daarmede samen ook dat van de provincie en
dat van de gemeente naar den wensch en
de bedoeling van oprichters en bestuurders,
strekken tot heil van het gansche gewest en
het in staat stellen zijne plaats in do economi
sche ontwikkeling van ons land met ecre te
blijven vervullen.
De rede van Graaf von Lyndcn werd door
luid applaus onderstreept
e
De directie vun de P. E. G. U. S.
aan het woord.
Doarno was het woord nnn den heer J. J. L.
Smits, directeur van de Pcgus, die sprak
mede namens zijn mededirecteur, den heer
Noome. Spreker dankte den heer Van Andel
voor de waardccrcndc woorden tor de directie
gericht en brengt dunk aan allen die ann den
opbouw van het werk hebben medegewerkt
Spreker wil geen namen noemen mnnr mankt
een uitzondering voor Ir. Scheffer die den bouw
geleid heeft. Het esscntieele van een electri-
citeitsbcdrijf zou spreker, willen schetsen met
de woorden safety en efficiency. Safety first
and efficiency second. Spreker gaat uitvoerig
de voorgeschiedenis no von dc tot stond ko
ming der eentrnlo. Dnnrbii brengt hij hulde oen
de firmn Stork voor de uitnemende wijze waar
op zij dc technische inrichting heeft geleverd
Spreker eindigt mot een woord tot het perso
neel en beveelt dc centrale aan in dc toewij
ding van allen, opdat bereikt worde een pro
ductie tegen dc laagst mogelijke kosten.
Mr. H. Th. s'Ja cob, de Commissaris der
Koningin, sprak een enkel woord namens het
Provinciaal Bestuur.
De Commissaris der Koningin
spreekt.
Hoeren en Dcmes
Het is m ij een g e n o e g e n, ais Presi
dent Commissaris von dc P. U. E M., U mijne
Hceren Commissarissen cn directeuren van dc
P. E. G. U. S. mijne gelukwenschen te mo
gen oonbieden met dc in bcdrijfstelling von
de2e volgens dc laatste oischen der techniek
ingerichte Centrale. Wij hopen cn vertrouwen
dot Uwe vennootschap, die werkt met kapita
len, waarvoor dc gemeenschap zich borg heef:
gesteld, door deze Centrale in stoot zal ge
steld worden op de meest oeconomischc wijze
ten bato dier gemeenschap, elcctrisch© kracht
te verwekken.
B ij zonder aangenaam was het mij U
mijn hooggeachte ambtsvoorganger bij deze
feestelijke somenkomst in dit milieu, waarin U i
zulk *cn ruim arbeidsveld hebt gevonden, de
geschiedenis van de ontwikkeling von het lec-
trisch bedrijf jn stad en Provincie te hooren
uiteenzetten.
De periode waarin deze ontwikkeling mc\
zeer rossche schreden is vooruitgegaan valt on
geveer samen met het tijdperk dot u een lei
dende plaats hebt ingenomen in ons Provin-
cioal bestuur, woordoor deze geschiedenis voot
u leeft en u in herinnering brengt het belang
rijk aandeel dat u daarin hebt kunnen nemen
Evenals het ons verheugt dat het bcstuui
in den bloei van het bedrijf redenen heeft kun
nen vinden om deze te werkstelling feestelijk
te doen plaats vinden en met gepaste trots ha
ren oud-voorzitter heeft uitgenoodigd daarbij
de feestrede uit te spreken, zoo begrijp ik, dat
het ook u redenen tot vreugde moet geven on
der zulke gunstige auspiciën deze Controle te
komen in bedrijfstcllcn. waardoor gij met vol
doening moogt terug zien op het werk mede
door u verricht cm hoor tot stand te doen ko
men.
De oplossing von het clectriciteits-
vraogstuk in deze Provincie schijnt mij immers
toe wat hare organisatorische zijde betreft een
gelukkige te zijn geweest.
Toen het Provinciaal bestuur meen
de dat het cp zijn weg log aan de rurale be
volking de voordcelen der clectriciteit tc bren
gen, toen bloeide reeds sedert verschillcndo ja
ren het elcctrisch bedrijf van de stad. Dooi
het tot stond brengen eener gelukkige
samenwerking bij de opwekking, waarbij do be
langen evenwijdig liepen, heeft men de stede
lijke cn plottolondschc belangen in gelijke ma
te kunnen bevorderen.
