RADIO CENTRALE GEMEENTE AMERSFOORT Van Marten's Radio Centrale DISTRIBUEEREN van RADIO SPORTNIEUWS STADSNIEUWS. Ons is concessie verleend voor het ABONNEMENTSKOSTEN in de minimum 50 cf. per week plus aansEuitingskosften Geeft U nog heden op voor een aansluiting op het net. Lange Beekstraat 37-39 Tel. 317 VAARDIGHEIDSPRO EVEN A. B. v. L. O. Op dc vergadering van de Technische Com missie van den Amcrsf. Bond voor Lich. Op voeding, welke Dinsdag j.I. werd gehouden werd o.m. besloten aan de O. L. scholen no 14 en 8 (Vondellaan en Leusderweg) een Bondsdiplomo toe te kennen, als eervolle ver melding voor dc wijze, waarop de leerlingen dezer scholen dit jaar aan de vaardigheids- proeven van den A. B. v. L. O. hdbben deel genomen- De vereenigingsprijs werd dit jaar toege kend aan de A. G. V. „Excelsior", waarvan 58 leden de vaardigheidsproevcn aflegden en waarvan 39 leden slaagden. Tevens werd besloten op Zaterdag 22 Oct. a.s. nogmaals de gelegenheid open te stellen tot het afleggen van de proef „uithoudings vermogen". Verschillende candidaten bleven nog in gebreke deze prcef af te leggen. Zaterdag 29 Oct. des nam. 5 uur, zullen dc behaalde diploma's (in totaal 90) offi cieel door het bestuur van den A. B. v. L. O worden uitgereikt in. de gymnastiekzaal dei O L. school, Weyerstroat. Belangstellenden worden uitgenoodigd bij deze uitreiking aanwezig te willen zijn. kan zijn, waardoor wij de bepaling in artikel 6a der verordening op het technisch beheer der gemeente-bedrijven als een nuttige grens aanvaarden. Overschrijding van het thans voorgestelde percentage van 13 der Inkom stenbelasting zal steeds wijziging der verorde ning noodig maken. Door verschillende leden is erop gewezen, dat geen subsidieregeling voor het voorberei dend bijzonder onderwijs wordt voorgesteld en door andere leden, dat het voorbereidend onderwijs in zijn geheel onvoldoende is, waar bij door een spreker als positieve wensch wordt geuitbegin voorloopig met de oprichting eenei openbare Montessorieschool. Naar aanleiding hiervan moeten wij wederom wijzen op de door ons in 1925 aanvaarde motie-de Lange c.s., luidende„De Raad, overwegende dat het wenschelijk moet worden geacht, dat naast verzorging van het openbaar voorbereidend onderwijs ook een subsidieregeling voor het voorbereidend onderwijs tot stand komt, noo- digt Burgemeester en Wethouders uit, alvorens voorstellen tot uitbreiding van het openbaar voorbereidend onderwijs bij den Raad in te die nen, een subsidieregeling voor het bijzonder voorbereidend onderwijs aan het oordeel van den Raad te onderwerpen. (get.) Joh. T. de Large, H. v. Galen Last, A. J. Spiekcrmann.' De gemeentefinonciën laten o.i. nog niet toe op het voetspoor van het in het algemeen als rechtmatig erkende stelsel van gelijkstelling op KENNISGEVING. Dienstplicht. Najaarsonderzoek. De Burgemeester van Amersfoort brengt ter kennis van onderstaande verlofgangers K. M. B. Betenburg, G. G. Velthuis, P. J. M. van Gaaien, H. Barten, H. A. S. Vcrhey, J. Lever, dat zij op Woensdag den 9 November 1927, 's voormiddags 10 uur, aanwezig zullen moe ten zijn op het Stadhuis (afdeeling Militaire Zaken) aan den Westsingel alhier, tot deel neming aan het najaarsonderzoek voor de verlofgangers dezer gemeente der lichtingen 1915 en 1918 dat zij in uniform gekleed moeten zijn en voorzien van alle tot hun uitrusting behoo- rende goedereo, voorzoover deze hen zijn uit gereikt of door hen zelf zijn aangeschaft. Bij niet verschijning stellen zij zich bloot san de straffen bij de wet daarvoor bepaald Amersfoort, 10 October 1927. De Burgemeeester voornoemd, v. RANDWIJCK. GEMEENTEZAKEN. Antwoord von B. en W. op dc afdeclingsverslagen. Omtrent