DE EEMLANDEU
I
A. H. VAN NIEUWKERK
Dl DECT EUR UITGEVER. J.VALKHOFT
PRIJS OER ADVERTENTIEN van,~"4i*gel3* 8 05 wet inbegrip vao ceD öewitsoommer.
Vrijdag 1 Februari 1929
8UJ£NLANPSGH OVERZICHT
DE REVOLUTIE DER
MILITAIREN
De opstand nog niet
ten einde?
VIERVOUDIGE MOORD
Complete Woning'nrichtint}
THSEMEUBELEN
Speciale aanbieding CLUBFAUTEUILS
WILLEM GROENHUIZEN
JUWELIER
Gedipl. Horlogemaker
Tel. 852 - Langestr. 43
Gevestigd 1885
SAMENZWERING
TEGEN WOLDEMARAS
Talrijke officieren in
hechtenis
'S KONINGS ZIEKTE
DE BRAND BIJ TIETZ
Een beeld van verwoesting
27e Jaargang No. 181
DE AFGHAANSCHE
PUZZLE
De nieuwe troonpreten
dent op marsch
ABONNEMENTSPRIJS Amersfoort f 110 pel maand 0.75. per
«eek (met gratia verzekering tegen ongelnkkenl I O.I7'/r
Binnenland Iranco oer post per 3 maanden I 3.-. AfzonderItyke nnmmers l 0.05.
POSTRKKKNINC. 47910 TELHFOON INTERC 515
DAGBLAD
m elke rcgel meet f0 25 LiefdacItghcidvadvertentiJp voo» de
helft van den pril»1 - Kleine Adverttntiün -KEITJES bt» vooruitbetaling •- 5 «egels
50 cent elke repel meei 10 cent. diiemaal plaatscD l.~ Bewijsnummer extrs 0 05
Stalin wonscbl elch van Trotzki
Ie ontslaan. De leider der
oppositie wordt over de grens
gezel.
STALIN.
Stalin, de machthebber te Moskou, voelt
zich blijkbaar bedreigd Verschillende be
richten hebben er reeds gewag van ge
«naakt, dat bij voornemens is den leider
dergenen, die zich kanten tegen de huidig»*
Russische politiek, Trotzki, het verdere
verblijf in de vereenigde sovjet republieken
te ontzeggen. Laatstgenoemde is echter
geen persoonlijkheid, die door de andere
mogendheden met open armen wordt ont
%angon, zoodat nog afgewacht moet wor
den. of er een land is. dat bereid is hem
te huisvesten, liet schijnt echter, dat Tur
kije er tenslotte voor te vinden is geweest
den banneling cp te nemen mèt diens
vrouw cn kinderen, doch uitdrukkelijk
schijnt bepaald te zijn, dat geen hunner
ooit weer een voet In Moskou mag zetlen
Ook krygt men den indruk, dat het ver
blijf in 't rijk van Moestafa Komal Pasja
slechts van tijdelijken aard is tenminste
Trotzki schijnt een Turksch visum to ont
vangen, waarvan de geldigheidsduur maar
een half jaar bedraagt, doch. wanneer
Trotzki geen actie voert, die nadeelig is
voor den Turkschcn staat, is het niet uil
gesloten, dot de verblijfsvergunning wordt
verlengd. Ken bizonder genoegen kan de
Aanwezigheid van Trotzki in Turkije voor
dit land échter nauwelijks 'zijn'; want het
zal stellig noodig zijn hem extra door de
politie te laten bewaken. Immers in Tur
kije wonen ook verschillende emigranten,
waarvan één hunner maar al te gemakke
lijk in de verleiding zou kunnen komen
een schot te lossen op Trotzki. die bij de
uitwijkelingen weinig populair is, daar hij
zoo'n belangrijke rol in de Russische revo
lutie heeft gespGeld. Overigons is er ook
sprako van, dat
Trotzki, na eoniire
maanden in Turkije
te hebben vertoefd
zich in Duitschlnnd
metterwoon zal ves
tigen.-
Uit een en ander
wordt echter duide
lijk. dat Trotzki
heeleraaal in onge
nade is gevallen
Grootendeels was hij
dit trouwens albij
leefde namelijk
reeds, in balling
schap de sovjet
autoriteiten hadden
hem, in verband met de krachtige oppo
sitie. die hij tegen de officieele kopstukken
voerde, een geïsoleerde woonplaats in
Turkestan aangewezen, doch, hoe ver van
de «beschaafde wereld" ook verwijderd
niettemin schijnt Trotzki erin te zijn ge
slaagd in contact te komen met "geestver
wanten, die nauwe betrekkingen onderhiel
den met Moskousche kringen, zoodat
Trotzki, door middel van deze tusschen
personen, feitelijk zijn actie kon. voortzet
ten Zelfs schijnt hem reeds voor de voe
ten te ":'n geworpen, dat hij aanstuurde
j nieuwen burgeroorlog. Door hem
Éhans over de grens te zetten, wil Stalin
zich blijkbaar van een wel zeer lastigen
tegenstander bevrijden.
