DË EEMUNDEQ
Dinsdag 15 Januari 1929
27e Jaargang No. 166
BUITENLANDSCH OVERZICHT
DE ONRUST IN MEXICO
DE DOOD IN
DE BERGEN
TEGEN VALSCHE
BEURSBERICHTEN
CHINA'S FINANCIEN
aiiHiiiiiiiiiiiiiHi
UIT DEN PRUISISCHEN
LANDDAG
De bestuurs hervorming
ABONNEMENTSPRIJS per maanden voor Amersfoort f2.10 per maand '0.75. per
1 11- week (met -giatls verzekering tegen ongelukken) f 0.l7J/r
Btnneoiand traaco oer post per i, maanden f 3«-. Afzondci lljkc nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INI ERG 515
DIRECTEUR UITGEVER. J.VALKHOFF
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van t —4 regels f t 05 met inbegrip van een ocwi|soummer.
elke regel meer f0 25 Liefdadighcids-advertcntlCn voor de
helft van den prijs. - Kleine Adveitentiëo „KEJTIES bir vooruitbetaling 5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent. drieuaal plaatseD l.«— Hewilsnummer air» O0S
De opstand in Afghanistan.
Koning Amanooliah in een
moeilijke positie.
In het laatst van het verstreken jaar
heerschte er in Afghanistan een ernstige
onrust, dié het uitvloeisel was van het leit,
dat verscheidene stammen, ton zeerste er-
ontwaard igd, wijl koning Amanoellah na
zijn buitenlandsche reizen op eon radicale
wijze aan 't hervormen 6loeg, zich er tret
toe bepaalden te mopperen, maar naar de
wapens grepen en zich tegen hun koning
keerden. De malcontenten konden inzon
derheid er zich niet mee verecnigen, dat
de verwestering op zoo'n systematische
wijze plaats vond, dat in het minst niet
rekening werd gehouden met religieus© en
nationale ge\oe!ens, die ten zeerste werden
gekwetst
Dat de opstandelingen maar niet een
handjevol ontevredenen vertegenwoordi
gen, die een wanhoppspolitiek voerden,
doch een niet te geringschatten marht
vormden, bleek uit het feit, dat de rebellen
in den ptrijd tegen 's koning*» leger zich
meermalen wisten te handhaven on soms
zelfs, belangrijke overwinningen wisten te
behalen. Zelfs werd de hoofdstad van At
ghanistan, Kaboel, meermalen bedreigd,
zooda! de-positie van koning Amanoellah
sommige oogcnblikken zeer kritiek was.
In den loop dezer Januari maand kwa
men er echter berichten binnen, die het
lieten voorkomen, alsof er voor Amanoel
lah piets meer te duchten was cn dat hij
feitelijk met zijn wederstrevers had afgere
kend. In de desbetreffende berichten was
echter de wensch de vader der gedacli
te, want het nadere nieuws liet maar al to
uitdrukkelijk uitkomen, dat de opstand
nog geenszins was gedempt. Integendeel
Amanoellah, ton einde raad, heeft dezer
dagen de bakens trachten te verzetten en,
door bitteren nood daartoe gedwongen, al
de vele hervormingen, die hij ten uitvoer
had gelegd, weer to niet gedaan Deze con
cessie was het uitvloeisel van de eischmi
4er zegevierende tegenstanders, liet schijnt
echter, dat Amanoellah te laat water in
den wijn heeft gedaan en dat men er nu
geen genoegen mee neemt, dat de Vörwes
tering een „halt" wordt toegeroepen.
De opstandelingen toch' zeiten volgens de
jongste berichten den strijd voort, doch
het hedenkelljkste is inmiddels voor Ama
noellah, dat een deel van 's koning's leger
is gedeserteerd en zich heeft, aangesloten
bij de opstandelingen, aan wier hoofd
Balsja Sacjuao staat. De herroeping- der
hervormingsbesluiten heeft dus niets ge
haat en nu het leger ook niet meer ba
trouwbaar is, zoodat Amanoellah slechts
op een deel daarvan nog kan steunen als
mede op enkele stammen, die hem gene
gen zijn, brokkelen zijn machtsmiddelen,
die hem tot dusver ter beschikking stonden
voor de onderwerping der ontevreden stam
men, hoe langer hoe meer af.
