„KEITJES"
KEITJE
GRATIS
R A DO
DE EEMLANDER
Prima Medicinale Levertraan
1927 NOVEMBER 1928
B. NIEWEG
BIOSCOOP AMICSTSA
Dinsdag 23 October 1S28
27e Jaargang No. 97
BUITENLANDSCH OVERZICHT
DE STAKING IN POLEN
BUITENLAND.
ZESTIG M1LLIOEN
BEZUINIGD
Communistische
bedrijvigheid
per vierkante flacon 60 ets.
Drassma en Valkenburg Levertraan
A. v. d. WEG. LANGESTRAAT 23
NIEUWE CONFE
RENTIE GEOPEND
DE V ER. STATEN EN DE
SCHADEVERGOEDING
Stappen van Poincaré
DUS VANAF HEDEN BIJ PLAATSING VAN EEN
WW
ÜE9S
W&8ÊBBËE8M
A. H. VAM NIEUWKERK
Consists Woninginrichting
Speciale aanbieding CLUBFAUTEUILS
Lampekappesi
Saicn- en Schemerlampen
AUTO-OVERVAL IN
FRANSCH-MAROKKO
S. DUIJKER
GEEN ACCU
GEEN ANN0DEBATTER1J
EDISON
GASBOM IN EEN ZAAL
BERGSTORT1NGEN
VERWACHT
BLOEDIGE BOTSINGEN
AMERSFOOMSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pcr maande» voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75. per
week (mei gratl» verzekering tegeü ongelukken) f 0.17*/^
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
DIRECT EIUR-UITG EVER; J.VALKHOF f
PRIJS DEK ADVERTENTIEN van 1—4 regels I 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
1 elke regel meer f0.25. Llcfdadlghclds-advertentlën voor dt
helft v*n den prijs. Kleine Advertertltn „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I I.— Bewijsnummer extra 0.05
BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAl 2»
■r
De Duitsche Socialistenwet.
Vijftig juor geleden en nu.
Zooals men in-ons middag-blad heeft kunnen
Jezen hebben de Duitsohe sociaal-democraten
gisteren in den Lustgarten te Berlijn op feeste
lijke wijze de soda li sten wet herdacht. Zij zul-
len dat gpdaan hebben door aan het leed en
de ellende te herinneren, die deze despotische
wet in de kringen van duizenden arbeiders
heeft veroorzaakt Inderdaad is die ellende niet
gering geweest. Wie op de „Prcssa".in Keulen
de film geziicn heeft, die in het expositie
gebouw van de Duitschc sociaai-democratische
partij draaide, moet onder den indruk gekomen
zijn van de trieste gevolgen. Roode vereeni-
gingen werden verboden, de roode pers mocht
niet gedrukt, verspreid of gelezen worden. Hei
gevolg was dat men Duitschc socialistische
kranten in Londen liet drukken en van daaruit
langs sluipwegen door Duitschland verspreiden.
Geen enkele woning, geen gezin was meer vei
lig voor de spcurzuoht van de geheime re
chercheurs der politie. Het mcnschclijk ver
nuft is echter groot, en zelfs het organisccrend
vermogen van de Duitsche politie stond tegen
over de listigheid der anderen machteloos.
Dit neemt niet weg dat vele arbeiders in die
dagen zijn gearresteerd, veroordeeld en ovc:
de grens gezet. Het gezamenlijk aantal vrij
heidsstraffen schot men op duizend jaar: „dui
zend jaar verwoest gezinsgeluk, vernietigde
gezondheid, bittere ncod van vrouw en kind,
cn al te dikwijls bestoansberooving als ge
volg".
De uitslag is anders geworden dan de uit-
vaardigers van de wet zich hebben gedroomd.
De man die het initiatief er toe nam, de toen
malige rijkskanselier Bismarck heeft zich blij
kens de gevolgen totaal vergist Er is misschien
geen maatregel geweest in de geschiedenis, die
zóó precies het tegendeel uitgewerkt heeft van
wat werd beoogd. Sinds den dag dat de fatale
bepalingen tot wet werden verheven (21 Octo
ber 1878) groeide de sociaal-democratie op
een verbazingwekkende manier. Die groei werd
niet belemmerd door de prachtige sociale
maatregelen welke tegelijkertijd werden getrof
fen, en die een balsem op de wonde beoogden
te zijn, of beter nog aan de ontevredenheid
van de arbeiders poogden alle grond te ent-
nemen.
