FA. DUIM BURGER L.A.A.v«HAriERSVELD DE EEMLANDEU Japonnen, Mantels, Hoeden DAMES MODEZAAK ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort f2.10, per maand f 0.75, per PRIJS OER AOVERTENTIEN l~< 'M l*u»l1> m cCT ««wwan*»* Zaterdag 8 September 1928 27e Jaargang No. 59 HET GELDERSCHE VALLEIKANAAL BUITENLANDSCH OVERZICHT BUITENLAND. ACHMED'S VIJAND VERMOORD Bergstammen in beroering LUXE AUTO VERHUUR VOLKENBOND EN J MONROELEER Het Geneefsche antwoord bevredigend geacht AMERSFÖORTSGH DAGBLAD week (mee gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.177* Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513 DIRECTEUR UITG EVER: J.VALKIiOfT eikf regel meer f0.25. Liefdadigheids-advertentie» voor 4» helft vca den prijs. Kleine Advertentlto ^KEITJES" b# vooruitbetaling 1—9 wfiti 50 cent, elke regel neer 10 cent, driemaal plaatsen I I.Bentjaocmme* cartr» f 0.09 BUREAU: ARNHEMSCHE P00RTWAL 2* Ruime keuze in nieuwe modellen ARNHEMSCHEWEG 26 De strijd om de scheepvaartverbinding van Amsterdam met den Boven Rijn is een nieuwe, en we mogen zeggen voor de streek vèn Amersfoort tot Wageningen hoopvolle phase ingetreden. Het veranderd inzicht van autoriteiten, wier meening in deze kwestie gewicht in de schaal legt, heeft de ver wezenlijking van het Geldersche Vallei- kanaal heel wat nader gebracht, zoodat het geen verwondering kan baren, dat de voor standers van een ander plan in het geweer zijn gekomen en al het mogelijke doen om de voordeelen van hun plan naar voren te brengen. En dit is alleszins verklaarbaar, dp or de soheep vaart ver binding Amster dam—Boven Rijn van het allergrootste be lang mag worden geacht voor de streek door welke het kanaal gegraven wordt. Zal aan het Geldersche Vallei-plan de voorkeur worden gegeven, dan moet dat ongetwijfeld een gevoelige slag zijn voor de streek Am sterdam—Utrecht—Vreeswijk en het is dus te begrijpen, dat daar een intensieve pro paganda wordt gevoerd indirect tegen het kanaal door de Geldersche Vallei. Wij meenen echter, dat de streek-belangen voor den aanleg van een nieuw kanaal secundair zijn, terwijl het materieele voor deel voor de eene streek, in meerdere of mindere mate evengoed voor de andere geldt. Wij zullen ons den ook niet begeven in een opsomming van het vele goede, dat een kanaal door de Geldersche Vallei voor de streek Amersfoort—Wageningen kart brengen. Veel liever willen we aan de hand van een in 1925 versohenen werkje van het Ingenieursbureau Dwars en Verheii te Ame'sfoort de verschillende kanaalplannen eens nagaan, te meer daar we meenen dan van volkomen deskundige zijde te worden voorgelicht. Bedoeld werkje is uitgegeven door de Kanaalvereeniging „De Geldersche Vallei" en is getiteld: „Critische beschou wing in zake de-n aanleg van een verbeter den scheepvaartweg van A.msterdam naar den Boven-Rijn, naar aanleiding vein het verslag van de Staatscommissie, ingesteld bij Koninklijk Besluit van 7 Januari 1921 No. 39". Allereerst wordt een overzicht gegeven var. de historische ontwikkeling der plan nen van af het jaar 1915. De Staatscom missie ven 1915 adviseerde het Merwede kanaal van Amsterdam tot de spoorwegbrug ir. de- lijn GoudaUtrecht te verbreeclen en van dit laatste punt een nieuw kanaalvak tc graven tot de Lek beneden Vreeswijk. De verbinding met den Boven-Rijn zou daarbij tot stand gebracht worden hetzij langs den Beneden-Rijn, hetzij over Gorin- chem langs de Lek of 'het Zederikkanaal. De