Looping the Loop
Een ieder moet
deze film gaan zien
„KEITJE"
De grootste Circusfilm
- en
DE EEMLANDÊD
Hb3 Amersfoortsch Dagblad
WILLEM GROENHUIZEN
m
DIDECTEUR-UITGEVEQiJ.VALKHOFf
Donderdag 24 October 1S28
BUiïENLANDSCH OVERZICHT
BUSTEWLAND.
27e Jaargang No. 99
ra
van dit jaar, loopt
10—12 en 13 Nov.
in AMICITIA
biedt U GRATIS een plaats
aan, wanneer U thans .een
voor 3x plaatsing a f 1.
opgeeft.
EEN INCIDENT IN
VALENCIA
Reorganisatielust
van Primo
GERAFFINEERDE
OPLICHTERIJ?
Centralistische resolutie
der Duitsche regeering
Minister Schaetzl
in een lastige positie
LEVEND BEGRAVEN
Bij grondwerkzaamheden
Poging tot diefstal van
een theaterkas
BRILLANTEN-RIA
GEARRESTEERD
ONTWAPENING
De grootste gevechtskracht
Moest Koning Alexander
vermoord worden?
Manoeuvre van de
Regeering te Belgrado?
SFOOMSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maande» voor Amersfoort f2.10. per maand f 0.75, per
weck (met gratis verzekering tegeo ongelukken) f 0.171/»
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels t 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer*
1 elke regel meer f0.25. Llcfdadlghctds-advertentlën voor da
helft van den prijs. Kleine Advertertitn „KEITJES" bij vooruitbetaling 5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaotseD I 1.Bewijsnummer extra 0.05
Het wit- en geelboek.
De ontwapeningsgedachte houdt iedereen,
die over „Volkenbond en Vrede'' nadenkt, le
vendig bezig, en ook de naties die zich bij den
Volkenbond hebben aangesloten, schijnen be
zield te zijn met de behoefte om op het glib
berig terrein der ontwapening eenige tastbare
resultaten tc bereiken.
Het loopt echter nog niet vlot. Is de wil wel
ernstig genoeg Zijn de tijden in 't algemeen
voor ontwapening nog niet rijp Het pad der
ontwapening is tot nogtoe bezaaid met mis
lukkingen, en telkens weer blijkt, hoe de inter
nationale gedachte verloochend wordt terwille
van het eigen belang. Men spreekj van ont
wapening, maar bedoelt hoogstens een lang
zamer tempo van wapening. Men eischt offers
van anderen, maar acht het onoverkomelijk ter-
wille van de veiligheid, om zelf offers te bren
gen.
Deze opmerkingen komen vanzelf uit de per»,
wanneer men zich bezig houdt met de docu
menten die dezer dagen gepubliceerd zijn ovei
het Engelsch-Frönsch vloot vergelijk. De eigen
lijke verrassing was er al of. Daar hadden
„voorbarige" persberichten en mededeelingeh
van den Amcrikaanschen reporter Horan al
voor gezorgd.
Bovendien heeft deze overeenkomst weinig
of geen practischc waarde. Zij zou immers pas
definitief zijn aangegaan, wanneer de andere
groote zeemogendheden er hun zegel aan ge
hecht hadden. Toen de Vercenigde Staten be
gonnen met bezwaren, was de schikking eigen
lijk al teistond fictief.
De document-en doen hun best de wereld te
doen gelooven, dat Engeland en Frankrijk al
leen onderhandelden op grond van het volken
bondsconvenant, waarin wordt erkend (art. 8),
dat het behoud van den vrede beperking van
de bewapeningen vereischt tot het minimum,
dat met de nationale veiligheid is overeen te
brengen.
Er is echter wel niemand, die zich kan ont
veinzen, dat andere bedoelingen den eigenlijken
doorslag hebben gegeven, en dat Engeland °n
Frankrijk als sterkste zee- en a's sterkste land-
mogendheid van Europa elkaar hebben willen
vinden, teneinde in zekeren zin de honden vrij
te krijgen.
