FGORTSCH DAGBLAD
FA
DUIMBURGER »TvOQIMARSMÜDELlEN ARNHEMSCHEWEG 26
CEMENT.
DÉ EEMLANDER
GARAGE MOLENAAR
Telefoon nos. 1210 -1211 - (212
FIAT
CITROëN
BUICK
LA SALLE EN
CADILLAC.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS t*r 3 aJ"dto v°°' Araraloort 12.!0. per maand f 0.75. pa
DIOETJELUP UITGEVEC: J.VALKhOff
PRIJS OER AOVERTENTIEN VM 05 met inbegrip voo eeo bewijsnummer,
Zaterdag 2 Februari 1929
27e Jaargang No. 182
ACTIEVE EN PASSIEVE
MISDAAD
SUITENLANDSCH OVERZICHT
STATIONSPLEIN
WIJ VERTEGENWOORDIGEN DE
A. N. KINDRIKS
Jroote Koppel II - Tel. 1135
andel in Eouwmatrrialen
Aman Oellah's familie in
den knel
Het land in vier zone's
verdeeld
DE MARITIEME
WEDIJVER
F* L. AA,» HAnCRSVELD
LUXE AUTO VERHUUR
j jjookkaim ff
A Ml CU IA
EEN AFSCHUWELIJKE
MISHANDELING
week (met gratia vereekerlng tegen ongelukken) f 0.I71/».
Binnenland franco per post per 3 maanden I J.-. Afionderlljke nommere i 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 315
elke regel mee» f0 23 Ltefdodlghrids-advertentifco voor de
helft vao den prijs- Kleine Advertent lëo -KEITJES'" bij vooruitbetaling 5 'egels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen I.— Bewijsnummer extr» 00S
\êA Lm I restante,MOPSUIIVtlNS DUURT VOOST DAMES MODEZAAK
door
H. G. CANNEGIETER.
Bij het begrip misdaad denken wij onmid
dellijk aan activiteit. Het woord reeds
dwingt ons er toe; het sluit in zich de ge
dachte aan handelen. Misdoen is slechts een
vorm van doen. Wié nooit een verkeerde
daad heeft gedaan, acht zich schuldeloos.
Om schuldig te zijn, moet men zich hebben
vergrepen.
Ook in dit woord uit zich nogmaals de
gedachte aan activiteit. Vergrijpen is ver
keerd grijpen en grijpen, goed of verkeerd,
veronderstelt handelen. Wie geen strafbare
handeling heeft gepleegd, meent tegenover
zijn geweten gerust te kunnen zijn.
Slechts enkele gevallen kent onze straf
wet, waarin zij ons vonnist, omdat wij na
gelaten hebben te doen, te grijpen, te han
delen. Wanneer een kind in het water valt
en de rustige wandelaar wandelt verder als
of er niets gebeurt, spreekt de wet tegenover
dien wandelaar het schuldig uit. Zijn nala
tige lijdelijkheid is de oorzaak geweest,
waardoor het kind Is verdronken.
Dit ééne geval bewijst, dat wij niet steeds
ons kunnen verontschuldigen met de school
jongens uitvlucht: „Ik heb niets gedaan!"
Ook door niets doen, juist door niets doen
kan men schuldig zijn.
Was voor een zedelijke tekortkoming on
voorwaardelijk een handeling noodig, dan
zou het voor de rustige burgers gemakke
lijk zijn om scnuldeloos te leven. Want wie
niets doet, doet ook niet licht iets verkeerds.
Hoe ijveriger men bezig is, des te meer
kans loopt men op misslagen. Een bedrijvig
inensch, die in het volle leven staat, zich
met allerlei dingen bemoeit, die zijn werk
en denkkracht tot op het uiterste produc
tief maakt, ontkomt niet aan het vergrijp.
Van de duizend handelingen, die hij ver
richt, zal er allicht één fout zijn; van de
honderd ondernemingen, die hij op touw
zet, zal er allicht één een vergissing blij
ken.
