DE AMERSFOORTSCHE KEI Publicatie. Oorkonde. DERDE BLAD 26c JAARGANG -DE EEMlANDER"j No. 279 Zaterdag 26 Mei 1928 25 JAREN STADSMONUMENT 1903 28 MEI 1928 DE KEIENDAG IN 1903 AAN DE AMERSFOORTSCHE KEI BIJ Z'N 25-JARIG JUBILEUM ~aci KLEINE ADVERTEMTIEM 3 X voor één gulden Het zal nvsschicn menigeen overbodig voor komen, wanneer wij hier een artikel wijden, en zelfs meer dan één artikel, aan onze be faamde Amersfoortsche Kei. Want ontelbaar zijn de keercn, dat de Kei reeds beschreven is, zoowel door historici ir. geschiedkundige werken nis door leeken in reisbeschrijvingen en gidsen. En niet minder talrijk zijn dc malen, dat dit blok steen gediend heeft als iets merk waardigs om vastgelegd te worden op de ge voeligc plaat en later op het smalle lint, dat men film pleegt te noemen. En waarlijk, had dc Kei kunnen spreken, hij zou een leger van journalisten om zich heen hebben gezien voor een interview over alles wat hem is over komen in de lange jaren van zijn bestaan. Men zou dus wel geneigd zijn te mcenen, dat er over de Amersfoortsche Kei thans heel wei nig nieuws meer te vertellen is En zeer waar schijnlijk zouden wij ook niet de Kei dc eer aandoen, nogmaals eenige regelen aan hem te wijden, ware hetn iet, dat wij a.s. Maandag schrijven 28 Mei 1928. Want a-s. Maandag is het juist 25 jaren geleden, dat de Kei, opgegraven op dc Var- kensmarkt, „getrokken" werd in feestelijke op tocht naar de plaats, waar hij nu nog troont op zijn voetstuk, naast het politiebureau. Maandag viert dus de Kei zijn 25-jarig jubi leum als „stadsmonument" van Amersfoort, hetgeen ons wel zoo belangrijk voorkomt om er wat meer breedvoerig den aandacht op te vestigen, r Het was ïn de Raadsvergadering van 24 Maart 1903, dat de Raad een request te be handelen kreeg in zake opgraving cn ver plaatsing van de Amersfoortsche Kei. Een commissie, waarvan de heeren O. G. H. Hel dring te Renkum en W. Croockcwit W. Az. te Amersfoort, respectievelijk voorzitter en secretaris waren en welke zich ten doel stelde het weder aan het licht brenger, van den historischen steen, die vóór 242 jaar binnen de stad is gebracht cn reeds 229 jaar onder den Varkcnsmorkt bedolven log, verzocht den Raad vergunning te willen verleencn don bo- vengenoemden steen op te graven en hem te plaatsen op den Hof, daar waar het oude stad huis heeft gestaan en waar in nog vroegere eeuwen waarschijnlijk het huis stond van dc heeren van Amersfoort. Omdat bij week- en jaarmarkten telkens bleek, dat op den Hof de ruimte te beperkt is en de steen dus daar in den weg zou staan, stelden B. en W voor aan requestranten ver gunning te verleenen tot het ontgraven van den steen en tot zijne plaatsing in het plant soen in den omtrek van het politicbureau Overeenkomstig dit voorstel van B. en W. be sloot de Raad. De Kei kon dus opgegraven worden. En bet duurde niet lang of op de Varkensmarkt werd ijverig gezocht naar de juiste plaats, waar het kostbaar gesteente verborgen lag. Natuur lijk ontbrak het niet aan wijze raadgevingen en inlidhtingen van hen, die meenden de his torische plek te kunnen aanwijzen. Maar long niet alle inlichtirgen bleken, waar te zijn. Het heeft tenminste nog wel cenigen tiid gekost eer de juiste plek gevonden was. Want in bet Amersfoortsch Dagblad van 2 Mei lezen we, gelijk een vreugde kreet „Ze hebben *mHij ligt er, de vermaar de, de beroemde kei I Ten teeken van vreugde wapperde reeds hedenochtend •vroeg dc nationalo driekleur boven de ge wijde plek, waar Amersfoort's trots nu aan de vergetelheid zal ontrukt worden. Hij was dus gevonden