ikBNNEMEiTSPliis ™;nJcn voor *™e"
„DE EEMLANDER"
prijs oer aövereerïier uri -
EERSTE BLAD.
BUITENLAND.
Electro en Red o Technisch Bureau
F„ H. Lomans
KOLONIËN.
!>5e 'aartanq Wo 119
loort 2 10, per njaand f 0,75,
idem franco per post 3.per week (met cratis
verze'eez ng tegen onge ukken) 0.17s. alzondcilijke
nummers C.05.
DORISCH DAGBLAD
Woensdag 17 November .1S26
DIRECTEUR-UITGEVER: J. VALKHOFF.
BUREA J
ARNHEMSCHE POJRTWAL 2 A.
POSTREKENING N0 47910. TEL INT 513.
bewijsnummer, elke tegel meer 0 25, d cn't.nni c-
dingen en Llcldadi'hcids-advc tentien voot de helft
der prijs Voor handel en bedrijl be.taan icct
vooidcc'igc bcnalin en voor het advcr cctcn 1 ene
circu aire, bevattende de voorwaarden wordt op
aanvraag toegezonden.
Woeker en Woekerwinst.
Woeker, een woord, dat velen gebruiken
en terecht meestal in afkeurenden
zin, maar waarvan misschien even zoovélen
de ware beteekenis eerst begrijpen, wan
neer zich die beteekenis in de ervaring
heeft uitgesproken en zij die aan don lijve
hebben gevoeld. Dan wordt er als typeerir^
van het afschuwelijke nog een woord aan
vastgeknoopt en van woéker-„winst" ge
tuigt dan, wie de verleiding niet heeft kun
nen weerstaan en die dan door dat woord
uiting geeft aan de verderfelijke macht, die
hem heeft omslingerd en gemaakt tot
slachtoffer; die - hem heeft doen begrijpen
en gevoelen, die hem heeft geleerd teen
het reeds te laat was.
Verleidelijk zeiden wij en wij orderstree-
pen dat nog eens. Want.geenszm* draagt
de woeker een afschrikwekkend kleed. In
tegendeel, hij is vriendelijk en innemend,
voorkomend en hulpvaardig. En die eigen»
schappen biologeeren het sterkst, die hem
is de meest gewenschte prooi. Dat is de
in het nauw gedreven mensch; dat is de
mensch, die geen uitweg meer heeft, omdat
hem de keel toegeknepen wordt door de
benarde omstandigheden, waarin hij zich
bevindt en die zich slechts kan loswringen
door één middel. En dat eene middel is:
geld I
Met schitterende oogen leest hij van een
vriend, die dat middel bezit en die dat mid
del, stralend van goud, hem vóórhoudt, hem
de hand er naar laat grijpen en als
Mephisto in den Faust hem bevrijding
bezorgt uit zijn kluisters, als hij zich geheel
aan dien vriend overgeeft, dat is: als hij
zijn naam geschreven heeft onder het sluk,
waardoor het klinkend goud hem in den
schoot zal vallen.
Misschien is in den tegenwoordigen tijd
het aantal dergenen, die in het kleed van
menschlievendheid met schijnbare hulp
den in financieele moeilijkheden geraakten
menschen tegemoet treden, niet meer zóó
ontzettend groot als in vroegere dagen.
Maar ook thans nog zijn er heel wat perso
nen, die in verschillende kringen der maat
schappij wij zouden willen zeggen, wel
misschien het meest in de minder bevoor
rechte^ met hun woekerwinst-systeem
ontelbare slachtoffers maken. Maar terwijl
die menschlievendheid dan van op zichzelf
staande personen miss'hien in onzen tijcl
wat verminderd is, zijn in hun plaals tal
van instellingen verrezen, die in niet min
der aanlokkenden vorm, en, laten wij er
aanstonds bijvoegen, met zooveel nijpendei
greep hun prooi weten te overmeesteren.
