Hall© Batavia.
B. NIEWEG
DÉ EEMLANDEü
BUITENLAND.
DE VALK 8|. UUR.
De Victoria haart
Die kolen spaart
Maandag 8 October 1S28
BUITENLANDSGH OVERZICHT
FELLE DROOGTE IN
BRAZILIË
Vele personen omgekomen
27e Jaargang No. 84
DE OVERSTROOMIN
GEN BIJ NIEUWPOORT
De nieuwe dam
doorgebroken
Verzuim niet te gaan zien de buitengewone Revue
DE ZEVENDE OCTOBER TE WIENER
NEUSTADT
Bloedige botsingen bleven achterwege
MEXIGO'S
KATHOLIEKEN
Vrijheid godsdienst
onderwijs verlangd
KOSTBARE DIAMANT
GEVONDEN
Eahter niet zuiver wit
Ill
A. H. VAN MEÜWKERK
Complete Woninginrichting
Vertegenwoordiger van de
jeiftsche Aardewerkfabriek
„De Porceleyne Fles",
AUSTRALIE'S HAVEN
STAKING
Neiging tot
werkhervatting
Communistische politiek
in Duitschland v.
Radiorede
die niet doorging
ABONNEMENTSPRIJS
pet 3 maande» voor Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75. per
weck (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0,17'/s>
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
DIDECTEUR -UITGEVEC: J.VALKHOF F
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer.
e|ke regel mee* f0.25. Llefdadlghclds-advertentlën voor dt
helft van den prijs. Kleine Advertertlën „KEITJES" bl) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.Bewijsnummer extra 0.05
BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAL 2*
Dc taak van de pers. Een
beschouwing" van Hermann
MUller.
Donderdag is te Berlijn de jaarveigadering
begonnen van Duitschc krantenuitgevers, waar
aan ook, onvermijdelijk, een feestmaal verbom
con was. En op feestmaaltijden voert mén het
woord; dut is eenmaal een usance. Niemand
minder dan dc Duitschc rijkskanselier heeft op
bedoelde vergadering het woord gevoerd. Hij
was het volkomen met den voorzitter der vcr-
eer.iging eens, dat somenwerking tusschtjn 't
staatsbewind en de pers een noodzaak was.
Niemand wist deze suincnwerking beter op prijs
te stellen dan de rijksrcgccring. Wij leven,
aldus de rijkskanselier, in een tijdperk van toe
nemende intensiteit en hij begreep dan ook
volkomen, dat de pers er voortdurend op uit
is tijdig de bedoelingen der regeering te Weten.
Maar aan den anderen kant moet de pers de
regcering ook den noodzakelijken tijd voor
zelfbezinning laten. Wie van de beteekenis der
peis nog r.iet overtuigd is, zal daarvan door
drongen worden, als hij kennis maakt met de
gioote vraagstukken, waarvoor thans een op
lossing moet worden gevonden. Muller meende,
o'nt hij slechts aan Gcnèvc behoefde te her
inneren.
HERMANN MULLER.
Naar de rijkskanselier opmerkte, zullen in de
r.aoste toekomst buitengewoon gewichtige on
derhandelingen worden ingeleid, die van be
slissende betcekenis zijn voor Duitschlands lot.
In dit verbond achtte hij het dc taak der Duit
schc pers in den eersten tijd het beste te pres
toeren, opdat noodzakelijke ophelderingen wor
den verstrekt over het Duitschland, gelijk het
is. Het komt cr, aldus Hermann Müller, mo
menteel niet slechts op aan het Duitschc be
drijfsleven er voor altijd boven op te helpen
door de oplossing van 't vraagstuk der schade
loosstelling, maar ook om de volkomen soeve
reiniteit in het Rijn- en Saargcbied tc herkrij
gen. De rijkskanselier onderschatte niet de
moeilijkheden, waarvoor men zich ziet ge
plaatst bij dc opiossing dezer vraagstukken,
maar z. i. moesten zij worden overwonnen.
Noodig daarvoor was, naar dc opvatting van
den rijkskanselier, dat die Duitschc bevolkings
groepen, welke op de hand zijn van de tegen
woordige staatsinrichting, de handen inecr»
slaen.
