Piano's
Orgels
Radio
I
DE EEMLANDEü
S. DUIJKER
PIANOHANDEL
Dondardag 17 Januari 1929
27e Jaargang Ne. 168
BUITENLAÜ3DSCH OVERZICHT
SCHEEPSRAMP BIJ
HONGKONG
ZEILSCHIP VERGAAN
HAVIK 29
Gors- en Kallmann
AMERIKA EN HET
KELLOGGPACT
Met 85 stemmen tegen 1
AMAN OELLAH'S VAL
De gewezen koning nog
in 't land
TREINONGELUK IN
ROEMENIE
COMPLOT TEGEN DE
TURKSCHEREGEERING
GROOTE BAND TE
NEW YORK
ENGELSCH VISSCHERS-
SCHIP VERGAAN
ï:iiiiH!tt!iiiiui«eiuioiiii
SNEEUWSTORMEN IN
'T BUITENLAND
DE AMNEST1EWE
AANGENOMEN
REDDINGSBRIGADE
Een en twintig leden
bedolven
ABONNEMENTSPRIJS «aandeo voor Amersfoort f 2.10. per maand f 0.75. per
week (met gratis verzekering regen ongelukken! f 0.l7'/r
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
l'OSTRHKHNING 47910 TELEFOON INTERC 513
DIRECTEUR - UITGEVER: J.VALKHOFF
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN vao I—4 regels f 105 met inbegrip van een bewijsnummer.
elke regel meer f0 25 Liefdadigheids-advcrtcntiün voor de
helft van den prijs. Kleine Advcrtentiïn ..KEIT1ES' bi) vooruitbetaling 5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I.bewijsnummer extra 1 0 05
Hot aulonoiuisme in Frank
rijk. Belangrijke tusschen-
tijiïsche verkiezingen in den
Clzas
Zondag hebben in den Elzas een paar
verkiezingen plaats gehad, die de Franschf»
regeering stellig te denken geven. Men her
innert zich wellicht nog, dat de Fransrho
Kamer in den naberfst van 192S Ricklm
en Rossé, twee F.lzassisclie autonomisten,
die voor het parlement waren verkozen,
nochtans van hun mandaat vervallen ver
klaarde, on grond van het feit, dat /ij in
't geruchtmakende autonomistenproces te
Colmar waren veroordeeld. In laatstge
noemde plaats nu ulsmede in Altkirch
moesten de kiezers opnieuw ter stembus
tijgen om mannen aan te wijzen ter ver
vanging van de onwaardig bevondencn. De
uitkomst nu van dezen electoraten strijd
is geweest, dat onderscheidenlijk te Alt
kirch en Colmar con autonomist is ge
kozen cn een autonomist, die bij de her
kiezing stellig een zetel zal verwerven, de
meeste stemmen beeft behaald. Noch het
vorenvennelde proces, noch de maatrege
len tegen Ricklin en Rossé, noch de felle
pers campagne heeft de kiezers er dus van
weerhouden hun genegenheid voor de nuto-
nomisten te betoonen. Integendeel men
mag zelfs aannemen, dat al deze factoren
er juist toe hebben bijgedragen, dat de auto-
nomisten voet bij stuk hielden.
Voor de Fransche regeering, gelijk wij
opmerkten, is bet resultaat van de ver
kiezingen verre van aangenaam, omdat zij
opnieuw bevestigd ziet, dat er in den Elzas
een mentaliteit heerscht, die moeilijk In
overeenstemming is ie brengen met de ge
zindheid, welke te Parijs heerscht. Of het.
officieele Frankrijk thans opnieuw de o.i
verkiesbaarheid van Sturmel, die als Ka
merlid werd aangewezen en van llauss,
met wien di* a s. Zondag zoo goed als zeker
zal geschieden, zal uitspreken, inog be
twjjfeld woiden, omdat beide personen niet
als slachtoffer van een proces in opspraak
zijn gebracht. Te Parijs zal rnen in den
stembusuitslag vermoedelijk dan ook be
rusten, omdat een annulcering dezer man
daten de positie van het ccnlralisoerendfc
Frankrijk, die toch reeds slechter is gewor
den door het Colmarsche proces en de
houding tegenover Ricklin cn Rossé, nog
meer zon verzwakken.
