de vele keurige étalages is het winkelen
in de Utrechtscbestraat een genot.
I
DE eêmlandeü
B. NIEWEG
Elecfrische Gas- en
Petroleum-Kachels.
ABONNEMENTSPRIJS pcr Baaadta voor Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75. per
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regelt t 1.05 met inbegrip van een newijsnnmmer,
Woensdag 28 ïcvurfcu )b28
27e Jaargang no. )28
BUITENLANDSCH OVERZICHT
BUITENLAND.
OPSTAND IN
RUSLAND
Bloedige botsingen
ONDERGANG DER
POMMEREN
T METAALCONFLICT
Opheffing der uitsluiting
geëischt
TYPHUS-EPIDEMIE
TE LYON
Haarden, Kachels en
Fornuizen.
ramdhi.vj
HOE DE STORM
WOEDDE
Talrijke scheepsongevallen
Hiiiniuniininiini
GROOTE BRAND
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
weck (mei gratt» verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-» Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 515
DIDECTEUR UITG EVER! J.VALKHOFf
1 elke regel meer 10.25. Liefdadigheids-advcrtentlês «ooi da
helft vuo deo prijs. Klemt Advertertlên „KEITIES" bl) «oorimbctaltng 9 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, dries sal plantseo I.Rewljsnumme» ertr» 005
BUREAU: ARNHEMSOHE POORTWAL 2*
Het einde eencr gehate heer
schappij. Maniu's overwin
ning in Roemenië.
Men weet, dat een tijdje geleden Bratianu,
thans voormalig Roemeensch premier, het on
derspit heeft gedolven in zijn strijd tegen zijn
gevaarlijksten tegenstander het volk Na een
regeeringscrisis, die zoowat een weck duurde,
droeg de regentschapsraad aan dr. Julius Mo-
riiu, den leider der nationale boerenpartij, ach
ter wien de overwegende meerderheid van het
Roemeensche volk staat, op een nieuwe regce-
ring te vormen en machtigde hem zoowel tot
ontbinding van het parlement als tot het uit
schrijven van nieuwe verkiezingen De regent
schapsraad, van wien steeds weid gezegd, dat
bij een werktuig was in handen der familie-
Bratianu, liet Vintila Bratianu feitelijk aan den
vooravond van het tot stand komen der groote
buitenlandsche leening schieten.
Waaraan was de nederlaag van Bratianu te
wijten Bratianu had h*et vertrouwen van het
binnen- en buitenland verloren en was on
danks zijn dictatuur niet sterk genoeg meer
om tegen de dagelijks toenemende ontevreden-
beid van 't volk op tc tornen. Dank zij den
volhardenden stormloop der nationale boeren
partij ontstond de eene bres na de andere
in het liberale bolwerk en werd in 't buiten
land een stemming gewekt, welke de finan
ciers, dio de leening' moesten toestaan, tot het
besluit bracht den heet-begeerden dollar-
stroom slechts dan naar het uitgemergelde
land te laten vloeien, wanneer ook de oppo
sitie op zich ram de buitenlandsche leening te
erkennen. Deze verplichting kon Bratianu noch
afvleien, noch afpersen. Het gevoig was de af
danking der liberale partij.
Uit dezen hoofde had het ondcrtusschen
nog niet tot den val van het lib alc régime
hoeven te komen. Deze was e< nvermij-
dclijk, naar de Boekarester ulent der
Kölxiische Zéitung in zijn i. t, omdat
Bratianu en diens liberale en rugge
steun van het hof hadden v» en vooral
van die persoonlijkheid, welkt- met name bij
de beslissingen vaat do kroon oen woordje
meespreeektdc koningin-weduwe Maria.
