AflERSFOOMSCfi DAGBLAD
DE EEMIANDÈU
B. NIEWEG
Heeren Sieriiefhebbers
rzen-Bier
„De Witte"
Woensdag 17 October 1928
27e Jaargang No. 92
BUITENLANOSCH OVERZICHT
BUITENLAND.
DE STAKING TE LODZ
Enkele botsingen
A. H. VAN NIEUWKERK
Complete Woninginrichting
Speciale aanbieding CLUBFAUTEUILS
RIJNLAND
ONTRUIMING
Ministerssamenkomst
te Geneve
in
DINTER TEGEN
IIITLER
DE BRITSCHE
TRANSPORT
De verwachtingen
Voor Haarden
DE TSARIN-MOEDER
Buitenlandsche vorsten
aanwezig
V erkiezingscampagne
in Amerika
Amerika s noeste arbeid
DE RAMP TE PRAAG
Communistische
bedrijvigheid
DE HERSTELKWESTIE
Een regeling mogelijk?
ABONNEMENTSPRIJS pei 3 maande» voor Amersfoort f2.10. per maand I 0.75, per
weck (met gr «tl» verzekering tegen ongelukken) f 0.17*/r
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke oummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
DIQECTEUR UITGEVEQi J.VALKMOFF
PRIJS DER ADVERTENTIES van 1—4 regels t 1.05 met inbegrip van een öewljsnummer,
elke regel meer f0.25 Liefdadlghelds-advertcotlëo voor d«
helft van den prijs. Kleine Advertertlén „KErTJES" by vooruitbetaling 5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I I.— Bewijsnummer extra 0.05
BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAL 2*
De Engelsche liberalen en de
komende verkiezingen. Lloyd
George's opmerkelijke rede.
Wij hebben reeds met enkele woorden mel
ding gemoakt van de rede, die Lloyd George
op den liberalen partijdag te Yarmouth heelf
gehouden Nu er over uitvoeriger berichtei-
met betrekking tot hetgeen hij sprak, valt te
beschikken, heeft het zin ons met zijn be
schouwingen nog een oogenblik bezig te hou
den Naar de liberale oud-premier opmerkte,
zouden de a-s. verkiezingen in Engeland waar
schijnlijk de belangrijkste worden in de hl^
torie van het land. Volgens hem was het
alles behcerschende probleem wat zal er ge
beuren, wanneer geen der bestaande politieke
groepen in het volgende parlement met zoo'n
beslissende meerderheid wordt gekozen, da'
zij in staat is haar taak tijdens den levens
duur van dat parlement te vervullen Dat
vraagstuk is den laatstcn tijd voortdurend be
sproken.
De eerste-minister, ^Baldwin, heeft o*p den
conservatieven partijdog de vraag opgeworpei»,
wat de liberalen in den verkiezingsstrijd zou
den doen, wanneer zij in de minderheid ble
ven. Zijn partij, aldus Lloyd George, heeft
minstens de zelfde bedoelingen een minderheid
te vormen en daarom zou het beter zijn ge
weest, wanneer hij zijn vraag tot zijn aan
hangers had gericht.
De socialisten, de Labour-manncn, stelden
dezelfde vraag. Zij hebben duidelijk doen uit
komen, dat zij onder geen voorwaarde een
pact wilden sluiten met de liberalen, wanneer
dezen het socialisme niet „met huid en haar"
wilden slikken. Lloyd George maakte naar
aanleiding van deze uitspraak de opmerking,
dat de liberalen noch socialisten noch to ri es
zijn en dat daarom aan geen dezer partijen di
voorkeur zou worden gegeven de liberalen
zouden beide bestrijden. Lloyd George voelde
niets voor een herhaling van het noodlottigt
experiment van T92T. Wij zullen, aldus uitte
hij zich, als een onafhankelijke partij den vei-
kiezingsstrijd voeren.