De oppositie was de laatste tijden dar»
ook nog al roerig Verschillende tientallen
aanhangers van Trotzki zijn een tijdje gt-
leden wegens hun bedrijvigheid aangehou
den De verbanning van Trotzki moet nu.
naar het lijkt, den „zuiveringsarbeid" van
Stalin bekronen. Het orgaan der Duitsehe
communistische partij, de Rote Fahne.
heeft zich met het geval Trotzki ook reeds
bezig gehouden en heeft de opmerking ge
maakt. dat de verwijdering van don leider
der oppositie een noodzakelijke daad van
revolutionaire zelfverdediging was en een
niet te vermijden maatregel in t belang
van den proletarischen staat, omdat Trotz
ki en zijn aanhangers bewust den weg van
de actieve bestrijding der proletarische
dictatuur hadden betreden. Trotzki en «te
zijnen, die volgens de opvattingen van Sta
lin een illegale groep vormen, worden «*r
verder van beschuldigd, dat zij zoowel «en
contra revolutionaire economische propa
ganda voeren als pogingen doen om ver
"warring te brengen in t roode leger.
Kiesohkeurlg is de ftote Fahne. in haar
veroordeeling van Trotzki. nu niet bepaald
Het bind m.emt hem een verrader, die ver
dient dat hij terug wordt gegeven aan 'te
burgerlijk kapitalistische wereld, waart'-*
hij behoort. Door anderen is Trotzki zelf>
Teeds op één lijn gesteld met de witte gar
TROTZKI.
disten en de mensjewiki. De Rote Fahne
die Trotzki menigen plompen schop geeft,
is echter niet ridderlijk genoeg ook in her
innering te brengen, dat Trotzki het por
slot van rekening is geweest die den sov
jet staat heeft gered en genialcn arbeid
heeft verricht, wat de organisatie van Rus
lands roode leger betreft Geen woord
wordt daarvan gereptkritiek is het
eonige, dat het blad laat hooren. natuur
lijk zeer tot genoegeD van Sfalin. Onder
tusschen t9 het de \rnag, of Trotzki s ver
wijdering tegelijk tengevolge zal hebben
dat de oppositie in t vervolg het hoofd
niet meer opsteekt Dit is, op zijn minst
genomen, twijfelachtig.
Reeds drie officieren {er
dood veroordeeld
Parijs, 31 Jail. (V.D.). Uit Madrid wórdt
gemeld, dat generaal Orgaz alle officieren,
die aan den opstand Rebben deelgenomen,
hoeft laten arresteeren,' terwijl hij den sol
daten van het garnizoen een strenge bestraf
fing der schuldigen heeft aangekondigd.
Drie officieren zijn reeds ter dood veroor
deeld en men wacht nog slechts op de toe
stemming van den koning om het vonnis uit
te voeren. Overste Castro, die met de leiding
van liet onderzoek belast is. heelt verklaard,
dat het onderzoek geruimen tijd in beslag
kan nemen, aangezien ook civiele personen
aan den opstand hebben deelgenomen Uit
San Sebastian wordt gemeld, dat de Spaan
sche censuur thans uiterst streng is. De
grenzen worden scherp bewaakt en de pas
sen met pijnlijke nauwkeurigheid onder
zocht. De telegraafkantoren accepteeren
slechts met moeite particuliere telegram
men. Als behoorende tot de aanstichters van
den opstand worden de namen van de thano
in Frankrijk wonende Spanjaarden Leroux,
Gamhoo en den radicalen leider Alba ge
noomd Voorts wordt gemeld. dat de vroege
re, minister van oorlog én voorzitter
Oppersten krijps- en marine-raad. de üii
Ciudad Real afkomstige generaal Aguileré,
aan 'het hoofd der beweging stond en deswe
ge gearresteerd is.