Welke redenen deze vrouw tot haar zwenking
hebben bewogen, is nog niet precies te over
zien. Zeker is slechts, dat Maniu met goed
vinden der koningin aan 't bewind is gekomen
en dat de goede betrekkingen lusschen den
leider der oppositie en haar spoedig na den
dood van koning Ferdinand werden aange
knoopt en verinnigden, toen Jonel Bratianu
bijna een jaar geleden het tijdelijke met het
eeuwige verwisselde. Do opdracht, die aan Ma
rvin werd verstrekt om een nieuw ministerie
te vormen, zou echter zeker niet plaats heb
ben gehad, wanneer den regen«schapsraad niet
vérstrekkende beloften waren gedaan, hierop
neerkomende, dat de constitutionecle toestand
ontstaan na het afstand doen van den troon
door Carol, ook in den vervolge zou worden
bestendigd.
Inmiddels bcteekent Maniu's bewind het ein
de eener gehate heerschappij. Door Maniu en
zijn partij kunnen nu die lagen der Roemeen-
sche bevolking zich laten gelden, die tot dus
ver vrijwel geen invloed hadden. Voor he'
eerst sinds het ontstaan van Groot-Roemenië
staat nu aan 't hoofd der regeering een per
soonlijkheid, die uit het volk zelf is voor.ge-
komen en wiens voornaamste taak zal zijn
door het herstel van wettige toestonden he»
volk in politiek opzicht zoo op tc voeden, do*
men het in de toekomst niet meer in 't ootje
kan nemen.
Men komt allicht in de verleiding om ui>
het feit, dat de bocrerxegcering van Mani"
zich op heeft gewerkt, te concludecren, da*
de nieuwe mannen in economisch en politiek
opzicht een links-radicole lichting zijn toege
daan. Een dergelijke opvatting is echter niet
juist. Maniu's doeleinden liggen binnen het be-
reik eener burgerlijke economische en sociale
positie». Reeds de liberalen waren uit vTees
voor communistisch? propaganda tot de be
kende „Bodenreform", dc verdeeling van het
grootgrondbezit onder kleine boeren, overge
gaan. De tegenwoordige boerenregeering zal
deze hervorming, die den socialen vrede ten
goede kwam, niet ongedaan maken.
Daar oe regeering-Manru het uitvloeisel was
van economischen nood, ligt het voor de hand,
dat zij vooral zal trachten aan deze crisis oen
einde te maken. Na den oorlog is do land-
hou* erg verwaarloosd; cr zullen nu maatre
gelen worden genomen om dezen ochtersiand
in te halen. De regeering zal haar zorgen on-
dertusschcn ook uitstrekken tot Roemenie s
jonge industrie. Gestreefd zal tevens worden
naar de systematische exploitatie der schat
ten die Roemenië's bodem bergt. Te dezen
behoeve zal ooi een beroep worden (rednan
op het buitenlandsche kapitaal Voorwaarde
slagen op dit terrein isrfuntdtós «n
die dc gelijkstelling
eoeonomische wetgeving, - - - -
van het buitenlandsche met het Roemeens, he
kapitaal waarborgt; dw.z.: afschel.ng der B-
her ale economische wet.cn vooral der mnn-
wet, die in het buitenland, vooral rn Enge
land. ontstemming heeft gewekt.
Maniu heeit steeds de opvamng verkemdrgi
dat de buitenlandsche politiek met am
partij, maar aan heel het land ten goedernoe»
loJL Daarom mag een «randenng van bc
wind niet haar invloed doen gelden De teg. n-
IWoordJge buïtentandsche koers zal dan ook.
wat de groote lijnen betreft, gehandhaafd woj-
den. Dit wil zeggen de vriendschap me»
Frankrijk zal blijven bestaan, maar ook de re
laties met Engeland en Italië zullen zoo har
telijk mogelijk zijn. Bovendien heeft Maniu nog
een nieuwe taak, waarmee zijn partij een groo»
succes op buitenlandsch-pclitiek gebied zou
kunnen boeken, het uit den weg ruimen der
tegenstellingen, die tusschen Hongarije en
Roemenië bestaan in verband met de netelige
optantenkwestie.
De boeren vermoorden sovjet
ambtenaren.
