RADIO DE EEMLANDÊÜ Prima Medicinale Levertraan B. NIEWEG 1 BUITENLAND. S. DUIJKER directeur-uitgever: jvalkhot Dinsdag 13 November 1928 27e Jaargang No. 115 De 10-jarige Republiek DE BESLISSENDE UITSPRAAK Hoop op betere tijden BEDOELING VAN DEN STRIJD Een kostbaar proces per vierkante flacon 60 ets. Draisma en Valkenburg Levertraan A. v. d. WEG. LANGESTRAAT 23 A. H. VAN NIEUWKERK Complete Woninginrichting Speciale aanbieding CLUBFAUTEUILS GEEN ACCU GEEN ANNODEBATTERIJ EDISON DE VERNIELENDE ETNA Carrabba bedreigd Lampekappen Salon- en Schemerlampen AMERSFOORTSCH ABONNEMENTSPRIJS per 3 maande» voor Axnersfoo;'- f2.10, per maand 10.75, per Week (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17l/f. Binnenland franco per post per 3 maanden f 3,-. Afzonderlijke nummers f 0.05, POSTREKENING 47910 TELEFOON IN-ERG 513 PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer, elke regel meer f0.25. Llcfdadlghclds-ndvertentJêo voor dt helft van den prijs. Kleine AdvertentlEn ^KEITJES" bf) vooruitbetaling 1—5 regels 50 cent, elke renel meer 10 cent, driemaal plaatsen f I,—. Bewijsnummer extra 0.05 BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAL 2* Plechtige zitting aan liet Oostenrijksche Parlement METAALCONFLICT We en en, 12 Nov. (V. D.. Ter gelegenheid van het 10-jarig- bestaan van de republiek ont ving' Bonds-presidcr.t Hainisch heden het prc- sidium van den Nationalen Raad en don voor zitter van den Bondsraad. De bondskanselier Dr. Seipel hield een rede, waarin hij o.a. zeidc, dat men bij het Beschouwen van de buiten- landsclve politiek niet moest vergeten, dat de mentaliteit van dc meeste bondsraadsleden nog steeds was ingesteld óp de machtspositie, die het vroegere keizerrijk innam, en het was niet makkelijk, deze mentaliteit in overeenstemming to brengen met den werkelijker, omvang van het nieuwe staatsgebied, dat bepaald werd door den wil der overwinnende staten die geen re kening hadden gehouden met het beschikkings recht der volkeren. Dat Oostenrijk nog steeds in moeilijke levens- en economische omstandig heden verkeert is een lot, dat het met de an dere nieuwe nabuurstatcn deelt. Dr. Seipel sprak als zijn wcns<"h uit, dat de nabuurstatcn in welvaart mogen toenemen, temeer daar de betrekkingen mot en de goede verhouding' tot do nabuurstoten het richtsnoer vormen voor de buitcnlandsche politiek. Ten aanzien van dc binnenlandsche politiek kon Dr. Seipel niet verhelen, dat nog menig probleem op oplos sing wachtte. Hel moet uit zijn met dc mechanische loonpolitiek W1SSELL. MGR. SEIPEL. Weer.cn, 12 Nov. (H.N.) Ter viering van bet tienjarig bestaan van de Ooslcnrijksche Republiek heeft het Ooslcnrijksche Parlement vanmiddag een plechtige zitting gehouden, welke o.a door Dr. Seipel en alle Ministers werd bijgewoond. De Voorzitter van het Parle ment, d© Christelijke Socialen afgevaardigde Niklas gaf in zijn festrede een overzicht van het ontstaan en het moeilijke begin der Repu bliek. Zoo het land de groote gevaren geluk kig ^e boven is gekomen en ondanks alle hin dernissen het herstel van het economische le ven langzaam doch geleidelijk voorwaarts gaat dan is dit vooral te donken aan het onverdro ten werk voor de wederopbouw van het Oos- tenrijksche volk, waarin de onbedwingbare wil om te leven krachtig tot uiting is gekomen. Het verdiend bewondering, dat het kleine Oos tenrijk vooral op cultureel gebied steeds meer een zeer bijzondere zending in de groote we reld vervult. Behalve aan de schatten van kunst en wetenschappen van het grootsche verleden is dit te dunken an de bijzondere eigenschappen van hot Oostenrijksche volk en niet in de laatste plaats aan het feit. dat het