Bismarck zag twee zaken over 't hoofd. Ten
eerste dat hier niet een strijd gevoerd werd
voor allerlei willekeurige verlangens, maar dat
een opkomende vierde stand zijn rechten
eischte, en zijn plaats in den staat. Ten tweede
dat de verhouding tusschen ondernemer en
arbeider van gansch anderen aard moest zijn
dan diie tusschen den grondeigenaar en zijn
personeel. Bismarck kende alleen de patriar
chale verhoudingen op het land, cn gaf zich
geen rekenschap van de totaal verschillende
mentaliteit in de industrieële wereld.
Men heeft de Duitsche sociaal-democraten
meermalen verweten,, dat zij internationaler en
radicaler is dan socialistische bewegingen in
andere landen. Wanneer dit verwijt juist is,
valt do schuld daarvan voor een gedeelte te
rug op de leiders von het Duitsche volk van
vijftig jaar geleden, die in hun kortzichtigheid
meenden met strenge wetten een beweging
vleugellam to maken, die de toekomst had.
De Duitschc sociaal-democratie is thans een
partij, die her gestoelte der cere inneemt. Dc
magere jaren zijn voorbij. Een half jaar na de
socialistenwet, die alle socialisten wilde ver
delgen, is eén partijgenoot rijkskanselier
Inmiddels niemand kan ontkennen, dat
nu de soc.-dem. partij uit den druk gekomen
is, ook het karakter van deze partij niet wei
nig is veranderd.
Uiterlijk bloeit zij. in getalsterkte is zij
énorm gestegen, maar zij is innerlijk een an
dere geworden I
Een goed Fransch voorbeeld
Het is in dc Kamercommissie voor de finan
ciën rumoerig toegegaan toen de bcspreUns
der militaire credieten voor de legers in dc
Levant oan de orde kwom. Deze credieten na
ren op 274 millioen irs. gesteld, d. i. 52 mil.,
meer dan vorig jaai. De socialisten, die van oor
deel waren dat de toestand in Syrië nu wel zoo
veel verbeterd is, dot de credieten in piaats van
verhoogd veeleer verlangd kunnen worden, stel
den zelfs een verlaging van 74 millioen voor
Zoo ver kwam het echter nietslechts tier.
millioen zal er worden afgenomen.
Hoe groot de bezuiniging is, waartoe thans
op de oorlogsbegrooting is overgegaan, blijkt
uit het feit dat er in totaal 60 millioen is ge
schrapt15 millioen op den post voor de
Fransche strijdmacht in China, 15 millioen in
Marokko, 10 millioen in Syrië, 15 millioen op
den wederopbouw van de kazernes, die zich op
het oogenblik op de aan de stad Parijs afge
stane terreinen der voormalige fortificaties be
vinden, en 5 millioen op de infantcriemunitie.
EEN AANSLAG OP TSJANG HU LIANG.
Reeds de vorige week.
Tientsin, 22 Oct. (V. D.) Naar uit
Moekden gemeld wordt is eerst heden bekend
geworden dot de vorige week een aanslag is
gepleegd op maarschalk Tsjang Hu Liang. Een
Chinees schoot op den maorschalk, die echte:
niet gekwetst werd. De dader is gearresteerd
en Zondag 1.1. door den Krijgsraad ter dood
veroordeeld
Dc beweging verloopt
Warschau, 20 Oct. (H. N.) Volgens be
richten uit Lodz is de algemeene staking sterk
aan het verloopen. De arbeiders in verschillen
de bedrijven zijn weer aan het werk gegaan,
zonder verder aan de instructies van dc leiders
te gehoorzamen. De staking der textielarbei
ders duurt echter voort. De communisten trach
ten in troebel water te visschen en zetten hun
propaganda voor dc staking onverdroten voort.
Zij provocecren de politie telkens cn vallen ook
werkwilligen cn sociaal-democratische arbeiders
aan. Gisteren zijn verscheidene socialistische-
arbeiders door communisten mishandeld cn ge
wond.