Warschau, 27 Nov. (V.D.) De Kur jer
Poranny meldt uit Wilna, dat in de omgeving
van Witem in Wit-Rusland een boerenopstand
tegen dc sov jets is uitgebroken Aan het hoofd
van dc anti-communislischc beweging, dio
reeds geruimen tijd in het geheim werd voor
bereid, staat een zekere PuTchalski. De ge
wapende opstand richt zich tegen dc sovjet
autoriteiten en so\ jet-beambten. Overal zijn
de portretten var» Lenin vernietigd en werden
sovjet-gebouwen verwoest. In het dorp Gar-
bow zouden alle communisten vermoord zijn
Tn andere dorpen werden de soviet-bcambtcn
mishandeld cn voor ccn deel neergeschoten
De regeering heeft daarop troepen gezon
den. Zestig personen, onder wie dc leider,
werden gearresteerd. Er hebben bloedige bot
singen tusschen de opstandelingen cn de re-
geeringstroepen plaats gevonden. Er zijn doo-
den cn gewonden aan beide zijden.
Allen gered
Uit Londen wordt d.d. 26 November ge
meld:
Over dc redding van dc bemanning van het
opleidingsschip Pommeren wordt nu nog be
richt, dat de Duitsc'ne sleepboot 24 uur in een
woedende zee de Pommeren bijgestaan heeft.
Na acht uur hard werkens had zij de beman
ning cn de kadetten, tezamen 70 man, met
reddingslijnen gered. Drie stoomschepen go
ten olie op de golven Eindelijk lukte het een
reddingslijn aan boord te schieten, waarna de
een na den ander in zee sprongen en gered
werden.
De kapitein, die het laatst van boord ging,
vertelde dat Zaterdag voor- en hoofdmast over
boord waren gegaan. Allengs dreef men naar
de kanaaleilanden. Alle have en goed is ver
loren.
Een stap der arbeiders
Dc drie metaalbewerkersbonden hebber, een
gomeenschappclijken brief geschreven aan den
werkgeversbond, waarin zij, verwijzend naar de
uitspraak door het Landesarbeitsgericht, de op
heffing der uitsluiting en de onverwijlde her
opening der bedrijven eischen, terwijl zij dc
werkgevers verantwoordelijk stellen voor idle
schade, die uit het niet voldoen aan dezen
eisch mocht voortvloeien.
De ziekenhuizen vol
Lyon, 26 Nov. (V.D.) Hedenmorgen zijn
weer 64 nieuwe gevallen van typhus gecon
stateerd in de voorsteden. Voor 12 uur he
denmorgen waren cr 7 dooden. Onder de mi
litairen zijn slechts vier gevallen geconstateerd.
voorheen o.aaestrant
L BERGSTRAAT 13
TEL. 562
Keurcollectie
Gero f
en
Christoffel
Prijscourant op aanvraag.
Zilver
zajvgjbstjt. qojfei~288
Het schijnt, dat thans dc epidemie aan het af
nemen is. De autoriteiten hebben de grootste
moeite om aan den grooten stroom van zie
ken plaats te verschaffen. In de diverse zieken
huizen zijn echter op het oogenblik reeds 561
nieuwe bedden ingcrcedheid gebracht.
Het onderzoek wordt voortgezet.
Een aanklacht.
P a r ij s; 27 Nov. (H.N.) Volgens een be
richt uit Lyon hebben 41 bewoners van dc
stad ccn arnklccht tegen de wateileidingmaav-
schappij in gedicn.-i ,.dkc zij oanspiukclijlc
stellen voor de typhuscpidemie, welke op he»
oogenblik tc Lyon heerscht.
Ook Spanje en Italië bezocht.