Zeker log deze samenwerking
op den aangewezen weg, toen do tech
niek zich zoodanig had ontwikkeld dot over
brenging van stroom op verren afstand geen
bezwaar meer opleverdo en de opwekking lr*
één grootcre centrale voordoeliger was ge
werden dan in ^meerdere kleine, doch men ziet
zoo dikwijls dot dc nongewezen weg om rede
nen van secundair belcng niet wordt ingesla
gen.
Ook hier zijn natuurlijk moeilijk-
heden te overwinnen geweest. Bij samenwer
king moet ieder een deel zijner vrijheid in
boeten en enkelo voordeelen prijsgeven om
grootere te verwerven.
Nu het gemeenschappelijk stroom-
opwekkingsbedrijf in de oude centraio
reeds meerdere jaren heeft gewerkt, mogen wij
bij den mijlpaal waarbij wij staan in de geschie
denis van het olectriciteitsvrnogstuk hier ter
plaats© met voldoening constoteeren, dat dezo
samenwerking nuttigen arbeid heeft verricht
De beide ofr emers van stroom van
de P. E G. U. S., do P. u. E. M. cn het G. E
ti. kunnen er zich in verheugen volkomen ge
zonde bedril ven te zijn.
Het G. E. B. levert aan particulieren cn
Industrie licht en kracht tegen zeer redelijken
prijs en kon daarbij een niet te versmaden
winstsoldo aan do gemeentekas afdrogen, de
P. U. E. M. is in haar 10-jarig bestaon in
chiot geweest in bijkans alle doelen der Pro-
vine'© stroom te brengen tegen aannemelijke
-pcrv/aarde on kon een gunstige balons over
leggen.
Hoewel dit doel bereikt is zoo staan
wij met de electriciteitsvoorriening nog niet aan
de eindpaal. Horo toepassing voert tot zulke
onbegrensde mo?cliP heden dot het debiet ze
ker nog aanzienlijk zal stijgen, mits de prijs
billijk is cn het bedrijf groote zekerheid aan
biedt.
Het streven der technici blijft dor.
ook gericht cp verlaging van den kostprijs cn
verhooging der bedrijfszekerheid.
Een uitvloeisel van dit streven
kunnen wij dan ook zien in de onderhandelin
gen die door het Provinciaal Gcldersch Elec-
triciteits bcdrfjf zijn aangeknoopt om een sa
menwerking in het leven to roepen tusschen
het Geldersche en do Utrechtsche bedrijven.
De deskundigen zullen moeten
uitmaken, welke moteriecle voordeelen hier
uit kunnen voortspruiten en dc aandeelhou
ders der verschillende hierbij betrokken bedrij
ven zullen deze moeten wegen togen dc daar
uit voortvloeiende nadeelen.
Het is zeker hier niet de plaats
op deze zaak in te gaan, ik stip ze slechts aan
ols een voorbeeld ter bevestiging mijner mce-
ning dat wij er met het electriciteitsvraogstuk
nog niet zijn en dat nog veel werk op dit ge
bied zal moeten gedaan worden, zoowel op
technisch als organisatorisch gebied.
Moge de Mcrwcd e-C entrale ten
bate onzer Provincie een belangrijke
rol vervullen bij dc uitwerking van dit vraag
stuk en moge het licht cn de warmte en de
kracht, die hier hun ontstaan vinden medewer
ken om weivoort to brengen onder de bevol
king, die daarmede gevoed wordt.
Dr. J. P. Fockemo Andreac, onze
burgemeester, was dc volgende spreker.
Dc Burgemeester voert het
woord namens het Gemeen
tebestuur.
In de gelegenheid gesteld, hier namens het
Gemeentebestuur van Utrecht het woord te
voeren, spreek ik er van heeler harte onze
vreugde over uit, dot thans de nieuwe clectri-
sche controle, van welker groote beteekenis
wij in dezo indrukwekkende hal temidden van
machtige machines wel sterk overtuigd moe
ten zijn, kan worden ingewijd. Wij, leden van
Utrecht's gemeentebestuur zijn vervuld van
woardeering en erkentelijkheid jegens allen
bestunrderen, m.n. de leden von den Raad
van Toezicht, directie, bouwleiders cn bouwers
in den ruimstcn zin die dit werk te zamen
tot stand hebben gebracht, en ik geef daar
naast gaarne uitdrukking aan onze ingenomen
heid met deze schoone uitkomst von een aan
gename, vruchtbare samenwerking van provin
cie cn stad.
