Marijke
FINANCIEN VAN RIJK EN GEMEENTEN
Verschenen/
Cissy vanMarxveldt
COMMISSIE VAN ADVIES
BIJEEN
NEDERL: HEIDE MIJ.
Jaarverslag over 1928
FABRIEKSKETEL GESPRONGEN
DE OPRUIMING VAN HET
LEIDSCHE STADHUIS
HET BIOSCOOPCONFLICT
IN HET ZUIDEN
NOORDWIJK'S NIEUWE
BURGEMEESTER
Humorhoekje
w
het nieuwe boek van
iè
In lederen Beekhtn&l Gebonden f 2.90.
Oltg. Valkhof] Co -Amersfoort
Een met grooten spoed bijeen
geroepen eerste vergadering
Overweldigende arbeid
vóór Mei 1930
De algemeenc vergadering te
Lcetiïcardcn
De algemeene vergadering zal gehouden
worden te Leeuwarden op (1 September.
7 September zal een excursie gemaakt
worden naar de Boornbergumer petten en
naar da bosschen bij Beetsterzwaag en
01 terterp.
Het jaarverslag zegt, dat in het algemeen
kan gezegd worden, dat in 1928 de parti
culiere ontginningen zijn toegenomen cn
ook de particuliere ontginningen met Rijks
steun weder van beteekenis zijn geweest.
Tevens bleek, dat door de gunstige resul
taten voor den akkerbouw de lust tot ont
ginning toenam. Ook de z.g. ontginnings
vennootschappen waren krachtig werk
zaam.
Die ontginningsvennootschappen zijn
•voor het platteland van veel belang en dat
niet alleen, doordat zij werkgelegenheid
scheppen, maar ook en niet in minder
mate, doordat zij het werk goed laten uit
roeren.
Dat ruilverkaveling een bijzonder gun-
stigen invloed kan hebben op de verbete
ring van den grond, is overtuigend geble
ken te Nieuw-Leusen. De resultaten, ver
kregen rnet 00 Ii.A grond, in den winter
van 1927'28 bewerkt, waren van dien
aard, dat spoedig meer dan 200 II.A. in
bewerking werd genomen en ook de ont
ginning van heidegronden toenam.
In het algemeen kan gezegd worden, dat
de opbrengsten van het bouwland in 1928
hoog cn zelfs hier en daar zeer hoog zijn
geweest. Opbrengsten van 50 II.L. rogge
behoorden inderdaad niet tot de zeldzaam
heden en evenmin aardappeloogsten van
i50 a 500 H.L. De lage prijs van de aard
appelen was echter oorzaak, don de gun
stige financieele verwachtingen van dit
gewas riiet in vervulling zijn gegaan.
Wat den boschbouw betreft, kan opge
merkt worden, dat de jonge beplantingen
over het algemeen slechts vrij goed aan
geslagen zijn. liet ongunstige voorjaars
weer en een paar zeer warme dagen in
Juli hebben op de jonge beplantingen min
der gunstig gewerkt.
Vooral in het zuiden van het land, maar
ook elders, hebben nachtvorsten in Mei
belangrijke schade aangei icht aan jonge
bezaaiingen.
In de echte boschbouwstreken, de Velu-
we en gedeelten van Noord-Brabant, ne
men de dunningswerkzaamheden geregeld
toe. De bosschen geven daar hoe langer
hoe meer werk.
HEVIGE BRAND TE WIJK AAN ZEZE.
Een sigarenmagazijn uitgebrand.
Gistermorgen te 9 uur brak door onbe
kende oorzaak plotseling brand uit in het
sigarenmagazijn van den heer Z. aan den
Boeweg onder de gemeente Wijk aan Zee
en Duin. De felle wind wakkerde het vuur
zeer snel aan, zoodat binnen enkele minu
ien de vlammen hoog oplaaiden, waardoor
groot gevaar voor de belendende perceelen
ontstond. De zeer brandbare voorraad gaf
het vuur steeds opnieuw voedsel, zoodat
spoedig ook een aangrenzende kruideniers
winkel door het vuur werd aangetast.