vaart langs den Beneden-Rijn is voor groote Rijnschepen niet steeds mogelijk, zoodat dikwijls de- omweg over Gorinohem ge maakt moet worden. In 1919 publiceerde de Kanaalvereeniging „Dc Geldersche Vallei" een plan, dat brak mei de opvatting der Staatscommissie 1915 en een directe en korte verbinding gaf van Amsterdam met de Waal. Het kanaal was gedeeltelijk ontworpen door de Zuiderzee, liep langs Amersfoort en Veenenda-al en kwam bij Wageningen in den Beneden-Rijn ui;. Voor de verbinding met de Waal was een kanaal ontworpen dwars door de Be tuwe. De Staatscommissie 1921 volgde het plan der commissie 1915 cm het bestaande Mer- wedekanaal van Amsterdam naar Utrecht te verbreeden, maar volgde don het denk beeld der Kanaalver. „De Geldersche Vallei", het kanaal zooveel mogelijk ooste lijk in de Lek te doen uitkomen en wel bij Wijk bij Duurstede. Bovendien werd ook dc Betuwe met een nieuw kanaal doorsneden, dat bij Tiel in dé Waal zou uitmonden. Het plan der commissie 1921 houdt slechts voor een klein gedeelte verband met de Zuiderzeeplannen, terwijl het Geldersche Valleikanaal over veel grooter lengte hier mee verband houdt, direct, van Amsterdam to: den mond van de Eem, indirect in ver band met de scheepvaart op Amersfoort, van den mond van de Eem tot die gemeente en zelfs in veroand met ae belangen der afwatering van de Geldersche Va.lei tot Wageningen toe. Dan volgt een bespreking van het rapport der Staatscommissie 1921, waarin niet min der dan 14 plannen worden besproken, waarvan ten slotte drie plannen overblijven, die voor een nadere bespreking in aanmer king komen. Deze plannen zijn: le. Kanaal Amsterdam—Utrecht—Vrees wijk, van daar, normaliseering van de Lek, den Neder-Rijn en het Pannerdensch ka naal. De ontwerpers stellen zich voor het bestaande Merwedekanaal van Amsterdam naai Utrecht te verbreeden, een nieuw ka naal te graven van Utrecht tot Vreeswijk en van da3r de Lek, den Beneden-Rijn en het Pannerdensoh kanaal tot aan den Boven- Rijn te normaliseeren. 2e- Kanaal Amsterdam—Utrecht—Wijk bij Duurstede, kruising van de Lek, kanaal door de Betuwe, dat beoosten Tiel in de Waal uitkomt. Ook in dit plan is het de bedoeling het bestaande Merwedekanaal van Amsterdam tot Utrecht te verbreeden. Het kanaal van Utrecht naar Wijk bij Duurstede en dat door de Betuwe zijn uit den aard der zaak als nieuwe kanalen ontworpen. Van af Tiel wordt de Waal gevolgd tot aan den Boven-Rijn. Dit plan wordt als plan E aangemerkt. 3e. Het kanaal door de Geldersche Vallei. Het normaliseeringsplan kan de Com missie niet aanbevelen, omdat: Ie. De doorgaande vaargeul, die vermoe delijk na de uitvoering van de nadere nor» mnliseering op den Neder-Rijn en de Lek zal ontstaan, bij lagere waterstanden geen voldoende breedte bezit voor een veilig ver keer metschepen van het aangenomen grootste type. 2e. De vaardiepte op den Neder-Rijn en de Lek op den duur geen gelijken tred kan houden met die op den Duitschen Beneden- Rijn, mitsdien geeft dit plan niet de defini tieve oplossing voor een goede verbinding van Amsterdam met den Boven-Rijn. Het Geldersche Vallei-plan biedt volgens de Commissie de volgende voordeelen: le. De vaartijd Amsterdam—Pannerden Is voor het Geldersche Valleiplan korter, dan voor het plan AmsterdamUtrecht—Wijk bij Duurstede—Tiel, n.l. 24 uur 10 min tegenover 25 uur 30 min. De uitwerking der vaarplannen bieclt voor het Geldersche Valleikanaal ook gunstiger uitkomsten, niet