WIJNHANDEL J. A. SCHOTERMAN&Zn.
UTR.S1RAAT 17 - Gevestigd 1878
Gewas 1823 PQUJEAUX MOUUS
Gewas 1920 St. EMSLION
- TELEFOON 145
fl- f 40.-
f 1.40 f 56.-
De Amersfoort sche landheélkundige Polikliniek
DREIGENDE OORLOGSGEVAREN
ITALIË HET GROOTE
GEVAAR
Versterking van Frankrijk's
oostgrens
DE RIJKSDAG BIJEEN
Verhooging der
invoerrechten?
WIE WORDT HONGAARSCH KONING?
STAATSGREEP
NOODIG?
Bethlen's houding
LUCHTVAART
VLIEGRAMP IN
BRAZILIË
Elf reeds aangespoeld
BINNENLAND.
Humorhoekje
BIJZONDER AANBEVOLEN
Per flesch Per anker
Bergstraat hoek Utrechlscheweg Tel. 294
Geopend op Werkdagen van 9—12 uur
van 7—8 uur n.m,
Dinsdag
Vrijdag
Vast tarief
Briand doet in de Kamer
alarmccrende mededeel in gen
Het is weer een beetje rumoerig in Frank
rijk's binnen- en buitenlandsche politiek De
behandeling der oorlogsbegrooting in de Ka
mer heeft de gemoederen in beroering ge
bracht en aanleiding gegeven tot uitlatingen,
die doen zien wat achter de sohermen wordt
gehoopt en verwacht, doch ook hoe er wordt
geageerc. Painlevé, do minister van oorlog,
heeft, zoools men weet, in de Kamer verkla
ringen nfgelcgd over de sterkte van het leger
om de ongerustheid, door de mededeelingen
van den radicalen afgevaardigde Montigny
gewekt, uit den weg te ruimenPoincaré
meest tusschenbeide komen in het debat over
Syrië, dat een communist maar klakkeloos
als mandaatgebied wilde prijsgeven; do ver
houding tot Italië is eensklans verscherpt ten
gevolge van de verontwaardiging dei Italia
nen over het milde vonnis, dot de Fronsche
rechtbank ten opzichte van den moordenaai
van den Itak'aanschen vice-consul tc Parijs
heeft geveld.
Ir d* „Ouotidiert" heeft Pierre Bertrond,
naar het Hbld meldt, de ongerustheid nog
wat doen toenemen door te vertellen, dot
Briand in ziin jongste verklaringen in de Ka
mercommissie vcot buitenlandsche zaken een
alormecrende mededeeling heeft gedaan met
strikt verzoek haar geheim te willen houden
In duidelijke bewoordingen zegt Bertrand dat
Italië op het oogenblik méér dan Duitschland
een gevaar voor Frankrijk vormt Voor de
zaak van Frankrijk's prestige in het buiten
land cn voor de zaak van den Volkenbond
doet Bertrand een beroep op de regeering om
vrijer te spreken en precies te verklaren
waarom zij geen halt toeroept aan de Fran-
sche bewaoening. Blijven de militaire uitgaven
van Frankrijk stiigen, zooals het den schijn
heeft dot zal gebeuren, dan zal dc Volken
bond. div zich zelf niet langer in staat zal
achten iets meer in dc richting der ontwape
ning te doen, nog slechts een hachelijk be
staan lijden Door te veronderstellen, dat
Frankrijk, door het verlegen zijner begiooting,
zich zelf in een staat van inferioriteit tegen
over andere naties zou plaatsen, zou hel zijn
lot vroeg of loot op het spel zetten.
Staat Frankrijk tegenover een werkelijk ge
vaar Briand zou in zijn geheim gehouden
verklaringen hebben gezegd, dat Frankrijk
een politiek van uiterste voorzichtigheid in
acht moet nemen, omdat er gevaren dreigen.
En Bertrand vult deze ministerieele uitloting
aan met dc opmerking, dat het gTOote ver
dedigingsstelsel, met welks bouw thans is be
gonnen, niet uitsluitend voor de Ekuitscho
grens, maar ook voor „elders" is bestemd.
