, 4 en
5 jaar, en een van 14 maanden. De heer W.
zelf was thuis gebleven.
Even voorbij Delft, op den terugweg naa?
Rotterdam, schrok het paard van een voorbij
rijdenden auto. De oude man, die mende, kon
niet voorkomen, dat het wagentje tegen de ver
hooging reed, die daar ter plaatse naast den
weg is. Het sloeg om en op het oogenblik, dat
allo inzittenden er uit vielen, kwam een auto
aan, die blijkbaar niet meer kon remmen, en
midden in de groep op den weg liggende men
schen reed. Het spreekt vanzelf dat de gevol
gen onzettend waren.
De oude man bekwam een zoodanige hoofd
wonde, dot men reeds aanstonds voor zijn le
ven vreesde. Van de oude vrouw werd waar-
schijnb'jk de ruggegraat belcedigd, het jongste
kind kreeg een gapende hoofdwonde. Ook de
andere kinderen bekwamen evenals hun moe
der verwondingen door den val uit het wa
gentje, hoewel de auto hen niet heeft geraakt.
De gewonden werden voorloopig bij boeren
ondergebracht. De Delftsche politic, die telefo
nisch gewaarschuwd was, kwam reeds 10 mi
nuten na het ongeluk ter plaatse met den
politieauto, waarin zich ook een brancard be
vindt. Ook eenigo Delftsche doktoren kwamen
spoedig daarop per auto bij de gewonden aan.
Deze werden zoo spoedig mogelijk naar het
ziekenhuis te Delft overgebracht.
Het bleek, dat zoowel de oude menschen als
Het kind in levensgevaar verkeerden.
De Heer Weitkamp overleden.
Men seint ons hedenmorgen dat de heer
Weitkamp om 5 uur vannacht is overleden.
Nog een ongeluk op denzelfden
weg.
Op den bovengenoemden weg is Zondagmor
gen nog een 14-jarige Rotterdamsche jongen
met zijn race-fiets tegen een voor hem rijden
de auto, die plotseling stopte, opgevlogen.
De Jongen viel cn werd opgeschept ©en
auto, welke van den tegenoverstelden kant
kwam.
Met een gebroken been, èen zware hoofd
wonde en verschillende andere kwesturen werd
het slachtoffer door dr. v. Rijn, die juist per
motor passeerde, de eerste hulp verleend en in
erntstigen toestand naar het Gasthuis tc Delft
overgebracht.
Auto tegen een trampaal. Een
doode.
Zaterdagavond is omstreeks kwart voor tien
een auto. die van Heerlen in de richting Sit-
tard reed op Heerlerheid (gem. Heerlen) door
verkeerd uitwijken tegen een paal van de bo-
vengrondsche leiding der electrische tram ge
reden. Een der inzittenden J. Schultz werd
werd zwaar gewond en is ecnige uren later in
het Ziekenhuis te Heerlen-overleden De chauf
feur kwam met den schrik vrij.
De andere inzittende, A. H., kreeg lichte
hoofdwonden Dc auto is totaal vernield
EEN ROEIBOOT OVERVAREN.
Een slachtoffer.
Op de Maas te Rotterdam werd Zondag
avond een roeiboot, waarin twee personen za
ten door de „Heen en Weer XV" overvaren.
Onmiddellijk na de aanvaring kantelde de
roeiboot en geraakten de inzittenden, de 45-
jarigo bootwerker W. F. W uit dc Tolhuis
straat en de 40-jarige J. H. uit de Atjeh-straot
te water. Eerstgenoemde wist zwemmende dc
roeiboot weer tc bereiken en klampte zich aan
den rand vast. Door personeel van de „Heen
cp Weer" werd hij enkele minuten later uit
zijn benarde positie gered. De tweede evenwel
verdween dadelijk na het ongeval vin de diepte
en verdronk.
De rivierpolitie,, die spoedig aanwezig was,
heeft uren gedregd, evenwel zonder resultaat.
De kap. van de „Heen en Weer", verklaarde,
dat de roeiboot geen licht op had, zoodat hij
de roeiboot niet gezien heeft.
