DE ËEMLANDED
GRATIS NAAR
BIOSCOOP
„AMICITIA"
B. NIEWEG
BUITENLAND.
A. H. VAM MEUWKERK
Voor Haarders
DIQECJEUR -UITGEVER; J.VALKHOFf
Woensdaq 24 LclchEr IS28
27e Jaargang Mo. 88
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Opwinding in het
Hongaarsche parlement
Poincaré aanvaardt de
Balfour-nota
Italië confereert mee
leder, die ons een „KEITJE"
opgeeft voor driemaal plaat
sen (EEN GULDEN) ont
vangt aan ons bureau GRA
TIS een plaatsbewijs (fau
teuil) voor de voorstellingen
van de film LOOPING THE
LOOP in Bioscoop Amicitia
op Zaterdag 10, IVlaandag 12
of Dinsdag 13 November.
Administratie
Amersfoortsch Dagblad
1 November 1927 „KEITJES" 1 November 1928
lieurcollectie
Complete Woninginrichting
Speciale aanbieding CLUBFAUTEUILS
HET BELGISCHE
AMNESTIE-VOORSTEL
Zij zijn tegen teruggave
van burgerrechten
Aanslag op een Italiaansch
gezanschapssecretaris
ITALIE'S STANDPUNT
Hindoesch teest verstoord
door een bom
Het aanstaande vorstelijk
huwelijk
China zuivert zich vaft
bolsjewistische smetten
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maande» voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75. per
wéék (met gratis verzekering tegen ongelukken) f'0.171/»*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke oumtnera f 0.05.
POSTREKENING 47SI0 TELEFOON INTERG 513
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN vnn 1—4 regel» f 1.05 met inbegrip van een bewljsnummef,
elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-odvertentlën voor d«
helft v»n den prijs. Kleine AdvertertlcD „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.— Bewijsnummer extra 0.05
BUREAU: ARNHEMSCHE P00RTWAL 2*
Hugenberg leider van de Duitsch-
Nationale pattij.
Do verkiezing van Hugenberg tot leider van
de Duitsch-Na'tionölcn gaat in beteckenis bo
ven do gewone wisselingen van het leider
schap uit. Het beteekent zelfs meer dan een
koerswijziging. Het is een totale frontverande
ring, er> dc gevolgen zijn niet gemakkelijk te
overzien. Marx, dc leider ven het Centrum
beeft zijn partij al gewaarschuwd, dat de ver
kiezing van Hug-enberg een gebeurtenis is,
waarvan de ernst i>iet mag worden onderschat.
Zij beteekent volgens hem niet meer of min
der dan een bedreiging van den binnenland-
schen vrede.
Heeft tot dusver de Duitsch-Nationnle Partij
zich, zij het mokkend en moeilijk, bij het
parlementaire stelsel en de repubLkeinrche
vormen van den Duitschen staat neergelegd,
thans is door Hugenberg reeds een onverzet
telijke oppositie tegen het parlementaire sy
steem aangekondigd.
Zijn „program" bevat trouwens in hoofd
zaak negatieve elementen. Weg met den tegen-
woord.gen vorm der sociale wetgeving, weg
met den verwoestenden geest van het Morxis-
me, weg met dc halfslachtigheid van Stiesc-
mann Hij wil van samenwerking met andere
partijen niets weten, en is een even heftig
tegenstonder van de buitenlandschc verzoe
ningspolitiek.
Wat bij wèl wil heeft hij nog niet duidelijk
uitgesproken. Weliswaar heeft hij betoogd, dat
het huidige credietensystecm meet verdwijnen,
wil DuiLchland over tien jo3r niet zijn eigen
economische waarden totaal verloren hebben,
terwijl hij voor den landbouw een nieuwe or
ganisatie bepleit, om hem uit het opnemen
van steeds meer vreemd kapitaal te re'den,
maar welken staatsvorm bij begeerenswaardi
ger acht dan den hui 'igen, heeft hij nog niet
duidelijk gezegd. Beoogt hij de herstelling van
de orde monarchie, of is hij tevreden met een
fascistische dictatuur, waarbij hij, Hugenberg,
natuurlijk, de aargewezen dictator zijn zal
Zijn verkiezing intusschen beteekent nog
niet, dat de Duitsch-Nationale partij als ge
heel de zwenking naar rechts ze»l meemaken.