Dit doelt duidelijk genoeg op Italië.
Aldus zou Frankrijk staon tusschcn zijn
verdragsbeloftc om te zullen ontwapenen en
de werkeliike noodzakelijkheid te moeten be
wapenen. De vraag is cchteT of Briand zijn
alarmeerende mededeelingen niet deed om de
oorlogsbegrooting er gemakkelijker door te
krijgen, en of do „Quotidien", die immers se
dert zijn eigenaar Henness als minister van
landbouw tot het ministerie is toegetreden,
zoo'n beetje regecringsorgaan is geworden,
hem daar niet een handje bij geholpen heeft.
Generaal Hirschaucr dringt op
versterking der Oos'grens aan.
In eet» bijeenkomst tc Nancy von gedele
geerden van alle Kamers van Koophandel in
het oostelijk industriegebied, heeft generaal
Hirschouer, Senator van het dep. Moezel, een
lezing gehouden over dc middelen tot be
scherming der Fransche oostgrens. Hij wees
op het gew'oht voor de Fransche nationale
mocht i-an het bezit van het ertsbekken van
Lotharingen en do noodzakelijkheid dit te be
schermen tegen een mogelijken buitenland-
schen aanval. Tevens zette hij uiteen, dat *de
schitterende organisatie van het Rijnland wat
spoorwegen en straatwegen betreft, een zeer
snel vervoer van troepen mogelijk maakt,
welke zich van dit bekken meester kunnen
maken, hetwelk van vitaal belang is voor den-
gene, die het bezit. De bestaande verdedigings
werken dienen dus nog vermeerderd te wor
den.
Tegelijkertijd werd namens de Kamers van
Koophandel in de noordelijke departementen
dezelfde wensch kenbaar gemaakt ten op
zichte van het bekken ven Longwy.
Een motie in dien geest werd aangenomen.
Beraadslagingen over den noodtoestand
van den landbouw
B e r 1 ij n, 4 Dec. (H.N De rijksdag heef'
vandaag no een debat, dai zeven uur duurde,
de beraadslagingen over den noodtoestand
van den landbouw ten einde gebracht. Vooj
de democraten verlangde de afgevaardigde
Tantzen een zakelijke politiek, die boven de
partijen moet staan. De grondslag van den
Durtschen landbouw is nog gezond, doch het
gevaar voor het bestaan van den landbouw Is
nooit zoo groot geweest als tegenwoordig. Bij.
na alle landbouwproducten bewegen zich on
der het peil der prijzen van de overige goede
ren. Invoerrechten kunnen den landbouw wel
niet helpen, doch Duitschland alleen kan de
invoerrechten niet afschaffen. Het is tc ho
pen, dat er eens een tolgrens voor geheel
Europa zaJ komen. Spreker verklaarde zich
tegen het plan van een graanmonopolie
voor een tegemoetkomende houding van den
staat bij de inning der belasting. De spreker
der Bciersche volkspartij verlangde, dat de
productie van den landbouw zal toenemen in
het belang van de handelsbalans, aangezien
Duitschland op den duur niet van schulden
kan leven Uit het stelsel van de beschermende
rechten kan geen schakel worden gemist. De
Beicrschc volkspartij wenscht invoerrechten,
welke den landbouw in staat stellen te leven
De spreker der sociaal-democraten en der
communisten verklaarden zich voor een groan-
en veemonopli, opheffing van de Invoerrech
ten op veevoedeT en verhooging van het be
lastingvrije contigent van bevroren vleesch
De minister voor de volksvoeding beantwoord
de de versohillcnde sprekers en wees er op, dat
een verhooging der invoerrechten niet hei
gewenschte resultaat zal opleveren. Van groot
belang achtte hij de bevordering van dc coö
pecatieve beweging. Ook is net noodig, dot
aen den landbouw billijke landbouwcredieten
tet beschikking worden gesteld. Ten slotte
■werden de meeste moties naar de commissies
verwezen De moties der sociaal-democraten
en communisten voor dc verhoogmg van het
contingent van bevroren vleesch werden ver
worpen.