verlaging van schoolgeldheffing in verband met de lagere inkomens en in verband met de groote gezinnen, verwijzen wij U naor een ontwerp van wet tot wijziging van de be palingen der Lager onderwijswet 1920 betref fende het schoolgeld, dat op 30 Juli 1927 aan de Tweede Kamer der Statcn-Generaal is aan geboden Door de bepalingen van dat' ontwerp wordt de mogelijkheid geopend aan de geop perde bezwaren tegemoet te komen. Zoodra het ontwerp wet is geworden, zullen wij, mede in verband met de gemeentcfinanciën, overwe gen welke voorstel. ?n dienaangaande kunnen worden gedaan. Voor de werkloozenzorg mogen wij U ver wijzen naar de uitgetrokken posten op de gc- meente-begrooting, waarbij zoowel voor werk verschaffing aan werkloozen als voor steunver- leening eenigermate hoogcre bedragen zijn uit getrokken. Ecnige uwer leden hebben gevraagd naar ons standpunt ten aanzien van het putten van winst uit dc bedrijven. Wij mecnen dit het best te kunnen beantwoorden, door mede te deelen, dat wij geen bezwaar hebben tegen een behoorlijke ondernemerswinst ten behoeve der gemeente, met dien verstande, dat het bedrag steeds als reeds gemaakte winst aanwezig moet zijn en het bovendien niet als sluitpost der gemeente- begrooting dienst moet doen. Tot nu toe mee- nen wij dc grens van ons standpunt niet te hebben overschreden. Wij erkennen echt gaarne, dat die grens stellig zeer betrekkelijk van 150.50.— per bode) uit te trekken. Wanneer per jaar 50.— voor kleeding aan de boden wordt vergoed, zal geëischt kunnen wor den, dat zij, bij voorkomende gelegenheden, voorgeschreven kleeding dragen. Eene verhooging toe te staan van het maxi mum van het subsidie aan de Vereeniging tot Bevordering van het vreemdelingenverkeer moeten wij ontraden, gelijk wij reeds in onzen aanbiedingsbrief mededeelden. De vraag of wij hebben toegezegd, dat het in ons voornemen lag de financieele steun der gemeente aan de reclamecommissie en V. V. V. meer rationeel te verdeelen, kunnen wij niet bevestigend be antwoorden. Wij zullen echter overwegen in hoeverre een andere vcrdceling mogelijk en ge- wenscht is te achten. Door enkele leden is gewezen naar onze op gaaf der in de begrooting opgenomen subsidies cn contributies en is op vermindering aange drongen. Wij herinneren er aan, dat de ge noemde subsidies cn de meeste lidmaatschap pen (do wettelijk verplichte subsidies kunnen buiten beschouwing blijven) bij raadsbesluit zijn vastgesteld. Overigens houden wij voort durend oog op dc al dan niet wenschelijkheid van voortzetting der bestaande subsidies en lidmaatschappen. Ook wij betreuren, dat het verkeershuis nog niet tot stand is gekomen evenwel moest door verandering van de plaatsaanwijzing een nieuw plan worden ontworpen, dat aan de goedkeu- in dien zin, dat gewaakt worde tegen het door varen van schepen met te grooten diepgang, welke maatregelen van de zijde van het Pro vinciaal Bestuur moeten worden getroffen. De Kamer van Koophandel zal hiertoe het verzoek doen, met ondersteuning onzerzijds. Onze mededeeling in den geleidebrief, dat de uitkomsten van het grondbedrijf niet onbevre digend zijn, heeft betrekking op de resultaten van het afgeloopen jaar. Overigens mag de verkoop van terreinen aan de Kattekampen bn de beoordeeling van den verkoop niet buiten beschouwing worden gelaten, omdat verkoop daar ter plaatse voor den bouw van een aantal woningen van invloed is op verkoop elders. In 1927 is verkocht 11777 M2 aan de Katte kampen voor 78000.— en 60149 M2 andere terreinen voor 103.414, 25. 