Ons gcslocht von bestuurders is, als het
staat voot dc oplossing van vraagstukken in
zake do elcctridteitsvoorziening, gelukkiger don
onze voorgangers van vijf cn twintig jaren ge
leden, in zooverre hrt over een ervaring be
schikt, welke zij misten. Toen hier ter stede
over dc oprichting von een gemeentelijke clec-
trische centrale moest worden beslist, waren
er raadsleden, die óf meenden, dat Utrorhi
geen behoefte non vermeerdering van licht
had, óf vreesden, dat de Gemeente met het
elcctrisch licht een stop in het d u i s t c i
zou doen, óf althans, zoo het een controle ol-
leon voor licht en motoren betrof, huiverig
zouden zijn, het risico daarvan voor rekening
der gemeente to nemen, omd*ri dnorbij het
algemeen belang hi. niet op den voorgrond
trad En wie de stukken cn beraadslagingen
uit hot jaar 1002 leest krijgt den indruk, dat
niet tot de oprichting van een clectrische
centrale zou zijn besloten, ols men daaraan
niet tevens den nonlog van een clectrischc
tram hnd verbonden was ieder geneigd het
algemeen belang vnn zulk een modern middel
vnn vervoer te erkennen, het leveren van clec-
tricileit voor verlichting en motoren werd
meer beschouwd als een neven-aak, welke het
aan de onderneming verbonden risico zon
verminderen.
Het besluit werd door voorsta-ders geken
schetst ols een kloek besluit, dot men alles
zins verantwoord was tc nemen, a's een ba-
wijs van moed, van vertrouwen in de toekom*
stige ontwikkeling vnn de stad. Het is geble
ken oen juist, heilzaam besluit to zijn geweest,
welks goede gevolgen zeer verstrekkend waren,
mede tengevolge van de ontzaglijke vlucht,
welke de clcctrotcchniek sinds het begin dezer
eeuw heeft genomen.
Do verwachtingen daaromtrent werden verre
overtroffen. Toen in 1895 in een vergadering
der Ncderlondsrbe Vorceniging voer clectrici
teit een hooggeleerde spreker den fabrikanten
op het hart drukte, bedecht te zijn op ver
betering van het e'ectrischc licht en verlaging,
daardoor, van den prijs, voegde hij dnr.raon
toe„Aon onze dynamo's valt waarlijk niet
veel meer te verbeteren, aan onze gc!cidinga<
en verdeelingsstelsels evenmin. De gloeilampen
zijn het, die het zwakke punt der cleCtrische
verlichting uitmaken, in dit opzicht, dot zij
voor een bepaalde lichtsterkte een grocte hoe
veelheid arbeidsvermogen gebruiken la?t
men er met volhnrd'ng naar zoeken, bij behoud
van een levensduur der lompen van IOCO
1200 brnnduren, een Wattverbruik vnn 2
2% Wett per normoolknars te verkrijgen, in
plaats van 3 Watt, zooals thans ncodig zijn,
cn de Vesten vnn het el eet r inch licht zullen on
middellijk belangrijk dalen". Hij durHe riet
droomen van Watt-, laat stnon ven H Watt'
lampen, evenmin a's hij droomde vnn een
hoogte der gebezigde spanning en een groot
te ven bet in een machine beschikbare ver
mogen, ols wij thons kennen.
Door dc ervaring ook bij den bouw vah
cezc centrale geleerd, weten wij dat mor»
op dit gebied, dat donk zij een prachtige vis-
selwerking tusschen wetenschap en techniek,
een even grootsche ols snelle, rustelooze ont
wikkeling te zien geeft, telkens on nieuwe vin
dingen bedacht mort zijn, en daarnaast run
wij er thons wel allen vost vnn overtuigd, ^at
het voor een bevolking van het allergrootste
belnng is. in ruime mate en op onnneirrlüke
voorwaarden ever electriritcit voor licht,
kracht, warmte tc kunnen beschikken, en dot
de verzorging von dit volksbelang, o.m. door
den bouw van elertrischc centrales, ligt op den
wee- der overbrid.