Het is nu de vraag, of de Fransche re
geering in den vervolge door een gewijzigd
beleid zal trachten te herstellen, wat zij
dcor haar vroegere fouten heeft bedorven,
maw: of zij eerbied zal betoonen voor de
tradities en den eigen aard van de her
wonnen provincies. Kras optreden kan
slechts bevordereiT, dat de Klzassische
wond. die toch reeds pijnlijk is, nog meer
gaat schrijnen De iechtsche pers in Frank
rijk moet niets hebben van welwillendheid
tegenover de Elzassers en sommige bladen
hebben reeds aangeraden het dictatuur-
voorbeeld van Alexander, koning der Ser-
ven Kronten en Slovenen, te volgen. Overal
zien de Franscke nationalisten Duitsche
machinaties, cn hun opvatting is, dat de
autonomisten niet veel meer dan huurlin
gen zijn van Duitschland. die het er op aan
s'.urcn den Elzas los te scheuren van
Ir 'anlcrijk. Zij verlangen, dat Elzas en Lo
tharingen gedwee op de door Parijs voor
gewezen wijze zich zullen schikken in 't
kader van den ccntraliseercnden staat.
Twijfelachtig is het echter, of bot en tact
loos optreden de beste weg is om den Elzas
als waardevol deel van Frankrijk te behou
den Inzicht in cn begrip voor de geestes
gesteldheid der Elzassers zoucl cnvoor Pa
rijs stellig betrouwbaarder gidsen zijn.
De linksche bladen in Frankrijk geven
een nog al simplistische verklaring van de
successen der autonomisten, wier goede
kansen zij toeschrijven aan de voortduren
de activiteit van den clerus, welke, naar
7.ij beweren, op de hand is van de Elzassers,
die naar autonomie streven. Zij bevelen
dan ook aan ferm op te treden tegen de
geestelijken: Haegy. Fasshauer cn vele an
deren Het gaat echter niet aan de aulo
nomistische beweging te kenschetsen als
het uitvloeisel van religieuse beïnvloeding.
De nationaal katholieke abbó Hanser toch
heeft te Colmar ruim 4000 stemmen minder
op zich vereenigd dan de vrijdenker Hauss,
terwijl de Altkirch' de z.g. onafhankelijke
randidaat Silbermann, die vroeger tot de
partij van abbó Haegy behoorde, het moest
afleggen tegen Sturmel.
Een blad als de Vossische Zeitung her
innert er vanmorgen bovendien aan, dat
de tegenwoordige leiders van de autono
mistische beweging in den tijd, dat de F.lzts
Duitseh was, voor t grootste gedeelte de
kampioenen waren der Fransch zich oric-n-
teerende oppositie. Behartiging verdient
verder de volgende uitspraak van den Pa
rijseben correspondent der genoemde Duit-
scho krant:
„Men spreekt in Frankrijk van een Klzas
sische wonde en wil niet begrijpen, dat deze
wonde heel gemakkelijk kan genezen, wan
neer "ij maar juist wordt behandeld. De
politiek der administratieve represailles en
chicanes an de zijd>* der politie <s daar
voor in elk geval niet de geschikte mciho
de. evenmin als de onlangs in 'f pailpmcnt
toegepaste pr a et ijk om elke pacing dei El
zassische aiVevaardigden die de wcnschcn
willen vertolken van de bevolking, welke
zij vertegenwoordigen, door lawaaierige
contra-betoogingen in de kiem te verstik
ken
Enkele honderden personen
verdronken
Zeventig man gered.