De pers noemde Hermann Müller het spiegel
beeld van het Duitsche partijwezen. Dc tegen
wooióige grondwet heeft de partijen voor de
vervulling van een nieuwe en grootc taak ge
steld en daarbij moet het aanzijn worden gege
ven aan een arbeidsgemeenschap, die Duitsch
land er in economisch en politiek opzicht weer
bovenop brengt. In dc pers moet nu hetgeen
scheidt op den achtergrond en hetgeen bindt
op den voorgrond worden gesteld. Bovendien
heeft de pers tevens tot taak de Duitschcrs in
te lichten over de stemmingen, die in het bui
tenland heerschcn. Deze wijken in buitenge
wone mate van elkaar of, zoowel wat de af
zonderlijke regeeringen betreft, als de verschil
lende bevolkingen der buitenlandsch° staten.
Anders aidus Müller had, om iets te noe
men, mijn rede te Gcnève over de ontwapening
niet verkeerd b.grcDcn kunnen worden.
De correspondent der N. R. C. te Brussel
meldt:
Don hcelen nacht van Vrijdag op Zaterdag
heeft dc mannelijke bevolking van Nieuwpoort
en omstreken gewerkt aan het opwerpen van
een nieuwen dam in het kanaal Veurnc-Nicuw-
poorl, ten einde een romp te voorkomen, daar
het instorten van dc sluis op den IJzcr nu ook
ul onvermijdelijk blijkt te zijn. Even na midder
nacht arriveerden per cxtratrcin 150 genisten
uit Antwerpen, terwijl ook nog 300 man, be-
hoorendc tot het derde en vierde regiment in
fanterie, welke tc Brugge en Oostende garni
zoen houden, gezonden zijn om een helpende
hand tc bieden. Ongeveer 800.000 zandzakken
bleken noodig te zijn voor den nieuwen dam.
Zaterdag in den loop van den middag is
het water weer fel gestegen. Tegen den avond
werd de toestand onrustwekkend en omstreeks
zes uur is dc dam ten gevolge van het op
stuwende tij bezweken. Aan de bevolking van
het IJzergebied is medegedeeld, dat zij zich op
het ergste dient voor tc bereiden, daar ieder
oogcnblik de hecle streek weer kon ondcrloo-
pen, als tijdens den Ijzerslag ;n 1914. Dc
minister van openbare werken, Bacls, die zich
nut vacontie in Zuid-Frankrijk bevond, waar
vendaan hij zich naar het congres van hel
internationaal landbouwinstituut tc Rome zou
begeven, heeft uit Marseille getelegrafeerd, dat
hij naar België terugkeert cn vermoedelijk Zon-
dagai ond reeds te Nieuwpoort zal kunnen zijn
Dank zij den ijver, waarmede de soldaten
den geheclcn nacht arbeidden, aldus wordt d.d
gisteren; uit Nieuwpoort gemeld, is het gelukt
den doorgebroken dijk te herstellen De ge
vreesde-^ overstroom mg bleef uit, maar er be
st tWPOg gevaar, als vanavond de vloed komt j
tfpzctten.
Volgens een nader bericht melden de bla-
den, dot de nieuwe dom bij de brug té Nieuw
poort is bezweken.
Dc kudden gedecimeerd
Londen, 7 Oct. (V. D.) Volgens berich
ten, tr- Rio dc Janeiro uit Alagoas binnenge
komen, hecrscht aldaar evenals in Bahia een
droogte, zooals die sedert het beruchte jaar
1915 niet meer voorgekomen is. De scheep
vaart op de San Francisco-rivier ligt stil. Vele
mtnschcn zijn omgekomen. De droogte heeft
de kudden gedecimeerd en de oogsten ver
woest.
DE GEMEENTERAADSVEVRKJEZINGEN TE
GEESTHACHT.
Hamburg, 8 Oct. (V. D.) De gemeentc-
raadsverkiezingen tc Gecsthocht, die den ei
sten Zondag tengevolge van een bloedige bot
sing onderbroken moest worden cn gisteren
herhaald werden, hebben eeri zeer rustig ver
loop gehad; 209 man veiligheidspolitie waren
uit Hamburg naar Geesthacht gezonden. De
verkiczingslokalen waren scherp bewaakt.