De mannen zouden in dc Waalhaven gaan
visschen, doch getuigen verklaren, dat toen zij
in de roeiboot stapten, niet geheel nuchter
meer waren. Er was wel een licht aan boord,
doch dit schijnt zoo geplaatst te zijn, dat de
kapitein van de veerboot het niet kon zien.
DE KWESTIE IN DE GEREFORMEERDE
KERK
Ds. Smclik preekt in een boeren-
hoeve.
TienKove'n. In Het achterhuis van dc
boerderij van den heer Jac. Verhocff alhier,
trad gistermorgen ds. E. L. Smelik op ter ver
vulling van zijn gewono Zondagschc predik
beurt. De belangstelling, ook van elders, mocht
groot genoemd worden; autobussen voerden
vele kerkgangers aan, zoodat toen de predi
kant den geimproviseerden kansel betrad, zijn
gehoor zeker nog grooter gerekend mocht wor
den dan dat van ds. v. Brink op j.L Vrij
dag. Ds. Smelik ving' aan, nadat de gemeente
gezongen had het eerste vers van Psalm 122,
met enkele medcdeelingen te doen. Hij las voor
.het besluit van dc classis Breukelen, \vaarbij hij
afgezet wordt als dienaar des Woords wegens
het weigeren zich tc conforiyieeren aan de uit«
spraken van de Assed synode. Verder maakte
de predikant bekend, dat drie leden van den
kerkeraad van Tienhovcn in de vergadering
van Vrijdag j.l. een verklaring hebben afge
legd, waarin zij protesteeren tegen het onwet
tige besluit van de classis Breukelen, dat in
strijd is met de artikelen 7 en 32 van de Nc-
dei landsche Geloofsbelijdenis en 70 cn 80 van
de Kerkvcrordening; zij verklaren verder ds.
Smclik tc blijven beschouwen als de wettige
dienaar des Woords, den kerkeraad die het be
sluit van de classis overnam, niet langer a's
zoodanig te kunnen erkennen, 'toe te zullen
treden tot het Herstelde Kerkverband, waarvan
ook Amsterdam-Zuid en Zandvoort lid zijn, en
afgevaardigden te zullen zenden naar het Ker
kelijk Convent dat II October te Amsterdam
wordt gehouden. Verder zal Dinsdagavond een
ledenvergadering worden gehouden, die des
avonds te acht uur aanvangt.
Ds. Smelik maakte voorts bekend, dat de
catechisaties op dc gewone tijden hervat zul
len worden, terwijl hij mededeeling deed van
ingekomen telegrammen, waarin der gemeente
dc zegen des Heeren toegewenscht wordt, in
zonderheid van twee brieven van dr. Geelker
ken en ds. Buskes.
Do predikant sprak naar aanleiding van da
woorden in 1 Kon. 18, vers 41 tot 46. Na af
loop zijner predikatie bracht hij namens den
kerkeraad dank aan de velen, die in deze dagen
hem de bewijzen hunner deelneming hebben
doen toekomen, inzonderheid aan dengeen, die
dezen morgen gastvrijheid verleend heeft.
Voorts sprak hij woorden van erkentelijkheid
tot de drie leden van den kerkeraad, die ge
toond hebben hun roepjng te verstaan.
1 ijdens den dienst werden gezongen Psalm
100 vers 2, Psalm T46 vers 5, Psalm 33 vers 2
en TO, terwijl men het gedeelte dat voorge
lezen kon vinden in Hcbr. 12, vers 1 tot 6.
Ds. Fcrnhouf vervult #de predik
beurt in de Gereformeerde kerk.
Voor een matig bezette Gereformeerde kerk
trad terzelfder tijd op ds. K. Fcrnhout uit Vree
land, voorzitter van de Synode. Namens de
classis Breukelen deed de predikant de voor
'hem droeve mededeeling, dat zij gemeend
heeft ds. E. L. Smelik van zijn ambt af te zet
ten. „De classis heeft begeerd en gebeden dat
zij niet zoo ver had behoeven te gaan, maar zij
werd er wel toe gedwongen, daar zij voor de
keus stond of het cenc oor dicht te doen öf
handhaving te eischcn van het Woord Gods."