'Wij vertrouwen, dat wij de begrooting van het Gronbedrijf voor 1928 binnen enkele dagen kunnen aanbieden.j Op de vraag naar ons standkunt tegenover het georganiseerd overleg ten aanzien van sa- larisverhoogingen kunnen wij antwoorden, dat over de uitvoering eener in overleg met het .georganiseerd overleg vastgestelde verordening geen nader overleg meer noodig is. Het bedoel de geval betrof uitvoering van artikel 14, twee de lid, der jaarwedderegeling. Behalve de pe riodieke jaarweddeverhoogingen zijn in de be grooting geen verhoogingen opgenomen. Onzerzijds bestaat niet het voornemen met een nieuwe regeling te komen. In 1924 is eert Vraagt onze volledige inlichtingen onderwijsgebied ook het bijzonder voorberei dend onderwijs te subsidieeren, weshalve her ons riet mogelijk is voorstellen tot uitbreiding van het openbaar voorbereidend onderwijs in tc dienen. Voor de inning der door een der leden be doelde recognitiegelden is een uitvoerig onder zoek ingesteld. Op het oogenblik wordt met een der meest belanghebbenden daarover nog brief wisseling gevoerd. De specialistische hulp is vanaf 1 Januari 1926 ondergebracht bij dc ziekenfondsen van de gemeente worden dien- aangaando geen bijzondere maatregelen ge- eischt. Met een vergoeding voor ambtsklecding voor de gemeentcbodcn ten stadhuize kunnen wij ons vereenigen. Wij stellen U daarom voor op do begrooting voor 1928 alsnog een bedrag ring van de Directie der Spoorwegen moet worden onderworpen. Voor afzonderlijke vermelding van de zie kengelden cn vcrzuimgelden zal zorggedragen worden. Een plan tot verbetering van den spoorweg overgang naar het Soesterkwartier door her maken van dubbele afsluitboomen en verbete ring van de toegangswegen tot den overgang bij de Gasfabriek, waardoor de toestand aan merkelijk zal verbeteren, is in voorbereiding. Afdoende verbetering 'door een tunnel zal in verband met andere plannen der spoorwegen moeten worden bezien. Ten aanzien van het riemen van maatregelen tot opheffing der slechte bevaarbaarheid van de Eem, zij opgemerkt, dat het hier aller eerst betreft het nemen van politiemaatregelen voorstel bij het georganiseerd overleg in be handeling gebracht hieromtrent werd door Burgemeester en Wethouders in overeenstem ming met het eenstemmig advies der raads commissie besloten, in verband met andere, toen m behandeling zijnde personeelsaangele genheden, dit niet te laten doorgaan. Dit voor stel kan thans moeilijk dienen voor een her ziening als'in dc afdcclingcn bedoeld. Een regeling voor de leerling-klerken is nog in behandeling. Een algemeen onderzoek naar de door ambtenaren vervulde nevenbetrekkin gen is ingesteld in-1926het resultaat daarvan is in de raadsvergadering van 27 Juli 1926 medegedeeld en voor kennisgeving aangeno men. De informatie, of de op de begrooting ge stelde extra afschrijving op de gasfabriek reeds bij besluit is vastgelegd, beantwoordende, kun nen wij mededeelen, dat de extra-afschrijving over 1926 bij begrotingswijziging is geregeld en dat omtrent de in het ontwerp 1928 op genomen cxtj-a-afschrijving door ons bij onzen aanbiedingsbrief het voorstel wordt gedaan. Wij leggen cr den nadruk op, dat door deze cxtraj afschrijvingen de positie van het bedrijf ook voor latere jaren sterker wordt. INSTITUUT VOOR ARBEIDS- ONT WIKKELING. Voordracht over de Wereld bibliotheek Gc-noemd instituut had gisteravond in de zaal van het Militair Tehuis, Korte Gracht, als spreker, den heer J. C. Wiruterink, admi nistrateur der Wereldbibliotheek om aan de hand van lichtbeelden te spreken over het tot stond komen van een boek en de verspreiding er van door de W. B. Na een kort inleidend woord van den heer H. C. P 1 e y 1 e r, ving dc heer Winterink aan met te wijzen op de groote beteekenis van het boek, dc ziel ven <nze r id erne samenle ving. de ademtocht die