Allerlei pretendenten worden genoemd
Dc meerderjarigheid van den Hcngaarschen
koningszoon, kroonprins Otto, heeft de ko
ningskwestie in Hongarije op den voorgrond
geplaatst De beweringen van de regeering,
dat dezTe kwestie niet actueel is, is een holle
frase. Het verbod van alle propaganda cn dc
geproclameerde godsvrede beletten niet, dat de
koningskwestie het onderwerp is van alle be
sprekingen der politieke kringen. Het is op
merkelijk, dat zich inderdaad alleen de politic'
met deze kwestie bezighouden. De groote me
nigte staat tamelijk apatisch tegenover deze
geheelc houding Ter gelegenheid van Otto's
verjaardag heeft graaf Albeit Apponyi de
zelfde die onlangs ons land bezocht, en thans
in Duitschland is hem reeds als koning bp-
groct.
In het kamp van de vrije koningskiezers
heeft deze demonstratie zenuwachtigheid ver
oorzaakt, wat begrijpelijk is; en re verlangen
ook voor zich propaganda-vrijheid.
Minister-president, gïaaf Bethlen zelf, is met
opmerkelijke scherpte tegen de legitimisten
opgetreden, door te verklaren, dat de regeering
op het standpunt van de onttronings-wet staat,
die het Huis Habsburg uitsluit van de troon
opvolging; dat ze zich verder houdt aan dat
artikel van de wet, waarin wordt uitgesproken,
dat Hongarije een koninkrijk is, waarin het ko
ninklijk gezag tijdelijk rust
Bethlen's houding.
Dc houding vnn
graaf Bethlen in de
koningskwestie dreigt
nu zijn eigen partij te
schokken. Tot de re
geer ingspart ij behoo-
ren zoowel legitimis
ten als vrije konings
kiezers. Voor de 'e-
gitimistcn is aarts
hertog Otto de recht
matige koning van
Hongarije. Ze ontken
nen de rechtsbasis
van do ontlronings-
wet en van do pe-
BETHLEN. hcele wetgeving se
dert dc omwenteling. Voor hen bevindt Hon
garije zich op het oogenblik in een toestond
van staatsrechtelijke anarchie. Graaf Bethlen
heeft als antwoord op de legitimistische ver-
jaars-rede verklaard, dat betoogen, waarin de
koningszoon Otto Hongaarsch koning wordt
genoemd, indruischen tegen de grondwettige
opvatting en niet kur.nen werden toegelaten.
Hij heeft gezegd, da; do legitimistische pro
paganda niet langer kan worden geduld, ak
er pogingen zouden worden gedoan, om de
praktische gevolgtrekkingen uit deze overtui
ging te motan. Deze verklaringen van den
minister-president hebben op het legitimisti
sche kamp den indruk gemoakt van een twee
den slag bij Budaors, die alleen niet op he*
open veld is geleverd, maar aan de groene
♦nfel van de eenheids-partij. Bethlen heeft wil
len zeggen, dat een actie, die er irit is. om den
oudsten zoon van koning Karei in het land tc
halen, zou worden beantwoord met een herha
ling van de gebeurtenissen na den slag van
Budaors
OP VERZOEK GEDOOD.
Oserfeld, 4 Dec. (V.D.) In den nacht
van 30 Novembc- was aan den oever van 1
het RijnHemekanaal een jongen uit Oser-1
feld doodgeschoten gevonden. De politie uit
Obcrhausen dacht eerst aan zelfmoord, doch
thans is komen vast te staan, dat twee jon
gens uit vrees voor straf besloten hadden sa
men den dood in te gaan. De eene jongen,
Rittcr genaamd, schoot eerst op verzoek zijn
vriend Groh neer. Toen deze evenwel dood
neerviel, miste Ritter den moed tot zelfmoord.
DE JAPANSCHE KRONINGS-
FLECHTIGHEDEN.
Een vlootrevue.