en wel tusschen de Wilhelminaboom, die toen op de Varkens- markt stond, cn de tramrails. (Men moet n-1. weten dat Amersfoort in die dagen nog in het rijke bezit was van een tram. Dit tusschen haakjes gezegd.) Nu moest het steenblok dus worden overgebracht van de Varkensmarkt naar het plantsoen naast het politiebureau. Het lag voor de hond, dnt deze overbrenging, deze tweede kei-trekking, niet met stille trom zou geschieden. Danr moest een feestdag van ge maakt worden. En zoo vormde zich op 4 Mei d.a.v. een commissie. Bestaande uit de heeren G. J. Slothouwer, H. Hubers, J. van Keulen, Th. J. Welling. Schuileman, van Wijlend, van den Heuvel, Ruitenberg en E. van Volbnho- ven Jr. om de feestelijkheden voor te berei den. Intusschen was de Kei goed en wel boven narde en niet meer in zijn „hol". Hij log voor het vervoer gereed, maar in afwachting van de groote dingen, die komen zouden, had men er een schutting van oude planken omheen ge maakt. De straatjeugd was echter 25 jaar ge leden niets beter dan nu, want de bengels klommen glad over dc schutting heen en vonden het een heerlijkheid om op den rug van den kolos tc gaan zitten. Het vervoer had n.l. eenige vertraging omdat men nog niet gereed was gekomen met het metselen van het voetstuk, dat de 11.000 K.G. zware steen zou moeten drogen. Tenslotte werd de groote dag van „de plechtighe keitreckingc" vastgesteld op 28 Mei. Dat er op 28 Mei 1903 in onzo stad een grootsch feest gevierd is, ter eere van de kei trekking, behoeft geen betoog. Vele Amers- foorters zullen 't zich ongetwijfeld nog herinne ren. Natuurlijk waren er enkele nurksen, die het bespottelijk vonden, dat er om zoo'n stuk steen zulk een drukte gemaakt werd, maar over het algemeen kon toch gezegd worden, dat de heele stad feest vierde. Honderden er» honderden vreemdelingen kwamen van buiten, naar onze stad, die op dden dag wel een we reldvermaardheid scheen te hebben. Het feest begon al heel vroeg, 's Ochtends tusschen 8 en 9 uur werd op de verschillende pleinen en kruispunten van straten door een sierlijk uitgedoste heraut, vooraf gegaan dooi drie trompetters, der burgerij het uui van de keitrekking bekend gemaakt. Deze bekendma king geschiedde door middel van do volgende: De Geeommitteerdens tot de Amersfoortsche plegtighe keytreckinge bobben om goede redenen goedgevonden allen Borgeren ende Innoonders deser Stad endo Yrjjheyd van dien kond te doen dat de bovengenoemde keytreekingc sa! geschieden heden des nanoons om twee oren beginnende b(j de herberge van onts genaerut „de Arent". De key sal onder leyding van Jonker Everard Meyster gesloopt worden van de Axent door de Bergstraet, de Uyterscbo Weg ende straet, de Laogcstraet, de Camp, de Hessenstraot oudo vordere straeten tot aeu de hnysinge van de stadsdionaers bjj de Uytersche Poortsbroch, waor om vier oren de opsettinge vao de voors. steen sal plaets hebben. Allen borgoreo en allen die van buyten alhyer sollen komen wordt geraden sich ordentelicken te gedragen, soodat de overigheden niet verplicht sollen wesen haer aen den l(jve to (straffen. -4 i Tot toorkoroioge ?an ignorantie wordt dese doot ons gepobliceert ende geaffigeert* •*v V 29 Mei 1903. Daarop volgde van 9 tot 10 uur bespeling van het carillon van de O. L. Vrouwetoren, waarna van 10 tot 12 de Amersfoortsche Mu- ziekvereeniging onder leiding van den heer Jochems op den Hof een concert gaf. Het hoogtepunt van het prgramma, de clou, was de historische optocht, die voor stelde „de keitreckinghe", zooals die in 1661, onder hooge leiding van Jhr. Everard