Maar ook heeft de liberale leider, in aan
sluiting op de rede ten congresse, in een toe
spraak tot een massavergadering van liberale
kiezers, zich met de buitenlan 'sche politiek
bezig geh'ouden. Hij vond hierbij gelegenheid
het beleid van Austen Chamberlain te deze»
zoke ten scherpste aan te vallen. Hij ging
zelfs zoo ver te verklaren, dat de wijze waar
op de laatste jaren Engelands buitenlandsche
politiek werd gevoerd, een gevaar vormde
voor den vrede, niet alleen van Europa, maai
van heel de wereld.
Aandacht heeft vooral getrokken zijn op
merking, dat het voortduren der bezetting van
bet Rijnland neerkwam op het schenden van
een plechtig verdrag, daar Duitschlond al zijn
verplichtingen had vervuld.
Het achter den rug van andere mogendhe
den om tuscchen Frankrijk en Engeland ge
sloten verdrag op vlootgeb'ed noemde hij de
noodlottig'-te gebeurtenis sinds den oorlog
Een ongelooflijke dwaasheid achtte hij het
Italië daardoor voor het hoofd te stooten. Maar
Amerika tot tegenstander te maken, was in
één woord krankzinnig.
Laten wij bedenken, riep Lloyd George op
zeker moment uit, het het niet zoozeer booze
bedoel:ngen waren, die den oorlog hebben ont
ketend, dan wel onhandigheid en hulpeloos
heid.
Hij wees er nog op, dat Frankrijk, Tsjecho-
Slowakije en Polen morgen aan den dag acht
millioen soidaton in het veld zouden kunnen
brengen. Maar daarover mocht op de ontwa
peningsconferentie niet eens worden gesproken
en de Engelsche gedelegeerden naar Genève
hebben op racht gekregem deze reurachtigL
reserves niet in rekening te brengen Iets der
gelijks noemde Lloyd George onder luiden
bijval van zijn toehoorders, bedrog en zwen
del. Absoluten onzin vond hij het de Duitsche
reserves met de Fransche te verffelirkem. Om
een pact te sluiten, dat Frankrijk in staat zou
stellen het Kanaal te vullen met zijn duikboo-
ten en om den indruk te wekken, dat Engeland
en Frankrijk vereenigd tegenover Amerika
stonden, aldus Lloyd George, heeft Engeland
datgene gesonctionneerd, wat den vrede in
Europa en de wereld onmogeliik maakt.
Wat beteekent dit alles Volgens Lloyd
George kwam een en ander neer op het zich
volledig afwenden van een plechtig verdrag,
dat Engeland on Jerteekend heeft en tot de
onderteekening waarvan men Duitschland ge
dwongen heeft. Van een verdrag kon men,
naar Lloyd George meende, overigens nauwe
lijks spreken het tractoat was iets. dat afge
perst was. Engeland, dat nooit in de geschie
denis zijn woord gebroken heeft, verscheurde
z.i het verdrag tot snippers Dit noemde Lloyd
George het record der Tory-regeering.
DE DUITSCHE ARBEIDSCONFLICTEN.
Een geregeld geschil.
B e r 1 ij n. 16 Oct. (VX).) De ter bijlegging
van den loonstrijd in het Beneden-Silezische
steenkoolbeklCen op 13 October gevelde arbi
trale uitspraak werd heden door den rijksmi
nister van arbeid voor bindend verklaard. Over
de hevatting van den arbeid hebben partijen
in het rijksministerie van arbeid een regeling
getroffen.
DOCUMENTEN INZAKE DE BRUSCHC
VLOOT VERDWENEN.
Oe Engelsche politie onderzoekt het ver
dwijnen van een aantal zeen gewichriye vloot-
documenten, die door een beambte in een
ectetasch werden overgebracht,
W&Ëfcï
De Poolsclie minister van arbeid
als bemiddelaar
Warschau, 16 Oct. (H. N.). De staking
ir. het district van Lodz heelt zich verder uit
gebreid en bijna alle vakvereenigingen hebben
aan den oproep om te staken gehoor gegeven
Vandaag is ook in de bedrijven, waar tot nu
toe nog gewerkt werd, de arbeid neergelegd.