P a r ij s, 2 7 No v. (H. N.) Dc storm van
do laatste dagen heeft ook aan de noordkust
van Spanje verschillende scheepsongolukken
veroorzaakt. In de baai van Vigo is een vis-
sr.hcrsbark bij een botsing- met een ander vis-
schcrsvaartuig gezonken. Daarbij zijn drie
man verdronken Uit San Sebastiaan werdt ge
meld, dat het Spaanschc stoomschip Amabal-
Menby, dat sedert Zaterdag in gevaar ver
keerde cn voortdurend noodseinen uitzond, op
do hoogte van St. Jan d^ Luz gezonken is. De
uit 24 koppen bestaande bemanning is door
een kotter gered. In de Golf van Gascognc is
een driemaster, met dwarsliggers van Santan
der naar Engeland onderweg, gestrand. De 9
leden der bemanning werden gered.
Rome, 27 Nov. (VjD.) Een hevige
storm heeft langs de Italiaansche kusten groo
te schade aangericht. De weg Genua-Spezzia
werd door xn-erstroomingen verwoest. De eilan
den in de golf van Napels werden ernstig door
den storm geteisterd. Vele straten staan on
der water De huizen zijn gedeeltelijk over
stroomd. Het verkeer met het vasteland is
voorloopig gestaakt.
Rome, 27 Nov. (H. N.) De storm heeft
cok op Sicilië veel schade aangericht. Uit
Messina wordt gemold, dot van tal van huizen
de daken werden afgerukt en enkele personen
door vallende steenen gewond werden. Twee
schoeners sloegen los cn zijn bij Miiozzo ge
strand. De bemanningen konden worden gered.
Het postverkeer met Sicilië ondervind: groote
vertraging. Ook Midden-Italie is door don
siorm geteisterd. Ook hier werden verschei
dene daken veini vd. Volgens een berichi uit
Ischia heeft de stormvloed den straatweg be
reikt. Bij Scstri Levante is dc straatweg dooi
den stormvloed zoo beschadigd, dat bij het
verkeer door dc auto's cn dc voetgangers de
grootste voorzichtigheid in acht moet wor
den genomen.
Kopenhagen, 27 Nov. (V.DVolgens
hier ontvangen berichten heeft het stoomschip
Flora van de Vereenigde Deensche scheep
vaartmaatschappij, dat van Esbjerg naar Lon
den onderweg was. Maandag op de Noordzee
twaalf leden van dc bemanning van het Deut
sche stoomschip Kathe Grammerstcrff opge
pikt. Het Duilschc stoomschip is nabij de Ên-
gelsche kust vergaan.
Aan de Oostkust van Jutland nabij Grenaa
strandde Maandog de dricmastschoenet Uisula
van Hamburg. Het schip was op weg naar
Aalborg. De reddingsboot haalde drie leden
van de bemanning van boord. De vie- overige
opvarenden zijn op het schip gebleven.
Te Frederikshaven is de vier man stctke be
manning van een botter binnengebracht, die
Zondag bij Laessoe strandde cn binnen enkele
minuten zonk.
In Denemarken is door de stormen van de
laatste dagen aan dijken en onde-e werken zoo
veel schade aangericht, dot de staat belang
rijke hulp zal moeten verschaffen om de scha
de te herstellen.
Overstroomingen tc Hamburg.
Hamburg, 27 Nov. (HN.) Hoewel do
storm gisteravond in hevigheid afgenomen is,
hield de overstrooming vannacht aan. Het wa
ter steeg tot 6Meter boven de nul van de
Hamburgsche peilschaal. De lager gelegen
straten in de havenwijk werden gistermiddag
«11e overstroomd. In tol van straten dreven
stukgoederen, die van den wal weggedreven
waren.
Dc storm cn het spoorwegverkeer.
Ra rijs, 26 Nov. (V.D.) De laatste storm-
berichten molden, dat op den Atlantdschcn
Oceaan voorloopig rust hecrscht, doch dat er
boven de Middellondschc Zee een zware storm
woedt.
In de omgeving von Parijs zijn talrijke te
legraafpalen door den wind omgeworpen en
geknakt. Zij vormen ccn groot gevaar voor
het treinverkeer Speciale ploegen zijn onder
weg om deze hindernissen uit den weg te rui
men. Daardoor hebben bijna alle treinen, die
te Parijs binnenkomen, vertragingen van soms
wel vijf uur.