Gemakkelijk zijn die toenadering en over
eenstemming niet bereikt. In het voorjaar van
'27 kwamen de Britsche en Fransche delegaties
bijeen, teneinde de algemeene conferentie ter
bewopeningsbeperkino- voor te bereiden. Toen
reeds werd het duidelijk, hoe ver de onderlinge
opvattingen uiteenliepen. In de voorbereidende
commissie werd men het niet eens, en het kon
welhaast niet anders of ook de Vlootconfvren-
tie van den zomer '27 werd een mislukking
Deze mislukking was aanleiding tot infoi-
mecle besprekingen tusschen Chamberlain en
Briand in Maart van dit jaar te Genèvc. De
voorstellen van Engelsche zijde gedaan woven
aanvankelijk voor Frankrijk onaannemelijk
Men wilde daar van de Britsche vlootbeperking
naar de verschillende categorieën van schepen
niets weten, totdathet denkbeeld van een
ruil aan dc-hand werd gedaan. Engeland zou
lichte kruisers in onbeperkt aantal mogen bou
wen, terwijl Frankrijk onbelemmerde vrijheid
kreeg in den aanbouw van kleine duikbooten
Engeland deed nog 'n tweede concessie, t Leg
de er zich bij neer dat de geoefende reservisten
van het Fransche leger niet meer zouden teilen
bij de berekening van dc sterkteverhoudingèiv,
die een toekomstige ontwapeningsconferentie
zou aannemen voor een te ontwerpen bepcr*
kingsschcmu.
Cp 30 Juli werden aan de regeeringen te
Washington, Rome en Tokio nota s gezonder,
met een korte mcdcdeeling betreffende het be
reikte compromis, maar hierin vergat men mel
ding te maken van laatstgenoemde door En
geland gedane concessie 1 Geen wonder dat
teen al eenige achterdocht ontstond.
Hoewel Robert Cecil .reeds het vorig jaar te
kennen had gegeven dat de reserve-kwestie an
dere landen meer belang inboezemde dan En
geland, wilde hij zich toch niet vooruit vast
leggen, en wij herinneren er aan, dat Cecil ten
slotte zich terugtrok, wijl hij met dc Britsche
politiek in Genève niet meer accoord ging.
Over het witboek zullen in het Engelsche
Lagerhuis nog wel eenige noten gekraakt wor
den. Dc persstemmen waarvan wij er een enkele
hebben overgenomen doen zooiets vermoeden.
Dc ongelijkheid van den ruil Engeland
doet twee concessies tegen Frankrijk cén zal
aanleiding zijn tot de noodige oppositie, voor
al nu men de algemeene verkiezingen in het
zicht krijgt.
Deze oppositie zal zich niet loten weerhoud n
door het feit dat er tenslotte von het hec'.c
vlootaccooid niets komt
BUREAU: ARNHEMSCHE P00RTWAL 2*
ff'SPIONNAGE
r Engelsche marine-officieren gearresteerd.
Londen, 24 Oct. (H. N.) Volgens ccn be-
richt uit Tokio zijn in Japan 2 Engelsche
scheepsofficieren in hechtenis genomen, ornaat
zij foto's van de vestingwerken van Simoncseki
zouden hebben gemankt.
Tokio 2 4 Oct. (V. D.) Dc politie ver
klaarde met betrekking tot dc arrestatie va;,
de beider Engelsche marine-officieren van de
„Macedonia" te Simcnoseki. dot er •0-^en
sprake van hun in vrijheidsstclling kon zijn
Het onderzoek tegen beide officieren zal nog
deze week beëindigd worden
Dc officieren verklaarden, dat zij niet wisten,
dat het gebied, waar zij werden aangetroffen,
tot het vestinggebied behoorde
De Britsche ambassade tc Tokio heeft stap
pen bij het ministerie von buitenlondsche za
ken ondernomen, tot nu toe evenwel zonder re
sultaat.
Republilceinsclie uitingen van
een generaal
P a r ij s, 24 Oct. (H. N.) Noor Le Jour-
I nol uit Madrid verneemt, moet Primo de Ri
vera voornemens zijn bij zijn terugkeer le
Madrid het kabinet een belangrijke reorgani
satie te laten ondergunn O a. zou de minister
von koloniën generaal Jordona in plaats van
generaal Sun Jurjo tot hoogen commissaris
i in Marokko worden benoemd, terwijl Sun
Jurjo voorzitter van den oppersten raad van
oorlog en marine zal worden Generaal Ado-
natz zou tot minister van oorlog en graaf Los
Angcs tot minister van financiën Worden be
noemd
Tevens zal de regeering no den terugkeer
von Primo de Rivera een beslissing nemen
met betrekking tot een incident, dat zich
Zondug te Valencia heeft voorgedaan. Bij dt
uitreiking van het vnnndel aan een cavalerie..
regiment moet n.l generaal Lopez Barrios een
toespraak hebben gehouden, waarin hij zcidc,
dat in het vaandel nog een derde kleur ont
brak, net symbool der republiek, dot betee-
kent, dat het leger niet slechts den koning o!