Ds. Fernhout predikte over dc teksten in
Openb. 3 vers TO en II.
Na afloop deelde ook hij mede, dat dc cate
chisaties hervat zullen worden.
Tijdens den dienst zong men Psalm 68 vers
14, Psalm 79 vers 7 cn 8 en Psalm 99 vers 8,
terwijl voorgelezen werd Joh. 14, vers 21—29.
D1ENSTWEIGERJNGSCONGRES.
Zaterdag en Zondag heeft
het Tweede Landelijke Con
gres voor Dienstweigering plaats
gehad in het nieuwe Spoorweg-
huis aan dc Oude Gracht.
Dit congres werd Zaterdagavond geopend,
in de groote vergadcringenzaal van het nieu
we Spoorweghuis aan de Oude Gracht. De
opkomst viel Zaterdagavond niet mee; de zaal
was beneden bijvoorbeeld onder de gale
rij volstrekt niet geheel bezet, terwijl do
gaanderij gesloten kon blijven. Men schatte
het aantal aanwezigen op 350 a 400 personen;
het jeugd-element had sterk de overhand. Wij
zagen in de zaal cenige bekende figuren uit de
dienstwcigerings-actic; o.a. Herman Groenen-
daal uit Den Haag, Lod. van Mierop uit Soest
Schurman uit Utrecht, ds. A. R. de Jong, de
predikant van den Protest. Bond uit Bussum,
enz. De zool en voornamelijk het podium was
met doeken versierd, waarop dc bekende
strijd-lcuzcn waren geschilderd„Nooit meer
oorlog" „Dc wapens neder". Het congres
ving drie kwartier later aan dan was aange- i
kondigd; men kortte zich in dc zaal den tijd
door het gemeenschappelijk zingen var. licdcrer.
o.a. var. „Broeders laat ons dc kazerne sloo-
pen", waarvan het eerste <^>uplel aldus luidt i
Broeders, Iaat ons de kazerne sloopery
En op hoor geëffenden grond
Gaan zaaien: dan in vreugde hopes
Op oogst, op eèn blijdcre stond.
Dc wreede wapenen neergesmeten.
De uniform rukt u van 't lijf,
En alom wcergolme 't van de kreten 1
Komt, broeders, staakt dit moordbedrijf I
Het was Ds. Barthel, Doopsgezind predikant
tc Medemblik cn Twist, die als voorzitter van
het Congres het openingswoord sprak. Hij
memoreerde het succes van het vorige lande
lijke congres cn meende dat de periode 1925
1926 kon worden gekarakteriseerd met het
woord groei. Sedert het vorige jaar toch is
overal in den lande «buitengewoon gegroeid het
brandende verlangen naar vrede en ontwape
ning en in Nederland zeker niet het minst;
verlangen dat uitgaat naar verlossing van den
oorlog en de oorlogsvoorbereidingen. Men be
hoeft toch werkelijk geen lid van de S. D. A. P.