De Duitsch'e bladen betoogen, dat de crisis
in deze partij door Hugenberg's verkiezing
eerder verscherpt is don opgelost Er zijn
aanzienlijke groepen, die van zijn negatieve
politiek niet zijn gediend. De jongeren in de
eerste plaats. Zij, die de „zegeningen" van
de -morarchie en het oude reg'mc nauwc-
Iflk? gekend hebben, kunnen over 't algemeen
ook geen heimwee koesteren naar den terug
keer Dc agrariërs denken meer aan het be
houd van booge grann-invocrrechten dan aan
een strijd tegen het parlementarisme. En ei
schijnt ook een groep te zijn, die door het
rücksichfslose en sterk kapitalistische van Hu_
genberg's politiek moeilijk kan worden be
koord. Als woordvoerder van deze groep
schijnt van Kcudell opgetreden te zijn, oud
minister von Binncnlandschc Zaken, die op
de vergadering van d-e partij o.m. de vraag
gesteld moet hebben of Hugenberg f:nanc'ëcl
voordeel heeft beloofd aan de zeventien dis
tricten, die zich voor hem hebben uitgespro
ken. Von Keudell wees cr ook op dat Hugen
berg ongeveer bet vierde deel van de Duitsch-
Nationale pers (en verschillende filmonderne
mingen) bcheerscht, en dat de mogelijkheid
bestaat dat deze pers stelling neemt tegen de
partij.
De mogelijkheid is dus geenszins uitgeslo
ten dat in dc Duiisch-Notionale Partij een
splitsing ontstaat, waurep wij in de telegram
men van gisteren reeds hebben gezinspeeld
splitsing in een e>"ireem rechtsche groep (Hu
genberg) die wellicht aansluiting zal vinden
met dc Völkischen, en in een meer positief in
gestelde rechtsche groep die te vergelijken
zou zijn met de conservatieve partij in Enge
land.
Een dergelijke splitring is .echter nog niet
een kwestie van vandaag of morgen het blijft
een probleem van de toekomrt. Maar dot dc
strijd tusschen rechts en links in Duitschland
aanzienlijk zal worden verscherpt, lijdt geen
enkelen twijfel.
Een ambtenaar van mcdc-
plichligileid üeschnldigd
Boedapest, 23 Oct. (H. N.) Bij de be
handeling der interpellatie over de studenten
onlusten is het in het Hongaa*sche parlement
vandaag tot zeer rumoerige tooneclen geko
men. Bij het debat beschuldigde een linksrhe
afgevaardigde een hoog geplaatst ambtenaar
van medeplichtigheid aan politieke moord
aanslagen. Deze aanval verwekte groote ver
ontwaardiging en de zitting werd geschorst
De afgevaardigde werd gesommeerd om zijn
beschuldigingen buiten het parlement te hei
halen, teneinde een gerechtelijke vervolg'ng
mogelijk te maken.
De ministers van onderwijs en binnenland-
Sche zaken deelden mee, dat de universiteit
gesloten zal blijven, tot de rust van den kant
der studenten-organisatie gewaarborgd is. De
politie heeft haar plicht vervuld.
Men zou ook niet dulden dat de sociaal
democraten een vakvereenigingsgarde organi
seerden. _,i ii
Dc Vereenigdc Stalen verieachten geen
uitnobdiging voor de a.s. sehadc-
vergocdings-onderhandclingen
Londen, 23 Oct. (V. D.) In de „Daily
Telegraph" geeft Pertinax nadere bijzonderhe
den over de besprekingen tusschen Churchill
en Poincaré. De besprekingen hebben ertoe ge
leid, dat Poincaré de in de Balfour-nota neer
gelegde beginselen heeft aanvaard, terwijl
Churchill zich met de opvatting van Poincaré
heeft vereenigd, dat de definitieve regeling van
het herstel-vraagstuk Frankrijk dc middelen
moet geven, om zijn schulden aan Engeland en
Amerika te betalen. Parker Gilbert heeft zich
met deze opvatting van Poincaré accoord ver
klaard. Men is overeengekomen, dat een Duit-
schc annuïteit van 2 tot 2.2 milliard mark
voor den duur van de betaling der oorlogs
schulden aan Amerika voldoende is. Van Ito-
liaansche zijde is daartegen geen verzet tc
wachten. Parker Gilbert zou thans met de Bel
gische regeering onderhandelen over de terug
betaling van 6 milliard mark, die tijdens den
oorlog door de Duitsche bezettingsautoriteitcn
zijn uitgegeven. Poincaré heeft zijne sympathie
met dezen Belgischen cisch uitgesproken. De
ratificatie van de Mcllon-Berenger overeen,
komst en de Caillaux-Churchill overeenkomst is
zeker, als overeenstemming over de nage
streefde beginselen bereikbaar wordt.