De Japansohc keizer heeft heden voor Yoko
hama een groote revue biigewoond van 200
.Tapansche oorlogsschepen. Nederland was hier
bij vertegenwoordigd door den kruiser Java.
Het fraaie schouwspel vormde een passend
slot der kroningsplcchtigheden.
APPONYI.
ningskwestie alleen kan worden opgelost aan
de hand van de grondwet der natie; maar het
is niet onmogelijk, dat de woorden van graaf
Bethlen op zekeren dog worden tegengespro
ken door feiten Albanië is er een klein voor
beeld van, hoe ci in een oogwenk koningen
kunnen worden „gemaakt". De oplossing van
de Hongaarsche koningskwestie is wel ge
compliceerder, maar toch alleen, wanneer r-en
Habsburgcr op den troon zou willen stijgen.
Hierop schijnen de vrije konings-kiczers te
rekenen, die tegenwoordig in Horthy en
Bethlen een kiachtigen steun hebben.
Veertien dooden
viezen, terwijl hij bepaalde stukken onthield
aan de advisecrende colleges.
De heer Oud (V.-D.) sluit zich aan bij den.
heer Alborda wat betreft het onderwijs in de
Fransche taal en betoogt voorts, dat de mi
nister bedroevend weinig gedaan heeft om de
tijdelijke maatregelen ongedaan te maken hij
critiseert de ongeregelde subsidieering van het
nijverheidsonderwijs en betreurt de latere in
diening van het ontwerp tot regeling van het
middelbaar onderwijs.
De heer M o 11 e r (R.-K.) sluit zich ten deele
aan bij dc geuite klacht. Spreker dringt aan op
bizondere zorg voor buitengewoon ondeiwijs
en wenscht oplossing van het spelling vraag
stuk.
De heer Z ij 1 s t r a (A.-R.) betoogt, dat de
vervulling van alle geuite wenschen voor ieder
kabinet onmogelijk zou zijn geweest.
Spreker betreurt, dat de minister is gekomen
met het voorstel tot herstel van den 7-jaiigen
leerplicht, zonder de leerlingenschaal te her
zien en betoogt dat het regeeringsvoorstel 3J£
millioen meer zal kosten dan sprekcr's initia
tief-voorstel, dat onbegrijpelijkerwijs werd af*
gewezen.
De Ia-er T i 1 a n u s (C.-H.) betreurt dat het
hooger handelsonderwijs nog niet wettelijk is
geregeld.
De heer Kersten (S. G. P.) bestrijdt do
openbare school en art. 83 der 1. o.-wet, vol
gens hetwelk de schoolgebouwen verzekerd
moeten zijn.
De heer Schaper (S.-D.) kant zich tegen
dc Friesche beweging, welke hij funest en be
lachelijk vindt.
De heer V i s s c h e r (a.-r.) betoogt, dat het
lager onderwijs te veel regeeringszaok en te
weinig volkszaak is geworden.
Spreker maant tot voorzichtigheid bij het toe
geven aan de wcnschen inzake Friesch.
De heer Bakker (c.-h.) betoogt dat de Frie-
sdhc taalbeweging niet mag worden gebracht
in de politieke atmosfeer.
De heer Leenstra acht de Friesche taal
van groote wetenschappelijke beteekenis voor
het Nederlondsche volk.
De heer Van der Heide (S.-D.l *"-5?rijd*
den heer Sohaper.
Mej. Groene weg fS.-D.) dringt aan oy
wettelijke regeling *-an het voorbereidend on
derwijs
De vergadering wordt geschorst tot 's avonds.
Uit Rio de Janeiro wordt nader gemeld over
de neerstorting van het groote watervliegtuig,
dot het stoomschip Cap Arcona was tegemoet
gevlogen, dat dc veertien personen, die zich
in het vliegtuig bevonden, zijn verdronken. On
der de slachtoffers zijn kopstukken uit de poli
tieke wereld en universitcitskringen.
Van elf der veeitien slachtoffers zijn de lijken
al opgcvischt.