Gisteren werd een draadloos bericht op
gevangen, volgens hetwelk een stOQjuschip
hedenochtend te kwart voor vijven bij Wag
lan gezonken was, dat er geen spom was
van overlevenden en dat de naam van het
schip onbekend was.
Blijkens een nader bericht was het het
s.s. Ilsinwah var» do China Merchants Com
pany, op weg van Sjanghai naar Hongkong.
Het was te dicht langs den noordkant van
Waglan gevaren en te 3.10 's morgens op
een rots geloopen het begon te zinken en
zond noodseinen uit. Eenige minuten later
werd het weer vlot gemaakt cn trachtte Lel
de kust te bereiken, maar het zonk to kwart
voor vijven op ongeveer 400 M ten N.W.
van Waglan. Twintig passagiers,- allen Chi
neezen, gingen in een reddingsboot. verden
opgepikt door een jonk en kwamen te Hong
kong aan. Een sleepboot kwam bij hel aan
breken van den dag op de plaats des en
heils en zocht de zee af. Eén mast van hei
schip is nog zichtbaar. Er is geen spoor u.n
verdere overlevenden.
Nader wordt gemeld, dat de jonk nog den
tweeden officier, benevens twee Ohiaeezen
heeft gered van het stoomschip Ilsinwah
De^e drie geredden hadden recldingigr.rdela
om. maar zij waren zoo door de koude ver
kléumd, dat zij niet in staat waren de hun
toegeworpen touwen te grijpen. Leden de»
bemanning van de boot zijn daarop in ha»
water gesprongen en hebben de sclupbreii
kclingcn aan boord gcheschcn. Zii werden
naar het naburige ziekenhuis gebracht
Men vreest, dat do rest van de beman
ning is omgekomen en dat van de pas,sa
giers, behalve de twintig door de visseheis
boot geredden, niemand de ramp heeft i.vt-r
leefd. In het geheel waren 400 personen
aan boord. De equipage bestond ui' 10?
manschappen. Men gelooft, dat de kapitein
een Deen was. De tweede officier is een
Kstlander.
Volgens een V. D.-bei icht waren er 10»"»
leden der equipage en 300 pasSagieis ondei
v.ir- dertig vrouwen cn kinderen, aan boord.
Met uitzondering van de officieren waren,
naar verluidt, alle opvarenden Chirie'èzén.
Londen. 16 Jan. (II.N.) Volgens de
laatste berichten, die echter nog niet be
vestigd zijn, zijn van het stoomschip Ilsin
wah, dat bij Hongkong is vergaan, in het
geheel 70 man gered. Onder de verdronken
passagiers bevonden zich dertig vrouwen
en tal van kinderen. Vier passagiers cn 22
leden der bemanning zijn door Zwitsers
opgepikt, nadat hun reddingboot gekenterd
was. De overige reddingbooten konden
wegens het snel zinken van het schip niet
meer worden uitgezet. Naar eventucele
overlevenden wordt ijverig gezocht, doch
het reddingswerk wordt door de zware
stormen op de Chineesche Zee bemoeilijkt.
De bemanning omgekomen
Kopenhagen, 1 5 J a n. (II.N.\ Uit Hel
singfors wordt gemeld, dat Maandagnacht
ten noorden van deze stad een groot zeil
schip, Sofie genaamd, niet ver van land
onverwacht gezonken is. Donderdagmorgen
zijn twee reddingshooten aangespoeld. Van
de bemanning heeft men geen spoor kun
pen ontdekken, zoodat men bevreesd is, dat
zij om het leven is gekomen.
HET FRANSCHE VL90TB0UW-
PROGRASS AANGENOMEN.
Socialisten en communisten
stemden tegen.
Parijs, 15 Jan. (II.V) De Kamer heeft
het wetsontwerp betreffende de uitvoering
van liet tweede gedeelte van het vloot-
bouwprogram van Juli 1928 tot Juni 1929,
aangenomen. De socialisten en communis
ten stemden tegen.