Mey ster zelf was volbracht, waarin de kei werd meegevoerd naar het „Kei-plein". Dut was een glorieuze optocht, die de oude Amersfoort- ters niet licht zullen vergeten. Wij laten hier merkwaardigheidshalve, de samenstelling van den stoet nog eens volgen. Orde-commissarissen te paard; de Amers foortsche muzickvcreerugingDr. Henrich van Schaeck, 2de Burgemeester, tevens Comman- dont der Burgerwacht tc paardeen ofdee- ling schutters van de Compagnie „Bloemen dal" met vaandel«en karos, waarin Hen- rick Both, 1ste Burgemeester; kapitein Arnout van Giffen, commandant van het garnizoen te paardeen ordonnans van den comman dant te paard; een karos, waarin Willem van Hardevelt cn Mr. Johan van Rronckhorst, at- gevaard-'gden van Heeien Schepenen der stad; Hcpman der Burgerwacht te paard Afdeeling schutters van de compagnie „Camp" met vaandel; een karos, waarin Willem van Deu- verden van Voord, Rijk Aerts van Oldenbar- neveldt, Gijsbert van Lulaar en Jhr. Johan van Wijnbergen, afgevaardigden van de Ra den der stad Amersfoort; Jhr. Bartholomeus van Pannuys, heer van Voorn, schout te paard; Aert Looghen, luitenant-schout te paard; heraut met het wapen van Jhr. Meys- iereen karos met 4 paarden, waarin Jhr. Everard Meyster, Heer van Nimmerdor met pages. Een goep Amersfoortsche burgers, de kei trekkend, in de kleeding van 1661; een luite nant der burgerwacht te paard; een afdee ling schutters van de compagnie „Roode To ren" met vaandel. Een stoet dus, die er mocht zijn Langs een grootcn omweg trok de optocht door dc stad om via de Varkensmarkt het plantsoen te be reiken. Door dc Utrcchtsch-estraat werd de „echte" Kei meegetrokken op een pompeuzen praalwagen, waarbij de schooljeugd allo scholen hadden ter gelegenheid van het feest, vrij-af zich niet onbetuigd liet. Hoe zou het ook anders kunnen! Toen de Kei ter plaat se van bestemming was aangekomen, stond jhr. Everard Meyster op in zijn karos cn richtte hij zich in een gloedvolle toespraak tot de „Edelachtbare lieeren burgemeesteren, Schepenen en Raden en burgers van Amers foort, waarbij hij de Kei aan de officieele Kei commissie overdroeg. Bij deze gelegenheid kre gen zij, die m^degeholpen hadden aan de overbrenging ven den steen', officieel deni eerenaam van „Amersfoortsche Keientrek kers". Na het houden van de toespraak werd de ooikonde van de fecst-commissie overhan digd, die als volgt luidde: Allen dengenen, die desen brieff sollen sion of?e horen leseu, doen w(j verstaen H. HUBERS, J. d. HEUVEL, J. VAN KEULEN, 0. SCHUILEMAN, G. J. SLOTHOUWER, E. VAN VOLLENHOVEN Jr„ A. L. WELLING, G. VAN WWLAND, dat met goedvinden van do Regeerders deser Stadt en van de Gecommitteerden» tot de opgravinge ende opsettinge van den Amersfoorlsen Key op heden den acht-en-twintigsten van Blocyraaendt van het jaar onses Heeren dasent negen hon- dert ende drye, de befaomdo Amersfoortse Keselstcen die reeds in eene resolotie van Syne Keyserlyke Majesteit Karei den Vyfden genopmd wordt en in 1661 by Jonker Everard Meyster op de Verkcnsmerkt is neergeset, edoch dertien jaren later op last ende volgens den wil der Regeerders in den grond is ge dolven is neergeset op een fraaye ende heerliche basis ofte .voetstuck in het plantsoen, daer waer aan deene syde naast gelegen is de Uytersche Poortsbrog ende aen dandere syde de hnysinge ofte bureau van de stads- ofte politiedienaers. Aen allen borgeren oneer stadt en aan allen dengenen, die van bnyton komen rersoeken wy desen steen als een herinneringsstuk aan onse voorouders in hoogen eere te honden ende geene inso- lentien