in eiken levenskring 'doordringt. De beschouwing van het boek en zijn sa menstelling, door de lichtbeelden gegeven, liep vanaf het vertoonen der manuscripten van onze schrijvers en schrijfsters van dezen tijd tot aan het vastleggen van den prachtband om het werk. Het was een zeer interessante opeenvolging van werkzaamheden, waarbij men versteld stond over wat ingenieuse machines kunnen verrichten. Want het lijm opstrijken en in drukken van het pak bedrukte bladeTen in den band is vrijwel het eenige dat aan het boek geschied zonder machinezelfs de matrijzen gebruikt bij het machinaal zetten, worden zon der vergissen machinaal teruggevoerd naar dc plaats van oorsprong. In het tweede deel van den avond schetste spr. het werk van de Wereldbibliotheek, aan gevangen in 1905 door den heer Simons, een arbeid om te „brengen het goede boek, goed uitgegeven, tegen lagen prijs". In het buiten land was dit gelukt, waarom zou het hier te lande niet gaan. Dc heer Simons wilde zich echter niet bepalen, zooals elders geschiedde, tot uitgeven van boeken, van voorheen, die vielen buiten auteursrecht. Zoo verschenen het eerste jaar het oude Sara Burgerhart, de ver taling van een van Ibsen's werken, en het nieuwe Huis vol Menschen van SchartenAn ting. Sara Burgerhart, dat voorheen niet meer ging, zag dc eerste oplaag van 4000 exem plaren in drie maanden uitver1 ocht. Thans zijn er meer dan 30000 onder de mensöhen. Steeds is de W. B. uitgebreid moeten wor den het gehuurde appartement op dc Spui straat is geworden een groot etablissement in een ander gedeelte van de stad, voor dc W B. gebouwd, met eigen drukkerijen, binderijen enz. Het aantal verkochte boeken opeengesta peld zou een hoogte geven van 73.000 M. De uitgave had steeds wijd. geopende ven sters naar alle zijden, maar de strenge toets werd. aangelegd, dat olk nieuw werk verrij king voor den geest moest brengen.. -Hoe goed de uitleepbiblfotheken werken, niets gaat voor het eigen bezit .van het fyoek, dot bij herhaalde lezing steeds grooter genot schenkt. In den breede wijdt spr. uit over het nut van abonnement cp de W. B en van het lidmaatschap der W. B. vereeniging met per soonlijke voordeden en bevordering van het goede boek. Zaterdag en Zondag is cr in de gymnastiek zaal aan het schoolgebouw Beekstraat oen ten toonstelling van werken der Wereldbiblio theek, die vermoedelijk druk bezoek zal trek ken. AANRIJDING. Twee auto's tegen elkaar. Op de Barchman Wuyticrslaan kwamen gis termiddag twee auto's met elkaar in botsing Beide wagens werden ernstig gehavend. Ten gevolge van deze botsing was het verkeer op deze laan geruimen tuin gestremd. Persoon lijke ongelukken kwamen niet voor. De be stuurders der auto's liepen slechts enkele kleine verwondingen op. Door dc Rijksvcld- wacht wordt een nader onderzoek ingesteld. EEN GROOT STADGENOOT Het zal slechts weinige Amersfoorters be kend zijn, dat onze stad in de jaren 1839 tot en met 1851 een burger tot hare inwoners heeft mogen rekenen, die ondanks do uiterst beschei den rol, welke hij in die jarer. speelde, groote kans maakt, een beroemdheid te worden van den eersten rang. In die jaren leefde hier Fokkc Yntes Kingma, die op verschillende plaatsen in de stad een bewaarschool heeft gehouden. Over Kingma is de laatste jaren al heel wat geschre ven. In 1916 is het eerst in het openbaar de aan dacht op zijn leven en werk gevallen door een uitvoerig artikel in „het Tijdschrift van de Ver eeniging van Onderwijzers en Artsen". Het or- tikel heeft tot opschrift Fokke Yntcs Kingma. in zijn beteekenis voor het onderwijs aan Spraakgebrckkige cn Achterlijke kinderen door A. van Cuyok, Schooltandarts, Adj. Secretaris der Ver. tot