De brandweer van Wijk aan Zee en Duin
vermocht met haar primitief materiaal
niets tegen de vuurzee uit te richten. Aan
gezien de grensscheiding van de geheel in-
eenloopende gemeenten Beverwijk en Wijk
aan Zee en Duin juist midden over den
rijweg loopt, zoodat de bewoners van de
straat tot twee verschillende gemeenten
behooren, kon de Beverwijksche brandweer
aanvankelijk geen hulp bieden. Spoedig
werd echter haar hulp langs officicelen
weg ingeroepen. De motorspuit van Bever
wijk was toen vlug ter plaatse en met 3
krachtige stralen werd het vuur aangeval
len. Aan dit krachtig optreden was het te
danken, dat de brand geen verdere uitbrei
ding kreeg. Na een half uur ingespannen
arbeid waren de samenwerkende brandwe
ren het vuur meester. Het sigarenmagazijn
was uitgebrand, terwijl de aangrenzende
gebouwen ernstige brand- en waterschade
hadden bekomen. Verzekering dekt de
schade.
DE HERSTELCONFERENTIE.
De ontvangst der journalisten.
Wegens a s. vacantie-afwezigheid kan de
heer Paul Derjeu zijn benoeming tot lid
van de commissie voor huisvesting der
journalisten ter herstelconferentie niet
aannemen. In zijn plaats is benoemd tot
}id dier commissie de heer P. van t Veer.
Gisteravond heeft aan het Dep. van Fi
nanciën de eerste vergadering plaats ge
had van de commissie van advies, bedoeld
in art. 37 der wet van 15 Juli 1929 S. 3S8,
„houdende herziening van de financieele
verhouding tusschen het Rijk en de ge
meenten".
Nadat de voorzitter namens de ministers
van Financiën en van Binneniandsche Za
ken en Landbouw de commissie had ge
ïnstalleerd, sprak de voorzitter een per
soonlijk woord tot de leden ter veront
schuldiging van den grooten spoed, waar
mede de leden tot de eerfte vergadering
waren opgeroepen. Ook op de benoeming
van een secretaris der commissie kan niet
worden gewacht. De voorzitter verklaarde
zich bereid tijdelijk mede zich te belasten
met de werkzaamheden verbonden aan het
secretariaat. Het archief van de commissie,
vroeger werkzaam in de periode van de
voorbereiding der nieuwe wet op de finan
cieele verhouding, zou worden overgeno
men bij de ontbinding dier commissie.
Wat nu de spoedeischende werkzaamhe
den der commissie betrof, meende de voor
zitter dat het stellig in de bedoeling zou
liggen, dat de commissie een ontwerp-alge-
meenen maatregel van bestuur, bedoeld in
het eerste lid van art. 37 der nieuwe wet,
bij de regeering inzond. In dat geval zou
dus de commissie niet wachten tot haar
advies over een ontwerp-algemeenen maat
regel werd gevraagd; zij zou zelve, cn dade
lijk moeten handelen. Van een zuiver-
technische uitvoering der wet kon daarbij
geen sprake wezen.
De voorzitter wees bijv. op de puzzle, op
gegeven door de Tweede Kamer omtrent
de verplichte uitgaven voor het lager on
derwijs, door de Lager-Onderwijswet 1920
op de gemeenten gelegd. Ter vaststelling
van de beteekenis van „letter g" in de be
kende uitkeeringsformule was noodig dt
opbrengst te weten van de gemeentefonds
belasting over het dienstjaar 1931/32. Hier
zou een schatting noodzakelijk wezen, om
dat alle berekeningen moeten worden ge
maakt in 1930. De voorzitter wees in ver
band hiermede op de absolute noodzake
lijkheid dat de gemeentebesturen in Mei
1930 bij het opmaken van de begrooting van
inkomsten cn uitgaven voor het jaar 1931
zouden weten op welk bedrag de rijks uit-
keering voor het jaar 1931 was te stellen.
De gemeentebesturen zouden anders nooit
het bedrog, door eigen belastingen over
1951 te dekken, kunnen vaststellen. Een
overweldigende arbeid moest dus vóór Mei
1930 zijn verricht. Daarom had de com
missie geen dag te verliezen. Zeer veel tijd
zou heengaan aan bet behandelen van de
bezwaarschriften door de gemeentebestu
ren iu te dienen, wanneer de ministers de
commissie o\er die bezwaren zouden wil
len hooren en dus een administratie in
jurisdictioneele vormen zou moeten wor
den gevoerd met beantwoording van de
motieven waarop de adviezen der com
missie steunen.
Lang vóór Mei 1930 moet dit werk ge
heel zijn verricht, steunende op den alge-
meenen maatregel van bestuur, die stellig
in de herfst van 1929 tot stand zal moeten
komen.