Oostenrijksche volk deel uitmaakt van het groote Duitsche volk. De feestdagen van de zen zomer hebben opnieuw duidelijk getoond, hoe de harten der Oostenrijkers gelijk kloppen met die van de broeders in het Duitsche Rijk, Al mogen ook Duitschland en Oostenrijk door grenspalen zijn gescheiden, zoo behooren zij toch tot een volk. De President sloot met den wensch, dat aan het Oostenrijksche volk spoe dig zonnige dagen beschoren mogen zijn. .WINTER IN ENGELAND. De thermometer den nul. bene» De winter heeft thans ook zijn intrede ge daan in Engeland. Vrijdagavond wees de thermometer te Lon den 5 graden onder nul aan, terwijl te Win chester de temepatuur toen 10 graden beneden nul bedroeg. STRENGE KOUDE IN NOORWEGEN. Oslo, 10 Nov. (V.D.) In Noorwegen heerscht sedert enkele dagen een buitengewoon strenge koude. In Sokna daalde de thermometer tot minus 54 Fr. In Clesberg en Numedal daalde het kwik zelfs to 2*2 gr. In Telemarken bedroeg de stand 15 Gr. en dc Frederikstad 13 Gr. C. CHAMBERLAIN'S TREIN ONTSPOORD. Geen slachtoffers te betreu ren. 'Austen Chamberlain en zijn reisgezelschap zijn Zaterdagochtend te Ottawa (Canada) met een uur vertraging aangekomen. Chamberlain's salon-rijtuig was n.l. door een defect aan de Hrails ontspoord. Geen der. reizigers liep verwon- dingen op. A Aan den vooravond van den dag, waarop dc rijksarbeidsminis- ter Wissell namens de u geering dc verschil lende interpellaties in zake de uitsluiting en den toestond in het industriegebied vlan West-Duitschland nl. heden, zou beant woorden, heeft dc „Köln Z." in een uit voerig artikel het standpunt der werk gevers uiteengezet cn front gemaakt tegen dc tcr.denz. den ar beidstijd aan de Ruhr op politiek-parlementuir gebied to brengen, aldus het Hbld. Het doel van dezen gigantisclven strijd is noch een stormloop op het staatsgezag noch een charge van dc onernemers op die lastige vakvereenigingen, welke men wil opruimen De structuur in de ijzerindustrie is de laatste jaren veranderd. Dc verarbeidendc fabrieken overwegen in den werkgevrrshond N. W. En zij zijn het, die het zwaarst getroffen worden. Dc strijd gaat niet tegen het staatsgezag. Dc uitsluiting richt zich tegen het huidige systeem der economische cn sociale politiek. Jaarlijks loopen talrijke tariefovcreenkomstcn of, jaar lijks worden zij opgezegd, jaarlijks worden nieuwe loon- cn arbcidstijdeischen gesteld ei» jaarlijks wordt oen groot deel van deze eischcn door arbitrageuitspraken toegestaan Dat is bijna een mechanische gewoonte gcwoidcn cn daarin ligt het gevaar. Deze methode heeft haar goede zijde gehad in de eerste iaron na do stabilisatie, maar sinds een jaar heeft zij haar tijd gehad. Thans is zij tot een nacht merrie geworden, die verwijderd moet worden, in dc eerste plaats in twee industriegroepen, nl. in de sleutel- en in dc uitvoerinduslricn Het systeem moet over het geheel veranderd worden, daar het de kapitaalsvorming ernstig bedreigt. Duisburg', 12 Nov. (V. D.). Vanmorgen is voor het arbeidsgerecht de behandeling be gonnen van den eisch der werkgevers tot on geldig verklaring van de scheidsrechtelijke uit spraak in het conflict in de metaalnijverheid. Do belangstelling hiervoor zoowel vun de zijde van de pers als van het publiek was buiten gewoon groot. Voor het gebouw van het ar beidsgerecht bevond zich een groote menigte. Voor den aanvang der behandeling* van de zaak richtte de voorzitter van het gerecht een toespraak tot dc vertegenwoordigers van bei de partijen, waarin hij verzocht hun standpunt ten opzichte van een minnelijke bijlcgging van het conflict mede te declen. Dc vertegenwoor diger van den werkgeversbond. Syndicus Dr Grauer verklaarde, dot