Uit het feit nu, dat ook een deel van bei
leger zich van Amanoellah afwendt, begint
de, ook reeds eerder door ons geuite, op
vatting veld te winnen, dat niet alleen de
strijd orn de tenuitvoerlegging van Ama-
noellah's grootscheepsche hervormingsplan
de oorzaak van den opstand is geweest,
maar dat nog verscheidene andere me
ningsverschillen bij de rebellie een verre
van onbeteekenende rol spelen er is mi
mei ijk ook een troonpretépdéntenkwestie,
die Amanoellah's positie ondermijnt. Ho-
vendien is een invloedrijk partijganger van
Amanoellah door de hand eens sluipmoor
denaars gevallen, zoodat de tegenslagen
voor den koning, die zoo moedig aan het
moderniseeren toog, zich hoe laager hoe
meer ophonpen.
Natuurlijk kunnen de kansen nog keeren,
maar op 't oogonblik ziet de toekomst er
voor Amanoellah weinig aanlokkelijk
uit en dient afgewacht te worden, of de
rost van "t leger, hetwelk nog op zijn hand
is. h°t met de oproerlingen klaar zal weten
♦e spelen.
Amanoellah is volgens latere berichten
afgetreden als koning van Afghanistan.
Hij wordt opgevolgd door zijn ouderen broe
der inajat üellah Blijkens de medodeeling
van het Afgaansche gezantschap te Lon
den wordt deze stap van den koning offi
cieel verklaard door de binnenlandsche
twisten, \v6lko deD koning uit vaderlands
liefde en vrijwillig lot den afstand hebban
bewogen. Volgens berichten van andere
zijde moet Aman Oellah in een vliegtuig
uit Kaboel zijn gevlucht.
Negentien „rebellen" gedood
Uit Mexico-City cneldt men, dat volgens
berichten van het departement van oorloe
1!) dooden zijn te betreuren bij een gevecht
met „rebellen" in den staat Jalisco,
ÏTALIAANSCHE ZAKKENROLLERS
INGEREKEND.
De politie te Rome is er in geslaagd een
dievenbende van 31 personen, ouder wie
ook vrouwen, die zich speciaal op zakken
rollerij toelegden, aan te houden op het
oogenblik, dat zij een bijeenkomst hielden.
Slachtoffers eener lawine
Uit Chambéry wordt gemeld, dat twaalf
toeristen, die een tocht deden naar de Mont
Jouvet, door een lawine zijn overvallen.
Rood» zijn drie lijken gevonden.
MOORDAANSLAG TIJDENS EEN
RECHTSZITTING.
Men meldt uit Berlijn aan de N. R. Ct-
Voor de rechtbank te lissen hadden zich
een invalide, Prigau genaamd, en diens
vrouw te verantwoorden wegens koppelarij.
Toen dc zitting was geopend, sprong Prigau
op eeii der getuigen toe en stootte hem een
dolk in dc borst. De man moest dadelijk
naar een ziekenhuis worden gebracht, ter
wijl Prigau wegens poging tot moord in
hechtenis werd genomen.
TNCREHERSBENDE GEKNIPT.
Het is de recherche te Leipzig gelukt twin
tie: leden eener internationale inbrekers- en
holershende achter slot cn grendel te bren
gen. De bende had hoar vertakkingen in het
beele, rijk Aan het hoofd stond een zekere
Karl Engel, een 22-jarig jongmensch, die
later Karl Ehrlicli bleek te hceten cn uil
Lodz afkomstig was. Stelselmatig werden in
braken gepleegd te. Berlijn, Steltin, Konings
bergen, Leipzig, Dresden, Frankfort a. d
Main, Ludwigshafc», Furth, Mannheim.
Wiesbaden en Heidelberg. Van meer dan
honderd inbraken is bewezen, dat leden der
bende de. daders zijn. Buitgemaakte edel
steenen cn goud werden over do grens ge
bracht en in Nederland, België en Zwitser
land verkocht. (lok in het buitenland zijn
enkele leden der bende aangehouden en naar
Leipzig overgebracht
Opzienbarende arrestaties
te Rome
Groot opzien is te Romó gebaard door
vier arrestaties, die cp de beurs werden
verricht. De gearresteerden zijn beursbo
zoekers, die van het verspreiden van on
rustvenvekkende berichten .worden be
schuldigd, aldus de Cour.