In dc stad staat alle verkeer stil. Politie cn
soldaten patrouilleeren door de straten. Het
is tot een botsing gekomen usschen de politie
en een groep arbeiders, die werkwillig tram
personeel wilden belemmeren. Het bestuur dei
vakverceniging van de textielarbeiders te
Lodz heeft zich tot de vakverenigingen in do
andere steden gewend met het verzoek even
eens tct saking over te gaan, om de textiel
arbeiders bij hun loonstrijd te steunen.
Later wordt gemeld
De staking der textielarbeiders duurt on
verminderd voort. De vakvereenigingen dei
textielarbeiders hebben den Poolschen minis
ter van arbeid verzocht als bemiddelaar te
willen optreden. Donderdag zullen er op hei
Ministerie van Arbeid besprekingen tusschen
vertegenwoordigers der werkgevers en der ar
beidersorganisaties plaats hebben.
Met uitzondering van sporadische botsingen
heeft de staking in het algemeen een rustig
verloop. Te Pabianice bij Lodz is het op het
station tot een botsing gekomen tusschen sta
kers en politie, waarbij het uit 40 leden be-
saande comité van actie gearresteerd werd. In
de enkele stakingscomité's is het gisteren tij
dens een gemeenschappelijke zitting tot hei»
tigfc tooncelen gekomen, daar de communis
ten de stakers wilden dwingen zich tot de sov
jet te wenden, met verzoek om steun. Dit
voorstel werd na allerlei heftige scenes ver
worpen. Daarna verklaarde een der commu
nistische voormannen, dat hij die ondersteuning
wel op andere wijze zou trachten 'os te krij
gen. Te Zgierz trachtten 800 arbeidcis de
electriciteitsw^rken en het gemeentehu's te
bestormen. Ze werden echter door dc politie
verdreven, waarbij verscheidene gewonden
vielen
ALDEGONDESTRAA7 103-105-107
TEL 543.
GROOTE SORTEERING
OLUBFAUTEUILS en
THEEMEUBELEN
voorbeen Lanrjestraat.
L. BERGSTRAAT t3.
'Ceurcollectie
Gero
en
TEL. 4G2
Zilver
Christoffel
Prijscourant op aanvraag.
Nog geen dag voor de conferentie
der deskundigen bepaald
Dintcr laat zich door zijn partij geen
wetten voorschrijven
Weimar, 16 Oct. (VJ).) De afgevaar
digde Arthur Dintcr verklaarde in dc plenaire
zitting van den Thuringschen Landdag, dat hij
niet langer deei uitmaakte van de nationaal-
socialistische Duitsche Arbeidspartij. De par
tijleider Hitier zou hem hebben iritgenoodigd
zijn strijd tegen de „joodsch-rocmsche popen-
kerk" en zijn strijd „ter voltooiing van de
Reformatie door terzijde stelling van de anti
christelijke, joodsche grondslagen der beide
christelijke kerken" op te geven, of anders uit
de partij te treden. Het een zoowel als het an
der had hij echter geweigerd, omdat hij zijn
religieusen strijd slechts buiten de partij voer
de. Dinter verklaarde, dat hij zoowel in als
buiten den Thuringschen Landdag zou voort
gaan, naar zijn beste weten en geweten de
politiek te behartigen, die hij in het belang
van een nationnal-socialistisch Groot-Duitsch-
land achtte.
Een commissie van onderzoek gaat
aan H werk om grondslagen
voor een wet te leggen
BECHT DYSERINCK
FRISIA
E M. JAARSMA
JAN JAARSMA
BECKERS
ZAMGBSTJ3. 9OJÏSL.280
PLAATSENINRUILEN
Plechtige teraardebestelling
P a r ij s, 16 Oct. (V. D.) In welingelichte
kringen verluidt, dat met betrekking tot de ver
vroegde ontruiming van het Rijnland de Fran
sche regeering, die het initiatief tot het be
palen van plaats en tijd der onderhandelingen
van de financieele deskundigen aan Duitsch
land overgelaten heeft, tot nog toe geen mede-
deeling heeft ontvangen van de Duitsche re
geering over het bijeenroepen van een con
ferentie van deskundigen. Het verluidt, dat de
Pransche regeering geen bezwaren zou hebben,
wanneer als plaats der conferentie Londen zou
worden voorgesteld. Betreffende do vorming
van de vasts»ellings- en verzoeningscommissie
verluidt, dat deze om technische redenen te Pa
rijs wordt bijeengeroepen. Zoodra de Fransche
regeering door de Duitsche ingelicht wordt
over plaats en tijd zal zij financieele, politieke
militaire vertegenwoordigers aanwijzen
Daar reeds in Genève besloten is, dat Strese-
monn in December met Briand en Cushendui.