de werkgevers over een minnelijke schikking op het oogenblik niet wenschen te onderhandelen aangezien het noo- dig is do aanhangige zaak principieel tot op heldering te brengen. Daarna lichtte hij den eisch von den bond der werkgevers uitvoerig toe en wees er op, dat in dezen strijd niet slechts een zuiver formcelc, doch ook een in materieel opzicht bevredigende uitspraak moet worden gedaan. Vervolgens kwam dc verte genwoordiger der vakvereenigingen Dr. Her schel aan het woord, die de argumenten van Dr. Grauer bestreed. Dc uitspraak van het Arbeidsgerecht. Na een beraad, dat anderhalf uur duurde, heeft het Arbeidsgerecht te Duisburg in het conflict in de metaalindustrie der groep Noord- West de volgende uitspraak gedaan: „Vastgesteld wordt, dat een tarief overeen komst op grond van de bindend verklaarde ar bitrale uitspraak van 30 October 1928 niet bestaat. De kosten van het proces komen ten laste van dc beklaagden. De waarde van het strijdobject wordt op een millioen rijksmark vastgesteld. De proceskosten bedragen 500 mark." De uitspraak bevat voorts eenige overwegin gen, waarin de belangrijkste punten van het geschil worden aangeduid. Debat in den Rijksdag. Ber 1 ijn, '12 No v. (H. N.) De eerste rijks dagzitting na de vacantie begon vanmiddag om 3 uur met een debat over de uitsluiting in het Rijnsch-Westfaalsche industriegebied. Dc rijks minister van arbeid deelde mede, dat het ar beidsgerecht te Duisburg het standpunt der werkgevers inzake de rechtsgeldigheid van de scheidsrechtelijke uitspraak in eerste instantie heeft aanvaard. Daarmede is de juridische po sitie nog- niet duidelijk geworden, aangezien thans een beroep zal worden gedaan op het rijksarbcidsgerecht. Vervolgens gaf de minister een uitvoerig overzicht over het tot stand ko men van de scheidsrechtelijke uitspraak. Het staatsgezag heeft alles gedaan om den strijd te vermijden. Volgens de opvatting der .werk gevers was de scheidsrechtelijke uitspraak ook na dc bindendverklaring niet rechtsgeldig, doch voor deze opvatting was het niet noodig meer dan 200,000 arbeiders uit te sluiten. Men had hen kalm kunnen laten vcortwcrkcn en intus- schcn dc uitspraak van de rechtbank kunnen afwachten. Zoo dc scheidsrechtelijke uitspraak alleen door dc stem v-an den scheidsrechter bin dend is verklaard, beantwoordt dit aan dc bepa lingen van het bemiddelingswczcn. Duizenden scheidsrechtelijke uitspraken zijn op deze wijze tot stand gekomen. De minister verklaarde verder, dat hij het to: stand komen van een rechtelijke beslissing zoo veel mogelijk zal bespoedigen. Tot zoolang kan er geen sprake zijn van een ingrijpen van den staat, doch de fabrieken zouden weer geopend kunnen worden in afwachting van dc beslissinj van het rijksarbcidsgerecht zonder dat daar door de werkgevers ten onrechte belast zouden worden. Indien dc werkgevers dezen midden weg niet willen inslaan, komt dc verantwoor delijkheid voor de gevolgen voor hun rekening. Dc kolenmijnen zullen spoedig ploegen laten uitvallen cn het economische leven zal zoo be nadeeld worden, dat dc gemeenten de belastin gen zullen moeten verhoogen, zoodot de indus trie daardoor toch belast zou worden. Indien dc werkgevers een wijziging-van het gcheele bemiddelingswczcn bcoogen, zal dc rcgecring voor dc ernstige vraag worden gesteld, of een wettelijk ingrijpen niet noodig zal zijn. Dc uit* geslotencn hebben geen recht op uitkcering we gens werkloosheid, doch de plicht om hulp tc verleencn, komt voor rekening van de gemeen ten. Opdat de gemeenten dit zullen kunnen doen, zal dc rijksregeering zich in verbinding stellen met dc Pruisische stootsregeering. Dc tweede spreker was de communistische