een bepaald stelsel, doch de gcheele notie
dient. Deze woorden moeten door verschei
dene aanwezigen met instemming zijn be
groet. Toen dc plaatsvervangende minister
president Martinez Anido- kennis von het
voorval kreeg, heeft hij generaal Lopez Bar
rios lost gegeven, zijn ontslag in te dienen,
wat deze beslist weigerde. Het voorval hoeft
overal in militaire kringen veel opzien ver
wekt
LAMGESTRAAT 43 TELEFOOM 852
JUWELIER GEDIPL. HORLOGEMAKER
GEVESTIGD 1885
Geheimzinnig geval in een
D-trein
B e r l ij n, 23 Oct. Dc recherche houdt zich
bezig met een geheimzinnige gebeurtenis. Bij
de aankomst van den D.-trein to Wittenberg,
die orh 12 uui 32 ven het Lehrter station
te Berlijn vertrekt, werd, naar de „Abend"
meldt, in een coupé derde klasse op een bank
een reizigster gevonden, die daar als levenloos
ineengezonken zat De stationsarts consta
teerde, dat zij slechts bewusteloos was en het
gelukte spoedig, haar weer bij bewustzijn te
brengen. Ztj werd geïdentificeerd als de 29-
jarige studente Johanna Ra sell ér uit Berlijn.
Naar zij verklaarde had een andere reiziger
haar op een onverklaarbare wijze verdoofd
en daarna haar koffer eri bontmantel gestolen.
Het ingestelde onderzoek heeft echter het
vermoeden gewekt, dat de bcrooving gefin
geerd is, om den spoorwegen een schadeloos
stelling af te persen. Johanna RaScher is bij
geen enkele Berlijnsche universiteit ingeschre
ven als studente. Zij beweerde op weg naar
Hamburg te zijn om Familieleden te bezoeken.
Daar juffrouw Rancher ton stelligste ont
kende dat men haar een verdoovingsmiddel
had toegediend terwijl niettemin geconstateerd
werd dat zij een verdoovingsmiddel gebruikt
moet hebben kieeg men achterdocht tegen
haar. Het bleek dan cok dat de „gestolen"
bontmantel zich in de woning van dc juffrouw
te Berlijn bevond en later gaf zij tce, dat zij
don koffer op het perron te Berlijn had later»
staan. Voorts bleek, dat Johanna Rascher
•reeds eerder wegens oplichterij met de politie
in aanraking is geweest.
ITALIAANSCHE COMMUNISTEN
VERSTOREN EEN VAANDELWIJDING.
In Luxemburg.
Luxemburg, 24 Oct. (V. D.) Bij den
wijden van een vaandel in het Luxemburgsche
studje Duedlingcn door Italiaansche inwoners
waren Italiaansche communisten uit de omge
ving naar dc plaats gekomen Zij overvielen
een polit:~beambte, die ernstig niishondeld
werd. Toen de politie versterking kreeg, vlucht
ten de aanvallers over de Fransche grens.
DE BOMONTPLOFFING TE LAHORE.
Lahore, 24 Oct. Het aantal slachtoffers
van dc bomontploffing op het Hindoesch feest
bedraagt zestig. Er is nog geen enkele arres
tatie uitgevoerd De toestand is echter nor-
mual gebleven en dc aanslag heeft geen in
vloed geoefend op de verhouding tusschen
Hindoes en Mohammedanen.
Beijeren verzet zich
B e r 1 ij n, 23 Oct. In de zitting van heden
der commissie voor grondwelsvragen en be-
stuurshervorniing, deelde de Rijkskanselier
Muller een resolutie der Rijksrcgeering mee,
die in een voorafgaunde Kabinctszitting me!
algemeene stemmen aangenomen was. De re
solutie luidt als volgt:
„In verband met de besprekingen der com
missie verklaart de Rijksregeering: De Rijks-
hervorming moet geleid worden door dc er
kenning der noodzakelijkheid van een sterk
Rijksbewind, de beteekenis van de veelvormige
eigonaai digheid van het Duitsche volkswezen
en den cisch van een zoo zuinig mogelijk be
heer der openbare middelen. Een nieuwe ter
ritoriale indeeling is noodzakelijk en mag zich
niet beperken tot die gewesten, welke ten ge
volge van de gemengde positie van enkele,
districten een bijzonder moeilijke en kostbare
administratie meebrengen. Het is vereischt,
bondsstaten tc laten bestaan als onderdeden
van het Rijk. Daarom moet onderzocht wor
den, hoe het bestuur der bondsstaten inge
richt moet worden, hoe de Landdagen ge
kozen en welke dc omblsduur Van de lands-
regeeringen moet zijn. Verder moet onderzocht
worden, hoe de organisatie van don onder
bouw in de bondsstaten volgens uniforme
Rijkswetten (Rijkskaderwetten) ingericht kan
worden. Opheffing van het dualismo tusschen
Rijk en Pruisen schijnt binnen het kader der
definitieve oplossing vereischt Daarom moet
uitgemaakt worden, hoe in dit geval de ver
houding- van het Rijk tot de andere bonds
staten cn de samenstelling van den Rijksraad
mogelijk is."