Zij verstrekken aan dengene, die haar hulp
inroept een zeker bedrag, dat zich meestal
bepaalt tot eenige honderd guldens, soms
meer, soms ook nog minder. Gewoonlijk
er zijn nog ongunstige uitzonderingen
wordt dat bedrag ten volle uitbetaald; even
wel niet, dan onder een bepaald verband.
De geldnemer heeft, laten wij zeggen, een
twaalf- of vijftiental wissels voor accept te
teekenen, onschuldige papiertjes nog
voor 't oogenblik, die intusschen met
elkaar een veel grooter bedrag vormen dan
het opgenomene. Daarin is vaak tevens be
grepen een premiebedrag voor een verze
kering, die de geldnemer verplicht is te
sluiten. De ééne instelling noemt dat een
levensverzekering, de andere een spaar-
polis. In de door den geldnemer door zijn
handteekening voor hem tot wet gemaakte
bepalingen heeft hij beloofd alle wissels
stipt op den vervaltijd te voldoen, het
eigendom van de polis der gesloten verze
kering aan de instelling over te dragen en
tevens goedgevonden bij eenig verzuim uit
voering te geven aan de straf, door hem
zelf goedgekeurd. De inkomsten van zijn
tegenwoordigen- of toekomsteen werkge
ver heeft hij gecedeerd aan de instelling
die hem geld verschaft. En nu heeft die
instelling, op grond van de artikelen 1637 o
en 1638 g van het Burgerli jk Wetboek het
wapen, om den werkgever van den in geld
nood verkeerenden mensch te noodzaken
slechts een klein gedeelte van zijn loon uit
te betalen, en al het overige af te dragen
aan de instelling, die daarop krachtens de
door den geldnemer zelf goedgekeurde be
palingen rechtens aansoraak heeft.
Wij behoev~n niet verder te schilderen in
welke ellende de persoon, die meende ge
holpen te zijn nu weliswaar gedeelteliik
door eigen schuld geraakt, maar wie ken
alle nooden, die zich kunnen opstapelen,
tevoren berekenen De voorbeelden, die
maar voor het ^riinen liggen in onze sa
menleving, zouden kunnen aantoonen, dat
een geleende son van b.v. TOO in zulke
gevallen, door opeenstapeling van kosten
met boete en vervolging om-en-bij als
schuldbedrag verdub-beid is.
Wij hebben het bovenstaande hier neer
geschreven, omdat wij de aandacht wen-
schen te vestigen op een instelling, die ten
doel heeft in geldnood verkeerende perso
nen de hand toe te steken, die zij in vol
vertrouwen kunnen grijpen. Wij bedoelen
een „Hulp-bank", die gebouwd op finan
cieel vaste grondslagen er naar streeft
slechts een uilerst gering percentage bij op
neming van geldbedragen in rekeninp te
brengen, een percentage niet als „winstbe
jag", maar dat naast de poking tot hulpver
leening ten eenenmale niet vermeden kon
worden, als noodzakelijk gevolg van admi
nistratiekosten enz.
Het was ons dan ook aangenaam te ver
nemen, dat onze stadgenoot, de heer Ad.
Heinrich het initiatief heeft genomen tof de
oprichting van zulk een Hulo-bank te dezer
stede. Een pogen, en een streven, dat onge
twijfeld grooten steun verdient en alleszins
is toe te juichen.
VAN SCHREVEN.
RECLAMES
Van T—4 regels 4.05, elke regel meer 1.—
DUnSCHLAND.
DE MILITAIRE CONTRoLE.
Het Engclschc standpunt.
B e r 1 ij n, 16 Nov. (V. D.) Eenige Parij-
oschc bloden melden naar aanleiding van het
onderhoud van Briond met den Engelschen
gezant te Parijs over de kwestie der ontwa
pening van Duitschland, dat Engeland in zako
de, aan de Volkcnbondscommissic te verlee-
oen volmachten, een permanente controle
zooals Frankrijk en België die wenschen, niet
voor noodzakelijk houdt.