alleen wegens de iets vroegtijdiger aankomst te Ruhrort in den zomer, maar eveneens wegens het gunsti ger tijdstip van aankomst aan der. Neder- Rijn bij opvaart in den winter, waardoor de kans op vertraging bij den overtocht van deze rivier geringer is. 2e. De Neder-Rijn en de Waal worden bij 'net Geldersche Valleikanaal op meer stroomopwaarts gelegen punten bereikt, waardoor de rivie vaart respectievelijk 24 K.M. en 13 K.M- korter wordt, den bij plan E. 3e. De belangen der doorsneden land sbeken worden doo.- het Geldersche Vallei- plan beter gediend dan bij plan E. 4e. Een kruising als die van het kanaal volgens plan E met den Vaartschen Rijn, is bij het Geldersche Vallei-plan vermeden. De vaartijd Amsterdam—Pannerden geldt voor de open verbinding van het kanaal met de Zuiderzee. Wordt echter gebruik ge maakt van den vergrooten Uboezem, dan wordt de vaartijd slechts 22 uirr 40 minu ten. Geen rekening bij de berekening van den vaartijd is gehouden met de mindere knns op vertraging bij het Valleikanaal, ver oorzaakt door kortere riviervaart, terwijl evenmin in cijfers wordt omgezet de dooi de Commissie zelf genoemde verkeersbe- lemmering door de kruising van het kanaal volgens plan E met den Vaartschen Rijn Uitvoerig wordt dan betoogd dat de Com missie met de telling van het aantel sluizen eenigszins eigenaardig omspringt Ook hier is het Valleikanaal in het voordeel. Als na-deel en van het Geldersche Vallei plan noemt de Commissie: le. Het kanaalvak Wageningen-Zuider zee ven het Geldersche Valleiplan zal be halve voor de scheepvaart ook voor de af watering der vallei worden benut. 2e. De minder veilige vaart voor de sche per. op dat gedeelte van het tracé, dat door de Zuiderzee loopt. 3e. De aanlegkosten van het Geldersche Valleiplan zijn veel hcoger, dan óie ven plan E. 4e. De uitvoering van het Geldersche Valleiplan zal vermoedelijk bngeren tijd vorderen, dan die van plan E. 5. Indien later .voorzien moet worden in de overbelasting ven het Merwedekanaal benoorden de Lek voor de binnenvaart, zal zulks bij uitvoering van het plan door de Geldersche Vallei een veel grooter bedrag vorderen dan wanneer plan E wordt gekr- zen. Dat het Valleikanaal tegelijk scheepw vaart- en afwateringskanaal is acht de com missie van ondergeschikt belang, ze acht de combinatie in het algemeen minder ge- wenscht. Maar de vraag moet zijn: hoe i» een kanaal zoo productief mogelijk te ma ken. De mindere veilige vaart over de Zuider zee vervalt als de vaart geschiedt over het IJmeer en de toekomstige ringvaart der Zuiderzeepolders, volgens het plan, in de Critische beschouwingen" voorgestaan. Hierover en over de andere genoemde bezwaren in een volgend artikel. Kofno contra Warschau. Op nieuw behandeling der kwestie te Geneve. Een rapport van minister Beelocrls van Blokland. Het wordt een eenigszins vervelende historie, het geruzie tusschcn Polen en Litaucn. Is er in de naaste toekomst kans op een vergelijk Lr zijn geen lichtpunten, die verwachtingen wekken. Toen op 10 Dec. 1927 de Volken- boncisiaad verschillende aanbevelingen opstel de, hoopte men te Genèvc, omdat dc sfeer door toen niet ongunstig leek, dot heide par tijen, Polen cn Litnuen, met die aanbevelingen ernstig rekening zouden houden. Deze hoop is niet in vervulling gegaan. Wel hebben onder handelingen tusschcn beide staten plaats ge vonden, maar men kan gerust zeggen, dat deze bespickingen zoo goed als niets hebben opge