De militaire opstand nog niet
beëindigd?
P a r ij s, 31 Jan. (V.D.). Een speciale ver
slaggever van de Quotidien meldt uit Bor
deaux,, dat de militaire opstand nog lang
niet, zooals van officieele zijdo wordt mede
gedeeld, bedwongen is. liet artillerie-garni
zoen van Ciudad Real is niet het ecnige, dat
in opstand Is, rnaar de andere zijn slechts
nog niet tot openlijke daden overgegaan
Daarom is de beweging dan ook te gevaar
lijker voor het directorium en voor Primo
de Rivera, tegen wien zij speciaal gericht is.
Ondanks de genomen maatregelen zal de
opstand blnuen korten tijd, misschien zelfs
reeds weer in deze week, oplaaien.
De Quotidien meldt verder uit Hendaye.
aan de Fransch-Spaansche grens, dat de
houding der Spaansche regeering groote on
gerustheid verraadt. De banken kregen aan
wijzing geen wisselaffaires met het buiten
land te doen. De beweging bewijst do groote
ontevredenheid in het leger en de wankel
bare positie van de dictatuur.
Ook zou, ondanks de onderdrukking van
den opstand te Ciuded Real, de verbinding
met nog twee andere Spaansche steden ver
broken zijn.
Sanchez Gnerra de hoofdschuldige.
Pars, 31 Jan. (H.N.) Omtrent de arres
tatie van den vroegeren Spaanschen minis
ter-president Sanchez Guerra deelt een
Frnnsch blad nog nadere bijzonderheden
rnt:ie. Volgens dit bericht heeft Guerra
zich eerst met de artillerie-officieren van
het garnizoen te Valencia in verbinding ge
steld en met hen het plan voor den opstand
tegen Primo de Rivera uitgewerkt. Op het
laatste oogenblik zijn echier de officieren
voor de verantwoordelijkheid terugge
schrikt, daar uit andere garnizoenen be
richten werden ontvangen, dat de opstand
niet doorging. Daarop heeft Guerra zich
vrijwillig bij de politie aangemeld en ver
klaard, dat hij alleen voor de mislukking
van den opstand verantwoordelijk was.
Eert daad van wraak
Warschau, 31 Jan. (V.D.). In den nf-
gelonpen nacht werden ep liet landgoed
can graaf Dzieduszycki bij Lomzo vier
personen n.l. de vrouw en de dochter van
den rentmeester, een dienstmeisje en een
machinist, die te hulp snelden, door een
boscharbeider In het huls van den rent
meester neergeschoten. De dader werd
kort na den moord gearresteerd Hij heeft
waarschijnlijk uit wraak gehandeld, om
dat hij door den rentmeester uit den
dienst ontslagen is.
ALDEQOIM DESTRA AT 103-105-107
TEL t>43.
GROOTE SORTEERINQ
CLUBFAUTEUILS en
SPOORWEGONGELUK: IN FRANKRIJK,
Talrijke gewonden.
Een electrische .trein, er» een stoomtrein
zijn tu sa dien Asoièros en Bois Colombes
met elkaar in botsing gekomen. Er zouden
vele gewonden zijn.
P a r ij s, 31 Jan. (V. D.) Omtrent h*t
spoorwegongeval-nabij Bois Colojrrbes wordi
nog nader gemeld, dat bij do botsing d*1
twee op den tender volgende vrachtwagens
in elkaar gedrukt werden. De trein had op
dal moment een snelheid van 30 k 35 K M
per uur. Blijkens het eerste onderzoek
moet de machinist.van den achtersten trein
Ie achterlichten van. den voor hern rijden
«Jen electrischen trein to laaL bemerkt
hebben.
De wissehvachters, op het baanvak ver
klaren, dat de wisselstanden in orde wa
ren acht personen werden zeer ernstig
gewond, verscheidene andere "lichter.