Londen, 16 Nov. De diplomatieke
medewerker van do Daily Telegraph deelt
mede, dat Sir Eric Drummond met de Engel- I
schc afgevaardigden naar den Volkenbond
verschillende vraagstukken besproken heeft,
onder welke het terugtrekken van de garnizoe- f
nen in het Snnrgebied en de controle ovet
Duitschland's wapening.
21 MENSCHEN VAN EEN WISSEN
DOOD GERED.
B e r.l ij n, 1 6 N o v. (V.D.) Naar uit Regens-
burg. gemeld wordt, heeft aldaar in een land
huis een hevige brand gewoed, die zeer snel
om zich heen greep, waardoor het trappenhuis
in korten tijd uitgebrand was. De bewoners
van de bovenste verdieping waren daardoor i
niet in staat te vluchten en vrouwen en man- j
nen verdrongen zich, de kinderen in de armen
houdend, voor de vensters cn wilden omlaag j
springen. Het is der brandweer evenwel mo» j
gen gelukken 21 menschen te redden van een
wissen dood
RADIO* INSTALLATIES
en alle onderdeelen voor
amateurs Gratis adviezen
UTP.ECHT5CHESTRAAT 42-44
IEES! AMERSFOORT
Laat uw Radio aansluiten op
het elecfrisch licht door het
Utrechtschestr. 15 - Amersfoort
een tijdvak van 62 jaar moeten worden be
taald.
Van Frankrijk is £2 milliocn ontvangen en
blijft nog 797,400,000 te ontvangen.
Van Italië is 4 millioen ontvangen en LVjft
nog £270% millicen te ontvangen.
Van Roemenië is ontvangen £50,000 tri
blijft nog 31,200,000 te ontvangen.
Totaal is ontvangen 6,050,000 cn blijft !-•
ontvangen 1099 millioen.
Het uitstaande bedrag van de Engelschc
schuld aan de regeering der Ver. Staten be
loopt thans 4500 millioen dollats
£932 milliocn. r
HET MIJNCONFLICT.
of ongeveer
FRANKRIJK.
FRANKRIJK EN HET VATICAAN.
De nieuwe pauselijke nuntius
te Parijs.
P a r ij s, 16 No v. Mgr. Maglione, de nieuw
benoemde apostolische nuntius, overhandigde
heden zijn geloofsbrieven aan den president
der republiek.
In het onderhoud, dnt hij daarna met den
president had, verklaarde hij, dat de paus hem
had opgedragen, alles in het wérk te stellen,
om de betrekkingen lusschen Franlciik cn den
Heiligen Steel hartelijker te maken. Mij voegde
er non toe, dat hij kon vaststellen. dat in
Frankrijk een geest van rechtvaardigheid en
vredësgezindheid heersckt.
Dournerguverzekerde den nuntius, dat hij
te Parus olgeheele en welwillende medewerking
zou vinden voor do vervulling van zijn op
dracht en hij vestigde er de aandacht op, c'ai
de gemeenschappelijke gevoelens welke bij
den Heiligen Stoel en in Frankrijk bestaan, n.l.
de zorg welke de Heilige Stoel aan den dag
legt voor inboorlingen van zekere continenten,
welke nog niet voldoende ontwikkeld zijn, be
antwoorden aan het Frarsche ideaal.
ZWITSERLAND
DE IÏNERNATIONALE ROODE
KRUiS-CONFERENTIE.
Plannen tot oprichting eener
nieuwe internationale unie.
Genève, 16 Nov. (Kbld.) De buitenge
wone Internal'onalc Roodc Kruis-confcrentie,
welke ten doel heeft cm eenheid te brengen
in de internationale RooJo Kruis-organisntie, is J
heden tc Bern geopend. Er waren 28 Roode j
Kruis-vcreenigingen en twintig regeeringen jn het Lagerhuis heeft Kingsley Wood, on1
vertegenwoordigd Mr. an S'.ooten was gede- derstantssecr'ctaris voor de volksgezondheid,
legeerde van de Nederlandsche regeering en cen SUppleiacntaire cfedieta an vraag ingediend
het Roode Kruis De afwezigheid van het Arr.e- VQT) 3 250.000 pd. st. veer speciale leeningen
rikaansche, Engelsche en Itah.iansche Roode aan D)aatselijke overheden, die zich in groo-
Dc hervatting van het werk
in dc mijnen.