üc V.S. en de schadevergoc-
dingsonderhandelingen.
Berlijn, 23 Oct. (V. D.) Volgens een te
legram uit Washington aan een der Berlijn-
sche bladen werd Maandag door het staatsde-
pertement verklaard, dat de Amerikaanschr
regeering geen officieele uitnoodiging vooi
een officieele deelneming aan dc aanstaande
schadcvcrgoedingsonderhandelingen verwacht.
New York, 23 Oct. (V D.) In bevoegde
kringen tc Washington rekent men op groote
moeilijkheden met betrekking tot het onder
brengen van de Duitsche spoorwegobligatics
op de Amerikaansche markt Over de vraag of
het practisch is de obligaties in New York te
plaatsen, kan eerst na geruimen tijd beslis,
worden Tc voren moet het totale bedrag der
schadevergoeding worden vastgesteld.
Italië en het herstclvraagstuk.
Rome, 23 Oct. (V D.) Parker Gilbert
heeft Mussolini schriftelijk in kennis gesteld
van het resultaat van zijn tot nu toe gehouden
besprekingen en heeft Italië uitgenoodigd onn
dc nieuwe onderhandelingen deel te nemen.
Een brief van den zelfden inhoud van den
kanselier voor de schatkist Churchill heeft de
Engelsche ambassadeur te Rome aan Mussolini
overhandigd.
Het „Giornale d' Italia" verneemt in ver
band hiermede, dat Mussolini dr. Pirelli heeft
aangewezen om deel te nemen aan de te Ge
nève te houden besprekingen.
De Italiaansche bladen wijzen er op, dat de
ftabeansche eegcering er op bedacht moet ziin,
dat het aandeel van Italië in de Duitsche her
stelbetalingen minstens zoo groot is, dat Italië
hiervan zijn schulden kan betalen. Men moet
geen offers brengen, die weer aan Frankrijk
ten goede zullen komen.
Mellon verwacht een voor al
len bevredigende regeling.
Washington, 23 Oct. De Ameri
kaansche minister van financiën, Mellon, ver
klaarde volgens De Tel. tc geloovcn, dat men
van, de nieuwe besprekingen over het vraag
stuk der schadeloosstelling verwachten mag,
dat zij zullen leiden tot een regeling, welkt
voor alle landen bevredigend is. Hij verwacht
evenwel, dat de onderhandelende landen d?
schadelcosstellingskwestie met zullen benutten
voor een poging tot vermindering hunner
schulden osn de Vereenigde Staten, 'Joch hes
vraagstuk der Duitsche schadeloosstelling ge-
heei op zijn eigen mérites zullen oplossen.
Mollen verklaarde vernomen te hebben, dat
de bezettingstroepen zouden worden terugge
trokken en dat men Duitschland de vrije hand
zou geven voor het regelen van zijn binnen-
londsche aangelegenheden, zoodra een over
eenkomst zou zijn bereikt. De mogendheden
moeten dan vertrouwen op Duitschlands goe
den wi) om te betalen.
NIEUWE AARDBEVINGEN IN
KORINTHE.
Huizen ingestort.
Athene, 23 Oct. Een krachtige aard
beving heeft hot instorten van huizen in een
tweetal dorpen in het district Konnthe ten
gevolge gehad.
ERNSTIGE AANVARING.
Een kustvaarder in den grond
gevaren.
Londen, 22 Oct De kustvaarder „Alison"
werd op weg naar Ierland door een anderen
kustvaarder onder Queenstown in den grond
gevaren. De bemanning van dc „Alison" werd
door den destroyer 7,Seawolf' gered.
voorheen LangestraaL
L. BERGSTRAAT 13. TEL. 462
Gero
en Zilver
Christoffel 1
Prijscourant op aanvraag.