Volgens deze wet zullen gebouwd wor
den een kruiser, zes torpedobooten, zes
duikbooten .lo klasse, een duikbootmijnen-
legger, twee tankschepen en twee aviso's.
De credieten hiervoor zijn reeds in de be
grooting toegestaan. Bij het debat bestreed
de sociaal-democratische afgevaardigde,
Reyuaud het wetsontwerp niet alleen om
financieele overwegingen, doch vooral
omdat Frankrijk daardoor moeilijk
heden met zijn naburen kon verkrijgen.
Men mag den schijn niet wekken, alsof
Frankrijk bij den bewapenings-wedstrijd
de leiding op zich neemt.
Leygues, de minister van marine, ver
dedigde het wetsontwerp, dat hij beschei
den noemde. De aangevraagde schepen z(jn
noodig voor de verbinding met de Kolo
niën. en de Fransche kruisers staan bij de
nieuwe Duitsche ten achter.
Perzina
Grand
Kohier
Aeolian
Hörügel
Sinus wisselstr.
toestel geheel
compleet f 250.-
De Senaat heeft het verdrag
geratificeerd
Washington, 15 Jan. (H.N.) De Ame-
rikaanscho Senaat heeft bet Kellogg-pact
geratificeerd. Daarbij werd het voorbehoud
gemaakt, dat het pact de Monroeleer on
aangetast laat en de Vereenisde Staten het
recht hebben een*verdedigingsoorlog te voe
ren
De ratificatie had plaats met 85 stemmen
tegen f.
Senator Blain uit Wisconsin, die <le
eenige tegenstander van hef \erdng was,
oefende scherpe critiek uit op h -t pact
en waarschuwde tegen de dreigende wc
reldoverheersching door k'ngeland
Senator Borah slaagde erin de senatoren,
die vroeger wantrouwen tegenover hot
verdrag koesterden, te overtuigen, door het
verslag var. de co.pimissie van builenland-
sche zaken aan den senaat over te leggen,
waarin de interpretatie \an het \erdrag
gegeven wordt, zcoals d.at onder woorden
is gebracht tn bovenstaand II N.-telegram.
De gevechten duren
voort
Cairo, 10 Jan. (V. D.) Naar uit Kaboel
gemeld wordt, hebben twee opstandige
stammen opnieuw een aanval gedaan op
Kaboel Uit het bericht blijkt, dat niet alle
stammen zich bereid hebben verklaard den
nieuwen koning lnajat Oellali bij te staan
De toestand in Kaboel blijft voorloopig ge
spannen. Vooral KngelsChe berichten wij
zen er op, dat de politieke toestand in Ka
boel nog veel onverwachte verrassingen
brengen kan
Kaboel. 15 Jan. (V. Dl De geruchten
dat ex-koning Aman Oellah naar Europa
gevlucht zou zijn, worden door de Afghaan-
sche regeering tegengesproken. Aman oel
lah bevindt zich nog steeds in Kandahar
en heeft tob nu toe geen machtiging gekre
gen het land te verlaten.
De Afghnansche politic heeft opdracht
gekregen er op te letten, dat alle Afghan
sche vrouwen den sluier dragen.
Zullen de rebellen den nieu
wen vorst erkennen
Sir Francis Humphreys, do Fngelsche
gezant de Kaboel heeft gistermiddag naar
Londen geseind, dat ernstige gevechten aan
de grenzen der voorsteden geleverd worden
tusschen Saquao's troepen en de soldaten
van den nieuwen koning.
Het is nog in het geheel niet zeker, dat
de rebellenleider den koning, die onmid-
ilelijk na den troonafstand van Aman Oel
lah Maandagmiddag 12 uur gekroond
is, zal erkennen en in elk geval schijnt hij
Kaboel te willen bezetten met zijn troepen
om dan nader over den regeeringsvorm te
onderhandelen. Ook van de Sjinwari's in
het Noorden is niet bekend, of zij Inayat
Oellah zonder meer zullen erkennen. De
gezant heeft er nog bijgevoegd, dat hij met
het geheele mannelijke personeel van de
legatie op zijn post blijft en voorloopig
van geen van beide partijen last heeft
gehad.