Londen, 16 Nov. Volgens de berichten
uit de mijndistricten is de vrede reeds verze
kerd.
Schotland, Northumberland, Yorkshire, Lan
cashire en Zuid-Wales zijn voor de aanne
ming der voorwaarden.
Hun stemmen alleen zijn reeds voldoende
om de zaak te beslissen. In eenige districten
van Zuid-Wales heeft men reeds zooveel aan
biedingen vooi het hervatten van den arbeid
gehad, dut men de mijnwerkers in files vooi
de kantoren der mijnen moest plaatsen.
Spoedige hervatting van den
uitvoer.
Dondcrdog zal do minister van mijnwezen cen
delegatie ontvangen van mijneigennors uit Wa
les, die hem leemt verzoeken het uitvoerver
bod voor kolen op te heffen.
Te Cardiff meent men" dat de uitvoer bin
nenkort weer toegestaan zal worden.
De sociale gevolgen van de
staking.
GEEN GRAS ER OVER.
Hierbij e-cn foto van de hulpkerk der Nöd. Geref. Gemeente te Tienhovcn
(Ds Smelik). Deze kerk werd in 11 dagen voltooid.
Dertig gezinnen ziin dakloos en 22 huizen
zijn ontruimd moeten worden.
De inwoners van het stadje naren reeds op
het onheil voorbereid. De dis'rictsrnad, waar
onder het plaatsje ressorteert, was namelijk in
een spoedvergadering bijeengekomen cn hed
de inwoners gewaarschuwd. Dc mcnschcn had
den do waarschuwing echter kalm opgenomen
en alleen een waker aangesteld, die hen, als
er iets ernstigs gebeurde, moest opkloppen.
Plotseling hoorde deze wachter een onder-
aardsch gerommel en de castnstrofe was
daar. Hij waarschuwde de naastbijzijnde bur
gers en trommelde eenige mannen bi) elkaar
om, zoo noodig, hiflp te bieden
Vele mijnwerkers Cwm is cen kolenstadjf
j— ijlden toe en organiseerden met mcilcwaar
dige kalmte het reddingswerk. Zij moesten tot
dc borst door het water waden, drongen de
ondergcloopen huizen binnen en redden vrou
wen en kinderen, zieken cn gcbrckk'gen
In een uur tijds hadden zij alle pesonen uit
dc gevaarlijke zóne in veilighe id gebracht.
Er is groote schude aangericht in de huizen
der mijnwerkers, die reeds ernstig loden oridc
do gevolgen der stoking.
IT Af IE.
DE VESUVIUS.
Sedert eenige dagen toont de Vesuvius een
verhoogde activiteit. Het uitwerpen van de
lava gaat met hevigen donder gepaard. Voor
de omgeving bestaat geen gevaar.
Kruis vermindert de kans op succes aanzienlijk. 1 m0cilijkhedcn bevinden tengevolge van den
Nederland diende gemeenschappchik met de langen duur der miinv erVcrsstaMng Hii zoi''e,
Skandinnvische landen, Frankrijk, Griekenland, ^at 0p J3 Aug., de dag, waarop 1 J
Spanje en Zwitserland een voorstel in tot op- vcroorzaa't door de staking, het c
lichtig van oen nieuwe internationale unie van
Roode Krins-vereenigingen met zetel te Ge
nève, terwijl het Geneefsrh intoi nationaal co
mité en de internationale raad van de Puni
sche liga dan de uitvoeringsorganen van dc
nieuwe internationale unie worden zullen.
ENGELAND.
DE OORLOGSSCHULDEN.