Een ernstige toestand
Betoogingen van Heinwehr en Schutzbund Uitgebreide
voorzorgsmaatregelen der overheden
Samenwerking tusschen kerk
en staat bepleit
Uit NeNw-York wordt d.d. 7 Oct. aan dc
Cour. gemeld
Namens de Mexieaansche katholieke lccknn
is gisteren een verklaring omtrent hun positie
gepubliceerd tot steun van de petitie, die bij
het congres is ingediend voor herziening van
de religieuze bepalingen der Mexieaansche
grondwet. Het document is door advocaten
opgesteld en :s o.m. onderteekend door voor
aanstaande rechtsgeleerden. Het bepleit samen
werking tusschen kerk c-n staat, gebaseerd op
de grondwettelijke erkenning van dc verschil
lende godsdienstige organisaties. De beschul
diging, dat de Mexieaansche katholieken reac-
tionnair zouden zijn, wordt bestreden met het
argument, dat een bond tusschen de R.K. kerk
en den staat in een of anderen vorm bestaat,
o.m. in België, Spanje en Polen en in acht
Zuid-Amerikaanschc staten, alle vooruitstre
vende landen, waarvan Polen zijn grondwet
eerst kort geleden heeft opgesteld. Het recht
van ouders om hun kinderen godsdienstonder
wijs te laten geven niet alleen in eigen huis,
doch ook op school, wordt een onvervreemd
baar recht genoemd, omdat de kinderen aan
de ouders toebchooren cn niet aan don staat.
Alle landen, zoo wordt gezegd, hebben dit
recht erkend, behalve Rusland.
De ïeeken verlangen verder volledige vrij
heid voor den openbaren eeredienst en dus
opheffing van de clausule in dec grondwet,
waarbij de godsdienstige plechtigheden slechts
in dc kerk mogen worden gehouden. Ze eischen
voorts opheffing van de bepaling, die behalve
in Rusland, alleen in Meico bestaat, waarbij
dc kerken geen eigendommen mogen hebben
en ten slotte van de bepaling, die priesters
voorschrijft zich in staotsregisters te laten in
schrijven als ambtenaren.
MACKENZIE KING IN LONDEN.
Londen, 7 Oct. (V. D.) De Canadeesche
premier Mackenzie King is gisteravond alhier
aangekomen. Hij heeft den dag doorgebracht
bij den premier Baldwin.
STAKING TE CONSTANTINOPEL.
Te Constantinopel hebben de arbeiders bij dc
tramwegen de staking afgekondigd.
AUTOBUS DOOR TREIN GEGREPEN.
Zeven dooden.
Ber 1 ij n 6 Oct. (V. D.) Op een overweg
in de nabijheid van het dorp Michalovze in
Tsjecho-Slowakije is een autobus door een
goederentrein gegrepen cn geheel vernield.
Zeven personen werden gedood en achttien ge
wond.
W i c n c r-N custadl, 7 Oct. (V D.) Dc
opmarsch der Heimwebrcn in dc ochtenduren
is lustig vcrloopen. Zoowel dc dcmonstrccrcnde
pni tijen zelf als de autoriteiten hebben alles
gedaan om ordeverstoringen te voorkomen.
Gedurende den nacht moest in Wiencr-Ncu-
studl en in de omgeving oen aantal communis
ten gearrcsteeid worden.
Kleine afdeelingcn communisten, die op weg
waicn naar Wicner-Ncustadt, werden tegen
gehouden en teruggezonden
Te Wiener-Neustadt hccrschte- gedurende den
gpheelen nacht veel beweging. Alies gcschied-
Je evenwel in de grootste orde. Reeds kort na
twee uur des nachts kwamen de eerste Hcim-
wehren op het hoofdstation aar.. De Hoim-
wrehicn marcheerden onmiddellijk naar de hun
aangewezen verzamelplaats, den Turmplatz, die
huiten de stad ligt. Daar bleven dc Hcim
wehrcn gedurende den nacht.