te zijn om door de reusachtige meeting die op
19 September j.l. in Den Haag werd gehouden'
voor den vrede, tot de erkenning te worden ge
bracht dat deze Haagsche demonstratie iets
ontzaglijks bctcekendc. Daar in Den Haag wa
ren op 19 September over de 80.000 menschen
aan het demonstrceren voor éénzelfde vretjes-
idéc; dat wil toch wel iets zeggenl Want bij
die 80.000 lalen zich optellen die vele andere
duizenden die gaarne aan dc Haagsche betoo
ging hadden meegedaan, maar die daar niet
aanwezig konden zijn of niet tegenwoordig
durfden zijn! Er zijn er natuurlijk een mas
sa geweest, die van harte voor deze demonstra
tie gevoelden, maar in het partij-verband waar
in zij gehouden weid, niet wilden mee-optrek-
ken. Maar bij dc 80.000 die in Den Haag op
straat waren laten zich nog tientallen van dui
zenden voegen die in den geest dezo betoo
ging zéér sympathiek gezind waren. Dot heeft
dc wereld toch wel iets tc vertellen! De idee,
de groote idéé voor vrede en ontwapening is
onder ons volk op gang cn door geen sterve
ling meer tegen te houden. Het aantal mannen
dat uit gewetensdrang' den militairen dienst
weigert, groeit met den dag. Nu is het een feit
zoo vervolgde ds. Barthel zijn openingsrede
1dat onze beweging gesteund wordt door
mannen en vrouwen van zcér uiteenloopendc
opvattingen; men vindt in onze gelederen vo
gels van wel zéér diverse pluimage, vele ver
tegenwoordigers van kerkelijke groepen naast
leden van socioal-democratischc en communis
tische partijen Er zijn er, die dezo samenstel
ling dc zwakke zijde in onze actie noemen, cn
ons voorhouden, dat zij, die met ons sympathi-
secren voor dienstweigering, alleenlijk blijven
tesaamgebonden door negatie. En wat door
negatie wordt tesemen-gevoegd, daarin schuilt,
volgens hen die ons aldus beóordcelen, geen
kracht. Het wordt onzerzijds toegegeven, dat
onder onze geestverwanten zeer verschillende
elementen worden aangetroffen, categorieën die
zich op heel onderscheidene wijzen zullen
uiten maar al is er der, erschil waarneem
baar in het woord waarmede dc gevoelens
worden tol uiting gebracht, héél in dc diepte
waar d°ze gevoelens ontstaan is onder ons toch
ccn geweldige eenheid te constateeren, de
eenheid di« zich hier om groepeertdat wij
de wereld willen verlossen van een bepaald
stuk geweld, geweld, dat zich in alle monster
achtigheid aan ons openbaart. Dc drang naar
die verlossing is geen ui'vloeisel van een koude
hartcloozo negatie, maar een zielsbegeeren
van heilige orde, de zéér positieve wil om den
tijd te ve.-h^esten dot de zwaarden zullen wor
den omgesmeed tot ploegscharen en dc degens
omgevormd tot sikkelen.
Een der middelen waarmede wij willen po
gen dit ons doel tc bereiken is het middel van
dc dienstweigering; al zit er een onmiskenbare
kracht in een massale actie voor dienstweige
ring, de beteckens welke gelegen is in de in-
dividueele daad der dienstweigering is daar
naast van niet mindere waarde. Zij is d a a r-
o m van zoo hooge waarde omdat deze weige
ring tot vervulling' van militairen dienst uit
gaat van een mensch die deze weigering vol
brengen moet tegen wil en dank. De jonge man
die in onze dagen dienst weigert, omdat zijn
consciëntie hem daartoe dwingt is een dienst
weigeraar bij de gratie Gods; hij voelt zich
tot die weigering gedreven door een in hem
werkende zéér positieve macht, die hem stuwt
naar het positieve doel, naar den dageraad van
een nieuwen tijd. Voor deze dienstweigeraars
zij ook dit congres een stille ruggesteun; wan
neer dc mensch het gewichtige oogenblik be-
leelt waarop hij méér dan ooit trouw wil blijven
aan zijn hoogste roeping en hij wordt op dat
moment door den Staat in de gevangenis ge
zet als een gevaarlijk individu, dan heeft die
mensch behoefte aan onzen steun, steun die
hem op dit congres wordt geschonken in een
geestelijken groet, welken groet wij schriftelijk
willen overbrengen aan dc jonge mannen die
thans in de gevangenis vertoeven om er voor
hun beginsel te lijden. In dien groet mogen zij
den walmen dank ontvangen van ons, hunne
geestverwanten.