De eerste is een advocaat, die als zijn
meening had uitgesproken, dat de koers
der ltah'aansche staatsleeningen verder zou
dalen. Detwecde is een beursmakelaar, die
koopers er van had teruggehouden geiden
in aandeden te beleggen De derde had
critiek uitgeoefend op én démenti van hor
ofcieele bureau Stofani cn dit démenti be
stempeld ajs een j oging om de beurs moed
in te spreken, üe vierde is een oud- ambte
naar van het staats devisenburenu, die do
stijging in den koers «Ier staatsleeningen
als tijdelijk bad gequalificeerd.
Behalve deze vier zijn nog zes andere
beursbezoekers gearresteerd, welke last
eren echter, na een vermaning te hebben
gekregen, weer op vrije voeten zijn gesteld
KROONPRINS VAN NOORWEGEN
VERLOOFD.
Stockholm, 14 Jan. (V. D.) Officieel
wordt do verloving gemeld van prinses
Martha van Zweden met prins Olof van
Noorwegen.
Reeds eenigo malen werd het bericht van
de verloving van den Noorschen troonopvol
ger met de Zvveedsche prinses gemeld, doch
steeds weer tegengesproken. Het laatst ge
schiedde dit nog in den afgeloopen zomer,
toen de Hertog van Westgotland en zijn
familie, oa. ook prinses Martha, tijdens de
Olympische Spolen hier te lande vertoefden
tegelijkertijd met prins Olaf.
KERKDIHrST \L.
Berlijn, 11 .Tan. CV. D. Naar de Montag
uit Schl.ciz meldt, zijn dieven binncng?dron-
gen in de St. Wolfg^ngskapd in de nabij
heid van Srhlriz en hebben daar een dric-
deelig schilderij uit de 17e eeuw, voorstel
lende den Barmhartiger! Samaritaan, gesto
len
Het Magdalona-ültaar, dat uit dc 15? eeuw
dateert en later gerestaureerd is, werd dooi
rle dieven zwaar beschadigd.
DE CRISIS IN HET L-ECER DES HEILS.
Men meldde Zaterdagavond uit Londen
aan de N.R.Ct.:
Een laatste poging van stafkapitein dr.
Herbert Hart. één der oudste leden van hel
Leger des IToils, om een schikking tc be
Werkstellingen fiissche.n den IJoegcn Raad
en generaal Bramvvell Booth, is op niets uit
gcloopen, daar de raad hem weigerde tc ont
.vangen. Dr. ITajt is reeds meer dan 50 jaar
aan het leger verbonden en is gedurende
vele jaren secretaris van generaal Booth, den
stichter van het Leger, geweest. Er wordt
thans stellig venvacht, dat de generaal zal
weigeren vrijwillig af te treden.
STAKING VAN LEERLINGEN.
Wegens de koude.
Leerlingen vyi de OberreMschule te PE.n-
kow in Duitschland hebben Zaterdag we
gens de in de lokalen hperschende koude
de school verlaten. Reeds sinds eenige da
gen was het in sommige lokalen tengevolge
van de onvoldoende verwarming zeer koud.
zoodat veie scholieren een zware verkoud
heid hebben opgeloopen. De directeur keurt
onder geen enkele voorwaarde het optre
den der stakende leerlingen, 3" In re'al
goed, ranar heeft verklaard hen niet te zul
len straffen, als zij Maandag weer op
vchool komen. Inmiddels Is een deputatie
Ier stakers bij den burgemeester op bezoek
geweest, ten einde dezen te verzoeken
nantregelen voor een betere verwarming
te doen treffen.
Prinses Martha is de zuster van prinses
Astrid van België. De toekomstige koningin
van Noorwegen is echter eenige jaren ouder
dan de toekomstige koningin van België,
die reeds twee jaar is getrouwd zij wordt
in Maart 2S jaar. terwijl Astrid 2-1 jaar
oud is.