Vijf dooden
Boekarest, 16 Jan. (V D.) In de na
bijheid van het station Turu-Severin stiel
een locomotief op een D-trëln, ten gevolge
waarvan vijf menschenlevens te betreuren
zijn. De baan was langdurig versperd.
Tachtig personen
gearresteerd
Londe n, 16 Jan. (V. D.) Volgens hier
ontvangen telegrammen is te Broessn een
samenzwering tegen de regeering van Au-
gora ontdekt. Tachtig personen werden ge
arresteerd. De samenzweerders beoogden
een gewapenden opmarsch naar Angora om
Kemal Pasja ten val te brengen. Na het
onderzoek werden 33 personen weer in
vrijheid gesteld, terwijl tegen 47 een straf
vervolging zal worden ingesteld.
Zes personen
omgekomen
New York, 16 Jan. (V.D). In het Noor
den van Marhaltan brak in een woonhuis
een grooe brand uit, die zich in weinig tijd
over zes verdiepingen uitbreidde Zes per
sonen vonden in de vlammen den dood.
F.en in de nabijheid gelegen theater moest
wegens brandgevaar ontruimd worden.
Door den brand zijn ongeveer honderd per
sonen dakloos geworden, terwijl, doordal
de belendende huizen in brand begonnen
te raken, ongeveer 50 gezinnen ergens an
ders hun toevlucht moesten nemen.
Zestien man verdronken
Berlijn, 16 Jan (V.D) De Berlijnsche
bladen berichten uit Tromsoc. dat daar
drie Duitsche visscherscliepen binnenge-
locpen zijn. die meldden, dat do Fjigelsche
visschersstoomboot Thomas I lardy in het
Oostelijk gedeelte van dc Noordelijke IJs
zee ondergegaan is met 16 man aan boord
liet. was hen door liet stormachtige weer
onmogelijk geweest hen te hulp te komen.
H! HET WEER VAN MORGEN.
IH Hoogste barometerstand: 7G8.3 te
Clermont.
g Laagste barometerstand: 714.7 te
Memel.
sp Verwachting tot don avond van
IS Januari:
fy§ Matige tot zwakke N. tot W.
H§ wind toenemende bewolking, af
nemende kans op sneeuwbuien,
H! licht0 vorst tot om het vriespunt in
ÜH het W.. in het O. lichte tot matige
pp vorst.
DE DUITSCHE BEGROOTING OVER
1929 SLUITEND.
Hilferding aan 't woord.
B e r 1 ij n 1 6 J a n. (H.N.) Hilferding, rijks
minister van financiën, heeft hij de beraad
slagingen in de begrootingscommissie ver
klaard dat do begrooting voor 1929 in even-
wicht zal zijn. liet
rijksministerie voor
financiën heeft alles
gedaan om dc be
groot ingen van do
verschillende minis
teries te besnoeien,
aangezien cr anders
een tekort van 850
millioen mark zou
zijn geweest.. Ver
schillende nieuwe
aanvragen heeft
men geheel of ge»
deoltelijk buiten bet
schouwing moeten
HILFERDING. laten. Met de lasten
voor do schadevergoeding van 312 millioen
mark, was het tekort op de begrooting
nog ongeveer 600 millioen mark, waarvan
350 millioen door nieuwe belastingen zal
werden gewonnen. De uitgaven zijn dan
echter ook gedekt met inbegrip van do
50 millioen mark, xvelke voor dc verhoo
ging der ambtenaarssalarissen noodig
zijn.
In Jutland verscheidene
dooden.