leverd. Op de conferentie te Koningsbergen, waar vertegenwoordigers der twee staten, die met el kaar overhoop liggen, met elkaar van gedach ten wisselden, werd het aanzijn gegeven aan een drietal commissies. Eén daarvan hield zich te Warschau met verkeer- en economische kwesties bezig, moor al het gepraat leidde tot niets. Litauen wilde het postverkeer lusschen beide staten over een derde land leiden, maar Poicn kon zich met o'czen indirecten weg niet vereenigen. Dc tweede commissie, die voor veiligheid en liquidatie van vraagstukken uit het verleden, schoot te Kofno al evenmin op Wel icdigeerden beiden partijen financieele aanspra ken, maar tot een accoord te dezer zake kon min niet geraken Op de conferentie dezer commissie is Polen bovendien voor den dag ge komen met ontwerpen van verschillende ver dragen inzake non-agressie, arbitrage en ver zoening, moor deze vielen zoo weinig in den smaak der Litaucrs, dat zij niet eens een ondet- wcip inn verdere gedochtenwisseling uitmaak ten. Een ielsje meer bereikte de derde com missie, die zich te Berlijn had bezig tc houden met juridische aangelegenheden en kwesties, het iocale verkeer betreffende. Te dezer zake kwan- werkelijk een voorloopigc regeling tot stuud, die ten goedekomt aan bewoners van Poolsch-Litausche grensgebieden. Over het al gemeen kan men echter zeggen. dot de resulta ten van de bijeenkomsten der commissies zcei magei zijn geweest, zcodat men in negen maanden tijds bijna niets is gevorderd. Het is don ook ie begrijpen, dot de Neder- iondsche minister van buitenlandsclu; zaken, die als rapporteur optreedt in de Poolsch-Li tausche kwestie, gisteren dan ook geen bemoe digend rapport kon uitbrengen in de openbare zilling van den Voikenbondsraad. Hij gewaag de dan ook van de door hem ondervonden t«- Icuj stellingen, die des te grooter zijn, omdnt momenteel dc betrekkingen tusschcn Polen en Liinuen in zoo'n mate te wenschcn overlaten, dat nog niet eens de datum en plaats van sa menkomst kon worden vastgesteld van de vol gende voltallige Poolsch-Litausch conferentie. Aan de vertegenwoordigers der beide partijen is gisteren gelegenheid gegeven nogmaals hun standpunt uiteen te zetten cn aanvullende me- GCdeelingen tc doen. Zaleski, dc Poolsche mi- r.isier van buitcnlandschc zaken, heeft echter maar enkele woorden gesproken en er zich vi ij wel toe bepaald op te mei ken, dat Polen \ooi de mislukkingen niet aansprakelijk kan worden gesteld. Woldemaras, de Litousche pre mier, greep echter dc gelegenheid aan om in een uitvoerige uiteenzetting, gedurende welke Briond en verschillende andere gedelegeerden in slaap vielen, nog eens het heelc conflict in al zijn détails te schetsen en te betoogen. dat het échec der besprekingen aan Polen moest worden geweten, hetwelk voortdurend het erop aan stuurde van Litauen de erkenning te verkrijgen, dat de kwcstie-Wilna afgedaan was en een voor goed uitgemaakte zaak. Men ziet dus: be schuldigingen over en weer werden gelanceerd, die de zaak niet veel verder brachten. Het ceni- gc bemoedigende van de Raadsvergadering was slechts, dat het element van hatelijkheid in do discussies ontbrak en de betoogen een bezadigd karakter droegen. Ondcrtusschen schijnt men te Genève meer op de hand van Polen dan van Litauen te zijn Tenminste een persbureau lanceert het bericht. dat de Raad blijkbaar ontstemd was over de manoeuvres, waardoor Woldemaras telkens op- nieuw probeert een oplossing