HEVIGE STORMEN AAN DE CHILEEN-
SCHE KUST.
Verscheidene scheepsongevallen.
Londen, 31 Jan. (H.N.) Uit Valparaiso
wordt gemeld, dat aan de Chileenschê kiist
een hevige storm heeft gewoed.-ten gevolge
waannn verscheidene schepèn gétónken
zijn. De viermaster Angela is op een kim
geworpen en geheel stuk geslagen. Het
stoomschip Alaska is aan den grónd ge-
loopen.
Londen. 31 Jan. TV.D.) Het stoomschip
Alaska, metende IJ ÖOÖ torn van de Amari-
kaansch-IIawai'pche Stóomvaartmaat-
flehoppij is op weg van een der Pacific-
havens naar New Vork in de nabijheid van
Castle Island bij "dé zBahama-cilanden aan
den grond geloopen. Van Sf, Juan is een
sleepboot ter assistentie uitgevaren.
Op het laatste oogenblik
verhinderd
Uit Riga worrïUd.d. -30 Jan. aan 't Hbh
gemeld
Tè Kofno is een
militaire samenzwe
ring tegen Wolde-
maras ontdekt. De
ex-chef van don, ge-
neralen staf Piecha-
witsjoes is in zijn
woning in arrest ge
steld, 18 hoogge
plaatste officieren
zijn in hechtenis ge
nomen.
Naar verluidt, zou
president Smetona
aan de samenzwe
ring hebben deelge
nomen. maar hij
zou op het laatste
oogenblik, door
W'oldemaras bedreigd, zijn toestemming
bobben gegeven tot het aftreden van Ple-
chawitsjoes cn de arrestaties.
WOLDEMARAS.
Een bemoedigend buitetin
Een officieel bulletin van gisteren bohelst,
dat de koning langzaam in kracht blijft toe
nemen. De vooruitgang is bevredigend.
Deze bulletin .wordt, naar de Britsche
draadlooze dienst meldt, als één van de
allerbemoedlgendste beschouwd, die tot nu
toe zijn uitgegeven. Naar medegedeeld
wordt, is geen datum vastgesteld voor hei
volgend bul]etin,.maaT van nu af aan zul
len de bulletins alleen bij groote tusschen-
poozen, waarschijnlijk eens per week, wor
den uitgegeven,
Het vuur thans geheel
bedwongen
B e r 1 ij n, 31 Jan. (H.N.) De schade, door
den brand in het warenhuis Tietz vcroor
znakt. kon nog niet worden vastgesteld,
doch wordt geheel door verzekering gedekt
Met den opbouw van een nieuw warenhuis
zal zoo spoedig mogelijk een begin wordon
gemaakt. Het personeel zal in de overige
zaken der firma Tietz worden onderge
bracht.
Berlijn, 31 Jan. (H.N.In de vroege
morgenuren is het gelukt, den brand in het
warenhuis Tietz te bedwingen, zooiat een
groot deel van de brandweer kon inrukken.
Slechts enkele brandwachten zijn Lchter
gebleven. De afzetting der omliggende stra
ten door do politic blijft voorloopig ge
handhaafd.
B e r 1 ij n, 31 Jan. (V.D.) De reusachtige
brand in het warenhuis Tietz aan de
Chaussêestrasse is zoo goed als gehluscht.
Hedenmorgen liet de politie het tram- en
autobusverkeer in de met puinhoopen be
zaaide straat weer toe. maar particuliere
voortuigen moesten noc omrijden. Ook aan
den overkant van.de straat werd het voet
cra.ncersverkeer weer toegelaten. Fen reus
nchtigp menschenmenigte schuifelt daar
onder toezicht der pditie voorbij om een
Mik te kunnen slaan op de ruines van net
warenhuis, waaruit dikke geel-bruine rook
wolken opstijgen De stangen der reclame
verlichtingen en de ijzeren kozijnen van de
ramen zijn doorgegloeid of geheel gesmol
ten F*> silicon nergens meer vlammen op
maar de brandweer houdt met een aantal
stralen nog verschillende gedeelten voort
durend nat. Het opruimingswerk wordt
zeer bemoeilijkt door de meters hooge puin
hoopen vooral op dié plaatsen, waar de
overkapping van de hchthal naar benedor.