Maar de mensch, die met de handen in
den schoot zit, loopt w?inig_gevaar, zich te
vergrijpen of zich te misdragen. Misdaad
vergt energie; misdaad eischt initiatief;
misdaad veronderstelt fantasie Velen on
zer rustige burgers zijn door gebrek aan
werklust, ondernemingszin en verbeeldings
kracht niet in staat, een misdaad te pleg°n.
Bestond er louter actieve schuld, de
schuldeloosheid zou een premie op luiheid
en botheid zijn. Maar «ie passieve schuld,
het tekortschieten door onthouding en lijde
lijkheid, drukt inzonderheid op die schijn
baar brave en rustige lieden, die met de
hand op het hart verklaren, dat ze geen
kwaad hebben gedaan.
De wandelaar aan den weg had ook geen
kwaad gedaan, toen hij het kind kalm liet
verdrinken. Hij had het kind niet in het
water geworpen. Hij was de moeder niet,
die het kind zorgeloos uit het oog had ver
loren. Hij had het kanaal niet gegraven,
waarin het kind viel. Hij had als vader én
hoofd van het gezin geen aansprakelijk
heid. Hij was geen politie-ngent cn niet aan
gesteld om de openbare veiligheid te hand
haven. Hij had met het heele geval niets te
maken.
Waarom mocht hij derhalve niet onge
stoord zijn wandeling voortzetten? Waar
aan ontleende de rechter het recht, hem
lastig te vallen? Waarom vonniste hem de
publieke opinie?
Er worden weinig kinderen in het water
geworpen. Maar talloos zijn de wandelaars,
die met een onbekommerd geweten kinde
ren laten verdrinken. Actieve misdaad lijkt
zoo veelvuldig, omdat men er zooveel ge
rucht van maakt Maar passieve misdaad
is een algempone maatschappelijke feut en
valt door haar algemeenheid niet in het
oog. Onze samenleving lijdt weinig schade
van de handelende misdadigers, maar aan
de misdadigers uit lijdelijkheid gaat zij te
gronde.
Kinderen sterven slechts zelden in het
water. Maar hoeveel kinderen komen om in
den veel vreeselijker doodstrijd van het
slagveld? Hoeveel kinderen teren uit in het
langzaam moordend proces van ondervoe
ding en gebrek aan speelruimte en frissche
lucht? Hoeveel kinderen gaan zedelijk te
gronde in drank en ontucht? Hoeveel kin
deren sterven den geestelijken dood, door
dat het verhevene en mooie, dat de aarde
oplevert, hun in het afmattend geploeter
om de eerste levensbenoodigdheden onthou
den wordt?
„Het is mijn zaak niet!", prevelt de rusti
ge burger cn wandelt vreedzaam voorbij.
Als hij het zich eens tot zijn zaak maakte,
hij en de rnillioenen overige rustige bur
gers, die thans zondigen in onwetendheid....
Een diefstal, een moord is een verschrik
kelijk ding Maar er zijn in onze wereld ver
schrikkelijker dingen. Verschrikkelijker,
omdat ze in massa geschieden en omdat
hun verderfelijke werking minder gemak
kelijk is te doorgronden en tegen te gaan
dan een simpel persoonlijk vergrijp.
Oorlog, zedenverwildering, ontmenschelij-
king,roofbouw op lichaam en geest,averecht-
sche economie, prostitutie in allerlei vorm,
wie voleindigt dé reeks massale misda
den, welke uitsluitend worden geduld, wijl
de wandelaar zich rustig van ingrijpen ont
houdt.
„Ik doe niet aan politiek, ik bemoei me
niet met het maatschappelijk vraagstuk, ik
houd me buiten de vredesbeweging, ik moet
van geen enkele beweging iets hebben!'
Hiermee meent de rustige burger zijn gewe
ten te hebben gesust. Hij begrijpt niet, dat
het niet-doen soms misdadiger kan zijn dan
het doen.
(Nadruk verboden).
Het einde van den militai
ren opstand in Spanje.
De arrestatie van Sanchez
Guerra. Het oordeel van
Herrlot.