Precies tc 9 uur Zondagmorgen begon dc
opmaïsch naar do stad. Deze opmarsch had
plaats volgens dc voorgeschreven volgorde. Dc
bewaking werd bijna uitsluitend door dc gen-
daimcrie en de politie verricht. Slechts op den
Kauplplatz waren militairen te zien.
Op verschillende plaatsen in de stad hadden
zich toeschouwers opgesteld, waaronder tal
rijke afgevaardigden van de christelijk-sociale
cn dc Groot-Duitsche pari ij. Dc toeschouwers
riepen de demonstranten enthousiast toe.
De stoet droeg in totaol elf groote banieren
cu 751 kleinere vlaggen en wimpels mede. In
totaal liepen twaalf muziekkorpsen mede. Het
«taritol deelnemers kwant ongQVeer overeen'met
het aangekondigde aantal cn bedroeg onge
veer 13.COO man, die zich allen op den Turm
platz verzamelden en geleidelijk de stad bin
nentrokken.
Spoedig na negen uur arriveerde dc kop van
den stoet voor het gebouw van dc vroegere
militaire academie. Te tien uur ongeveer be
reikte hij den Hauptplatz, welke in ongeveer
■veertig minuten gepasseerd werd.
Intusschcn waren in andere deëlen van dc
stnd de formaties van den Schutz'ound opge-
morchcerd, die dc veiligheid en de orde bij
de demonstratie der sociaal-democraten moes
ten verzekeren. In lotr.al waren ongeveer
20.000 leden van dm Schutzbund uit Weenen
en omgeving -naar Wiencr-Ncustndt gekomen
De Hcimwehrcn vertrokken onmiddellijk na
het bereiken van den Hauptplatz naar den Turm
platz terug. Hier werd een veldgodsdienstoefe-
ning gehouden en daaraan uitsluitend een her
denkingsfeest voor de gevallenen in den we
reldoorlog. Bij het klinken van het lied „Ich
hatt'n Kameraden" gingen de vaandels neer.
Vervolgens hield burgemeester dr. Stcidle
een toespraak.
Nadat dc plechtigheid geëindigd was, volg
de onmiddellijk de afmarsch der Heimwheren
naar het station, vanwaar onmiddellijk de
terugreis werd aanvaard.
Ongeveer tegelijk met het vertrek der Heim-
wehren uit dc binnenstad begon de intocht dei
sccioal-democratcn van het hoofdstation of.
De orde werd op buitengewone wijze door de
politie en de militairen gehandhaafd. Het aan
tal sociaol-dcmocratischc demonstranten was
echter belangrijk minder dan was aangekon
digd. Terwijl in dc socialistische oers was ge
sproken van ongeveer honderd duizend man,
kan het aantal deelnemers aan dc sociaal
democratische demonstratio op ongeveer 35 a
3(5.000 geschat worden. Aan het hoofd van den
stoet liepen leden van den Schutzbund. Tal
rijke roodc vlaggen werden medegevoerd.
Van het balcon van het stadhuis hielden de
leiders der sociaal-democratische partij toe
spraken tot dc demonstranten.
Wat aefi de demonstraties vooraf-
.v T ging. Arrestaties van commu
nisten.
Wecnen, Oct. (V.D.) De voorberei
dingen voor den 7cn October zijn nu zoo goed
als geëindigd, daar Zaterdagmiddag alle wcgen#
die naar Wiener Neustadt leiden, afgezet zijn
Niet olleen tc Wiener Neustadt, maar ook in
dc omliggende plaatsen zijn troepen en gen
darmerie ingekwartierd. Het totaal aantal op
geroepen soldalen en gendarmen wordt op
8000 geschat. Het hoofdkwartier is te Wiener
Neustadt gevestigd en slaat door motorbri
gades en auto's in verbinding met dc buiten dc
stad liggende troepeneenheden. In dc stad wap
peren roode en nationale vlaggen.
Reeds Vrijdag zijn groote afdeelingcn van
den republikeinschen Schutzburd aangekomen,
die de orde zullen handhaven 'gedurende den
sociaal-demcratischen opmarsch. Op enkele
onbeteekenende incidenten na was het tc Wie
ner Neustadt volmaakt rustig, hoewel er groote
drukte op straat heerschte. Alleen bij het af
lossen. van de wacht viel een incident voor.