Met het oog op de belangrijke functies der
commissie mocht zij niet ontwaarden in een
„vlaggetje" geplaatst naast een ambtelijk
bureau dat het eigenlijk werk zou verrich
ten. Vooral bij het geven van adviezen die
in wezen uitspraken zijn op bezwaarschrif
ten van gemeentebesturen, moet de com
missie het vertrouwen hebben van regee-
ring en gemeentebesturen beide en daar
toe moet zij, afgezien van de aan haar toe
vertrouwde ambtelijke krachten, ook zelve
zijn een centrum van toewijding cn een
brandpunt van energie.
noegzaam principieel zijn gevormd voor de
theologische studie, het advies in te win
nen van het college van hoogleeraren en
ten 7e. van de onder sub 1 tot genoemde
beslissingen in nader overleg te treden piet
den senaat der Vrije Universiteit.
Een geweldige Jtnal en een
grote verwoestiDg
Niets van oudheidkundig
belang gevonden
De toren afgebroken
Gisteravond lialf tien is in de Nederland-
sche Katoenspinnerij te Hengelo (O.) in een
bleekerij een ketel, waarin ruwe katoen
werd gekookt, uit elkaar gesprongen, het
geen met een geweldigen knal gepaard
ging. ITet dak is minstens over een afstand
van 10 M. ingestort. Het vlak aan den
spoorweg gelegen terrein is overdekt met
ruwe katoen en brokstukken van het dak.
Er hadden geen persoonlijke ongevallen
plaats.
Ontstemming onder de in meerder
heid Protestante bevolking
De installatie
De pas benoemde burgemeester van
Noordwijk, mr. v. d. Mortel, zijn echtge-
noote en familie zijn gisteren aan de grens
der gemeente hartelijk verwelkomd door
een feestcomité, bestaande uit de besturen
der beide oranje-vereenigingen. Bloemen
werden aangeboden, waarna een défilé
plaats had van allerlei vereenigingen. Op
het raadhuis zongen vereenigde koren een
welkomstlied.
Hierop volgde de installatie door den
loco-burgemeester, den heer Van Eeden, in
de feestelijk versierde raadszaal. Spr. heette
den burgemeester hartelijk welkom namens
den Raad, wees op de belangen van Noord-
wijk als badplaats, op het bloembollonbe-
drijf en den landbouw, herinnerde aan het
goede, dat door wijlen jhr. Van Panhuys is
tot stand gebracht en vertrouwde, dat de
nieuwe burgemeester zich met onpartijdig
heid zou wijden aan de belangen der ge
meente.
De heer v. d. Mortel bracht dank aan
H. M. de Koningin cn aan den minister
van Binnenlandsche Zaken en Landbouw
en gaf de verzekering, dat hij op onpartij
dige wijze zou meewerken aan de belangen
der gemeente.
Namens den Raad sprak dr. H. van Nes,
die hoopte dat deze benoeming, die voor
het eerst een roornsch-katholiek burge
meester bracht in Noordwijk, en bij een
deel der burgerij, die nog in meerderheid
Protestant is, ontstemming had gewekt,
mocht strekken tot heil der gemeente en
dat de eenheid van weleer, die helaas door
de vele scholen dreigt teloor te gaan,
mocht terugkeeren. Hij gaf de verzekering
van de medewerking van den Raad.
Na een druk bezochte receptie had een
rijtoer met muziek plaats door de beide
Noordwijken. Een zangkoor zong een wel
komstlied. Bij het monument van wijlen
burgemeester Pické brachten de vereenigde
koren een zanghulde. De feestelijkheden
werden gisteravond voortgezet met concer
ten en zanguitvoeringen.
ALGEMEENE SYNODE DER
NEDERLANDSCH HERVORMDE KERK.
XIII.
Prof. Haiijema geeft de eindredactie \an
de wijziging in artt. 2 en 3 Syn. Reglement
op de benoeming van ouderlingen en diake
nen en de beroeping van predikanten. Deie
wijziging bedoelt de duidelijkheid te bevor
deren, door de dubbelzinnigheid weg te ne
men, die in het thans gebruikte werkwoord
„kunnen" schuilt tegelijk wordt door deze
nieuwe redactie de misvatting voortaan on
mogelijk," als zouden stemgerechtigden, die
eene bepaalde gemeente metterwoon verla
ten hebben, toch nog in die gemeente mogen
stemmen, zoolang zij op de lijst van stemge
rechtigden voorkomen.