afgevaardigde Florin, die betoogde, dat dc uitsluiting een politiek machtsmiddel is. Het gcheele stelsel van bemiddeling cn d© houding der vrije vakvereenigingen is er op berekend, om de arbeiders in hun strijd tot of wering van deze maatregelen tc belemmeren. Dc derde spreker was de ccntrumafgevpai- digde cn leider der christelijke vakvercenigin- gen Stegerwaid, die dc interpellatie van het centrum toelichtte. Hij verklaarde, dat het een onvcrdragclijkc toestand is, dot een scheidsrechtelijke uitsprook, die bindend is ver klaard, door een der partijen niet wordt erkend Reeds een paar geleden hebben dc werkgevers den minister van arbeid den strijd aangekon digd cn tot dit doel 50 millioen mark bijoen- gebracht. Daarbij komt dat juist in het Noord westelijke industriegebied de looncn der arbei ders bizonder slecht en de winsten der onder nemers bizonder goed zijn. De uitsluiting heeft politieke beteekenis. De groote coalitie op poli tiek gebied zal geen zin hebben, indien oneco nomisch gebied niet de vaste bereidheid be staat om tot overleg te geraken. De centrums- partij is het niet in alle opzichten eens met den minister van arbeid. Zij beschouwt het bindend verklaren van een scheidsrechtelijke uitspraak als een daad van staatssouvereiniteit, welkt evenals een uitvoerbaar verklaard vonnis on danks alle verzet uitgevoerd moet worden. Na de rede van Stegerwald werd dc zitting tegen half zeven gesloten. De debatten zullen morgen' worden voortge zet. Duisburg, 12 Nov. (H. N.) Dc drie ms taaiarbeidersbonden hebben, na de uitspraak van het arbeidsgerecht te Duisburg, een oproep tot hun leden gericht, waarin zij verklaren, dat zij dit vonnis als onjuist beschouwen en den verderen weg van het recht tot aan het Rijks- arbeidsgerecht zullen bewandelen. De uitspraak van het gerecht te Duisburg verandert aan den toestand niets. De vakvereenigingen zullen dc arbeiders ter gelegener tijd de noodigc instruc ties geven en verwachten, dat daaraan gevolg zal worden gegeven. Uit dezen opróep blijkt, dat dc 3 bonden tot een gezamenlijk optreden hebben besloten. ALDEGONDESTRAAT. 103-105-107 TEL. 543. GROOTE SORTEERING CLUBFAUTEUILS en THEEMEUBELEIM Ook voor is Uw adres Pianohandel Algeheels wisselstroomtoestellen Vert. Crystalphone Havik 29 - Tel. 773 RUSSISCH EX-PREMIER OVERLEDEN. Te Nice is prins Alexander Trepof, oud- premier van Rusland, op het station plotse ling overleden. HET WEER VAN MORGEN. Hoogste barometerstand: 7GS.7 tc München. Laagste barometerstand: 731.5 tc Vcstmanoer. Verwachting tot den avond van 14 November: Meest matige Zuidelijke tot Wes telijke wind, zwaar bewolkt met tijdelijke opklaring, waarschijnlijk ccnkelc regenbuien, iets kouder. HET PROCES BERGER-MULLER. Tegen beide bcklaogdcn dc dood* straf geeischt. Berlijn, 12 Nov. (II. N.) Uit Plauen wordt gemeld, dat de Procureur-Generaal in het .pro ces BergerMuller tegen dc beide beklaagden de doodstraf heeft geeischt. Do beklaagden zijn de vrouw van den Autoverhuurder Berger uit Reichenbach cn haar vriendin Martha Muller, die met den autoverhuurder een autotocht had-» den gemaakt Op dezen tocht is deze bij de Goeltz- stal-Brug uit de auto gevallen cn om het le ven gekomen. Men vermoedt, dat het ongeluk Joor het toedoen van de beide vrouwen ver oorzaakt is. De Procureur-Generaal achtto zoowel dc vrouw van Berger als haar vriendin schuldig aan moord, Rome, 12 Nov. (H. N.). De ItaliaanscKo ministerraad heeft zich vandaag' bezig gchou- den met de maatregelen tot ondersteuning van de slachtoffers van de uitbarsting der Etna. Dc minister van openbaro werken deelde me de, dat tot nu toe 700 huizen onder de lava bedolven zijn cn 5000 