van 't geschil uit te stellen. Vandaag zal in den Raad opnieuw over dc kwestie worden gesproken, maar het is rauwelijks aan te nemen, dot een sensationecle wending zal intreden. Over dc grens gclolcl cn neergeschoten Uit Berlijn wordt d.d. 7 Sept aan de Tel. bericht Naar uit Albanië wordt gemeld, is Aohmed Zogoe's grootste tegenstander, Loesj Prelo, dc oud-gouverneur v»n het district Sjalo, gisteren op veriaderlijke wijze door aanhangers van Zogoe vermoord. Loesj Prelu was eon der gezienste leiders van de stammen van Noord-Albonië. In 1926 nam hij evenwel, daar hij voor zijn leven vrees de, de wijk over de Zuid-Slavische grens. Dezer dagen echter kreeg de commandant van 't garnizoen van Skoetari uit Tirana order, om Loesj Prelo te vermoorden. Tc dien einde stak de commandant zes zijner manschappen in Zuid-Slavische uniformen, die den oud-gou verneur op Zuid-Slavisch grondgebied aanhiel den cn hem bevalen hen tc volgen Loesj Prela voldeed hieraan, in dc meening inderdaad met Zuid-Slavische miltaren tc doen te hebben. Men leidde hem evenwel over de Albaneesche grens, waar hij door dc soldaten neergeschoten werd. Onder de bergstammen van Noord-Albunié heeft deze blocddaad groole beroering gewekt. De moord zal dan ook niet zonder gevolgen blijven, daar de bewoners van Sjola en dc stam der iMalissoren bloedwraak hebben gezworen Achmed Zogoe is in verband hiermede nog voorzichtiger geworden, dan hij reeds was. Uit vrees voor aanslagen vermijdt hij het thans zelfs, zich aan dc vensters van zijn paleis te vertoonen Trouwens, ook te Tirana zelf is op de kunst matig gewekte vreugde over dc koningprocla- clomntie spoedig een groote gedeprimeerdheid gevolgd. Dc laatste dagen zijn aan ullc koop lieden, die tijdens de feestelijkheden hun zaken en winkels open hebben gehouden, hooge boe ten opglegd. Talrijke kleine hondelaars moe ten niet minder dan 100 goudfrancs boete be talen. DE ZAAK VAN HUGO STINNES JR. Dc secretaresse niet strafbaar. De heer Nothmann, directeur van het bu reau van Hugo Stinnes Jr tc Hamburg, die- in verblind met dc onregelmatigheden met oorlogslccningen eveneens in hechtenis was genomen, is gister in voorloopige vrijheid ge steld, nadat hij een borgsom van 20.000 mark had gesteld Uit het onderzoek in deze zaak is voorts nog gebleken, dat de secretaresse van den rechter van instructie zich niet aan strafbare feiten heeft schuldig gemaaktzij zou zich alleen op wat al te onvoorzichtige wijze hebben uitgelaten tegenover personen, die belang ei bij hadden iets naders omtrent het onderzoek tc vernemen. MUITERIJ OP EEN DUITSCH STOOMSCHIP Twee gewonden. Te Gent heeft muiterij plaats gehad aan boord van het Duitsche s.s. Patria. liggende :n de haven \nn genoemde stad. De kapitein Heinrich Loss en een matroos werden ge- kwetst. Drie zeelieden werden aangehouden. BET WEER VAM W0RG5N Hoogste barometerstand: 771.5 Danzig. Laagste barometerstand: 733.3 Reykjavik. Verwachting tot den avond van 9 Sept. Zwakke tot matige wind meest uit Zuidelijke richtingen, meest licht tot half bewolkt, mogelijk met ochtendnevel, warm en droog, behoudens kans op onweer. Cosla Rica keert in den 1 'olkcnbond terug De correspondent der N.R.C. te Gencv© meldde gisteravond Procope, de voorzitter van den volkcnbonds» raad, heeft vandaag een telegram ontvangen van Castro, den minister van buitcnlandschc zaken von Costa Rica, dat in volkenbonds kringen groote voldoening heeft gewekt. Mi- nister