ofte ongerechtigheden daeracn ofte daarmede tebedrioven. In oorconde deses briefs besegolt met onsen zegelen; gegheven in het jaer onses Heeren dusent negen hondert ende drye op Donderdag voor Pi nx teren. Hiermede was de eigenlijke plechtigheid beëindigd, doch den geheel en avond bleef het nog feest in de stad. Muziek,- zang- cn gym- nastiekuitvoeringen trokken honderden be langstellenden en het was reeds ver over het middernachtelijk uur, toen de binnenstad weer haar oude rust herkregen had. Aldus geschiedde a.s. Maandag* 25 jaren ge leden. En zoo staat dan onzo oude. trouwe Kei 25 jaren nog steeds op datzelfde voetstuk naast het politiebureau. En wat heeft hij in die 25-jaTen niet oni zich heen z*en gebeuren. Hij heeft Amersfoort gekend als een klein pcovinciestodjje* rustig en bijna zonder ver tier. Toen kwam dc tram en jaren lang heeft de Kei het belgerinkel en het eentonige paar den getrap langs zich hooren komen. Maar ook de tram verdween om plaats te maken voor het steeds sneller wordende en zich uit breidende auto-verkeer. De stad heeft zich uit gebreid, vele veranderingen hebben plaats ge had, doch de Kei staat na 25-jaren nog steeds als een trouwe wachter, als „het" stadsmonu ment aan den ingang van de oude stad er. wordt nog dagelijks door tientallen vreem delingen bewonderd en besproken als de trots var. Amersfoort. Op 28 Mei 1903 is de Kei aanleiding ge weest tot een grootsch feest. Wat zal hij op 28 Mei 1928 bij rijn 25-jarig jubileum on dervinden I De origincele Kcitrekking in 1661 vanaf dc Stompert naar Amersfoort Op den achtergrond de 0. L. Vrouwetoren. Inzet: do Kei op zijn oorspronkelijk voetstuk ged acht Maandag is het juist een kwarteeuw. Dat ge op het hoekje ligt. Vijf en twintig jaren zijt go Hier een voorwerp van „gewicht". Altijd rustig, altijd „hokvast". Nooit eens even afgestapt, Keihard weer en wind verdragend, En geen enk'le maal gegapt. Bleef ge waar de Kei-vereerders, j'Eenmaal hebben neergekcid. En bij al het stadsgebeuren Hield ge uw „standvastigheid". Zwijgend, „onverzett'lijk" hebt ge Altijd cp-uw-stuk-gestaan". Wat er om u mocht gebeuren. Koud als steen liet gij het gaan Weet ge nog, dat ge uit "t Noorden, Op den Vaalberg arriveerd'? En dat Meijster u onmidd'lijk. Heeft genaturaliseerd? Weet ge neg dat groot gebeuren. Al die keienpracht en -praal? Kunt g'uw intocht nog herinn'ren? Was 't geen warm en grootsch onthaal? Ja, ik weet. niet slechts op rozen. Ging uw keihard kt-ienpad. Ook de doornen moest ge „voelen" In d" aloude Keicnstnd Zelfs zijt ge eenmaal begraven Op de Varkensmarkt. Wat straf I Waarom moest jou keienhnchle Nou juist daar in 't kciengraf? Maar jou keienhart bleef kloppen. Dat was niet zoo gauw gedunn. Na tweehonderddertig jaren Ben je fijn weer opgestaan. Van dien tijd dateert je glorie I •Alle leed was toen voorbij. Sinds dien staat go op uw voetstuk Als de Amersfoortsche Kei". En nu zijt ge jubilaris In jou eigen Keienstad. 'k Wensch je naast veel keienzegen 'n Welgemeend proficiat. Kcienhulde zij u minzaam Door de Keienstad gebracht Wees getuige van de welvaart* Van ons en ons nageslacht. Blijf je keienleven leven. Rustig, waardig in je stand* Niemand gaat je weer versjouwen Naar je ver geboorteland. Eén met ons in lust en lijden Op ons verd're levenspad. v Desnoods mag je cp de „zuurkool". Van ons steed'lijk inmoakvot. GROEGROE. De opgraving van de Kei voor 25 jaren op de Varkensmarkt, vanwaar hij toen in optocht is gebracht naar het Plantsoen.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1928 | | pagina 9