Ds. Barthel vestigde voorts de aandacht op
het feit dat zoovele groepen uit kerkelijk ver
band dc actie voor dienstweigering steunen,
dit is een verschijnsel van ontzaglijke beteekc-
teekenis, want de kerk heeft in onze dagen nog
mocht over millioenen menschen. Maar wan
neer van deze millioenen langzamerhand al
grootere cn grootere getalen hun sympathie
uitspreken voor de dienstweigeringsactie, dan
zijn dat nu pog druppelen die straks zullen zijn
aangezwollen tot stroomen, waarvan de kracht
niet meer te keeren is. Spreker wekte de con*,
gressisten op, deze samenkomsten op bijzon
der hoog peil te houden, want ccn ontzettende
ernst ligt aan de zaak der dienstweigering ten
grondslag'ernst elléén reeds als men denkt
aan de jonge levens dio zooveel zonnige maan
den moeten slijten ïn gevangenis-eenzaamheid,
emst óók, als men overweegt dat straks weer
zooveel andere levens in die opsluiting zullen
moeten boeten voor het uitspreken van hun
beste gevoelens van menschelijkheid. Het con
gres zou zich voorts met angstvalligheid heb
ben te hoeden voor schimp of Koon jegens an
dersdenkenden wie strijdt voor een zeó hoo-
gen strijd als die der dienstweigering, bedenke
wel dat die strijd vóór alles blanke wapenen
eischt. Met deze opwekking als slot zijner rede
opende Ds. Barthel het congres.
Medegedeeld werd dat de vertegenwoordi
gers van de 7c Dags-adventisten en van de Ge
reformeerden. die voor dezen avond als spre
ke. waren aangekondigd, deze spreekbeurt niet
konden vervullen, de eerste wegens onverwacht
vertrek naar het buitenland, dc tweede als ge
volg eener emstigt ziekte Mcr. had gepooogd
een Engelsch geestverwant als woordvoerder
op dit congres tc krijgen, maar de hierover ge
voerde correspondentie had geen resultaat op
geleverd. Het bestuur zou trachten ccn volgend
jaar aan het congres een mcér internationaal
karakter te geven.
Behalve de twee boven bedoelde sprekers die
uitvielen, trad ook Ds. de Jong uit Bussum niet
als woordvoerder op, aangezien deze per trein
vertrekken moest en hem den tijd ontbrak de
samenkomst langer bij tc wonen. Gesproken
werd nog door C. Smit (secretaris der congres
commissie) A. Th. Bart (Katholiek) uit Rotter
dam, W. A. Walraven (Synd. Vakbeweging) uit
Amsterdam, Nine Minema uit Brussel, P. A
van Schuppen (Jong. Vredes-actie) cn Herman
Groenendaal uit den Haag, welke laatste hulp
inriep voor dc gezinnen waarvan de kostwin
ners gevangenisstraf ondergaan als dienstwei
geraars. De onderscheidene toespraken waren
dezen avond niet anders dan persoonlijke ge
tuigenissen ter aanbeveling van de dienstweige
ring. Gcdachtenwisseling had niet plaats; daar
voor was de Zondag aangewezen.
De Zondag vergadering. Vier
sprekers voeren tijdens de och
tendzitting het woord.
Dc ochtend-vergadering werd Zondag ge
opend met het zingen van het dienstweige
raarslied: „Gedenk aan de makkers in banden".
De waarnemend voorzitter, de heer J. B o m-
m e 1 j wees er in zijn openingsrede op, dat
de woorden die men gehoord heeft moeten ge
volgd worden door daden: de doden van de
dienstweigering en die der propaganda. De
groote daad van principieel verzet is het doel,
waarnaar wordt gestreefd. Uit de daaA van
den enkeling moet de daad va', de massale
dienstweigering spruiten cn wij moeten onze
tegenstanders daarbij niet tc licht achten dc
geest van het fascisme worde gebroken, aldus
zeidc deze spreker.