Een schoolschip in gevoar.
Warschau, 2 7 Nov. (V.D.) De Pool-
sche bladen melden, dat het Poolsche school
schip Lwov. zich op de Oostzee in nood be
vindt. Het vaortuig kon tengevolge van den
hevigen storm geen haven binnenkomen. Het
schip koerst reeds oenige dagen op de
Oostzee
Groote verwoestingen op de
Phalippijnen.
Londen, 2 7 Nov. (H.N.) Volgens een
bericht uit Manilla is door den storm, die bo
ven de Philippijnen heeft gewoed, een derde
der plantages van cocospalmen verwoest. Ver
scheidene schepen zijn gekenterd.
De toestand in Antwerpen.
Brussel, 27 Nov. Tengevolge van de
breuken van den dijk van de Schelde op ver
schillende plaatsen, staat reeds een gedeelte
van de havenwijk van Antwerpen, alsook do
voorstad Hoboken onder water. Op den lin
keroever, nl. to St. Anne, is de toestand nog
bedenkelijker: het ganscho stadsgedeelte tot
Oud-Zwijndrccnt is overstroomd. De dijkbreuk
is 25 M lang. Politie en brandweermannen
redden de bewoners, die naar de eerste ver
diepingen dei huizen waren gevlucht. Troe
pen gc-nie-soldaten zijn bezig met de gaten in
den dijk te stoppen cn nieuwe dammen met
zakken zond en cement op tc werpen.
(Hbl.)
Berlijn, 27 Nov. (H. N.) Uit geheel
Duitschlond worden nog steeds nieuwe berich
ten ontvangen omtrent de schade door den
storm en do overstroomingfen veroorzaakt. In
het gebied van de Fulda en de Werro schijnt
het gevaar ten gevolge von de onophoudelijke
zware regens een dreigenden omvang aan tc
nemen. De Fulda is de loatsto twee dagen
twee meter gewassen. Vele plaatsen staan on
der water cn zijn van alle verbindingen afge
sneden. Veel klein veo is daarbij verdronken.
In de bosschen van Thüringen is door den
storm buitengewoon groote schade aange
richt.
Het water van de Roer valt.
Mühlheim, 27 Nov. (V. D.) Nadat in
den afgeloopen nncht het water van de Roer
nog zoodan'g was komen opzetten» dat een
derl van de stad blank kwam te stann, begon
het water hedenmorgen te zakken. Hoewel in
den namiddag de stand weer aanmerkelijk
steeg, neemt reen aan, dat het water tlvons re
gelmatig zal bliiven vallen. Het verkeer door
dc Roer-sluis alhier is stilgelegd en wordt in-
pjaats daarvan geleid door het Rijn-Hcrnc-
kanaol.
Dc ondergang van de „Hcrrcnwijk"
Lub eek, 27 Nov. (V. D.). Volgens radio
berichten van de Engclsche reederijen. welker
schepen hebben deelgenomen aan het red
dingswerk van het vergane stoomschio „Her-
renwük", kon erop gerekend worden, dat van
de 27 man sterke equipage van dit stoom
schip 14 man in dc golven om het leven zirn
gekomen Onder de vermisten bevinden zich
zes scholieren cn 4 zeelui uit Liibeck.
Het water der graote rivieren.
Keulen, 27 Nov. (V. D.). Na het droge
weder, dat den geheelen nacht in heel Duitsch-
iand geheerscht heeft, verwacht men ge*»\ vei-
dere sterke was van het water. Het hoogwa
tergevaar is voor het Snargebied. naar het r'cn
laat aanzien, voorbij. Het water loopt gelei
delijk terug. Van enkele nevenrivieren echter
wordt was gemeld. De waterstand van de
Moezel bedroeg Maandag te 22 uur te Trier
4.86 Meter en heden te 8 uur 4 96 M. H<=t
weter stijgt dus van uur tot uur. De Rijn, die
door het stijgen van het niveau van zijn ne-
HET WEER VAN MORGEN.