B e r 1 ij n, 23 Oct. (V.D.) Op voorstel van
Beieren is de conferentie van dc commissie
voor grondwet- en bestuurshervorming tot
morgen verdaagd, aangezien Beieren in de
door dc Rijksregeering ten deze voorgestelde
ïesolutie geen geschikte basis voor onderhan
delingen ziet.
B c r 1 ij n, 23 Oct De verdaging van de
commissie is het gevoig van een voorstel van
den Beierschen minister-president Held, die
van meening is, dat de jcsolutie der Rijks
regeering een nieuwen toestond geschapen
heeft waartegenover de delegaties der bonds
staten eerst houding moeten bepalen De
ïesolutie in dc kringen der Beiersche
delcgatk eenige verrassing teweeggebracht,
\ooidat met algemeene stemmen aan-
gft*omcn is, en dus ook goedgekeurd is door
ien minister van posterijen, Schaetzl, die lid
is van de Beiersche Volkspartij.
Tragisch ongeval
in Keulen
Keulen, 25 Oct. (V. D.) Dinsdagmorgen
is op den hoek van de Venloer- en Bismarck-
straat een in aanleg zijnd kanaal ingestort, dat
gegraven werd in verband met dc verlegging
der tramrails. Slechts een der beide in den kuil
werkende arbeiders kon zich nog in veiligheid
brengen De onder werd bedolven; zijn hoofd
bleef echter vrij, zoodat hem versterkende mid
delen toegereikt konden worden. Ondanks alle
inspanning van de brandweer verliepen de
bergingswerkzaamheden^ tengevolge van bui
tengewoon groote grondmoeilijkheden zeet
langzaam. Toen men den ongelukkige in den
nacht tot aan de borst vrijgemaakt had, stortte
de grond opnieuw in, zoodat hij voor de twee
de maal tot aan het hoofd bedolven werd
Men zag zich nu genoodzaakt een dwarsgong
te graven naar de plaats waar de ongelukkige
lag, ten einde een verder instorten te voor
komen. Eerst Woensdagmiddag na een koorts
achtig werken van 14 uren kon de arbeider
uit zijn benauwde positie bevrijd worden. Hei
was echter reeds te laat, want kort voordien
overleed hij ten gevolge van een hartver
lamming. De ongelukkige had gedurende den
geheelen tijd het bewustzijn niet verloren.
De dader gearresteerd
Dinsdagavond heeft een jonge man getracht-
de kas van. het Berlijnsche Theater des \Ves~
tens tc plunderen Tegen zes uur, loen er nog
geen publiek was, liep hij naor het loket en
vroeg enkele inlichtingen. Plotseling trok hij
een revolver, die hij ot> de twee caissières
richtte, waarbij hij dreigde ze dood te schie
ten, als zij hem niet terstond het geld over
handigden. Een der twee vluchtte en riep
luid om hulp. Toen voorbijgangers toesnel
den, melde de roover zonder buit de straat
op, waar hij in een ledige airto sprong. Hij
slaagde er evenwel niet in den wagon aan den
gang te brengen en de politie kon hem in de
auto orTesteeren. Hij had een geladen gevol-
ver bij zich.
MARS ZWIJGT.
Kent men daar het Morse-
schrift niet. of.
Een Londensch telegrafist te St. Aibans
hevft de boodschap naar ".'ars behoorlijk in
Morseteekens getikt, die daarna door het
draadlooze station Rugby zijn uitgezonden.
De naam van den afzender fs nu ook bekend
geworden, het is dr. Robinson, die els tekst
voor zijn telegram gekozen had „de groe
ten van dc Aarde aan Mars". Tc Rugby bleel
men plichtsgetrouw een half uur op het be
taalde entwoord wachten, en de dokter in zijn
villa te St. Albans heeft zelfs nog een uur
langer gewacht, maar er is geen enkel teeken
uit den aether terug ontvangen, dat geheim
zinnige of onverstaanbare geluiden bevatte.