Costro verklaarde met groot genoegen dc ontvangst tc bevestigen van het belangrijke telegrafische antwoord, dat Procope verleden Zaterdag in naam van den volkenbondsraad naar Costa Rica gezonden heeft. De minister raad van Costa Rica heeft naar aanleiding daarvan besloten den voikenbondsraad zeer hartelijk te dunken voor de grondige studie, waaraan hij op verzoek van Costa Rica do Monroe-leer onderworpen heeft. De minister» raad heeft besloten, in antwoord op de uitnoo» diging van den voikenbondsraad om tot den volkenbond terug tc kceren, aan de volksver tegenwoordigers van dat land voor tc stellen de noodzakelijke crcdietcn voor dc. betaling van de jaarlijksche bijdrage van Costa Rica oan den volkenbond weder in te willen willigen. Dit antwoord uit Costa Rica bevestigt dus volkomen de goede stemming, die in Zuid- Amerikaansche kringen heerscht naar aanlei ding van de beslissing van den volkenbonds raad. Het antwoord is, naor men kan begrij pen, met groote vreugde ontvangen. OORLOGSPSyCHCSE. Incident aan 't Belgische strand. De Vorwarts verneemt uit Brussel: In de badplaats Blankenbcrghe waren giste ren Belgische en Duitsche kinderen bezig met aan het strand een zandvesting te bouwen, waarin zij den naam „Neurenberg" aanbrach ten. Een Belgisch strandbezoeker nam daaraan aanstoot en verzocht den naam uit te vegen, waaraan door de kinderen onmiddellijk gevolg weid gegeven. Intusschen had een jongetje de Belgische vlag op de vesting geplant. Toen een Duitscb meisje deze verwijderde, ontstond on der dc Belgische strandbezoekers een hevigo beweging. De Duitsche kinderen werden met zand gegooid en ten slotte stookten de Belgen een vijftigtal Belgische kinderen, die met hot bouwen der vesting niet het minste hadden te maken, op dc vesting Neurenberg stormender hand te gaan innemen. Ten slotte zag de politie zich genoodzaokt tusschenbeide te komen en de Duitsche kinde ren onder haar bescherming naar het hotel te brengen. Honderden volwassen Belgen liepen schreeuwend cn joelend tot voor den ingang van het hotel met de kinderen mee. MINISTERWISSELING IN HONGARIJE Rijksbestuurder Horthy heeft dr Johann Budd, den Hongnarschen minister van finan ciën, benoemd lot minister voor economische zaken zonder portefeuille hij zal in het bij zonder tot taak hebben de verbinding te on derhouden tusschcn dc economische ressorten van de regeering en dc kringen van belang hebbenden in het zakenleven. Dc poitefeuille van financiën is toevertrouwd aan dr. Alex Wekerle, zoon van den vroegc- ren minister-president en minister van financiën en lid van het Hoogerhuis. BANK IN MOEILIJKHEDEN. Berlijn, 7 Sept. (H.N.I Naar de Duit sche handelsdienst uit Sanrbrücken verneemt, is dc in 1919 dooi de firma Stachling, Va lentin en Co. en de Bank van Mühlhausen op gerichte bonk voor het Saar- en Rijnland, wel ker aandcclenkapitaal 10.000.000 francs be draagt, in moeilijkheden geraakt. De bank fi- nanciccrdc hoofdzakelijk Fransche ondernemin gen in het Soargcbied. In de nfgeloopen week heeft zij niet kunnen voorzien in de financieele behoeften van dc Fransche mijnadministratie. TIEN PAARDEN VERBRAND. Hamburg. 7 Sept. (H. N.) Gisteravond is in de Hamburgschc vrijhaven in Pcggen- mühle brand uitgebroken in een groote loods, welke door 5 firma's als stal en opslagplaats werd gebruikt. Tien paarden zijn in de vlam men omgekomen. .t

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1928 | | pagina 1