Hoogste barometerstand: 774.0 te
La Coruna.
Laagste barometerstand: 746.3
te Wisby.
Verwachting tot den avond van
29 Nov.
Matige Noord-Westelijke tot Wes
telijke wind, half bewolkt, weinig
of geen neerslag, aanvankelijk iets
kouder.
venrlvieren in midden- cn bovenloop sterk ge
zwollen is, had hedenochtend te 8 uur te Keu
len een hoogte ven 5.22 M. Vergeleken met
gisteren is de Rijn per uur slechts 4 c.M. ge
stegen. Dc hoogwaterdionst voor de groote
rivieren is tot dusverre nog niet in gebruik
gesteld.
Stormschade op Helgoland.
Hamburg, 27 Nov. (V. D.) Uit Helgo
land wordt gemeld, dat von de duinen gTooto
stukken zijn weggespoeld of weggeslagen. Do
badhokjes, die men uit spaarzaamheid op de
duinen had laten staan, zijn door het water
weggespoeld Het bolwerk ten Noord-Oosten
van het Kurhaus werd door het water bijna
geheel vernield.
Groote overstroomingen in mid
den- en Zuid-Zweden.
Stockholm, 27 Nov. (V. D.) Grooto
overstroomingen hebben in vele plaotscn van
Midden- en Zuid-Zweden groote schade aan
gericht. De rivier Lagens, welker normale
stand 1,60 M. is, heeft thans een stand van
4 M. De landwegen zijn in rivieren veranderd.
Vele bedrijven moesten worden stopgezet. Dc
landbouw lijdt groote schade, doordat de lato
oogst van de landerijen wegspoelt.
Ook in het Noorden van het land zitn ccnigo
rivieren buiten haar oevers getreden.
Een orkaan van ongekende heftig
heid boven de Zwarte Zee.
B e r 1 ij n, 27 Nov. (H. N.) Volgens een be-'
richt uit Moskou woedt boven de Zwarte Zee
een orkaan van ongekende heftigheid, zoodat
de Russische havens voor het uitvaren vun
schepen gesloten werden. Het Italiaansoh
schip Diana dat naar Odessa onderweg was,
moest dc reis onderbreken on naar een Roei
meensche hoven terugkccren.
De Russische radiostations zenden waar-
schuwings seinen uit. Do Zwarte Zeevloot
heeft olie maatregelen getroffen tot redding
van in nood verkeerende schepen.
Over geheel Italië woedt een zware
storm.
Rome, 27 November (H. N.) Uit Noord,
Midden en Zuid Italië worden stee<ls nieuwe
berichten omtrent de door den storm aange
richte schade ontvangen. Dinsdagmiddag
barsite boven Rome een zwaar onweeT lo^
dat van een hevigen storm vergezeld ging.
In tal van stccfen zijn de telefoonlijnen ver
nield.
Schipbreuken op de Franscho kust,
P a r ij s, 27 Nov. (H. NVolgens do Pa-
rijsche bladen hebben bij de laatste stormen
aan de Frnnsche kust 21 schepen in nood ver
keerd, waarvan er 9 gezonken zijn. Voor zoo
ver op het '«ogenblik bekend, zijn tenminste
50 personen daarbij omgekomen.
Zes gehouwen ver woest.
Trient, 27 Nov. (VD.). In het bekende
Dolomieten-dorp Vigi di Fassa heeft een
groote brand gewoed. Het vuur greep zeer
snel om zich heen. Een modern ingericht ho
tel en vijf woonhuizen werden een prooi der
vlammen. De schade bedraagt eon half mil-
lioen lire.
DE. TOESTAND IN BULGARIJE.
Er zou rust heerschen,
In strijd met tendentieuze berichten uit Bel
grado, die den toestand in Bulgarije in een
volstrekt valsch daglicht stellen, verklaart hét
Buig. Tel. Agentschap, dat de orde in Bul
garije heelenvaal niet gestoord is: _J