HET WEER VAN MQQCEN.
te München.
Laagste Barometerstand:
te Thornshaven.
737.1
Verwachting tot den avond van
26 October.
Meest matige, tijdelijk wellicht
topnernend meest Zuid-Westelijke
wind, zwaar bewolkt met waar
schijnlijk regenbuien en opkla
ringen geleidelijk iets koeler.
Dc roof bende bediende zich van. een
wcélderigen vcoonaulo
De recherche tc Leipzig heelt de 28-jarig©
Clara Partenfeldcr aangehouden, die den bij
naam van „Briljanten Rin" droogt. Zij wordt
ervan vei dacht Lid K>f zelfs aanvoerster te
zijn van een bende inbrekers, die in Zuid-
Duitschiand een groot aantal tot nu toe onop
gehelderde diefstallen heeft gepleegd. Blijk
baar bediende dc bende zich bij hoor roof
tochten van een luxueus ingerichten woon-
auto, waarin zich ook lasch-apparaten en dc
modernste inbrekers-werktuigen bevonden.
Na aanvankelijk te hebben ontkend, trof do
gearresteerde toe eenige inbraken te hébben
gepleegd. Clara Pnrtenfelder was den dag tc
voren juist uit Stuttgart teruggekeerd, waar
een spoorweg-ambtenaar zoo gekneveld werd
dat hij stikte. Of „Brillinnten-Ria" en hoar
bende dit hebben gedaan, staat nog niet vost.
Frankrijk zet 31 nieuwe
oorlogsschepen op
stapelf
In afwachting van de olgeheele ontwape
ning gaat Frankrijk het volcend joar.5T
nieuwe schepen van verschillende typen op
stape! zetten om aan zijn oorlogsvloot toe te
voegen. Zulks natuurlijk goh'eel in overeen
stemming met de nu eenmaal zeer elastische
overeenkomsten inzake de vermindering der
bewapening ter zee.
In Jonunrie 1920 nam. aldus het Hbld., het
poïlement een vlootprogram aan, dot don
bouw van 164 schepen omvatte, welke in)
1932 geheel gereed zouden ziin. Het komen
de paar zal met don bouw worden begonnen
van twee kruisers (de „Suffren" en de „Col
bert", zes verkennir.gsvaartu'gen, zes torpe
dojagers, tien Oceaon-dirikbootcn, tien mïj-
nenleggers, cn vier kust-duikbooten. Het
grootslo gedeelte der te bouwen schepen zijn
dus duikbootcn trouwens van de 164 sche
pen op het gehcelc program ziin 91 duik
bootcn.
Uit de technische toelichting op het pro
gram blijkt dat dc nieuwe kruisers van.
10.000 ton elk de snelst loopende types ter
wereld zullen ziin en 35 knoopen per uur
zullen loopen. De verkonnir.-gsvanrtuigen zul
len de grootste zijn, welke tot dusveT zijn ge
bouwd en het zwaarste geschut bezitten.
Ook de overige schepen zullen van een
grooter gevechtskracht zijn
Papier, dat niet ritselt
Agram, 25 Oct. (V. D.) Naar de och
tendbladen melden, heeft de moord-affair»
Kyrill Hristoff een sensationeele wending ge
nomen. Op aanwijzingen uit Belgrado is het
lijk in den nacht opgegraven en heeft men in
de voering van zijn jas op de plaats van het
wapen verschillende documenten gevonden
van een bijzonder soort papier, dat niet ritselt.
Onder deze papieren bevond zich een lijst met
de namen der personen, die Hristof in op
dracht van de Imro vermoorden moest. Onder
deze namen bevond zich in de eerste plaats
koning Alexander, verder de leiders der Boe
ren- en democratencoalitie R<vsjck, Pribitsje-
witsj en anderen. De Imro zou na den aanslag
op zware onlusten in Joego-Slowakije gere-»
kend hebben, welke zij voor haar doeleinden
wilde uitbuiten.
Naar de „Jutarni List" uit Laiboch verneemt,,
is men in Slowakije van meen in g, dat de
moordaffaire Hristoff een manoeuvre van de
regcering te Belgrado moet zijn. De opposi-
tioneele kringen beweren, dot de in de kleeding
van Hristoff gevonden documenten vervalsch-
te stukken zijn. Deze zouden er voor hebben
moeten dienen om voor dé sinds langen tijd
cdreigde aanslagen op de leiders van de boe
ren- cn democratencoalitie een dementi bij de
hund te hebben. t