Warschau, 21 Oct. (V. D.) De alge
meene staking kan, volgens de laatste berich
ten als geëindigd beschouwd worden. Met uit
zondering van de textielfabrieken wordt in aile
bedrijven weer gewerkt. Maar ook bij dc
textielarbeiders schijnt de stakingslust sterk
verminderd te zijn. Overigens hcerscht vol
komen rust. Toch zal een versterkte politie
dienst nog op de been gehouden worden.
Dc staking te Lodz geëindigd.
Warschau, 22 Oct. (V. D.) Zondag
hoeft de stakingscommissie van de socialis
tische vakverecniging te Lodz na 'angdurige
besprekingen met 22 tegen 12 stemmen be
sloten de staking in Lodz cn omgeving te ein
digen op den basis van het bemiddelingsvoor
stel der regecring, volgens hetwelk een over
eenkomst met de werkgevers wordt gesloten,
waarbij een loonsverhooging van 5 pc*, wordt
toegekend. Dit besluit werd gisteren ook door
de vakvereenigingen goedgekeurd. Heden heb
ben dc textielarbeiders het werk hervat.
Dubbele belastingheffing cn
kapitaalsvlucht
Ger.ève, 2 2 Oct. (V. D.) Dc internatio
nale conferentie voor de regeling der dubbele
belastingheffing en kapitaalsvlucht, waartoe de
raad van dsn volkenbond in September j.l. heeft
besloten, werd hedenmorgen door den Ja-
ponschen ondersecretaris van den Volkenbond
Sigimura geopend. De conferentie koos een
stemmig tot voorzitter den Belg Clavier, «iecre-
taris-gencraal der nfdeeling belastingen van
het Belgisch departement van financiën. Tot
vicc-presidenten werden gekozend c afgevaar
digden von Engeland, Frankrijk, Nederland en
Zwitserland.
Zal Frankrijk de Mellon-Beren ger-
overecnkomsl ralijicecrcn
Nw York, 22 Oct. (V. D.) Naar uit Was
hington gemeld wordt, verluidt in officieele
kringen, dat de Amerikaonsche regcering waar
schijnlijk geen bezwaar heeft tegen het deel
nemen van Amerikaonsche financiers aan dt
schadevergoedingsbesprekingen.
De Amerikaonsche regeering heeft geen be
voegdheid zich te verzettejr tegen de instelling
van een commissie, die hierover zal beraad
slagen. Europa heeft echter aan twee voor
waarden te voldoen ten eerste aan een nieu
we regeling van het schadevergocdingsvraag*
stuk en ten tweede de t.-t'ficatic van dc Ame-
rilcaansch - Fransche scluildenovurccnkomst.
Eerst daarna kan overwogen worden of de op
62 jaar vastgestelde tijd van aflossing der
schulden bekort kan worden. Ook dc onder
brenging van een deel dor Duitsche oblignti'S
hargt van de vervulling van deze voorwaarden
af. Bovend:en is het de vraag of Duitschland
sterk genoeg is om tot deze uitgifte over te
gaan et. of Amerika een groot deel van de
obligaties kan opnemen.
•A
IVIet 1 November a.s. vieren wij het
ÊËNJARiG BESTAAN van onze popu
laire rubriek KLEINE ADVERTENT IËN
Wij wenschen dit feit te herdenken door
een speciale reclame, wij geven nml. aan
ieder, die ons van heden af tot nader
aan te kondigen sluitingstermijn een
„KEITJE" opgeeft voor DRIE MAAL
PLAATSEN (dus voor EEN GULDEN)
gratis een toegangskaart voor de Bios
coopvoorstellingen in ,,Amicitia"op Zater
dag 10. Maandag 12 of Dinsdag 13 Nov.
(DR IEIWAAL VOOR ÊÊN GULDEN)
NAAR
ALDEGONDESTRAAT 103-105-107.
TEL. £43.
GROOTE SORTEERING
CLUBFAUTEUILS en
THEtiVJEUBELEN
voorbeen Langestraa*.