ALDEGONDESTRAA7 103-105-107
TEL 543.
GROOTE SORTEERING
CLUBFAUTEUILS en
THEEIVIEUBELEK
BECHT DYSERINCK
FRI5IA
E M. JAARSMA
JAN JAARSMA
BECKERS
De Waalsclie en liberale ministers
verzetten zich
CSTJï. QOJfcz~2Qö
PLAATSEN5NRUILEN
PROFESSOR AULARD OVERLEDEN.
De historieschrijver der Franschc
omwenteling.
P a r ij s2 3 Oct. Aulard, honorair pro
fessor in de geschiedenis der Fransche Revo
lutie aan de Sorbonni, is ovei leden.
Hij fwes de grootmeester van de studie in
de Fransche revolutie. Heel zijn leven had hij
daaraan gewijd. Toen de gemeenteraad aan de
Sorbonne een leerstoel in de groote revolutie
stichtte, werd hij benoemd. Tot aan zijn aftrc-
d:n bleef hij op dien pest. Talrijke boeken
heeft hij over en in verband met de Fransche
revolutie geschreven. Bovendien was hij een
toegewijd docent. Dc groote revolutie bleef
voor hem de norm en het begin van Frankrijks
eigenlijke geschiedenis.
In den loop van jaren heeft hij aan tal van
bladen meegewerkt. De gematigdheid was hem
een gruwel en de bladen waarin hij schreef,
waren zonder uitzondering radicael. Zijn studie
en persoonlijke betrekkingen brachten hem, al
dus dc N. Ct., met Nederland in aanraking,
vooral ten opzichte van het pacifisme en den
Volkenbond. Toen prof. Kernkamp voor eenige
jaren in de Sorbonne een lezing hield, zat
Aulard voor. Voor de stichting van het Neder-
landsch Studentenhuis in de Cité Universi
taire toonde hij metterdaad belangstelling.
Naar dc correfpondcnt van de N. Ct. te
Brussel verneemt, zou men in sommige minis-
terieele kringen niict erg ingenomen zijn met
het door de speciale amnestiecommissic gereed
gemaakte voorstel, dat uitdooving der oor-
lcgsstraffen en amnestie voor de tot maximum
10 jaar opsluiting of dwangarbeid veroordeel
de activisten en oorlogswcckcraars voorziet.
De minister van Justitie, Jonson, blijkt zich,
in ieder geval, niet te kunnen vereenigen met
dc teruggave der burgerrechten aan dc even
tueel te amnestieeren politieke veroordeelden,
daar hij vreest dat zij, na hun terugkeer int
den vreemde, binnen de grenzen van het ko
ninkrijk hun agitatie zouden voortzetten er.
zelfs in het parlement, de provincie- en ge
meenteraden zouden kunnen komen, zooals
thans reeds b.v. met den VlaamseVnationolen
Kamer-afgevaardigd, voor Antwerpen, Herman
Vos, het geval is.
Verder acht men de bepaling, strekkend
tot het overlaten, aan de regeering, von hei
opmaken eener lijst van veroordeelden die
buiten de zoogenaamde amnestiewet zouden
vallen en dus ook geen genode zouden krijgen,
strijdig met dc Grondwet te zi|n. De Waalsche
en liberale nvnisters zouden er dan ook oor.
denken naar het voorstel Vondevyvere (uit
dooving d?r straffen zonder teruggave vni.
burgerrechten en zonder rege'ing der schode-
vergoedingskwestie) terug te kecren, daar het
voorstel der speciale commissie, naar hur,
oordeel, veel te ver gaat.
HET HOOGE WATER.
P a r ij s, 2 3 O c De Matin verneemt uit
Grenoble, dat de stijging van de Isèrc en dc
Droc een ware catastrofe heeft aangericht.
Meer dan 500 huizen zijn door het water
verwoest; de schade bedraagt verscheiden mil-
lioenen. Tal van fabrieken moesten den ar
beid stopzetten.
Geen persoonlijke ongevallen.
Ook in de Riviera.
Nice. 23 Oct. De zware regens in dc
Riviera hebben aardverschuivingen in de berg-
districten veroorzaakt. Verscheidene hoofdwe
gen zijn volkomen geblokkeerd.