personen dakloos zijn geworden. Hij prees de moedige houding van de bevolking. Do ministerraad besloot <500 te huizen voor dakloozen te bouwen en steldo voor degenen, die van middelen verstoken zijn, een bedrag van 1.000.000 lire .beschikbaar, De lava stroomt onafgebroken voorheen Langestra L. BERGSTRAAT 13. TEL. 462 Bijzondere sorteering ECONOMISCH VERGELIJK. Het Duitsch-Roemeensche economisch vedrag is Zaterdag tc Berlijn onderteekend. Het komt hierop neer, dat Duitschland aan Roemenië in vier termijnen van een jaar I0V2 millioen be taalt, terwijl Roemenië de nog niet geliquideer de Duitsche eigendommen in Roemenië terug- ceft en den leeningdienst voor niet afgestem pelde Roemeensche fondsen van voor den oor log volgens een bepaald plan weer opneemt. Tegelijk verklaart de Roemeensche regeering, dat alle Duitsch-Roemeensche financieele ge schillen opgeheven zijn, met name de door Roe menië tot dusver gestelde aanspraken wegens de bankbiljetten van de Banca Generala, die ge durende cle bezetting door de Duitschers zijn uitgegeven, evenals de aanspraken op grond van den vrede van Boekarest. Buitendien ziel Roemenië af van toepassing van het artikel van het verdrag van Versailles, krachtens hetwelk Roemenië het recht heeft onder bepaalde voor waarden Duitsch eigendom in beslag te nemen. Een der eerste gevolgen zal zijn, dat de Rijks bank nu deel kan nemen aan de internationaal voorgenomen actie tot stabiliseering van de Roemeensche munt en de Duitsche banken aan dc credietaetie voor Roemenie. Denkelijk wor den thans ook de onderhandelingen over een handelsverdrag in afzienbaren tijd hervat, Rome, II Nov. (V. D.) Het is thans dc beurt van het kleine stadje Carrabba met zijn 4000 inwoners om weggevreten te worden door den ontzaglijken muil van den vlammenden di aak, welke gevormd wordt door steeds nieu- lavastroomen uit de flank van de Etna. Wanneer de helsche onderoordsche kracht zich thans handhaaft, zal Carrabba tegen morgen avond, te zamen met Moscali en Nunziato, be hooren tot die bevolkingscentra, welke nog slechts in de herinnering bestaan. Op het oogenblik kruipt het afschuwelijk vurige mon ster voort tot op 30 voet van de hoofdstraat van het stadje, alles voor zich wegvegende. Dc groote lavastroom, welke den geheelen dag door den vallenden regen groote wolken stoom verwekte, heeft thans een snelheid van onge veer 4 meter per uur, ongeveer dezelfde dus als gedurende de drie laatste dagen. De hoofd stroom, welke voortdurend als kleine voel horens nevenstroompjes uitzendt, heeft een hoogte van ongeveer vijftig tot zestig voet en veegt alles voor zich uit wat het op zijn weg ontmoet. De steenen muren, welke langs de Siciliaansche wegen staan, worden als brood korsten wcggekruimeld en de sinaasappelbosch- jes verteren als molsche grassen. De lava stroom is bij een breedte van bijna een mijl zoo hoog, dat de muren van de hoogste hui zen langzaam omvergestooten worden, alsof zij van carton waren. Tenzij echter de monstrueuze stroom een zijwaartsche zwenking maakt, hoopt men, dat Carrabba de laatste der steden zal zijn, die ge offerd moeten worden. Toch wordt iedere mo gelijke voorzorgsmaatregel genomen en alles is in gereedheid voor de ontruiming van Santa Maria Strada en de lagere buurten Van Giarrc. -Voorzoover men thans echter oordeelcn kan, zal dc stroom, wanneer Carrabba eenmaal ge passeerd is, in zee vloeien, die slechts op een afstand van een paar honderd meter ligt. Alle voorspellingen zijn echter hoogst onzeker, om dat het zeer wel mogelijk is, dat ergens uit een der zijden van de hoofdstroom langs den berg helling nieuwe zijstroomen breken. Het duistere stormachtige weer