Verschillende berichten, afkomstig uit
Spaansche bron, hebben laten uitkomen,
dat de regeering van Prirno de Rivera er
spoedig in is geslaagd den opstand der
ontvreden militairen den kop in te druk
ken. Deze berichten behelzen onder meer
ook de mededeeling, dat overal in het land
de rust is teruggekeerd. Misschien is deze
vaststelling juist, maar zij kan ook best een
te gunstige voorstelling geven van den
stand van zaken in Spanje, daar de tele
grammen natuurlijk sterk gecensureerd
zijn. De Spaansche regeering laat uit den
aard der zaak geen enkel bericht door,
waarin ook maar een zinspeling zou zijn
vervat, dat het in Spanje nog niet naar
wensch gaat. Kenners van de situatie op
het Pyreneesch schiereiland twijfelen er dan
ook aan, of de positie van Primo de Ri
vera weer veilig en zeker is.
Ondertusschen is de Spaansche regeering
overgegaan tot represaille-maatregelen de
aanstichters van den opstand, die het te
Ciudad Real het langst hebben uitgehouden,
maar tenslotte voor de overmacht moesten
zwichten, zijn allen aangehouden. De ge
arresteerde rebel.sche, officieren en degenen,
die verder aan de muiterij hebben deelge
nomen, zullen voor den krijgsraad worden
gedaagd cn men kan er van op aan, dat
rle straf, die tegen hen zal worden uitge
sproken, verre van majsch zal zijn.
Ondertusschen heeft het nog al eenige
sensatie gewekt, dat de Spaansche veilig-»
heidsdienst ook den vroeger en leider van
de conservatieve partij, Sanchez Guerra, dié
als balling in Frankrijk woonde, is gear
resteerd. Dit geschiedde te Valencia, waar
hij rnet een stoomschip aankwam. Hij ging
onder een valschen naam aan land, doch
hij werd spoedig ingerekend, toen hij
naar gemeld wordt een poging deed om
enkele onderdéelen van 't garnizoen in ge
noemde stad er toe over te halen zich bij
de opstandige beweging in Ciudad Real aan
te sluiten. Sanchez Guerra werd met zijn
zoon Rafael, die zich tevens in zijn gezel
schap bevond, in de militaire gevan
genis te Valencia opgeborgen. Uit deze ar
restatie kan men afleiden, aldus werd van
de zijde van den Veiligheidsdienst opge
merkt, van welken aard de oorsprong der
opstandige beweging was.
In elk geval is Sanchez Guerra's poging,
om in troebel water te visschcn, mislukt.
Hij heeft zich blijkbaar misrekend en de
ijdele hoop gekoesterd, dat de opstand zoo
algemeen zou worden, dat do dictatuur van
Primo de Rivera zou worden weggevaagd en
er weer een parlementair regime zou wor
den ingevoerd, waarbij hij een vooraan
staande rol zou kunnen spelen.
Een volksbeweging was de opstand ech
ter niet. De rebellie ging namelijk, wan
neer men, op een afstand, zich een oordeel
mag aanmatigen, uit van de militairen al
leen. Een man als de radicale oud-minister
•■an Frankrijk, Herriot, tracht echter in een
artikel, dat hij openbaar maakte in de Ere
Nouvelle, te suggereeren, dat er niet alleen
ontevredenheid heerscht in militaire krin
gen.
Na vastgesteld te hebben, dat het Spaan
eche volk zijn rechten beter weet te verde
riigen dan b.v. het Italiaansche, merkt hij
o.m. nog op
„Wij moeten rechtvaardig zijn. Wij willen
niet over 't hoofd zien wat generaal Primo
de Rivera voor zijn land heeft gedaan en
ook niet de gevoelens wegcijferen, die hij
tegenover ons land heeft betuigd. Maar
overal, waar democraten strijden, zijn zij
onze broeders en wij mogen bij de Spaan-
schen liberalen, republikeinen en sociaal
democraten niet de meening post doen vat
ten, dat wij onverschillig staan tegenover
den striid, welken zij voor hun denkbeelden
voeren."