Is gekomen. De buitenmuren, die zijn blij
ven staan, en de fundamenten van het nieu
we gedeelte, voor zoover deze niet zijn aan
getast zullén moeten worden neerrehaakl
om plants'te maken voor eerr gehéél hieuw
gfbóuw. Waarschijnlijk zal ook het helen
dende perceel, dat weliswaar niet door het
vuur werd beschadigd, maat door de hitte
zeer heeft geleden, moeten worden afge
broken
Zoover rhen kan nagaan, aldus een Ber-
lijnsch bericht is de brand in het waren
huis van Tietz In do Chausseestrasse gis
teravond tegen 8 uur beneden ontstaan.
Verschillende bedienden, die daar tegen
dien lijd aan het werk waren, zagen plot
seling, dat aan het plafond do electrische
leiding, stoffen en papier, in brand stonden.
Hot vuur breidde zich zoo snél uil, dat de
bedienden de vlucht moesteir nemen Dins
dag waren a^n het gebouw reusachtige
lichtreclames voor de „Witte Week" aan
gebracht, die gisteravond voor het eerst
bepreofd werden. Daardoor is. vermoedelijk
het lichtnet overbelast, hetgeen kortslui
ting veroorzaakte. Dit was ook de opvat
ting der bouwkundigen, die tijdens den
brand aanwezig waren. Dat de brand zich
in zoo korten tijd Lot het geheele gebouw
uitstrekte is. denkelijk een uitvloeisel van
het feit. dat in de trappenhal in het mid
den van het gebouw houten steigers waren
opgericht, die men versierd had
Geweldige stoffelijke schade.
Berlijn, SI Jan. (V.D.) Met betrekking
tot de oorzaak van den brand in het waren
huis Tietz vernemen wij. dat in het nieuwe
gebouw cokeskachels stonden te branden
,voor het drogen. Het is niet on waarschijn
lijk. dat deze de oorzaak zijn geweest van
den gewcfldigen brand.
F.en bijzonder gevaar ontstond nog. door
dat de vonkenregen door den wind in Noor
delijke richting gewaaid werd. waar de eras-
fgbriek zich bevindt. Om dit dreigend ge
vaar af to wenden, werd voortdurend met
slangen groote hoeveelheden wateu* in do
lucht gespoten om den vonkenregen te ver
minderen
Na de rpeds gemelde ontploffing werd
de ceheeie omgeving afgezet
Verscheidene - personen werden gewond.
F.enige vrouwen mo'-sten weeens een ze
nuwtoeval medisch behandeld worden
De politieprcsident ZOrrgiebel deelt mede
dat in Let vervolg alle warenhuizen moe
ten voorzien ziin van een zelfwerkend re
senappnraat. Alleen daarmede kunnen der
gelijke oncrelukken voorkomen worden.
Fen buitengewoon gelukkige omstandig
heid was. dat de brand na winkeisli);fin«-
uitcebroken is. Het ernote gedrang, dat
door de ..witte week" in het warenhuis ne-
s*ond. zou tot ware catastrophen aanlei
ding hebben creceven, wanneer de brand
vroeger uitcrebroken was.
De mnterieele schade wordt geschat op
20 milliocn Mark.
MAARSCHALK FOCH.
Par ij s 31 Jan. (H.N.) Volgens een Uni
ted Press bericht moet de toestand van
maarschalk Foch weer belangrijk achteruit
zijn gegaan,
liET WEER VAN MORGEN.
Hoogste barometerstand: 7S3.7 te
Memel.
Laagste haromcïorstand: 737.S te
Ycstmanoer.
Verwachting tot d n avond van
2 Februari:
Krachtige tot matige, later af
nemende Z. O. tot Z. wind; in het
N O. lichte tot half bewolkt, droog
weer lichte tot matigvorst des
nachts, overdag temperatuur om
het vriespunt; in het Z. W. aan
vankelijk zwaar bewolkt tot be
trokken met kans op regen, later
opklarend, meest lichte dooi.
Een interview met den
Afghaanschen gezant
te Moskou.