K o p e n hagc n. 16 Jan. (II. N.) Dene
marken is dit jaar door sneeuwstormen be
zocht, zoonis die jaren niet zijn voorgeko
men. Op. sommige plaatsen ligt de sneeuw
2 meter hoog. Het spoorwegverkeer is voor
een groot gedeelte onderbroken. Kopenha
gen was vanmorgen zonder eenige verbin
ding met het grootste gedeelte van het
land. liet scheepvaartverkeer ondervindt
eveneens grootje vertraging in do haven
plaatsen hebben overstroomingen plaats ge
had. waarbij verschillende" visscherssche-
pen beschadigd zijn. Men vreest dat op Jut
land verscheidene personen tijdens den
sneeuwstorm het leven hebben verloren.
Ook uit Zweden worden berichten omtrent
belangrijke stormschaden ontvangen. Aan
dc zuidoostkust ligt de sneeuw in verschil
lende plaatsen tot aan de tweede verdie
ping van de huizen, zoodat de bewoners
deze niet kunnen verlaten. De meeste win
kels rn scholen in deze plaatsen zijn ge
sloten.
DE TOESTAND VAN FOCH.
P ar ij s 1 6 J a n. (V.D De toestand van
maarschalk Foch blijft stationair. Hij toont
geen enkele verergering.
SPRINKHANENPLAAG IN PALESTINA.
Londen, 10 Jan. (H.N.) De sprink
hanenplaag treedt in Palestina weder op. ^rn OT FTrTTsJTTI}
Volgens berichten uit Jeruzalem hebben de tv/vVjIoUin L#W 1 C/EylN Eylv
sprinkhanen zwermen het gebied van Maan
en Iverak bereikt. In Akada is geen groen
meer te zien. \llcs is door de sprinkhanen
kaal gex reten.
ONGELUK IN EEN STEENGROEVE.
Parijs. 10 Jan. (V.D.) Uit St. Quentin
wordt gemeld, dat in de steengroeve van
Durv een ongeluk heeft plaats gevonden,
hetwelk een arbeider het leven kostte.
Door de inwerking van de vorst stortte een
stelling in. Drie arbeiders werden lex ens
gevaarlijk gewond cn een vierde werd ge
dood.
Ook Dr. Borms valt
onder deze wet.
Brussel, 16 Jan. (H.N.) De Senaat
heeft met 72 tegen 1 stem en 48 onthou
dingen de wet tot verleening van amnestie
aan de Vlaamsche activisten aangenomen.
Ook dr. Borms valt onder deze wet.
OPLICHTER GEARRESTEERD.
Berlijn, 16 Jan. (V.D.) In een pension
te Charlottenburg bij Berlijn werd heden
een oplichter gearresteerd, die zich van
briefpapier bediende, zooals dat door Rijks-
gesteld.
Bij een mijngasonlploffing
in Amerika.
Ken United Press-telegram uit Cleveland
d.d. 16 Jan., voorkomend in de Tel., be
helst
Ten gevolge van twee explosies in een
mijn te Rivesville (West Virginia) is een
mijnwerker om liet leven gekomen. Voorts
1 iepen zes personen ernstige brandwonden
op. terwijl 21 andere bedolven werden.
Het ongeluk is te tragischer, aangezien
later gebleken is, dat zich op het oogenblik
der eerste ontploffing slechts zeven arbei
ders in de mijn bevonden. Kén hunner
werd op slag gedood, terxvijl de zes ande
ren zich in veiligheid konden brengen.
Daar toen echter nog niet het juiste aantal
der in de schacht aan het werk ziji-dn ar
beiders bekend was. daalde een reddings
brigade af, ten einde naar eventucele an
dere slachtoffers te zoeken Terwijl men
hiermede nog bezig was, vond plotseling
c-cn tweede ontploffing plaats, gevolgd door
brand, waardoor zes leden der reddings
brigade ernstige brandwonden opliepen,
terwijl 21 personen onder de neerstortende
massa's bedolven werden
F.en gelukkig toeval heeft gewild, dat
zich slechts zoo weinig menschen ten tijde
der ontploffing iri de mijn be'vonden. In
normale omstandigheden werken er name
lijk 250 man.