Op de vraag wclko overheid dit moet zijn,
hebben de provipcio en de stad Utrecht te
zamen een antwoord gegeven waarvan de
waarde niet mag worden onderschat.
Wie een kwart eeuw geleden, toen de toe
komst voor de elrrtiiciteit in de praktijk nog
tamelijk onzeker wos, een centraio oprichtte
ondernam een wangstuk.
Maar ook deze b?!angengemcenschop tus
schen dc provincie Utrecht en hare hoofdstad
als twee gelijke partijen, in den vorm eener
Naarr.loozo Vennootschap, en dc door haar
tot stand gebrachte nieuwe centrale zijn, zij
het uit anderen hoofde, tot op zekere hoogte
experimenten ongetwijfeld zoo voeg ik er
terstond bij belangrijk en, naar mijn over
tuiging, gelukkige experimenten.
Deze belangengemeenschap zal kunnen be
wijzen dé groote waarde in het algemeen von
oen zoodanige samenwerking von de twee
cponboro besturen, welke beide en vooral *c
zamen voor de ontwikkeling en den bloei van
het gewest zooveel kunnen doen.
De Naamlooze Vennootschap in do hier met
zorg gekozen gestalte zal kunnen blijken, te
gemoet te komen aan bezworen, die voor be
drijven aan den zuiver publiekrechtelijken
vorm verbonden zijn, en aan den anderen kant
mede door de somenstelling van den Raad
van Commissarissen en do opperleiding van
provinciaal- en gemeentebestuur den noodigen
waarborg te bicden, dot dc publiekrechtelijk©
tint toch niet verbleekt.
En dc Centrale zelve met hoor machinerieën,
ingericht volgens de nieuwste cischcn, zal zich
bestond moeten tooncn tegen alle hervormin*-
gen, die zich, wie weet hoe spoedig, weer zul
len aandienen zij zal dit, onder haar zeer des
kundige directie, kunnen, als zij zich aan de
nieuwe eischen weet aan te possen. Ongetwij
feld zal zij daartoe menige verandering cn
vergrooting ondergaan noar ik hoop zal zij,
steeds zich verjongend, long kunnen blijven
bestaan, zonder dat wij in gemoede overtuigd
geraken, dot zij ook in het algemeen belang
van Utrecht voor een andere inrichting plaats
moet maken, cn ik wensch hoor een beter lot
toe dan beschoren wos aan dc eerste Amstcr-
domsche centrale „Electro", welks mochinege-
bouw, waarin veel pionierswerk werd verricht,
ton slotc de bestemming kreeg van lompen
pakhuis.
Bestuurder en leiders van deze nieuwo cen
trale cn de bestuurslichamen, die haar stich
ting mogelijk hebben gemankt, staan voor een
schoon© en dankbare taak. Want zij mogen
op een terrein, waarvoor nog zulk een schit
terende toekomst schijnt weggelegd te zijn,
tc zamen arbeiden aan een eminent algemeen
belang, dot voor stad en land van Utrecht ge
lijkelijk van beteekenis is.
Het is onze oprechte wensch, dat licht,
warmte krocht onder steeds gunstiger voor
waarden van uit deze beknopte ruimte over
het gansche gebied der provincie zal worden
gebracht daar waar er behoefte aan bestaat.
In het bijzonder zijn zij dit moge mij tot
mijn slotwoord voeren thans noodig om te
verdrijven den nis een soort Utrerhtschcn hei-
lige aangedienden oud-Germonnschcn sneeuw-
god Ultr (locs Uil of Ullr), tc wiens ecre. naar
dezer dagen is bericht, eerlang op weldodig-
hcidsrostzogels met het Utrechtsch provinciaal
wapen, dc ijssnecuwbloem zal prijken. De
plotselinge, onverwachte verschiining von de
zen ii7igcn schutspatroon, die volgens de sage
op zijn snceuwschoenen onverschrokken over
onmetelijke sneeuwvelden schrijdt en die ons
wordt geschilderd ols dc god, die over hot
koude noorden heersrht. heeft eenigc beroe
ring verwekt onder de Utrechtsche geschied
kundigen, die mij verzekerden nooit van dozen
beschermheilige van Utrecht te hebben ge
hoord. en evenzeer onder de taalgeleerden, die
mar mii werd medegedeeld, den godennaam
Uil of U'lr niet 'angs eenigen nannemeUjken
weg m^t Ultral^etum in verband zouden we
ten te brengen Ik roep dus, in het belang van
de reputatie van dc herbergzaamheid van pro
vincie en stad Utrecht alle energie dezer eler
trischc centrale te hulp om den oud-Germaan-
schen god van het ii-igc Noorden weer ten
spoedigste uit dit oord te doen verdwijnen, als
sneeuw voor de zon, voor de zon van UtrechM
De centra'c bewijze, door deze symbolische
handeling aan het begin van hoar werk, na
dc rFieicclc ingebruikstelling, hoor kracht
bet zij de inzet van. dc weldadige werking die
wij van haar verwachlcn, en in het bijzonder
vooi onze provincie en onze stad.