Uit Pesjawar wordt gemeld, dat er eon
nieuwe troonpretendent in Afghanistan is
opgetreden en wel Nalik Ghansoeddin, lei
der van den Ghilzaistnm, die thans de ko
ninklijke troepen bedreigt en dc rnacht op-
oischt in de zuidelijke provincie Khost.
Het contact met do bulten-
iandsche mogendheden.
Caïro, 30 Jan. (V.D.) Naar uit Kandahar
gemeld wórdt heeft Atna.n Oellah den ge
wezen \fghaanschen gezant te Berlijn Gu-
lam Sndik Khan benoemd tot minister van
buitenlandscho zaken in Kandahar. De ver
binding van A man Oellah en de buiicri-
landsche mogendheden zal over het Af-
ghaansche gezantschap in Turkije gaan, dat
ook de mogendheden op de hoógte zal
houden van de gebeurtenissen in Afgha
nistan..
Volgens deze berichten zou er geep twij
fel over bestaan, dat een verder verblijf
van den F.ngetechen gezant onmogelijk zou
zijn. nadai A man Oellah Kaboel weer her
overd zal hebben.
De strijd tusschen de troepen van Aman
Oelloh en Ha bib Oellah duurt voort, waa r
bij de eersten de aanvallenden zijn.
Amau Oellah nadert Kaboel.
Kofno, 31 Jan. (V DDe Afghaanschc
gezant te Moskou heeft verklaard, dat do
beweging togen Habib OelJah steeds ster
ker wordt. Het meerendeel der stammen
heeft zich vóór Amnn Oellah uitgesproken,
ook de stam der Sjinwaris. welke zich
eerst tegen Aman Oellah verklaarde
Kaboel zou geheel door do troepen van
Aman OeT'.ah zij" omringd cn de intocht
van Aman Oellah in de hoofdstad kan
eiken dag verwacht worden.
M o s k o u. 31 Jan. (V. D.) De Afgha^n-
sche gezant te Moskou heeft de pers een
onderhoud toegestaan, waarin hij verklaar
de, dat de gegevens, waarover het gezant
schap beschikt, een zeker optimisme inzake
den toestand in Afghanistan rechtvaardi
gen. De meerderheid der stammen, do groo-
to'steden on de dichtst bevolkte provincies
houden zich aan den eed van trouw, dié zij
tegenover Aman Oellah hebben afgelegd.
Kaboel is momenteel omsingeld door aan
hangers van Aman Oellah. wiens terugkeer
men binnen eenlge dagen kan verwachten.
C a r o, ,3 i J a n. (V. D.). vVolgens hier
ontvangen berichten heeft de nieuwe troon
pretendent Ali Achmed na een hevigen
strijd tegen de troepen van I Ia bib Oellah het
district Tagow bezet. Twee stammen, die tot
nog toe de zijde van Habib Oellnb hadden
gekozen, hebben zich bij Ali Achmed aan
gesloten en marcheeren op naar Kaboel.
Het militair vliegtuig
recht
te*
Londen, 31 Jan. (V.D.) Het sedert
twee dagen vermiste militaire vliegtuig fs
heden in Kaboel geland. De oorzaak der
vertraging is niet bekend.
Habib Oellah en het bui
tenland.
C a r o, 31 J a n. (V D.) Daar de Afghaan-
*fhe legaties geweigerd hebben Habib
Oellah's bevelen op te volgen, heeft deze
alle gezantschappen opgeheven. Tevens
heeft de minister vah buitenlandsche za
ken aan de 'buifenlnridseha legatlas in Ka
boel verzocht hun regeeringen te vragen de
betrekkingen met de genoemde Afghaan-
*ohe gezantschappen te verbreken. Voorts
Is aan alle buitenlaridsc.he instructeurs be
volen dienst te nemen, ann welk bevel ech
ier geen enkel officier gevolg heeft gege
ven.
DE REIS VAN TROTSKI.
Het verlof verleent,
Kowno. 31 Jan. (V.D.) Naar uit Mos
kou gemeld wordt is het verlof voor eert
buitanlandsche reis door de hrtoeste parri}-
insfantie aan Trotski uitgereikt. 1T1J zal
door twee vertegenwoordigers der partij
vergezeld worden, die tevons voor zijn per
soonlek. welzijn aansprakelijk zullen zijn*