De heer Eilerts de Haan geeft de eindre
dactie van do wijziging in art. 35 Regl. Pen
sioenfonds welke ten vorigen jare voorloo-
pig en thans definitief Is aangenomen.
De heer Bloem behandelt de consideratiën
over de in 1928 voorloopig aangenomen wij
ziging in art. 6 Alg. Reglement. De rappor-
teerende commissie merkt in haar rapport
op. dat deze wijziging nog niet alle moeilijk
heden wegneemt en stelt daardoor eene an
dere redactie voor zoowel in art G als in
art. 42. Aangezien bij de voorloopige bespre
king blijkt, dat deze nieuwe redactie ook
eenige zakelijke wijzigingen tengevolge zal
hebben, wordt de verdere behandeling tot
eene volgende zitting uitgesteld.
Vervolgens behandelt de heer Barbas de
consideration over de wijziging in art. 53
F«eglement kerkelijk opzicht en tucht. Het
geldt hier de toevoeging van een nieuwe
alinea, krachtens welke de „rehabilitatie"
ook binnen den termijn van 5 jaren zal kun
nen worden verleend, indien de Algemeene
Synodale Commissie leitcn en omstandighe
den ter kennis van de Algemeene Synode
heeft gebracht, waarmede geen rekening
kon worden gehouden, toen de laatste uit
spraak in de zaak werd gedaan, en welke
tot een andere uitspraak aanleiding konden
hebben gegeven.
Vier leden van de commissie van rapport
stellen voor deze wijziging te verwerpen, of
schoon de groote meerderheid der provin
ciale kerkbesturen cn 33 classikale vergade
ringen gunstig adviseeren.
Bij de bespreking wordt in 't licht gesteld,
dat de meening, in sommige classikale ver
gaderingen gehoord, als zoude hier aan de
Algemeene Synodale Commissie een „nieuw
recht" worden gegeven, geheel onjuist I's.
Besloten wordt (met 13 tegen 6) de nieuwo
alinea definitief aan te nemen.
Prof. Haitjema behandelt een voorstel van
de Alg. Synodale Commissie tot wijziging
van artikel 2 van het Algemeen Reglement.
Dit voorstel is een gevolg van de opdracht
der Synode van 1928 met betrekking tot een
vroeger door den heer mr. J. A. Stoop c.s.
ingediend voorstel, waarover in die Synode
was gehandeld. (Hand. 1928 bl. 292). Het rap
port wordt ter inzage gelegd, zoodat wij in
een later verslag op dit hoogst belangrijk
onderwerp terugkomen.
In den namiddag wordt een Synodus Con-
tracta gehouden ter behandeling van een
bezwaar van den kerkeraad te Heenvliet in
zake goedkeuring van den legger van het
predikantstraktement.
DE THEOLOGISCHE SCHOOL
TE KAMPEN.
Vermindering van de eischen
voor hot eandidaatsezamen.
De studenten der Theologische School te
Kampen hebben een verzoek gericht tot de
hoogleeraren om te komen tot verminde
ring van de eischen van het candidaatsexa-
men. Het curatorium benoemde een com
missie bestaande uit de predikanten dr. K.
Dijk te Den Haag, dr. W. A. van Es te
Leeuwarden en J. L. Schouten te Amster
dam, om met de hoogleeraren samen te
spreken en het curatorium advies hierover
uit te brengen.
Naar aanleiding daarvan is nu besloten:
le. het admissie-examen tot de Theologi
sche School, gelijk het thans afgenomen
wordt, af te schaffen; 2e. te trachten om in
samenwerking met de Vrije Universiteit te
komen tot een gemeenschappelijk toela
tingsexamen, af te nemen door daarvoor
speciaal te benoemen examinatoren uit de
leeraren van christelijke gymansia of ly
cea, welF.e lid zijn van een Gerefor
meerde kerken; 3e. voor dit examen, in
overleg met de Vrije Universiteit, een na
dere regeling vast te stellen; 4e. voor deze
nadere regeling een commissie te benoe
men uit het college van hoogleeraren en
dat van curatoren, die in een volgende ver
gadering met definitieve voorstellen zal ko
men; 5e. het onderzoek naar de beweegre
denen tot het ambt te handhaven; 6e. over
de vraag, welke waarborgen zijn te verkrij
gen dat degenen, die zich aanmelden voor
de studie a^n de Theólogiscbs school, ge
Alleen een spoedige wetswijziging
kan de zaak voldoende oplossen
Ingrijpen c'er regeering gevraagd
De heer W. H. Idzerda, oud-adviseur der
Staatscommissie Bioscoopgevaar en oud-lid
der Centrale Commissie der Rijksfilrukeu-
ring heeft zich gewend tot den minister
van binnenlandsche zaken cn landbouw
met verzoek in genoemd conflict in te
grijpen en door wijziging van de Bioscoop
wet-daaraan een einde te maken.