Daarop sprak ds. G. K. v. d. Horst uil
Deersum, over: „Parlementair en buiten-parle
mentair". Parlementair betëekcnt: trachten
dóór te dringen tot bestuurscolleges en den
staat te veroveren, zoodat hij principieel tinders
wordt. Buiten-parlementair: wie aan deze
methode denkt, acht den staat een burcht, die
bestormd moet worden en vernietigd, tot ecii
nieuwe maatschappij op dc puinhoopen zal vc:»
rijzen; denkt aan dc massale dienst weigering,
de massale stoking. Men zon deze Beid» metho
den zóó tegenover elkander kunnen slallon: de
reformistische en de revoltitior.naire Het ge
vaar van 't reformisme is de verburgelijjang,
doch 't gevaar van de revolutie: dat men de evo
lutie niet kan forcecren, is evenmin denkbeeldig.
De verburgclijking is een gevolg van dogma
tische Marxistische opvoeding? welbegrepen
eigenbelang is nog geen idealisme. OelorJ er.
wil zijn de scheppende krachten; dó? heiïben wij
eerst in de massa te brengen. Haat er. wan
hoop waren er in 1918 wèl, maai het geloof
ontbrak waaruit dc wil gloren wordt. Dit
behoeft niet te zijn ccn onmiddellijke afwijzing
van de parlementaire methode. Het reformisme
gaat hier van uit: pak wat je pakker, kunt,
al zou jc graag méér willen. Het radicale; het
heroïsche van de revolutionnaire levensrichting
trekt aan, trekt ieder aan die begrijpt dat zon
der moed in het leven rlets wordt 1-ereikt.
Wanneer wij er voor zorgen dot wij alleen een
compromis sluiten van uit bet revolvtionair
standpunt, het revolutionnair sentiment, dc
revolutionnairc wil behouden, dan sluit het bui-
tcn-parlementarische het reformisme riet uit.
Het gezag kan niet gemist worden cn zonder
discipline gaat de wereld ten gronde; allben
dat gezag is echter eerbied waard, dat wij in
vrijheid kunnen gchoorzamea als een daad van
bezinning en tromv aan het hoogste goed. Het
kapitalistisch gezag tracht zich door den vjij-
willigen landstorm een schijn van macht te
geven. Gelukkig zijn wij in onzen strijd tegen
den oorlog niet tot den Volkenbond beperkt;
door staking en dienstweigoring kan men den
massamoord verhoeden. De Volkenbond is niet
te vertrouwen, want de regeeringen zien nog
altijd naar hun oeconomisch eigenbelang. De
spreker eindigde met te zeggen dat de betee-
kenis hierin ligt van dit congres: „dat wij elkan
der beproeven of wij bereid zijn."
De heer Blauw (anarchist) kwam in debat
en verklaarde zich tegen dienstweigering,
omdat zoovelen slechts in theorie dienstweige
raar zijn. Dc demonstratie in Den Hang was
heel mooi, doch die 80.000 menschen hadden
do dertig jongens moeten bevrijden die in de
gevangenis zitten (applaus).
D s. v. d. Horst antwoordde, dat de Haag*
schc betooging niet buitep-parlementair was,
doch tot steun is geweest van de parlementaire
methode. Het is geen rede zijn dienstweige-
ïingsprincipe op te geven, omdat anderen er
niet genoeg voor doen.
Het woord werd hierna gevoerd door den
A. J. C.'er Herman van der Ven. Deze
wees er onder meer op, dat voor de mentali
teit dc militaire dienstplicht geen goeden
voedingsbodem is. De dienstweigering noemde
de spreker een daad ter wille van het recht,
mits gedaan in volle overtuiging en geheel
doorleefd. Oorlog wordt bestreden door het
voeren van nationalen en internationalen strijd,
door het voeren van oeconomischen strijd en
door de individueclc daad der dienstweigering,
aldus concludeerde de heer Van der Ven.
Mevrouw Sirks uit Bussum sprak als moe
der. De vrouw moet, zoo zeidc deze spreekster,
de vredesgedachte in heel haar leven in laten
werken. Ook in de opvoeding dienen wij niet
altijd de meerdere te zijn die gelijk heeft. Zeker
het is moeilijk pionier te zijn, want het is eigen
aardig' dat zij, die pionierswerk verrichten voor
de gemeenschap, door die gemeenschap worden
gehoond. En ^voor het kind is het nog veel
zwaarder pionier te zijn; help hem dus, doch
forceer niets, neen, geef het voedsel voor den
groei van zijn gedachten. In hoeveel gezinnen
wordt er niet dikwijls flauw gekibbeld, omdat
geen van de huisgenooten de minste wil zijn.