Londen, 16 Nov. (H. N.) Churchill, de
kanselier van de schatkist, heeft vandaag in
het lagerhuis op een desbetreffende vraag in
lichtingen verstrekt over het bedrog, dcor En
geland op rekening van de oorlogsschulden
ontvangen, waarvoor consolidatie-overeenkom-
sten zijn gesloten en over het totaal der be
dragen aan hoofdsom en ren'en wi'lkc birn~n
de ellende,
:t was,
2.273.985 monsohen financieelen steun ontvin
gen. Vandaag zijn er 2 03P.6C6, die steun ont
vangen, doch volgens de medirc^c verslagen
zijn de kinderen beter gevoed en gezonder
dan toen hun vaders werkten.
LANDVERSCHUIVING TE CWM.
Het stadje met ondergong
bedreigd.
Naar de Engelsche bladen melden, heeft er
'•en gevaarlijke landverschuiving plaats gehad
te Cwm in Monmouthshire.
De berg Domen Fawr, door onderaardsche
watermassa's ondermijnd, is in beweging ge
komen ,het stadje Cwm, dat door de ramp
zwaar geteisterd is, met algehecle vernietiging
bedreigend.
POLEN.
NA DE VERKIEZINGEN IN POOL3CH
OPPER-SILEZIE.
Repressuillcs tegen dc Duitschers.
Warschau, 16 Nov. (W. B.) Het resul
taat der Gemeenteraadsverkiezingen in Op-
per-Silezië heeft het ergste, dat de Poolschc
nationalisten vreesden, nog overtroffen. Deze
stemming komt ook in dc Poolschc pers zeer
levendig tot uitdrukking
Groote opwinding.
Berlijn, 16 Nov (V. D.) De Bladen mel
den uit Kattowitz, dat daar groote opwinding
heerscht.'
In den nocht van Maandag op Dinsdag pro'
beerden 'eden van de Poolschc revolutionaire
organisatie het bureau van den Duitschen Me
taalarbeidersbond binnen te dringen, bij welke
poging een Duitsch-sociolc afgevaardigde
mishandeld werd.
GR'^EJNLAND.
DE CRISIS IN GRIEKENLAND.
De houding der monarchisten.
Parijs, 16 Nov. (H. N.) Volgens cen be
richt uit Athene heeft de monarchistische par
tij in Griekenland zich bereid verklaard, tot
de regecring toe te treden, mils bij een bes.uit
van het hcoge gerechtshof de monarchistische
ministers, die in Maart 1922 doodgeschoten
zijn, weer in hun eer worden hersteld.
JAPAN.
GROOTE BRAND BIJ TOKIO.
In een Noordelijke voorstad van To'io is
tengevolge van het inslaan van den blil sem
een groote brand uitgebroken, waardoor 14 fa
brieken en ongeveer 59 woonhuizen in osch
zijn gelegd.
In een andere voorstad werden 15 fe1, riek en
en 250 woonhuizen dcor brand vernield.
Duizenden menschen zijn zonder onderdak.
VEREENIGDE STATE?].
AMERIKA AN5rHF VITITUANOEUVRCS
IN FEBRUARI.
Fen groot cska'TCr ven de
Westkust naar New York.
Men meldt uit Washington t
Een vloot van 75 Ameri'-aansche oorlogs
schepen zal in Fch.iuari van Guantnnnmo aan
de Westkust naot New-York vertrekken, vooi
deelneming aan gezamenlijke veorjaorsma-
noeuvres voor leger en vloot. Na eenige da
gen dagen oponthoud in New-York zullen die
schepen en troepen naar de baai van Nrurn-
g?nr®tt vertrekken, waar dc manoeuvres g"-
'muden zullen v/oi den.
OM VAN TE WATERTANDEN
15 belastingverlaging in de
Ver. Stoten.
Uit Washington wordt gemeld, dnt de Ame-
rikoanschc minister van financiën, Mellon, me-
degcdeold heeft, dot het begrootingsoverschot
in het volgende fiscale jaar geraamd t wordt
op meer dan 500 millioen dollar. De inkom
stenbelasting zou dan met 15 kunnen wor
den verlangd.