van heden gaf een bijzonder onheilspellend aspect aan het geteisterde land schap, waar boven de vuurstroom groote mis tige stoomwolken hingen. De wind huilde bijna den geheelen dag' over den Etna en woei slechts nu en dan de donkere wolken uiteen, zoodat de groote witte sneeuv,'banken te zien kwamen, welke dc hoogste hellingen bedek ken. De krater waaruit de onhcilbrengende vuur stroom te voorschijn welt, ligt nj. slechts halverwege de helling van den berg, terwijl ver scheiden© kraters allemaal ongeveer op de zelfde hoogte liggen, zoodat de lava lager tczamenstroomt in een grooten vloed. Juist voor het donker worden nam de rooki en dampwolk, die boven de lavastroom hing, den vorm aan van een leikleurig gordijn, dat evenwijdig hing met de zee. Toen, terwijl het donker werd, nam dit gordijn de teerste vor men aan, beginnende bij bleekrosc-, dat gei lcjdelijk tot diepe roodc tinten wegdonkerde, totdot het vlammend rood was geworden. Deze gloeiende kleur hield het den geheelen nacht. Hoe dc bevolking reageert. i Een enorme schade. In alle kerken der omgeving werd vandaag een speciale mis gelezen cn vurige gebeden gedaan voor het kalmccrcn van de Etna, welks uitbarsting thans reeds negen dagen duurt. In Catania werd de ceremonie van het ten toon spreiden van den sluier van Sint Agaile ge houden. Do vurige geloofshevigheid van dc honderden aanwezigen kwam tot uiting in do bijkans beate gelaatsuitdrukking van hen, die hoopten ondanks alles. Daar het vandaag Zondag was, kwamen dui zenden en duizenden toeschouwers van het gc heele eiland Sicilië en het Zuidelijk Italië naar de plaats des onheils. Zij arriveerden in all© mogelijke vehikels, die in alle stadia van onti binding verkeerden. De eenige modderige weg, welke naar den kop van de lavastroom leidt, werd zoo hopeloos verstopt, dat de indruk niet veel verschilde van een weg aan het westelijk front ten tijde van den grooten oorlog. In do eene richting gingen de sightseeërs, terwijl de andere richting genomen werd door de stroo men vluchtelingen, die het laatste hunner aardsche bezittingen meedroegen, waaronder er waren, die kuikens en konijnen meedroegen. Sommigen droegen zelfs takken met halfvol*» groeide citroenen, die zij van de boomen ge*» piukt hadden, welke spoedig daarna verdwe nen waren. Gelijk altijd in dergelijke omstandigheden: gaan alle mogelijke veronderstellingen rond,, welke zich gewoonlijk op bijgeloof basceren* Vandaag deed de ronde, dat vele inboorlingen vast overtuigd zijn, dat de lava zal blijven stroomen, tot het vasteland bereikt is en Sicilië aldus aan het vasteland van Italië gekoppeld is. Over het geheel heeft de bevolking en ook zij, die alles wat zij bezotcn verloren hebben, de ramp met een Stoicijnsche kalmte opgenoi men. De gevallen, dat men vrouwen of man nen ziet schreien over de donkere vooruit-» zichten, zijn uiterst zeldzaam. De materieele schade kan op het oogenblik nog hiet geschat worden, doch is zonder eeni- gen twijfel grooter dan oorspronkelijk gedacht werd. Behalve drie bloeiende steden is voor altijd vernield op zijn minst een duizendtal van de vruchtbaarste aren van het Siciliaansche land, waar rijke sinaasappel-, citroen- en olijf*» aonplantingen stonden, benevens rijke wijngaard den en sappige moestuinen. Niet alleen de oogst van dit jaar is heen, maar het land zelf is voor minstens een kwarteeuw onbruikbaar cworden. Bovendien is buiten het eigenlijk erupticgcbicd nog groote schade toegebracht, doordat de lava vele irrigatiesystemen ver-» woest heeft, waarvan het land ongeveer afo hankelijk is. En nog duurt de stroom voort*

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1928 | | pagina 1