Weest gaarne de minste. Zóó ziet het kind dat
er om recht niet gevochten wordt. Voor ons,
moeders en vaders, moet het zóó zijn, dot wij
weten den vrede niet beter te kunnen vinden
dan door de liefde te zoeken. Ongeschonden
moeten wij echter den eerbied houden voor dc
persoonlijkhcid van ons kind. Wij moeten hei
zijn eigen weg laten gaan, indien deze anders
leidt dan wij dien altijd gewoon waren.
De heer M. L. v. d. Es uit Soest voerde ten
slotte het woord als vader van een dienst
weigeraar. De heer van Es wees op het ver
blijdende van de nieuwe jeugdbeweging, die
uii wil boven bet kapitalisme cn militarisme.
Het kind is een jong individu met ontwikkelng
van eigen karaktereigenschappen; wij moeten
het beschouwen als eer. kameraad, waar ook
wij, ouderen, veel van kannen leeren. Te vroeg
wordt de kinderziel reeds geknepen en vele
ouders denken hun kind gelukkig te maken
^oor het vroegtijdig een positie te verschaffen
in de maatschappij. Dienstweigering brengt im
mers geen voordeel, zoo redeneeren zij. Ze
noemen het niet practisch en het kind gaat het
leven in, zonder geestelijk goed. De zedelijke
moed ontbreekt om te weigeren. Op de ouders
rust dc taak de kinderen te sterken, opdat zij
flinke menschen mogen worden die „neen"
durven zeggen als men een onzcdelijken daad
van hem eischt.
De ochtendvergadering, die goed bezocht
was, werd door muziek (viool en piano) afge
wisseld.
Dc middagbijcenkomst .Onder veel
belangstelling werd het congres
voortgezet. Albert de Jong, Con-
stondse cn Nine Minnema aan 't
woord.
Met het zingen van het,3rocders, laat ons
dc kazernes sloopen", werd dc vergadering
des middags 'heropend.
Do heer Albert de Jong, uit Bussum,
sprak daarop over „revolutionnairanti-mili-
larismc Militarisme cn geweld zijn ten nauw
ste samengeweven, betoogde deze spreker, het
militarisme is geen ziekte, waarvan het kapi
talisme zou kunnen genezen. Met en door dezo
ziekte zal het kapitalisme ten gronde gaan. Diep
geroerd is men bij het aanschouwen der slag
velden in Frankrijk cn België, doch men ver-
gete ftuerbij niet, dat ook in zoo vele achter»
buurten, proletariërswijken, de dood vaak even
wreed waart door zwakte, ondervoeding, tering
en alcoholisme. Onder het vreedzame kapita
lisme vallen op deze wijze meer slachtoffers
dan in den oorlog. Wanneer wij alles dus zui
ver onder de oogen zien, dan is het duidelijk
dat niet alleen de oorlog, maar de geheel©
kapitalistische staatsorde voor de rechtbank
var het volksgeding gebracht zal moeten wor
den. Dc ellende voor de groote massa in den
vrede cn dio in den oorlog spruiten uit dezelf
de oorzaken. Hét ging en gaat in den oorlog
om niets anders dan om bezit. Dc staat is niet
alleen de bedrijver van den oorlog, maar ook
dc organisator van het militarisme. Het rechts
besef van het volk staat aan de zijde van den
dienstweigeraar en den hongerige, het rechts
besef van den staat aan die van den bezitter
en h<»t geweld. Ontwapening door den staat is
evenmin mogelijk als ontwapening door den
Volkenbond. Wij willen de i evolutie, wij aan
vaarden de revolutie zoo zeide do spreker
doch g-ij moet weten dat, zoo ge dienst wei
ger? en ge u gedraagt naar de feilen op grond
waarvcr. dit congres bijeen is, ge staat midden
in de sociale revolutie. Niet kapitalistische vre
de of kapitalistische oorlog, doch revolutie of
oorlog. Wanneer do arbeidersklasse in staat
is een nieuwe maatschappij op te bouwen niet
op den matericelen grondslag van bezit cn
winst, maar op voorziening in dc behoeften,
eerst dan zullen wij over den oorlog heen zijn.