Kroonprins Olaf is j.l. Zondagavond van
Oslo naar Stockholm vertrokken, waar htj
8 dagen incognito zal vertoeven. Het huwe
lijk zal reeds in het voorjaar voltrokken
worden. Volgens berichten uit Oslo werd
daar de bekendmaking van de verloving
met het grootste enthousiasme begroet.
HEVIGE BRAND.
Dooden en gewonden.
Hannover, 14 Jan. (V. D.) To Mün-
dc aan de Deister brak in een woonhuis
een brand uit, die zich snel uitbreidde. De
bewoners moesten in nachtgewaad het huis
verlaten cn konden zich slechts in veilig
heid brengén door uit de vensters te sprin
gen. Eenige personen liepen daarbij ern
stige verwondingen' op. Een jongo vrouw
en haar jongste kind konden zich niet meer
uit do vlammenzee redden cn kwamen in
de vlammen om. Het huis is geheel afge
brand.
ROOFMOORD.
Belgrado, li Jan. (V. D.) In een dorp
in de nnbijheid van Tosarevitsj overvielen
onbekende daders den aldaar wonenden mo
lenaar Milosavlewitsj, een gepensioneerden
kolonel en doodden hem met een revolver
schot. Zijn vrouw, die hem te hulp snelde.,
werd zwaar gewond. Do misdadigers sleep
ten vervolgens de kas uit den molen en
braken die open om zich van het geld mees
ter te maken. Ondanks ijverige naspeurin
gen gelukte het de politie niet eenig spoor
van de daders te vinden
SLACHTOFFERS VAN GASVER-
GIFT.GING.
Verscheidene zieken te Londen.
Londen, 13 Jan. (V. D.) Ten gevolge van
het ontsnappen van gas werden in den af
geloopen nacht de bewoners van drie hui
zen ïu gevaar gebracht. Tiet gas eischte één
slachtoffer, een zekere Mrs. Grey, wier drie
kinderen en twee zusters in het hospitaal
moesten worden opgenomen. Verder moes
ten nog 5 kinderen onder medische behan
deling worden gesteld, terwijl .de bewoners
van de gelijkvloersche verdieping in bewus
teloozer. toestand werden aangetroffen.
ANTI-JAPANSCHE STAKING IN
SJANGHAI.
Peking, 14 Jan. (V. D.) Naar uit Sjang
hai gemeld wórdt, is in de Japansche on
derneminben te Sjanghai een staking uit
gebroken onder Chineesche arbeideis 6000
man hebben het werk neergelegd. De sta-
kings-commissie heeft een oproep gepubli
ceerd tot algemeene st-king in Sjor—hai als
protest tegen de Japansche politiek in Chi-
MAAFSCHALK FOCH ZIEK.
Hij wordt door 7 geneesheeron
behandeld.
P a r ij s, 14 Jan. (H. Nl) Volgens een
United Press bericht is maarschalk Foch
ernstig ziek. Hij wordt door niet minder
dan 7 geneesheeren behandeld. Vanmorgen
moet hij een hevlgon hartaanval te door
staan hebben gehad. Maarschalk Foch is
78 jaar oud.
Ben kritieke toestand
Uit Nanking wordt d.d. 13 Jan. gemeld:
In een memorandum, voorgelegd aan de
nationale conferentie inzake militaire reor
ganisatie cn ontwapening, gevormd door de
militaire leiders, de leden van het natio
nalistisch uitvoerend bewind en de minis
ters, zet do minister van financiën Socng
openlijk den kritieken finnncieelen toe
stand uiteen, waarvoor C.hino zich ge
plaatst ziet De conferentie nam het voor
stel van Socng aan o.a behelzend centrali
satie van 'slands financiën en ecu behoor
lijke begrooting van alle militaire uitgaven,
die betaald zullen worden door het minis
terie van financiën in overeenstemming
met de door do conferentie voor te schrij
ven verdeeling. De militaire uitgaven be
dragen 7S van de netto inkomsten na
aftrek van de lecningsjaaten. Slechts vier
provincies, n.l. Kiangsoe, Tsjekiang, Anh-
wei cn Kinngsi hebben betrouwbare cijfers
gegeven omtrent inkomsten en uitgaven.