FORD'S VIJFDAAGSCHE WERKWEEK.
Ford's vijfdnogsche werkweek, welke de in
stemming van alle vnkvereenigingslcideis
kreeg, zal niet algemeen aangenomen worden
door de industrieën der Vereenigde Staten
De Nationale Vnreeniging van Fabri'-anten in
dc Vereenigde Staten heeft n.l. volgens de
Chicago Tribune, de directeuren der grooto
concerns naar hun opinie omtrent deze nieu*
wigheirJ gevraagd
Dezer dagen werden deze meeningen open
baar gemankt.
Het blijkt, dot de industrie'eidcrs over het
algemeen van meening zijn, dot de invoering
der vijfdoagsche week dc kosten van het le
vensonderhoud zal doen stijgen, dc produc
tie verminderen cn de loonen mef meer don
15 procent omhoog zal drijven Een paar kern
achtige uitspraken von industrieelen over
Fork's plan volgen hier
„Het zal onpractisch zijn voor alle in
dustrieën"
„De menschen worden naar de arena ge
dreven. Rome deed het ook en ging dood".
Oost-IndiiL
NIEUW OPROER OP JAVA.
Minstens 25 dooden. Massn-
aonval (c Loboean. De verbin
dingen verbroken.
Aneto seint uit Batavia datn 16 Nov.: Uit
Serang wordt gemeld
Gisterenavond om zeven uur ondernamen
500 man, die met witte ylaggcn waaiden, cen
massa-aanval op Labocon Zij vielen op korten
afstand met vuurwapenen de militaire bezetting
aan, welke onder commando stond van kapi
tein Bokking. No een paar salvo's gelost te
bbben, ging deze bezetting tot snelvuur over
De aanval werd afgeslagen Een fuselier kreeg
een schampschot. De verzetslieden moeten vele
dooden en gewonden hebben, maar wegens dc
duisternis kon het aantal nog niet worden vast
gesteld De telefoonverbinding is wederom
verbroken, waardoor Laboean geïsoleerd is
Versterkingen van troepen zijn aangevraagd.
Verscheidene bruggen zijn afgebroken Ook
wegen zijn versperd. Te Men es is alles rustig
Versterkingen naar Scrang.
Een Europeeschc en een Menndoneeschc
compagnie infanterie ziin in den nfgu'oopen
nacht in auto's uit Mr. Cornelis naar Serang
vertrokken De verbinding met Labcean is
neg verbroken
Uit Mr Corner's wordt gemeld, dat heden
morgen bi| Rn-'nhbang^c een pogirg is gedaan
om de spoorboan te versperren, welke mis
lukte.
Nog een aanval.
Uit Tjening meldt Ar. et a 40 gewapende
communisten de-'on gisterenmiddag cen aanvat
welke werd afgeslagen. Het aantal dooden is
or Vkerd.
Llit Soemboin wordt gemeld, dat 39 norso»
nen genrrr-trrrj zijn, w.o Mo'aren? A'io.
Verder wordt meegedeeld, dat in de suiker
stropen a""s rustig is
Uit Ban'e ~ng v/rrdt gornHd, d^f vijf radio
stations uit Tjimahj naar Szrrirg overgebracht
zijn.
Nog ccn comp'of.
De arrestatie van ybn MaenthnÜb te Cheri-
bon heeft tot de ontdekking gebil van een
complot voor Mitldcn-Jovo Dit complot was
reeds langen tijd voorbereid
Uit Batavia v/erdt ters'^fte gegrind Een
trein uit Labcean bracht tc Manos 29 gevange
nen aan. De eerste berichten spreken van
25 dooden onJer de verzetslieden. Kapi
tein Bekking zet zijn actie voort.
De hoofdleider gearresteerd.
Dn wijkmeester en de assistent-,wijkmeester
van Meester Cornell's arresteerden gictcrnvond
don communistis'"::en hoofdleider Hurdjono.
To T. de wijkmeester daarna naar huis ging.