AUTO IN EEN R4Vt*I GESTORT.
Twee inzittenden gedocd.
M i 1 a a n, 2 3 O c t. Aan de Ligurischc kust
in de nabijheid van Chiavari is een auto in
een 30 M. diepen afgrond gestort. Twee der
inzittenden werden daarbij gedood; drie ande
ren kregen zeer ernstige verwondingen.
ÉI HET WEER VAN M^ZïGSN
Hoogste barometerstand: 765.8
Münchcn.
§H Laagste barometerstand: 732.5
§jH Stornoway.
lil Verwachting tot den avond van
s 25 October.
IÜ Meest krachtige, tijdelijk wellicht
stormachtige meest Z. W. wind,
betrokken tot zwaar bewolkt, rc-
genbuien aanvankelijk nog weinig
verandering in temperatuur.
Zijn communisten dc daders?
Luxemburg, 23 Oct. („Tel.") Te Esch
is de Italiaansche gezantsohaps-secretaris, Ce-
soie Colombo, door twee personen aangeval
len. Hij slaagde er in te ontvluchten en ijlde
naar het station, terwijl zijn achtervolgers hun
revolvers op hem afvuurden. Zonder geraakt
te zijn, wist Colombo het station te bereiken,
waar hij zich in een spoorwegcoupé in vei
ligheid bracht. De daders zijn waarschijnlijk
Italiaansche communisten, die er in geslaagd
zijn over de grens te ontkomen.
In verband met dezen aanslag cischen do
bladen, dat de regeering strenge maatregelen
zal nemen tegen de buitenlondsche bandieten,
die de veiligheid van het groothertogdom
Luxemburg in gevaar brengen.
Het wil vermindering van de
globale tonnenmaat
De Italioonsche nolo bevestigt het standpunt,
dot het onmogelijk is het vraagstuk von do
wapening ter zee los t/- maken van dot van
de wapening te land <;n in do lucht, waarmee
het ten nauwste verbonden is. Voorts ver
klaart de nota, dat naar de meening van
Italië het beste middel om tot beperking van
de wapening ter zee te komen dp verminde
ring is van de globale tonnenmaat, waarbij
uan elk land veroorloofd wordt de toegewezen
tonnemoot naar eigen behoefte en goeddun?
ken over de verschillende klassen van sche
pen te verdeeleri.
De nota besluit met dc verklaring, dot dc
Italiaansche regecring vastbesloten blijft bij te
dragen en mee te werken aan de oplossing
van alle vraagstukken, die kunnen strekken tot
bevestiging van den vrede en het herstel van
Europa.
Vijf doodenvele
gewonden
Lahore, 2 30 c t Terwijl gisteravond een
groot oontal Hindoes bijeen was gekomen voor
de viering van een Hindoesch feest, is een bom
ontploft, waardoor vijf personen werden ge
dood en talrijke personen gewond.
Onder de gewonden, die naar het zieken
huis overgebracht moesten worden, bevinden
zsch 21 Hindoes 7 Mohammedanen en 4 Sikhs.
Het aantal lichtgewonden is zeer talrijk. Ar-
restates hebben niet plaats gehad.
Dc kroonprins van Italië en
een Belgische prinses
Rome 23 Oct. (V.D.) De laatste reli
gieuze voorbereidingen worden gemaukt door
Vaticaan en hooge Belgische prelaten voor het
huwelijk van den kroonprins von Italië Umberto
met prinses Marie José dochter van koning
Albert en koningin Elizabeth vnn België. Het
huwelijk, dat eenige maanden uitgesteld
geweest, zal nu waarschijnlijk nog dit jaar
plaats vinden, daar het niet lang na de be
kendmaking van de verloving tot stand zai
komen.
900 communisten in Peking
gearresteerd
Peking, 23 Oct. (V. D.) Naar uit Nan
king gemeld wordt, heeft de Nanking-regee-
ring bevolen Peking van communisten te zui
veren. Sedert 3 dagen vinden voortdurend
huiszoekingen plaats Tot nog toe zijn 900 per
sonen gearresteerd. Zij zullen uit Peking uit
gewezen worden. De uitwijzingen steunen er
op, dat de communisten voorbereidingen ge
troffen hebben tegen de Nanking-regeering.