De meeste provincies eigenen zich de ge-
heele nationale inkomsten toe cn dragon
niets aan de centrale regeering af. welker
inkomsten feitelijk beperkt zijn tot do beide
provincies Kiangsoe en Tsjekiang
SLACHTOFFERS VAN ONVOOR.
ZICHTIGHEiD.
B e r 1 ij n, 11 Jan. (H. N.) Te N'eukir-
chen in den Altmark ging vanmorgen de
café eigenaar Erdmonn een nnatt zijn café
gelegen pakhuis, waar «acetyleen opgesla
gen was, met een brandende cigarette bin
non. Het gevolg was een ontploffing, waar
door het geheele pakhuis vernield en Erd-
rnann zelf gedood werd.
EEN BEKEND HOTEL AFGEBRAND.
Bazel, 14 Jan. (V. D.) In het Bevner
Oberland te Frutigen is in den nacht van
Zaterdag op Zondag het bekende hotel
Bellevue tot den grond toe afgebrand. Een
aantal gasten, beoefenaren van do winter
sport,' kon het hotel tijdig verlaten.
DE ZITTINGEN VAN DEN
VOLKENBONDSRAAD.
In Juni bijeenkomst te Madrid?
Genève, 14 .Tan. (V. D.) Tusschen de
leden van den Raad van den Volkenbond
worden op liet oogenblik onderhandelingen
gevoerd over bet houden van een der eerst
volgende zittingen te Madrid. Met groote
waarschijnlijkheid kan erop gerekend wor-
den, dat de Rand van den Volkenbond al
leen reeds uit hoffelijkheidsoverwegingen do
uitn'óodiging van de Spannsche regeering
zal aannemen. Hen definitieve beslissing is
nog niet gevallen, doch het is waarschijn
lijk, dat de zitting van den Raad in Juni
te Madrid zal worden gehouden.
ENGELSCHE ONDERZEEËR IN
AANVARING.
Londen, 14 Jan. (V. D.) Tijdens een
proefvaart is de Engelsche onderzoeboot
,.L. 3" In de nabijheid van het eiland Wight
tot tweemaal toe in aanraking gekomen
met een boggervaarluig De onderzeeër is
daarbij beschadigd, doch kon op eigen
kracht de haven van Portmouth bereiken
FELLE THEATERBRAND IN TOULOUSE.
Groote materieele schade.
Parijs, 11 Jan. (II.N.) Te Toulouse'is
vandaag brand uitgebroken in een theater,
die zich zeer snel uitbreidde. Dikke rook
wolken en vlammen zochten door de deu
ren en vensters een uitweg naar builen. De
brandweer slaagde er eerst na 3 uur in,
den brand meesier te worden. De schade
is belangrijk, doch er zijn geen menschen
levens te betreuren.
GASONTPLOFFING IN DUISBURG.
Vermoedelijk veroorzaakt door
brandende gassen, uit een
mijn-afwatering.
Duisburg, 14 Jan. (II.N.) Een onge
luk, dat groote overeenkomst vertoont met
de jongste gasontploffing te London, heeft
vanmorgen hier plaats gehad. Waarschijn
lijk zijn afvoergassen in de rioleering in
brand geraakt.
Op den Düsseldorfschen straatweg sloe
gen de riooldeksels in de boogte en hooge
vlammen laaiden uit de rioolputten op. Tal
van glasruiten werden door den luchtdruk
verhiijzeld. Brandweer en politie waren
spoedig ter plaaice.
Gelukkig zijn geen menschenlevens of
gewonden te betreuren.
KV.-n vermoedt dat de gas;*~n afkomstig
zijn van de benzol-sfwatering van een mijn.
Een officieel onderzoek za! »«:oeten uitma
ken of deze meening juist is. De politie
heeft van den technischen dienst der mijn
terstond monsters van het afvalwater ge
vraagd, die chemisch onderzocht zullen
worden.
ENGELSCHE VLOOTMANOEUVHES.
Londen, 14 Jan. (V. D) Heden begaf
de Engelsche vloot voor den Atlantischen
Oceaan zich naar de Middellandsche Zee,
teneinde aldaar te zamen met de Middel
landsche Zee-vloot manoeuvres te houden.