in Gencve samenkomen zal, zou bij deze gele
enheid tegelijkertijd over de kwestie der scha
devergoeding en der vervroegde ontruiming
van het Rijnland kunnen worden onderhandeld
Men neeemt in Parijs aan, dat de werkzaamhe
den der beide conferenties op zijn laatst op 1,
resp. 15 November moeten worden begonnen,
opdat de buitenlandsche ministers, die in Ge
nève zullen samenkomen, reeds eenige gege
vens over de werkzaamheden in handen zuliei.
hebben om hun besprekingen met positieve
resultaten te kunnen afsluiten.
Hoover loochent imperialist
te zijn
HET WEER VAN MORGEN
barometerstand
barometerstand
774.8
730.8
Hoogste
MQnchen.
Laagste
Isafjord.
Verwachtting tot den avond van
18 Oct.
Meest matige, wellicht tijdelijk
krachtige, Zuidelijke tot Westelijke
wind, zwaar bewolkt tot betrok
ken, waarschijnlijk eenige regen,
aanvankelijk iets zachter.
Incidenten bij de begrafenis
der slachtoffers
Londen, 16 Oct. (H.N. Draadloos). De
koninklijke commissie voor het transportwe
zen zal Donderdag met haar onderzoek be
ginnen, dat waarschijnlijk het meest omvang
rijke onderzoek van dc latere jaren zal wor
den Men venvacht, dat het onderzoek der
commissie tenminste 2 jaren zal duren. De
taak der commissie is om de grondslagen
vooi een wetgeving te leveren, waardoor het
transportstelsel van het land radicaal gewijzigd
zal worden. Het geheele veld van het trans
portwezen buiten Londen het Londensche
transportwezen zal afzonderlijk worden behan
deld zal worden bestudeerd met inbegrip
van het verkeer op zee, aan de kust en met
veerbooten, teneinde een algemeene organisa
tie in het openbare belang tot stand te bren
gen. Het zal verder de taak van de commissie
zijn om de tegenstrijdige belangen der plaat
selijke autoriteiten, die tramwegen en omni
bussen bezitten, in overeenstemming te bren
gen met die van particuliere belanghebben
den en van de spoorwegen. Deskundigen op
dit gebied, die ver vooruit zien, venvachten,
dat het gevolg vafi de werkzaamheden der
commissie zal zijn de instelling van lichamen
voor de belangrijkste districten dn de provin
cies op dezelfde wijze als voor Londen is
ontworpen. Sir Arthur Griffith Boscawen, oud-
minister voor de volksgezondheid, is voorzit
ter van de commissie.
De Russische Keizerin-Weduwe.
Kopenhagen, 16 Oct. (V. D.) Dinsdag
morgen heel vroeg werd de kist met het stof
felijk overschot van de Russische keizerin
weduwe zonder eenige ceremonie naar de Rus
sische Alexander-Newsky-kerk te Kopenhagen
vervoerd, slechts vergezeld door haar naaste
verwanten. De teraardebestelling zal Vrijdag
a.s. plaats vinden. De H. Mis, die in de Rus
sische kerk zal worden opgedragen, zal bijge
woond worden door de koninklijke familie en
koninklijke bezoekers van andere hoven, welke
verwant zijn aan wijlen de keizerin-weduwe
Namens de Deensche regeering zullen de mi
nister-president en de minister voor buiten
landsche zaken aanwezig zijn, terwijl voorts
een beperkt aantal leden van do Russische
kolonie te Kopenhagen en eenige intieme vrien
den zullen worden toegelaten. Van de kerk,
waarvoor de koninklijke lijfwacht zal zijn opge
steld, zal het stoffelijk overschot slechts ver
gezeld door de koninklijke familie en haar
gasten naar Roshilde getransporteerd worden
en worden bijgezet in de Frederik V-knpel van
den kathedraal, waar een korte rouwdienst zal
plaats vinden. Tot nog toe hebben koning
Haakon van Noorwegen, de hertog van York
en de groothertog en groothertogin van
Mecklenburg bericht van hun komst gestuurd
(De vroegere tsarin Maria, de echtgenooti-
van Alexander III en moeder van den laatsten
rsaar, die als Deensche prinses na de revolutie
in Denemarken een toevlucht vond, is, gelijk
wij meldden, op 13 Oct. in haar villa kort,
voordat zij 81 jaar zou zijn geworden, over
leden^.