Verdere sprekers.
Van de overige sprekers bracht de heer D.
J e 11 c s namens het geheele personeel hulde
aan provincie en gemeente, omdat zij in dit
bedrijf de medezeggenschap van het personeel
in praktijk hebben gebracht, en al ontbreekt er
rog wel ccn en onder aan die medezeggen
schap, wij zijn op den goeden weg. Spreker
herft het genoegen hier a!s bewijs van erken
telijkheid van het personeel twee bloemenman
den aan tc bieden, een voor d«n Raad van
Commissarissen en een voor de Directie.
Ten slotte heeft nog het woord gevoerd d«
heer Stork uit Hengelo, die enkele woorden
van gelukwensch sprak, welke echter op do
plaatsen, die voor dc pers waren gereserveerd,
niet waren te volgen.
Do heer van Andel heeft alle sprekers
dank pezeed voor hunne vriendelijke woorden,
waarna Graaf van Lynden het bedrijf in wcr-
kmg stelde. Daarna werd de eerewijn aangebo
den.
NATIONALE VROUWENRAAD VAN
NEDERLAND.
Buitengewone nlgcmeenc vergadering.
In hotel Terminus te Utrecht vergaderde do
nationale vrouwenraad van Nederland, onder
voorzitterschap van mevr. DoormanKielstro
uit Rotterdam, die in haar openingswoord hoar
vrevgde te kennen gaf over do groote belang
stelling vcor deze bijeenkomst cn de hoop uit
sprak, dat ook in de toekomst deze belangstel
ling voor het vcrcenigingslevcn bestendigd zou
mogen worden. Dc presidente deelde voorts
mede, dot in verbond met den minder roos-
kleurigcn finoncieelen toestond van den Inter
nationalen Vrouwenraad het volgend jaar in
Den Haag ccn fancy-fair van internationalen
aard gehouden zal worden, waarvoor reeds een
eerc-comitc, waarin zitting hebben dc echtgo-
nootcn van allo gezanten in de residentie, onn
het werk is.
Aen dc goedkeuring der vergadering werd
een voorstel onderworpen, strekkende tot eer»
betere verdceling /an de tien stommen, die Ne
derland in den Internationalen Raad uitbrengt.
Zoools de zaken nu staon moest Nederland,
wanneer in eigen boezem slechts één verccni-
ging tegen een voorstel was, met alle tien stem
men tegen dit voorstel ingaan. Men achtto het
niet juist, dot gestemd werd tegen zaken,
die door de groote meerderheid van den Rood
wel gewcnscht zouden worden.
Moj. F. K a z was van mecning. dot hier
een principe, dot wèl geldt in den Natïonalen
Read, niet verloochend kon worden in den In
ternationalen Rood.
Ann den onderen kant gingen in do verga
dering stemmen op, die een nadere bcstudce-
ring van de wijze van stemmen in den Inter
nationalen Read zouden willen aanbevelen,
omdat men ten deze op twee principes komt te
hinkotv
Het voorstel werd teruggenomen en dt voor
zitster zegde tee, met de leden van den Inter
nationalen Raad hierover nog eens te spreken,
en het don over twee jaar bij de vergadering
in Londen aanhangig to maken.
Noor aanleiding van de instelling van twee
sub-commissies voor do kunst cn de schoone
letteren, deelde mej. N a b e r ols haar nieening
mede, dat op het gebied van de letterkunde in,
ons land voor ccn vrouwenorganisatie al heel
weinig te doen volt. De vrouwelijke letterkun
digen staan 'hier in gccncn dcrlo achter bij dc
mannelijke, cn juist in do onderlinge samen
werking moest men zijn krocht vinden.