PROCES WEGENS HANDELSSPIONNAGE
Frankfort, 4 Dec. (H.N.) To Ludwigs-
hafen is vanmorgen tegen verschillende hoo-
gere employés van de I. G. Farben-industrio
een proces wegens handelsspionnage ten gun
ste van Frankrijk begonnen. Beklaagden wor
den beschuldigd zaakgeheimen aan een ver
trouwensman van een Fransche organisatie
voer industrieele spionnogc te hebben verra
den en ook aan een ambtenaar der Fransche
geheime politie in het bezette gebied inlich
tingen hebben verstrekt over proeven, die in
de fabrieken der I. G. Farben-Industric wer
den genomen, welke proeven geheim gehouden
moesten worden.
INCIDENT AAN DE ALBANEESCHE
GRENS.
Bloedige botsingen tusschen
Albancesche benden en Zuid-
Slavische gendarmen.
Ween en, 4 Dec. (H.N.) Volgens een be
richt uit Belgrado heeft Maandag een incident
Ran dc grens tusschen Albanië en Zuid-S!a-
vië plaats g'ehad. Het kwam tot bloedige bot-
singem tusschen Albancesche benden en Zuid-
Slavische gendarmes, waarbij aan Albonee-
sche züde 17 dooden vielen, terwijl ct van dc
gendarmes verscheidene gewond werden.
Geen eenstemmigheid.
De tegenstelling in de opvatting van de legi
timisten en den minister-president uit zich
niet alleen bij den uitleg van de sedert de om
wenteling besloten wetten, maar ook tegen
over de pragmatieke sanctie. De pragmatieke
sanctie is voor de legitimisten een geldige wet.
Daarentegen heeft Graaf Bethlen in het Huis
van Afgevaardigden herhaaldelijk verklaard,
dat de natie het recht weer heeft verkregen,
om vrij over haar lot tc beschikken en door
de pragmatieke sanctie in geen enkele rich-
ting is gebonden. Hij heeft in een rede grond-
wets-herzieningen aangekondigd, die klaarblij
kelijk de rechts-verhouding van d"e natie tot
don koning opnieuw moeten regelen. Hij heeft
ook daarmee do legitimistische ideologie een
zwaren stoot gegeven.
In het kamp van d*e legitimisten zelf hcerscht
geen éénstemmige opvatting. De fractie van
graaf Albert Apponyi wenscht de kroning van
Otto zonder de minste beperking; Albert Ber-
zeviezy cischt, dat aartshertog Otto eerst
plechtig afstand doet van de Oostenrijksche
erflanden en zich verplicht, de militaire en fi-
nancieele krachten van het land nooit te ge
bruiken, om zijn aanspraak op vTeemdc tro
nen te bevredigen. Graaf Julius Andrasy heef*
het herstel van de Oostcnrijksch—Hongaar
sche monarchie, in verkleind formaat, op he*
oog. Op het gebied van dc buitenlandsche po
litiek is de eene vleugel van dc legitimisten
Fransch-vriendelijk georiënteerdhij hoop*
van Parits begunstiging der plannen te ver
krijgen. Een andere gToep wenscht contact 1e
zoeken met Duitschland
De toekomst.
De plannen der vrije konings-kiezers zijn
veul minder duidelijk. Een tijdlang scheen het,
alsof de zoon van aartshertog Frederik d*-
meeste kansen had. Maar deze candidatuur
werd onder den sterken druk van dc leden
van het Huis Habsburg, officieel tenminste, te
ruggetrokken. Legitimistische kringen bewe
ren, dat Horthy zelf naar de kroon wil grij
pen, daar hij in de lange jaren als stadhoudet
zich heeft gewend aan koninklijk eerbetoo»».
Ook aartshertog Jozef wordt telkens weer
voor den troon genoemd. Daarnaast worden
de namen van buitenlandsche prinsen ge
hoord, die zeker graag de Hongaarsche kroon
op hun hoofd zouden zetten. Maar op het laat
ste oogenblik zal die partij, wier vertegen
woordigers juist de macht in handen hebben,
haar enndidaat op den Hcngaarschen konings
troon brengen. Graaf Bethlen heeft wel ver
klaard, dat hij niet van plan is door een staats
greep tot een oplossing te komen, en do ko-
Tweede Kamer.