HET WEER VAN MORGEN.
Hoogste barometerstand: 776.8 te
Reijkjavik.
Laagste barometerstand: 743.5 te
ïj| Stockholm.
Verwachting: Stormachtige tot
ÏH krachtige later afnemende Weste
ll; lijke tot Noordelijke wind, zwaar
bewolkt met lijdelijke opklaringen.
waarschijnlijk sneeuwbuien. Tonv
pern tuur om het vriespunt tot
Ut lichte vorst.
VERKEERSGBBOD
Een beschaafd mensch kent de
regels van den weg en volgt z
op!
Wielrijders
Leest de regels van den weg óm
der stadsnieuws in dit nummer.
MILITAIRE AUTO IN EEN KANAAL
GESTORT.
Twee dooden on drlo gewonden.
Parijs, 14 Jan. (H. N.J Een machino-
geweer auto van een te Meaux in garni
zoen liggend eskadron is zos K.M, van
Meaux vermoedelijk bij het pnsseeren vau
een brug in een kanaal gestort. Daarbij
zijn twee soldaten gedood, terwijl er drie
gewond werden. Men gelooft, dat het on
geval te wijten is aan een breuk in de
stuurinrichting.
Het is reeds het derde ongeluk van den
zelfden aard. dat op dezelfde plaats onder
overeenkomstige omstandigheden plaats
v?"d.
STORM OP DE CANARISCHE
EILANDEN.
Tamatenoogst gedeeltelijk
vernield.
I.onden. 14 Jan. (H. N.l Teneriffe, het
grootste der Conorische eilanden. Is door
een hèvlce storm geteisterd, waardoor de
olantages voor een groot gède.elto vernield
werdpn. Van den tornatenoogsf moet onge
veer de helft verloren zlin.
EEN BESPREKING DER
RIJKSMINISTERS
De begrooting en de wetten
In behandeling.
Berlijn, 14 Jan. (II.N.) Onder voorzit
terschap van don rijkskanselier heelt \an»
middag een bespreking der rijksministers
plaats gevonden waarbij in hot algeiw-an
beraadslaagd is over de begroót.ing en de
wetten, die in verband met de dekking der
uitgaven noodig zijn. Morgen zullen do af
zonderlijke hoofdstukken der hegrooting
behandeld worden.
OPNIEUW BEWEGING IN LONDEbTS
WEGENDEK.
Springfonteinen in het asphalt.
Londen, 14 Jan. (II. N.) In de city
en nog op 'een ander punt van het centrum
van de stad zijn vandaag opnieuw groote
waterleidingsbuizen gesprongen, waardoor
de huizen weer gedeeltelijk onder water
benen.
In een korten tijd hebben thans vijf van
dergelijke gevallen plaats gehad.
Redevoeringen van den minister
van binnen! andsche zaken
Berlijn, 14 Jan. (ILN) Btj de belinn
deling van de Pruisische begrooting in de
hoofdcommissie van den landdag heeft de
minister van binnenlandsche zaken vair
daag twee redevoeringen gehouden. In tie
eerste besprak hij uitvoerig de richtlijnen
\ootv de bestuurshfef-vonningon In Prinsen,
Aan het debat over dez« rede namen ver
tegenwoordigers un alle groote partijen,
deel Tegen het slot van de zitting beant
woordde de minister de verschillende spie-
Jkers en bflmdeldp, verc.Lillende do'_ Va
ten bprde gebrachte bezwaren Hij verklaar
de dat de bond van roode frontstrijd'-rs
evenals alle radicaal politieke pnrtifnn
voor de coalitie overeenkomstig haar plicht
wordt, bewaakt Voorts keurde hij het ver
bod tot liet houden van beloogingen, dóór
den RerMJnsrhen president van politie' uit
gevaardigd goed Het* verwijt, dat vele ge
meenten bij hun finanrieele politiek ver
kwistend te werk gaan. werd door den mi
nister bestreden Voorts verklanrde hli dat
de nood van den landbouw door radicale
elementen nipt mag worden iiitgehuit »ot
ophitsing tegen den staaf De beraadslagin
gen zullen morgen worden voortgezet