Londen, 16 Oct. (V-D) De republikein-
sche ctandidaat voor het presidentschap Hoo
ver heeft, naar uit Boston gemeld wordt. Maan
dag aldaar een rede gehouden, waarin hij zich
verdedigde tegen de beschuldiging imperialist
te zijn, terwijl hij tijdens den oorlog en vroe
ger reeds naar het buitenland is gegaan om
maatregelen te nemen in het belang van den
buitenlandschen handel en het economische
leven van de geheele wereld. Het verleenen
van leeningen aan het buitenland noemde Hoo
ver een onderdeel van een gezónde economi
sche politiek. De insteliing van tarieven kan
de koopkracht van buitenlandsche naties slechts
in geringe mate beïnvloeden. Hoover bestreed
verder, dot Amerika zich door den oorlog ver
rijkt heeft, ofschoon het waar is, dat een aan
tal personen in de Vereenigde Staten groote
sommen verdiend hebben. De toeneming van
den rijkdom en de stijging van de algemeene
welvaart in de Vereenigde Staten na den oor
log is te danken aan den noesten arbeid van
het Amcrikaansche volk. Amerika heeft van
zijn rijkdom kapitaal voor den wederopbouw
van de door den oorlog verwoeste landen ge
geven. Zonder de grootmoedigheid van het
Amerikaansche volk gedurende de laatste jaren
zou de wederopbouw van de oude wereld lan
ger dan een kwart eeuw geduurd hebben.
Volgens andere telegrammen deed hij een
krachtigen aanval op
de houding van Smith,
den candidaat der
democraten, inzake de
invoerrechten. Hij ver
klaarde, dat het stand
punt van Smith zou
neerkomen op een
zoodanige verlaging
van de tariefmuren^
dat daardoor zoowel
de Amerikaansche loo
nen als de prijzen der
landbouwproducten
zouden omlaaggaan.
Hoover ontlokte ap
plaus, toen hij zich
tegen annuleering van
de oorlogsschulden aan Amerika verklaarde
het applaus was echter matig, toen hij loo
chende, dat deze waren geperst uit het bloed
van andere volken.
HOOVER.
HET KONINGSCHAP VAN ACHMED
ZOGOE.
Verdere erkenningen.
P a r ij s, 16 Oct. (H.N.) De Belgische regee
ring heeft Achmed Zogoe als koning van Al
banië aldaar medegedeeld, dat Japan kennis
heeft genomen van de wijziging van het re-
geecingsstelsel in Albanië en van de verhef-
mg van Zogoe tot koning.
DOOR ELECTRIC1TEIT GEDOOD.
Bij het uitvoeren van reparaties aan een
hoogspanningsnet zijn te Pinerole (Italië) drie
personer door den stroom getroffen en ge
dood.
V
Praag, 16 Oct. (V. D.) Hedenmorgen
heeft onder zeer groote belangstelling der in
woners, vooral van de arbeiders, de begrafe
nis plaats gehad van negen slacht ariërs var»
de ramp aan de Poritsch. De door het gemeen
tebestuur vastgestelde orde voor de begrafenis
werd door het verschijnen «an gioote massa's
communisten verstoord. Tijdens de overbren
ging van de lijken kwam het niet tot botjingen,
ofschoon de communisten, die voor den stoet
uitliepen, herhaalde malen de Internationalo
zongen en hun leuzen uitschreeuwden.