De voorzitster achtte het noodzakelijk
dot de letterkundigen over dc geheel wereld
met elkaar zullen samenwerken.
Mevr. Thcrósc Hoven zegde toe, des
noods ols vertegenwoordigster in dc commissie
voor lettoren zitting tc willen nemen.
Dc presidente deelde tenslotte nog mede, dat
in Breda ccn plaatselijke raad is opgericht door
drie vcrcenigingen, en dot men hoopt dit aan
tal binnenkort belangrijk uit te breiden. Verdei
zullen pogingen in het werk worden gesteld
om ook in Den-Hoog weer tot ccn Raad to ko-
mcn.
Statutenwijziging.
Het algemeenbcstyyr. jtcl^hj <Je vergadering
voor de statuten in dien zin te wijzigen, dat
voorstellen van huishoudelijkfcn en administra-
tievcn oord tweederde .van dxcj onn;. uitge
brachte stemmen behoeven om te v. c.den aan
genomen. Een voorstel tot instelling van een
commissie tot onderzoek is niet van princi-
pieelen aard. Met nlgcmeenc stemmen werd
het voorstel aangenomen.
ALGFMEENE POND VAN LEERAREN EN
LEERA'RESSEN IN STENOGRAFIE EN
MACHINESCHRIJVEN.
Jaarvergadering gehouden te
Utrecht op Zaterdag 23 Oc
tober j.l.
Nadat dc gebruikelijke punten van de agen
da zijn afgehandeld, wordt hot bestuur als volgt
samenegesteld A. T. W. de Kluis, voorzit
ter, mrj. J. A. Brouwer, penningmeesteresse, J.
J. von Leeuwen, Ie secretaris, mej. J. W. Huis
man, 2c secr.
Dc voorzitter verzocht een oogenblik tc mo
gen afwijken van de volgorde der agenda en
het belangrijke punt 9, „propagandamiddelen'*
in behandeling te mogen nemen. De bespre
king over dit punt nam bijna 2 uur in beslag.
Een levendige discussie gaf tot resultant, dot
enkele leden het voorstel indienden, om aan
hot grootsche beginsel, waarvan de Bond uit
gaat, een zoo groot mogelijke bekendheid to
geven.
Volgens hen werd het hoog tijd dat het pu
bliek in het algemeen cn de belanghebbenden
in het bizonder op dc hoogte moesten worden
gesteld met het doel van den Bond. Hiertoe*
achtten zij het noodig, dat ceno korte en doel
matige circulaire zou worden samengesteld. Dit
voorstel werd met olgemecno stemmen oenge
nomen.
Aangezien het laatste punt te veel tijd in
beslag had genomen, werd punt 8, referaat
over exemeneischen. uitgesteld tot de volgende
ledenvergadering, die in November of Decem
ber znl gehouden worden.
School- en Kerknieuws.
ART. 19 DER LAGER ONDERTOS\TET.
Een afwijkende mccning von
den huidigen Minister van On
derwijs.
Bij omzendbrief van 4 Januari 1926 deelde
de toenmalige minister van onderwijs aan de
Gedeputeerde Staten der provinciën mede, dot
naar zijn oordcel uan dc verplichting om vol
doende openbaar lnger onderwijs te geven, onn
elke gemeente opgelegd in het eerste lid von
nrt. 19 der lager onderwijswet, ook kon wor
den voldaan door het instandhouden van ge
meenschappelijke scholen, op het grondgebied
van een naburige gemeente gelegen, krachtens
ccn regeling nis bedoeld in het vierde lid van
genoemd artikel, zoodat dus, indien een ge
meente nog gemeenschappelijk met andere
ccn niet op hoor gebied gelegen school in
stand hield, het bij opheffing van do ecnigc
openbare school in de gemeente niet noodig
zou zijn, dc in het tweede lid von art. 19 be
doelde afwijking oan de Kroon te vragen.
Dc tegenwoordige minister heeft thons uon
de colleges van Gedeputeerde Stoten bericht,
dat hij zich met dc opvatting van ziin ambts
voorganger waaruit volgt, dot bij het be
staan van een gemeenschappelijke school dc
ouders, voogden cf verzorgers van twaalf of
meer leerplichtige kinderen aan dc bepaling
van het tweede lid van art. 19 geen grond
kunnen ontlecnen om zich tegen opheffing van
de ecnigc openboro legere school in een ge
meente te verzetten niet kan vereenigen en
dat dus naar zijne mccning ook in het genoem
de geval een raadsbesluit tot opheffing van
de eenige openbare school in de gemeente
oon het oordeel der Kroon behoort te worden
onderworpen.