bescherming der Abnormale Kinds heid te Antwerpen en L. Broekhuizen. Bij aandachtige lezing van dat artikel bleek mij spoedig, dat wij in het werk van Kingma te doen hebben met „ecrste-klasse-werk". Ik sta dan ook niet alleen met mijne bewering, dat Kingma hoogstwaarschijnlijk beschouwd moet worden als de pionier van het onderwijs aan spraakgebrekkige, achterlijke en idiote kinde ren. De veronderstelling is niet gewaagd, dat zijn naam met eere zal genoemd worden, wan neer dc geschiedenis van het „Buitengewoon lager onderwijs"" zal worden geschreven. Iedereen wat, dat 't buitengewoon lager onder wijs eerst in da Lagerondcrwijswet 1920 voor het eerst officieel is genoemd. Het onderwijs aan zwakzinnigen en achterlijken op allerlei gebied had door het particulier initiatief, en mede door de voortvarendheid van sommige gemeentebesturen in 1920 reeds zoo'n omvang aangenomen, dat het niet meer aanging, dat de overheid het doodzweeg. In art. 3 al 5 der L. O. wet 1920 wordt het buitengewoon lager onderwijs nu gedetermineerd als ondierwijs, be stemd voor kinderen, die wegens ziels- of li chaamsgebreken of uit maatschappelijke oor zaak niet in staat zijn geregeld en met vrucht het gewone onderwijs te volgen of wier gedrag het noodzakelijk maakt hun buitengewoon on derwijs te doen geven. Men ziet, dc omschrijving is zoo ruim mogelijk en omvat o.a. scholen voor kramers- en schip perskinderen, scholen voor blinden, doofstom men, achterlijken, imbecielen, scholen voor ver waarloosde kinderen, enz. Er is een geweldige massa arbeid gepresteerd, voor do officieele erkenning kwam. Die arbeid is gekomen van 2 kanten. Ten eerste van de psychologen. De nieuwere studie der zielkun de heeft het mogelijk gemaakt, de uitingen der zielsvermogens neer te schrijven in onuit- wischbure teekens. Zooals wij de warmte afle zen, dc stroomsterkte van den electrischer» stroom, zoo kunnen de tegenwoordige zielkun- digen tamelijk nauwkeurig aangeven iemands opmerkzaamheid voor gezichtsindrukken, voor gevoelsindrukken, enz. Dezo ingenieuze instru menten hebben een revolutie teweeggebracht op zielkundig gebied. Vroeger was het ondoenlijk, om de sluimerende vermogens van achterlijken te schatten, omdat men slechts kan afgaan op verschijnselen, die zich toevallig eens voorde den. Maar nu elk oogenblik een onderzoek kan worden ingesteld naar de vermogens ook van den minst bedeelde nu schijnt er soms een hoopvol licht door dc tragische duisternis van het zielclevcn van menigen achterlijken geest. Maar vocral de practici zijn aan het werk geweest. Een gelukkige coïncidentie heeft be vorderd, dat de onderzoekingen van practici ge* lijken tred hielden met de experimenten der geleerden. Helder inzicht in zielkundige ver schijnselen, gepaard met een gelukkige vinding rijkheid hebben de laatste tientallen van ja ren gevoerd tot een complex van systemen, be rekend op een deugdelijker onderwijs aan ach terlijken in het algemeen. Het is voor mij vast komen te staan, dat in ons land Fokke Yntes Kingma beschouwd mag worden als één der eersten, die begrepen heeft, dat voor de achterlijken meer gedaan kon wor den die de middelen heeft ontdekt en gevon den, om dat te bereiken en die in zijn veel jarige practijk er in geslaagd is, het onderwijs aan zwakzinnigen te organiseeren. Als Amersfoortsch burger beschouw ik net dan ook als een cereschuld, om door middel van dit dagblad in ruimen kring het werk bekend te maken van onzen vroegeren stad genoot. Temeer ben ik hiertoe aangespoord, omdat uit de eschrifton en mededeclingcn, die ik tot nu toe gezien heb, bizonderheden naar voren komen, in strijd met mijne onderzoekingen in het Gemeentelijk Archief