De rouwdienst werd ingeleid door een wald
hoornkwartet en koorgezang. Vervolgens hield
de burgemeester Baxa de treurrede Doorop zou
opnieuw het koor liederen ten gohoore bren-
gen, doch dit werd door den communistischen
afgevaardigde Zapotocky verh'nderd. Hij nam
het woord en hield een scherpe tegen het kapi
talisme gerichte redevoering. Eerst na deze
rede kon het koor zingen, waarop de stoet zich
opnieuw in beweging zette.
Toen de kop van den stoet in de Gersten*
gasse aankwam, verbrak een menigte van vele
duizenden communistische bouwvakarbeiders
het politiecordon en drong in den stoet. Men
moest halt houden, totdat de menschen zich
in den stoet geplaatst hadden. Hierop werd
de tocht naar de Weinberger begraafplaats
voortgezet. Gedurende den tocht zongen de
communisten revolutionaire liederen en
schreeuwden wederom hun leuzen uit. Zij droe
gen een grooten doornenkrans met het op
schrift: „Het kapitalisme vermoordt de arbei
ders" en een aantal vaandels met ophitsende
opschriften. Een vaandel werd in beslag geno
men.
Nader wordt gemeld, dat het grootste ge
deelte der verongelukten op kosten van de ge*
meente in hun geboorteplaatsen in Zuid-Bo*
hemen ter aarde wordt besteld. De stoet ver*
trok van het Karelsplem Achter de lijkkoetsen
volgden vertegenwoordigers van alle ministe
ries en openbare lichamen, afgevaardigden en
senatoren, de hoofdcommissaris van politie,
vertegenwoordigers van de gendarmerie enz.
In straten, waar de stoet voorbij kwam, waren
de winkels gesloten. Van alle kerken luidden
de klokken. Onderweg stuitte de stoet op een
groep demonstranten, onder wie mijnwerkers
uit Kladno, die het lied van den arbeid zongen
en protest uit roepen lieten hooren. Dc politie
vond echter geen reden tot ingrijpen.
Op een andere plek in de stad probeerde
een troep van 600 ommunisten de zich daar in
aanbouw bevindende huizen te verwoesten. De
politie werd met steenen bekogeld Zij moest
van de wapenen gebruik' maken om orde te
scheppen. Acht personen werden in hechte*
nis genomen.
Verklaringen van Ramsay Macdonaid
aan Duitsche persvertegen
woordigers
Berlijn, 16 Oct. (VJD.) De voormalige
Engelsche minister-president Ramsay Macdo
naid, die te Berlijn vertoeft, heeft hedenmid*
dag in Hotel „Adlon" de Duitsche persverte
genwoordigers ontvan'gen. Hij heeft bij deze
gelegenheid geantwoord op een reeks door do
journalisten gestelde Vragen, betrekking heb
bende op vraagstukken van binnen- en bui-
tenlandsch politiek en aard. Wat de Rijnland
bezetting aangaat zeide hij van oordeel te zijn,
dat voor voortduring der bezetting geen en
kele rechtsgrond aanwezig kan worden ge
acht. De bezetting van het Rijnland werd bij
het einde van den wereldoorlog gebezigd als
garantie voor de uitvoering van de vredes
verdragen-
Betreffende de kwestie van het Fransch*
Engelsch vlootverdrag heeft Macdonaid zich
uitermate voorzichtig uitgelaten. Hij begon
met er op te wijzen, dat hij als gevolg van
zijn langdurige afwezigheid van Engeland niet
geheel op de hoogte van de finesses is. In
ieder geval stoat volgens hem vost, dat het
Britsche volk geen politiek voorstaat, die be
oogt bijzondere verbonden te vernieuwen of
den ouden toestand van evenwicht te herstel
len. Wat de geheimzinnigheid inzake de publi
catie van het verdrag betreft, gaf hij als zijn
meening te kennen, dat uit den aard der zaak