Door onvoorzichtigheid ging een schot af. Da
knal veroorzaakte in do omgeving ecnigc op
winding. Gelukkig werd niemand getroffen.
Verder deed plotseling het geiucht de ronde,
dat op het sportterrein 42 kisten met ammu
nitie afgeladen zouden zijn. Deze 42 kisten
bleken in werkelijkheid wel te bestaan, maai
slechts koffie voor de leden van de Hcimwehrcn
tc bevatten, zoodat de autoriteiten geen aan
leiding vonden om in 1c grijpen. Zoowel tc
Wiener Neustadt als te Wecnen zijn een groot
oor.tal communisten geaircsteerd Onder hen
bevinden zich twee leden van het centraal
comité van de communistische partij. Als resul
taat van huiszoekingen zijn verder een aantal
vlugschriften in beslag genomen. Tegen twee
van de gearresteerden zal een vervolging
wegens hoogverraad worden ingesteld. Naar
verluidt, hebben de filialen te Wiener Neustadt
van de grootc banken hun gelden en waarde
papieren naar Weenen gezonden. Ook te Wee
ncn zijn omvangrijke veiligheidsmaatregelen
getroffen. Het hoofdbureau van politie zal door
een sterke afdeelir.g politiemannen bewaakt
worden. Secties te voet cn te paard zullen den
geheclcn Zondag door de stad patrouillccren cn
in het bijzonder de voorsteden bewaken. Ten
einde weerstand te bicden aan eventueele
pogingen van dc communisten, om het spoor
wegverkeer stil te legen, zijn op het traject
naar Wiener Neustadt gemengde stationscom
mando's ingesteld. De communistische Roto
Fahne is Zaterdag nogmaals verbodenf daar
het orgaan in zijn hoofdartikel opriep tot strijd
en tot een massalcn opmarsch naar Wiener
Neustadt.
Weenen, 7 Oct. (V.D.) Naar wij nadet
vernemen, beloopt het getal der in verband
met de demonstraties in Wiener Neustadt te
Weenen gearresteerde communisten 200.
Een incident in Wiener Neustadt.
Wecnen, 7 Oct. (V.D.) Tijdens de soct-
aal-dcmocratischc demonstratio op den Haupt
platz is een klein incident voorgevallen. Eénige
communisten poogden toespraken te houden.
Zij werden, echter door gendarmen omringd cn
gearresteerd. Onder de gearresteerden bevon
den zich twee communisten uit Tsjecho-Slo
wakije.
Geheime zendstations van den
republikeinschen Schutzburd.
Salzburg, 6 Oct. (V.D.) Het Salzbur-
gcr Volksblatt meldt, dat de politie te Graz
bij een huiszoeking een grheim radiozendappa
raat heeft ontdekt, dat den republikeinschen
Schutzbund diende tot het overbrengen van
berichten aan de verschillende ondcrnfdeclin-
gen. Verder werd een lijst aangetroffen van
alle stations van den Schutzbund, die even
eens met zulke geheime zenders zijn uitgerust.
Op deze wijzo was het den autoriteiten moge
lijk om Vrijdag alle zenders in beslag te
nemen ook te Salzburg werden er twee ont
dekt en in beslag genomen. Verder zou op
het hoofdstation van Salzburg in de kamer van
de vcreeniging van spoorwegarbeiders, welk
vertrek in den laatsten tijd meermalen tot ver
gaderplaats van den republikeinschen Schutz
bund gediend heeft, een partij van 72 Mann-
licher-gewercn, type 95, zijn gevonden.
We enen r 7 Oct. (V.D.) Nadat Zaterdag
in Salzburg een communistisch zendstation in
beslag genomen was, hebben verdere naspo
ringen uitgewezen, dat ook in Weenen en Graz
zendstations in sociaal-democratische partij
huizen voorhanden waren. Zij zijn eveneens in
beslag genomen.