van Amersfoort. Be langstelling niet alleen voor den paedagoog maar vooral voor den Amersfoorter heeft mij gedreven tot een tamelijk uitgebreid or. derzoek. Bijzondere medewerking van heeren Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, ên vriendelijke welwillendheid van Jhr. P. Elios heeft mij hot onderzoek aanmerkelijk verge makkelijkt. Allereerst kwam voor mij vast te staan, dat de Amersfoortsche tijd voor Kingma geweest is een tijd van voorbereiding voor het groot© werk, dat hem wachtte. De legende waarovoi straks meer dat reeds in de veertig jarer. in Amersfoort een school voor achterlijken be stond, moet ik als historisch onjuist tegenspre ken. De school Kingma was een echte bewaar school. Laat ik nu eerst een familielid het woord geven. Mevr; G. BoerKingma (kleindochter van Kingmo) heeft op 9 Februari 1927 in Ba tavia eene lezing gehouden, waarvan een ver slag is opgenomen in Jaargang 4 No. 7 van de Centrale, maandblad gewijd aan vraagstukken van opvoeding cn maatschappelijk leven." Het verslag zegt o.a. „In het moederland was reeds in 1838 eene „bijzondere school gevestigd, waar min vatbare „en spraakgebrekkige kinderen met zeer gun- „stige gevolgen verpleegd cn onderwezen wer- „den. De stichter daarvan, de heer F. Y. King- „ma, mijn grootvader, stond aan het hoofd vnp „deze school. (Kingma woonde in Amersfoort van 1839 tot en met 1851. Van Loon). „In 1858 verplaatste hij zijn inrichting naar „Utrecht, breidde deze tut en maakte naam „door zijn uitvinding op het gebied van buiten gewoon onderwijs." Thans geef ik het woord aan Broekhuizen, die op blz. 3 van zijn overigens keurig verslag O.a. zegt „Reeds in 1838 opende hij te Amersfoort een „particuliere school voor kinderen, die „schoon T'i'*t krankzinnig of idioot op geen „undere school konden leeren." Iets verder lees jk nog: „'Het was een private school voor, „spraakgebrekkige en min vatbare kinderen, die „in den mond van het volk als bewaarschool „werd betiteld. Dat het karakter der school „echter geheel ander9 was en het gegeven „onderwijs met voorbereidend lager of bcwaar- „schoolondcrwijs niets te maken had, kan wel „hieruit blijken, dat aan het hoofd dezer school „een hoofdonderwijzer stond, en verder uit het „feit, dat de leerlingen er zoo lang bleven, tot- „dat zij, tengevolge van de speciale behande ling, weer geschikt waren geworden om naar „de gewone school terug te gaan. Waarschijn lijk waren de meeste leerlingen achterlijk en „spraakgebrekkig." Na deze twee autoriteiten geef ik het woord aan do stukken, gevonden in het Gemeentelijk archief. Van de meeste heb ik een résumé ge geven de meest interessante bijzonderheden echter, die een juister kijk geven op de be roemdheid van Kingma, zijn woordelijk over genomen uit dc eigenhandig geschreven stuk ken van Kingma. Allereerst heb ik gevonden het adres aan Burg. en Weth. van Amersfoort van F. Y. Kingma, huisonderwijzer te Leeuwarden, kwee- keling van Prinsen te Haarlem en vroeger ondermeester van J. Borst te Amersfoort. Het adres is gedagtcekcnd 2 September 1839. Hij „klaagt over de wisselvalligheden zijnei tegen woordige betrekking, gedeeltelijk toe te schrij- „ven aan onbekendheid van Prinsens leerwijze „in Leeuwarden." Hij zegt „reqord" geslagen te hebben op den toestand van het p.-eïiminairo onderwijs voor jonge kinderen in Amersfooit, en hij meent een behoefte te ontdekken aan eene bewaarschool voor kinderen uit den fat soenlijken stand. Hij zegt, zich te vleien in staat te zijn in vereeniging var- zijne huisvrouw Geertruide Christina van Ootmarsum, dochter van Lukas Kier van Ootmarsum^ in jlio

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1927 | | pagina 2