Mevr. De Vries—Bruins vraagt in de zitting
van Dinsdag een interpellatie aan inzake hy
giënische en medische verzorging u. b. von
schepen in verband met de ziektegevallen op
dc „Insulinde". Op dit verzoek wordt morgen
beslist.
Aan de orde is de begrooting van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen.
De heer A l b a r d a (S.-D.) constateert, dat
de minister vrijwel niets gedaan heeft om de
onderwijsverslcchteringen ongedaan te maken
De toenemende invloed der arbeidersklass»
maakt het onverantwoordelijk haar de ontwik
keling te onthouden die zij noodig heeft. Hij
dringt aan op bevordering van de Friesche taal
in Friesland en op instelling van een commis
sie ter zake.
Mej. Westerman (V.-B.) juicht de voor
zichtigheid van den minister ten aanzien van het
nijverheidsonderwijs toe. Zij vestigt o.m. de.
aandacht op de aanstelling van te veel reli-
gieuse onderwijskrachten waardoor de leeken-
onderwijzers op wachtgeld komen en klaagt
over de oprichting van de veel kleine school-
jes. Hoofden van scholen dienen meer invloed
te krijgen op de benoeming von de onderwij
zers.
De heer Duymacr van Twist (A.-R.)
klaagt over de terzijdelegging door den minis
ter van spreker's nota betreffende de instelling
van een leerstoel voor homoeopathie. De hou
ding van den minister acht spreker onwelle
vend, ongepast cn ontoelaatbaar. Spreker be
toogt, dat de minister zeer partijdig is opge
treden en zioh thans verschuilt etthtcr de ad-
DE AVONDVERGADERING.
1
I
Te 8 uur werd de behandeling van de Water*
stoatsbegrooting voortgezet.
Minister Van der Vegtc beantwoordde
in die vergadering tol van vragen en opmer
kingen van localcn aard. Den heer Duy
macr van Twist kan dc minister betref
fende d„ Eemverbetering vrij bevredigend ant
woord geven. Althans, wanneer hij met wc!*
nig tevreden is.
Ten opzichte van het Amsterdam—Rijnkanaal
zeg* do minister, dat, woar er nog geen plan
is gedeponeerd er over deze zaak feitelijk nog
niet kan worden gesproken.
Dc minister wenscht cn h<>opt, dat de zaak
nog in d't zittingsjaar zal kunnen worden be
slist. Er is een tracé gekozen, dat in elk geval
de instemming van Amsterdam heeft. Ten
aanzien van dc autobussen zegt de minister,
dat van dc 300 beslissingen door hem in deze
genomen er 21 zijn in strijd met het oordeel
van den Raad van State, waarvan 7 in over*
ccnsfemming met Gedeputeerde Sta'en. Resten
dus 14. Slechts in 4 gevallen was de minister
geheel in strijd zoowel met den Raad van
State, als met Gedeputeerde Staten. De mi
nister was dus wel zeer voorzichtig. Het be
ginsel dat alle bestaande bussen concessies
zouden hebben gekregen, kan dc minister niet
huldigen. Zoowel wat de Utrechtsche bussen
als wat anderen betreft heeft de minister de
zelfde gedragslijn gevolgd. Wanneer een aan
vrage inkomt tot het toestaan van een nieuwe
concessie, dus ook voor Utrecht—Zeist, dan
zal de minister dit met nog grootere aan
dacht nagtan en dc mogelijkheid er van over
wegen.
Zijne Exc. verklaarde voorts zijn bezwareni
tegen dc vervoerrood te handhaven.
Over de Loenerveensche plassen zegt do
ministei te hopen, dot het landschapschoon
niet zal worden geschaad door de demping
Wat de reorganisatie ven waterstaat betreft,
ging dc minister de lange historie daarvan ne.
-Was U in de auto met mevrouw toen het ongeluk ge-
"beurde
„O nee, Ik ben alleen maar de man dien ze aanreed", LLile),'