STUDIETOELAGE HOOFDAKTE.
In T927 oen T59 onderwijzers
een studietoelage.
Volgens „De Ned." al in 1927 aan 150 on
derwijzers, die zich willen verbinden na afloop
hunner studiën nnar Indie t© gaan, de studie
toelage voor de hoofdakte worden verstrekt.
Kunst cn Wetenschap.
mevrouw MANN-DOUWMEESTER.
Een door Antoon van Wclie
geschilderd portret oon het
rijk eongeboden.
Antoon van Wo'io heeft ter gelegenheid van
de ofscheidsvoorstelling van mcvro'-«tf Theo
Mann Bouwmeester, aan het rijk ton geschen
ke aangeboden een levensgroot portret van
deze kunstenares in dc rol van Adriennc Lo-
couvreur.
In afwachting vnn een non het portret te ge
ven definitieve bestemming, zal, verneemt ,.De
Msb.", het schilderij geplaatst worden in het
departement vnn onderwijs.
EERE-AVOND MEVR. DE BOER-v. RUK.
Een Haogsch comité.
Een groep van Haogsche kunstenaars en
journalisten heeft gemeend do duizendste op
voering in den Kon. Schouwburg van Tropen-
adel op Maandag I November te maken tot
een cere-avond voor do begaafde actrice en
haar daar do huldiging te doen geworden, wel"
ke haar voor zulk ccn prestatie toekomt.
Doartoo heeft zich in Den Haag een comité
gevormd, waarin reeds zitting nomen de dames
Annie von Ees, PoolmonüMeissnor, v. Ruolte-
Hornemon cn Stella van Runlto, Wcssol vort
Buren en dc hccicn Henri Borel, mr. J. J. v.
Bolhuis. Joh. \V Broedelet, E G v. Bolhuis,
Poud Derjeu, Frans Duprez, C. K. Elout, Jhr.
Jon Fcith, D. Hors, Boron E. L. v Hceckercn
v. Walien, A. F. A. Heyting, Joh. Koning, Vnn
der Lugt MclscrtFrits Lr.pidoth, dr. J Mei
huizen, A. Poolman. J. II. v. Mostenbroek, J.
B. Ubing, Corn. Vcth, Albert v Rnalto, Mau-
rits Wogcnvoort, Antoon von Wclie, dr. Jon
Wolch.
HET THIEME-FONDS.
Een onderscheiding voor J. W.
F. Wcrumcus Buning.
D© letterkundige prijs van het Thicmefonds
is toegekend non J. W. F. Werumeus Buning.
Dezo priis bestnnf uit een (ronden medojllo
ter innerlijke wnnrdc vnn 300 of 300 in
geld.
Zij werd bij vorige gelegenheden o.a. toege
kend oon Louis Couperus (1890), Willem Kloos
(1896), dr. A Pit (1905), C S. Adamo von
Scheltcmo (1911) cn prof. Huizinga (1920).
Luchtvaart.
DE ZW1TSFRSCHF AFRIKA-VLUCHT.
Aangaande de vlucht Zurich—Koopstad, dio
dc komende maand ccn oonvang znl nomen,
bericht de Zwitserschc „Acro Revue" blijkens
het Hbldot in tegenstelling met bijna alle
tot nog toe uitgevoerde Inngc-ofstnnd-rnids,
deze vlucht noar Zujd-Afiikn niet op te vat
ten is als een sportieve prestatie, doch als een
geografische studiereis. De leiding der expe
ditie berust bij Walter Mittelholzcr, een der
meest ervaren Zwitserschc vliegers. Zijn mc-
enno is Hans Hurtmann. De passogiers, die
den tocht mcemr.ken, zijn de journolist René
Gouzy, geograaf cn ervaren Afriko-kenner, vnn
.jvien ook het initiatief, tot den tocht is uit
gegaan, cn dc Zviiichcr geoloog dr. Arnold
Hcim. In geheel Afrika, bijzonder in het ge
bied van den Nijl, Congo en Zambesi, zullen
uitvoerige verkenningsvluchten worden onder*
nomen, terwijl ook het pion bestaat een lan
ding uit te voeren op het kratermeer von den
Elanoirobi-vulkaan, olsmcdo op hooggelegen
bergmeren, vanwaar bestijgingen zullen plaats
hebben der omliggende bergen. Met deze ver
kenningen buiten het hoofd-nnrcours om, zat
dc totale afstand 20.000 K M. bedrogen. De
cxneditio blijft drie maanden onderweg.