L. E3RGSTRAAT 13. TEL. 562
Bijzondere sorteering
De chauffeur doodgeschoten
Par ijs,'22 Oct. (H. N.) Een bende van 15
inboorlingen heeft in Fransch Marokko 'een
auto overvallen, waarmede 2 Spaansche koop
lieden reisden. De chauffeur werd doodge
schoten, terwijl dc kooplieden ontvoerd wer
den. Een naburige Fransche post zette de bon-
dieten no, waarop een hevig vuurgevecht ont-
ontstond, waarbij een Fransche politieagent
gedood werd. Een der beide kooplieden wist
tijdens het gevecht te ontvluchten, doch werd
door een kogel gewond. De roovers wisten ten
slotte in het gebergte te ontkomen. Men vreest,
dat de tweede koopman door de roovers ver
moord is.
Ook voor
is Uw adres
Pianohandel
Algohoele wisselstroomtoestellen
Vert. Crystalphone
Havik 29 - Tel. 773
PARATYPHUS IN DE BUURT VAN
ODENSEE.
Kopenhagen, 22 Oct (V. D.) De para-
typhus-epidemie in de buurt van Odcnsee
n:emt toe. Het aantal der zieken is tot 150
gestegen.
B/j dc herdenking van de
Duitsche socialistenwet
B e r 1 ij n, 22 Oct. (H N Tijdens een ver
gadering ter herdenking van den dag waarop
50 jf>ar geleden de socialistenwet door den
Rijksdag is aangenomen, waarop Schejdemann
de feestrede zou houden, is door een politie-
ken tegenstander een gasbom in de zaal ge
worpen. Het gevolg was, dot de deelnemers
van de vergadering de zaal ten spoedigste
moesten ontruimen en de vergadering ceist
voortgezet kon worden, nadat de zoal luchtig
gelucht was. De dader bleef bij dc algemeene
verwarring onbekend.
HET PANTSERSCH1P.
In technisch opzicht nutteloos
De tegenstanders van den bouw .van een
pantserschip hebben een medestander ge
kregen in den bekenden rechtsradicaleni lei
der kapitein Ehrhnrdt
In het jongste nummei van zijn tijdschrift
„Der Vormarsch" vraagt deze n.b., wat
Duitschland in hemelsnaam met een pantser
schip moet uitvoeren, waarvoor zelfs de mi
litaire belanghebbenden geen technisch nut
kunnen opduikelen Waarbij hij er dan op
wijst, dat boven Hen het eerste pant^erschip al
weer verouderrd zal zijn wanneer het volgende
te water wordt gelaten. Kapitein Ehrhard'
drijft vervolgens den spot met het nrgume
dat een paar van zulke oorlogsbodem* noodig
zou'en zijn om landingen aan de Oostkus'
tegen te gaan. Het pantserscbip kan hoogs'cns
de zekerheid geven, merkt Ehrhardt tenslotte
op, dat Duitschland sterker is dan Denemar
ken of Zweden. Maar wat haalt dat uit
Aon het slot van zijn artikel blijkt de or-
dergrond van BhYharet's betooghij acht
het beangstigend, dat men zich in Duitschland,
bij de doelbewuste oorlogstoerustirerTi in de
gcheele wereld, bezig houdt met militair ge
knutsel, en dat de nood.'ge ernst ontbreekt bij
dc Duitsche toerusting
SPOORWEGONGELUK IN
JOEGO-SLOV AKIJE.
Gevolg van een aardverschuiving
Agram, 22 Oct. (V. .D.) In Tuzla ont
spoorde ten gevolge van een aardverschui
ving een spoortrein. De locomotief en ver
scheidene wagens stortten om. Uit de puinen
werden 2 dooden en 4 gewonden geborgen.
jj HET WEER VAN gnSGSN
1^1 Hoogste, barometerstand: 765.G
barometerstand: 737.G
Vardö.
=g Laagste
Vcstmanoer.
Verwachting tot den avond van
2i Ort.
Matige, later weer toenemende
Westelijke tot Zuidelijke wind, tij
delijk opklarend, later waarschijn
lijk regen, weinig verandering in
temperatuur.