Van 282 karaat
Londen, 7 Oct. (V. D.) Een inboorling
uit Kimberley heeft in Darkly West een dia
mant gevonden ter grootte van een vogelei,
wegende 282 karaat. Dit is grootste diamant,
ooit gevonden in alluviale gronden. Hij is ver
kocht aan een koopman te Kimberley, die ver
klaarde dat hij, in plaats van de 4500, die
hij nu betaalde, er 25.000 voor zou hebben
betaald, als de diamant zuiver wit was geweest.
STAKING IN BUENOS AIRES.
Londen, 7 Oct. (V. D.) Naar verluidt,
zijn te Buenos 'Aires de leden van de maritime
federatie in staking gegaan.
HET WEER VAN MORGAN
Iloogstc barometerstand: 770.6
Münchén.
Laagste barometerstand: 730.0
Ingö.
Verwachting tot den avond van
0 October.
Matige, tijdelijk wellicht krach
tige Zuidelijk tot Zuid-Westelijke
wind, zwaar bewolkt tot betrokken,
waarschijnlijk enkele regenbuien,
weinig verandering in temperatuur.
ALDEGONDESTRAAT 103-105-107.
TEL. 543.
GROOTE SORTEERINd*
CLUBFAUTEUILS en
THEEMEUBELEN
P M (EROP
Z&NGBsm. OOJBL.280
voorheen Langestraat.
L. BERGSTRAAT 13. TEL. 462.
Stormachtige tooneclen
te Melbourne
•y£)
Dc Zondag to Melbourne gehouden zitting
van de conferentie van haven- en transport-
ai beiders cn zeelieden werd door stormachtige
scènes gekenmerkt. Een afgevaardigde, die aan
de hond deed, dat de huvenarbeiders den ar
beid zouden hervatten, werd bedreigd. Dc con
ferentie besloot nieuw juridisch advies In te
winnen omtrent de rechtsgeldigheid der wet
op de transportarbeiders. 'Aangezien zij voor
ccn hopeloozc situatie staan, zijn vele gedele
geerden sterk vóór werkhervatting.
De opstopping in 1 t havenbedrijf te Mel
bourne neemt toe. Negen overzeesche schepen
zijn gedurende het week-end binnengeloopen
en acht worden er Maandag verwacht. De vrij
willigers hebben zwaar werk. Bij dc aanwer
ving van nieuwe krochten ondervindt men geen
moeilijkheden.
Een redacteur van de
Vorwarts ontvoerd
Berlijn, 7 Oct. (V. D.) Zaterdagavond
werd dc redacteur van de Vorwarts, die voor
de Berlijnsche radio een voordracht zou hou
den over het probleem van de bevestiging van
den vrede, in een auto door communisten ont
voerd en in de omgeving van de stad weer
afgezet. In tusschen hield de communistische af
gevaardigde van den landdag Schulz, Nou-
koelln, die zich uitgaf voor den redacteur van
de Vorwarts, een voordracht voor het commu
nistische Volksbegchren betreffende een ver
bod tot het bouwen van pantserkruisers.
B e r 1 ij n 8 O c t. (V. D.) Volgens berichten
van Maandagochtendbladen heeft onmiddellijk
na het bekend worden van de ontvoering doo/
communisten van den redacteur van de Vor
warts uit de radiostudio, een afdccung van
het politicpresidium pogingen in het werk ge
steld om vast te stellen wie aan de ontvoe
ring deel genomen hadden en om den com-
munistischen afgevaardigde te arrestecrcn.
Zondagochtend werd bij den redacteur van do
Rote Fahne een huiszoeking gehouden. Do
politie volgt zekere sporen, waaromtrent voo—
loopig nog niets kan worden medegedeeld. Men
veronderstelt, dat redacteur Schwarz de per
sonen, die hem ontvoerd hebben, weer zal kun
nen herkennen. Men houdt echter rekening met
de mogelijkheid, dat de schuldigen evenals in
dertijd dc voornaamste daders van den over
val in het strafgerecht van Moabit zich in het
buitenland in veiligheid kunnen brengen. Naar
van communistische zijde aangekondigd werd,
zou Schulz Zondagmorgen voor een demon
stratie spreken. Daar de vergadering echter
natuurlijk door de politie bewaakt werd. It
Schulz niet verschenen t