Na aanvankelijk de dubbel-motorfgc Dornier
„Wol" vliegboot op het oog tc hebben gehad,
viri ten slotte de keus op het type Dornier
„Kornet" land vliegtuig, een eveneens metalen
toestel, dat, uitgerust met ccn 460 p.k. B.M.
W motor, door het monteeren van twee grooto
drijvers tot watervliegtuig werd omgebouwd.
De cabine van het vliegtuig, die T.72 m. hoog
te, 3 05 m. lengte en 145 m breedte heeft,
zal de vier leden der expeditie des nnchts als
sldnpplonts dienen. Achter in de cabine be
vindt zich een donkere kamer. Alle vensters
vnn hei toestel kunnen met muskietengaas
worden afgesloten, hetgeen vnn groot belang
is in vctbend met de florn- cn faunn-studic,
d;e gemaakt znl worden in de mnlario-gevnar-
lijke moerassen Bijzondere zorg is ook be
steed onn de fotografische uitrusting. Deze be
staat buiten verschillende hnndrnmrrn's uit
twee kino-camcrn's, die automatisch 32 beel
den in de seconde kunnen opnemen. Verder is
aanwezig ren automatisch fllm-nr>pnrnnt, dot
hrt mogelijk mankt bij een vlieghoogte van
T^XX) m. een aaneengesloten afstand van bijna
800 K M. bii 900 meter breedte op ern maat
staf vnn 1:10 000 op de fi'm tc brengen.
De Britsch'v Belgische en Porft'gecsche au
toriteiten in Afrikn hebban verlof gegeven het
vliegtuig te doen bewapenen met ccn lichten
mitroillcur vnn het Zwitserschc leger, met het
oog op 'n eventueelc onwelwillende houding
von de zi|d^ der inboorlingen.
De expcdf'ie wordt ondernomen geheel op
kosten von Zwitsersche industrie- en handels
ondernemingen.
NIEUWE FOKKER VLIEGBOOT
Een machine met uitstekende
eigenschoppen.
Gisteren werd op het Buiten-Y te Amster
dam een nieuw type Fokkcr-vli-'gboot door den
,.test-pliot" der N V. Ncd. Vlirgtuigenfobriek
ir J. C. Crosé, met succes ingevlogen.
Deze machine, type Fokker B IT,^voortge
dreven door een motor vnn 450 P.K, is een
twee-dekker, waarvan onder- cn bovcnvleuge.
door mHdcl vnn diagonaal-stijlen vcrspannci
zijn. De bovenvleugcl heeft een geprononceer
de pijl- en V-vorm. De vleugels hebben ec'
totaal drogend oppervlak van 56 M2. De boe
zelf is geheel uit durallumin vervaardigd er
heeft twee steps. Zij kon zoowel voor vet
keersdoeleinden, worden ingericht, in welk gr
vn! het middendeel door ccn cabine wordt g«
vormd, ols voor militaire doeleinden, in wel
geval de machine met een bemanning van dri
personen vliegt en een totaal last van 1000
u 1100 K G medevoert
Dit nieuwe type is ontstaan ols eer. verdc:
ontwikkeling van het vroegere type F. B. I. d;
hij de Indische Marine in gebruik is en wei
gebouwd met het oog op het gebruik bij c
Nederlondsche Marine in Indic.
Bij de eerste gistermiddag gehoudeti pro*
ven bleek de machine zoowel in het water ols i
do lucht over uitstekende eigenschappen t*
beschikken.
Telefonisch Weerbericht
Naar waarneming in den ochtend van heder.
Hoogste stond 769.2 tc Isofjord.
Laagste stand: 740.5 te Renncs.
Verwachting tot den avond vnn 30 October
Zwakke tot matige meest O. tot N wind
zwaar bewolkt tot betrokken, wao.schijnlii»
eenigc regen, weinig verandering in tempera
tuur.
r»- I m o n df