Verscheidene Fransche kranten betwijfe
len overigens, of de Spaansche regeering
wel gelijk heeft, wanneer zij den opstand
voorstelt als een zaak, die maar een plaat
selijk karakter droeg en thans al weer ge
liquideerd is. Berichten uit Hendaye, aan
de Fransch-Spaansche grens, geven n.l. te
verstaan, dat de Spaansche regeering zelf
nog niet zoo erg vertrouwt op den vrede
in het land; inzonderheid wordt gewezen
op verschillende decreten, die de Spaansche
regeering heeft afgekondigd, alsmede op
voorschriften van financieelen aard; zoo is
het o.a. verboden over te gaan tot wissel
operaties met het buitenland, hetgeen be
schouwd wordt als een teoken, dat der
Spaansche regeering het gevoel van veilig
heid nog ontbreekt.
Ook in Engeland overhcerscht de indruk,
dat. al heeft Primo de Rivera zich vijf ja
ren lang, niet zonder succes, weten te hand
haven, zijn positie toch niet volkomen ze-
ker is, daar het juist gist in het légér,
waarop de regeering per slot van rekening
moet bouwen, wanneer de nood 'aan den
man komt.
De jongste opstand, die een schakel is
in een keten, heeft echter doen zien, dat het
Joger niet volstrekt betrouwbaar is. doch
integendeel dikwijls een Werktuig voor po-
iiifekê onlusten.
Een van zijn broeders ter
dood veroordeeld.
Cairo, 1 F e b r. (V.D.) Het Fransche
gezantschap in Kaboel deelt aan het Af-
ghaansche ministerie van buitenlandsche
zaken mede, dat het voornemens is in
Kaboel te blijven. De Russische ingenieurs
van hef radiostation zijn door Habib Oel-
lah naar Tasjkent verbannen. De broeder
van Aman Oeüali, Kabir Dzjan, die door
Habib Oellah gevangen genomen was, is
ter dood veroordeeld.
Londen, 1 Febr. (H.N.) Uit Pesjawar
wordt gemeld, dat het vliegtuig, hetwelk
dezer dagen naar Kaboel is vertrokken,
doch een noodlanding heeft moeten maken,
nog steeds wordt vermist. Men maakt zich
over het lot der twee Engelsche vlicceroffi-
cieren ernstig bezorgd.
Engelsch'A merikaansche
tegenstellingen.
Londen, 1 Febr. (V.D.) In verband
nut de gisteren afgelegde verklaringen
door den eersten
lord der admirali
teit, Bridgema», en
blijkbaar nog meer
in verband met de
discussies over het
vlootprogram in den
Amerikaanschen se
naat, publiceert de
marine-correspon
dent van de Daily
Express een over
zicht van de. in de
periode na den oo**
log, nieuw gebouw
de Engelsche oor-
BRIDGEMAN. logsschepen.
Volgens dit overzicht heeft Engeland se
dert het einde van den oorlog bijgehouwd
zeventien oorlogsschepen met een totalen
inhoud van 163 000 ton, terwijl Amerika zijn
oorlogsvloot uitbreidde met 18 schepen van
in totaal 115000 ten. Door het voorgestelde
vlootprogram zal de verhouding ten gun
ste van de Vereenigde Staten veranderen.
Het Anurikaansche voorstel houdt n.l. in
het bouwen van 15 nieuwe,schepen van in
totaal 150.000 ton, terwijl in Engeland is
voorgesteld het bouwen van drie nieuwe
schepen van in totaal 26.800 ton.
HET INTERNATIONALE POST-
CONGRES.
Opening door den Prins van
Wales.
Londen, 1 Febr. (V.D.) Het internatio
nale postcongres, dat in Mei a.s. te Londen
zal worden gehouden en waaraan practisch
de vertegenwoordigers van elke beschaafde
mogendheid zullen deelnemen, zal waar
schijnlijk geopend worden door den prins
van Wales
MAARSCHALK FOCH'S TOESTAND.
Iets beter.
Parijs. 1 Febr. (II.N.) De toestand van
maarschalk Foch, die bij zijn oude ziekte
nog een lichte longontsteking heeft gekre
gen, is iets beter geworden.
(BEL]
op]
U HET WEER VAN MORGEN.
§=j Hoogste barometerstand; 781.4 te
s Danzig.
IP Laagste barometerstand: 738.6 te
|h§ Isafjord,
Verwachting tot den avond van =1
§jj| 3 Februari.