\\\m\
Twee dorpen moeten
ontruimd
Geneve, 22 Oct. (V. D.) Ingevolge den
hevigen regenval der laatste dagen is de toe
stand in de omgeving van de Monte Arbino
slechter geworden Men houdt rekening met
do mogelijkheid dnt nieuwe bergmnsso's, von
ccn van ongeveer 80 millioen kubiken meter,
zullen neerstorten. Te Arbedo moesten in do
grootste haast 30 huizen ontruimd worden.
Troepen zetten de gevunrlijkc zones af. Er
wordt op gerekend dat twee dorpen volledig
ontruimd zul'en moeten worden.
VER. STATEN EN DE SCHADE
VERGOEDING.
„Engeland heeft financieel meer en
meer dan genoeg gedaun."
L o n d e n, 2 2 O c t (H. N.) De Daily Tele
graph betoogt in een hoofdartikel naar aanlei
ding van de besprekingen van Porker Gilbert
tc Parijs, dot volgens het Engelsche standpunt
er geen haast bij do herziening van het Dnwes-
plan is. Het Rijnland kon voor T935 geheel
ontruimd worden, terwijl er nog voldoende tijd
.oor behandeling van de verschillende vraag
stukken is. In breede kringen in Engeland be
staat de opvatting, dot Engeland financieel ge
noeg cn meer dan genoog voor het herstel van
Europa heeft gedaan. Engeland kan en wil geen
stuiver meer betalen om het bedrag der Duit
sche schadevergoeding te verminderen. Er moet
een definitieve overeenkomst tusschen Duitsch
land en Frankrijk tot stand komen, doch niet
op kosten van Engeland.
WERELDBOND VOOR VROUWEN
KIESRECHT.
Voorbereiding herdenking
rig bestaan.
25 jo-
B e r 1 ij n, 22 Oct (H. N Op het oogenblik
vergadert het bestuur van den wereldbond
voor vrouwen kiesrecht tc Berlijn ter voorbe
reiding von het volgende Congres, dot bij het
25 jarig bestaan van den bond in Juni 1929
te Berlijn zal worden gehouden. De gasten
werden vanmiddag- begroet door de Presidente
von de Duitschc Organisatie, de Vrouwelijke
Rijksdagafgevaardigde Adrle Schriber. Voorts
weiden de plannen voor het n.s. congres fe
Bcr'ijn besproken. Op hot einde van deze week
zul te Dresden een vergadering worden gehou-»
den, waarop het Kellogpact ter sproke zol ko
men.
Socialisten cn nationaal-socialisten
raken slaags
Berlijn, 22 Oct. (V. D.) Naar uit Wei-
zo m (district Spremberg) gemeld wordt, is het
daar gisteren tusschen socialisten cn nationaal-
socialisten tot bloedige botsingen gekomen. De
socialisten vierden in een zaal een feestje,
waarbij zich drie nationaal-socialisten gevoegd
hadden. Zij werden naar buiten gestuurd, waar
zij eenigc vrienden te hulp riepen. Een for-
mcele vechtpartij was het gevolg, waarbij
enkele schoten werden gelort.
Een der kogels trof den arbeider Schulz zóó
ongelukkig, dat hij op de plaats dood bleeF.
De politic te Welzow en die uit dc omgeving
werden gealarmeerd.
Zij arresteerde 17 personen, onder wie zich
'Jegcen bevinden zou, die het doodelijk schot
heefl afgevuurd De wapens van de nationaal-
socialisten werden in beslag genomen. De po
litie werd mei een hagel van steenen ontvan
gen
SCHENKING VAN EEN HALF MILLIOEN
POND.
Op het voorbeeld van Rhodes.
Chester de Witt PugrJey, die gestudeerd
heeft aan de Harvard Universiteit, waar hij zijn
graad had gehaald, heeft ean die hoogeschoo!
een schenking gedaan van 500.000. De
schenking beoogt het aan buitenlanders mo
gelijk te maken, aan de Harvard Universiteit
te studecren aan dc afd. vQor internationaal
recht.
De bedoeling is dat er zestig beurzen zullen
zijn, eén voor elk land van de wereld, w. o.
de Britsche zelfbesturende koloniën. De opzet
der schenking herinnert aan die van de Rhodes
beurzen te Oxford.
De beurshouders zullen worden aangewezen
door de betrokken ministers van buitenland-
sche zaken of voor de Britsche dominions s
door de eerste-ministers.