De hee** A. L. C o n s t a n d s e, uit 's Gra-
venhagc, voerde als volgende spreker het
woord. Dc tegenwoordige middelmatige mensch
is in df»n feitelijken zin van het woord geen
mensch. Dc ééne mensch ziet in zijn naaste
een concurrent öf een uitbuiter en iritgebuitene.
Ook de arbeiders zien in elkaar ook dikwijls
geen medestanders, dóch mededingers. Onder
de arbeiders is de kapitalistische geest minstens
zoo groot als onder dc kapitalisten. Eristus*
schen den opstandigen mensch die dienst wei
gert en den middelmatigen mensch een groot
erschil. De opstandige handelt naar 'hetgeen
dat hij goed cn redelijk acht, maar de middel
matige zal onmiddellijk voor het beginsel wij
ken indien zijn loon gevaar loopt. Dc opstan
dige mensch is voorstander van het persoon
lijke, zedelijke en redelijke bewustzijn. Het hu
manisme hangt hij aan, dat zich kenmerkt door
de autonomie van de moraal. Practisch leidt
dit humanisme tot anarchisme, dat dc groote
en gevaarlijke leuze heeft„doe wat gewilt".
Wanneer deze zinspreuk eens bewaarheid
werd, heeft men wel gezegd, wat zou de maat
schappij .dan bestieal worden. Maar wan-*
neer men de gemöbüiseerden, die moesten
doen wat zij niet wilden, eens het „doe wat
ge wilt had toegeroepen, dan waren zij naar
huis gegaan (applaus). Dit bewijst dat de per
soonlijke autonomie toch hooger staat dan
het staatsgezag'. Wij handelen omdat wjj bang
zijn voor de straf, of dat wij haken naar de
belooning, doch nooit zal de middelmatige
mensch iets uitvoeren naar het eigen oordeel
op zedelijk en redelijk gebied.
Het standpunt van den dienstweigeraar
is hiermede gerechtvaoruigd. De mensch heeft
het recht tc wikken cn tc wegen wat redelijk is
cn te verwerpen. Hoe is het mogelijk dat de
dienstweigering, die toch een algemeen erken
de daad is, wordt veroordeeld? Dat komt om
dat de wereld nog beheerscht wordt door een
barbaarschc horde, die haar voorrechten en
haar gezag wil handhoven.
Tenslotto heeft mej. Nine Minnema, uit
Brussel, gesproken. Het militarisme rekent op
dc vrouw, zeidc de spreekster, rekent op den
geweldigen achterstand die de vrouvf nog heeft
in de sociale ontwikkeling. Hoe meer het mili
tarisme technisch en chemisch wordt, des to
meer kan het de vrouw gebruiken. De vrouw
kan ook de plaats van den man vervangen.
Doch zij rekenen op de vrouw in de allereerste
plaats, niet alleen voor de plaatsvei vanging of
voor het maken van gassen en kogels, maar
voor het kweeken van een bepaalde mentali
teit. Realiseert de vrouw zich wel wat het is
de oorlog? Weet zij wel wat ccn slagveld is?
De spreekster schilderde daarna de verschrik-»
kingen van den oorlog en wees er op dat de
kindersterfte en dc toenemende kindercrimi-
naliteit eveneens een gevolg van den oorlog
zijn. In naam van de moederliefde wekte dc
spreekster aan het einde allen op mee tc strij
den tegen het militairisme.
Niemand maakte des namiddags van dc ge
legenheid tot gedachtenwisscling gebruik. On
der het zingen van dc Internationale ging het
congres rustig uiteen.