Meest matige Z. O. tot Z. wind;
s= in het N. O. licht of half bewolkt
droogweer, matoge tot lichte vorst;
g| in het Z. W. zwaar bewolkt tot
Hl betrokkene mogelijk eenige neer-
slag, temperatuur om het vries-
punt des nachts overdag lichte dooi.
Zalen voor vergaderingen,
concertentooneelen /eest
uitvoeringen enz
Sterk verlaagde tarieven
CHINA'S ECONOMISCH HERSTEL.
Nanking eischt gelijke rechten.
Parijs, 1 Febr. (H.N.) Over den eco-
nomischen wederopbouw van China is de
zer dagen te Parijs beraadslaagd* door een
internationale commissie, welke op initia
tief der Internationale Kamer van Koop
handel is bijeen gekomen. Aan de beraad
slagingen namen vertegenwoordigers deel
benevens een lid van het Chineesche ge
zantschap te Parijs. Besloten werd het
vraagstuk van den wederopbouw van Chi
na aan do ordo te stellen op de eerstvol
gende vergadering van de Internationale
Kamer van Koophandel, welke dit jaar te
Amsterdam zal worden gehouden. Ue ver
tegenwoordiger van China verklaarde, dat
China voor zijn wederopbouw slechts dan
met het buitenland kan samenwerken, in
dien te voren de politieke en economische
gelijkgerechtigdheid van China door alle
andere landen is erkend.
HET NIEUWE RIJKSKABINET
De centrumpartij 3 verfo»
genwoordigers.
Berlijn, 1 Febr. (H.N.) De Pruisisch?
minister president had vanmorgen een be
spreking met de fractieleiders der sociaal
democraten, der democraten en van lipt
centrum om de mogelijkheid van het tot
stand brengen ecner coalitie op breeder
grondslagen te bespreken. Wat de reorgani
satie van het rijkskabinet betrof, verluid
de vrij stellig, dat «leze binpenkort haar
beslag zal krijgen en het centrum in het
nieuwe rijkskabinet met drie ministers ver
tegenwoordigd zal zijn.
Twist tusscben twee
huisgezinnen.
Berlijn, 1 Febr. (H.N.) Het Saar-
bruckener Abendblad meldt uit Voelklen»
gen een afschuwelijk geval van mishande
ling. Reeds sedert geruimen tijd bestond
daar twist tusschcn de huisgezinnen Sonn-
tag en Kleinmann. De arbeider Kleinmnnn
is nu de woning van Sontag binnengedron
gen. waar hij de vrouw, die binnenkort een
kind verwacht, aanviel en haar de keel toe
kneep. Toen de weerlooze vrouw op den
grond lag, holde Kleinmann naar hel ach
ter het huis gelegen plaatsje, waar den
7-jarigen zoon van de vrouw aan het hout
hakken was. Hij ontrukte den jongen den bijl
en ging opnieuw de woning binnen, waar
hij op de vrouw nederknielde en hanr met
den stompen kant van den bijl talrijke slagen
op het hoofd, de borst en de armen toe
bracht. De vrouw werd met een ernstige
schedelbreuk en vele andere verwondingen
naar het ziekenhuis overgebracht, waar zij
in hopeloozen toestand neerligt. De woeste
ling is door de politie gearresteerd.
DE WISSELVERVALSCHING TE BERLIJN.
Ook Amsttrdamsche banken
gedupeerd.
Berlijn, 1 Febr. (H.N.) Naar de Vossi-
sche Zeitung meldt, is het onderzoek naar
de wissel ver va Ischingen van de failliet ver
klaarde bankfirma Loewenberg en C.o.
thans zoo ver gevorderd, dat de rechter van
instructie vastgesteld heeft, dat door de
firmanten Lewirj en Rappaport wissels tot
een totaal van 5 milliocn mark vervalscht
zijn. Do schade voor de Duit3che banken ir.
naar verluidt, gering, maar voor de buiten
landsche banken, waar zich een gruote par
ticuliere bank te Parijs en verschill<?nd®
Amsterdamsche banken onder be
vinden. grooter. Voor deze banken zal do
schade in totaal 3A a 4 milliocn mark be
dragen.