Adressant betoogt, dat het bemiddelings
voorstel van den voorzitter der Centrale
Commissie voor de Rijksfilmkeuring geen
oplossing van het conflict kan brengen en
wel, omdat het bestuur van den Nederl.
Bioscoopbond nadrukkelijk te kennen beeft
gegeven, dat een keuring in centraal ver
band, als in het Zuiden toegepast, in strijd
is met de Bioscoopwet, daarbij wijzende op
het feit, dat de regeering het met deze
hunne zienswijze eens is. hoewel de Gede
puteerde Staten van Noord-Brabant ^en
Limburg die zienswijze niet deelen en de
gemeenten in het gelijk hebben gesteld.
Het voorstel van den voorzitter der
Rijkskeuringscommissie handhaaft deze
keuring in centraal verband met een wij
ziging in den tot nu toe gebezigden vorm
van keuren, zijnde dit laatste een secun-
ftlaire aangelegenheid welke staat buiten
de principieele redenen, waarom het con
flict gaat.
Adressant betoogt nader, dat waar der
halve het voorstel van den voorzitter der
C. C. geen oplossing van het conflict
brengt en de toestand toch zoo niet langer
kan duren, slechts een spoedige wets
wijziging de zaak afdoende oplost, in dier
voege, dat in de Bioscoopwet een gemeen
telijke nakeuring in centraal verband met
name wordt genoemd.
Met liet opruimingswerk van de puin
hoop van het verbrand stadhuis te Leiden
is men thans zoover gevorderd, dat onge
veer alles, wat zich achter den voorgevel
bevond, met den grond gelijk is gemankt.
Behalve een stuk van den achtergevel staat
de ingebouwde kluis nog overeind. Met de
verwijdering van deze kluis wordt thans
een begin gemaakt.
Woenhdag is men klaar gekomen met de
algeheelé opruiming van den toren. Gelijk
destijds is gemeld, was de toren, met het
oog op het gevaar voor omvallen, tot aan
den eersten thans afgebroken; de afbraak
van den geheelen toren is gisteren \ol-
tooid. Het is wel eigenaardig, dat bij deze
afbraak van den toren, niets, maar letter
lijk niets van oudheidkundig belang te
•voorschijn is gekomen, behalve dan de
klokken, waarvan wij destijds uitvoerig ge
wag maakten.
Het vermoeden bestond, dat een oorkon
de, aan den bouw van den tonen herinne
rend. te voorschijn zou gekomen zijn, doch
dit vermoeden is tot heden niet bewaar
heid. Er bestaat nog een kleine kans, dat
deze later alsnog gevonden kan worden,
doordat een klein stukje muur, dat zich
tegen den achtergevel van het pand van
het modemagazijn „de Faam" bevindt,
voorloopig niet verwijderd, wordt. Dit stuk
je muur bevond zich aan de rechterzijde
van den ingang van den toren, de plaats,
waar dergelijke oorkonden nog al eens in
gemetseld werden. De kans. dat dit ook.
hier het geval zal zijn, moet echter, gelet
op de kleine oppervlakte der overgebleven
ruimte, als uiterst gering geacht worden.
Bij den brand werd het pand, waarin op
den beganen grond de firma Bayer God-
dijn een galanteriezaak dreef, en waarvan
de bovenverdieping bij het stadhuis was
getrokken, zeer ernstig beschadigd. De bo
venverdieping en het achtergedeelte van
het pand brandden geheel uit. Men is
thans begonnen ook dit pand geheel af te
breken, waardoor de breedte van den voor
gevel aan de Breestraat niet onbelangrijk
vergroot wordt.
Nog steeds wordt het vrijkomende puin
bestemd voor de werken van de demping
der Zuiderzee.
MR. J. BLOM. f
Notabel Ingezetene van TieL
In den ouderdom van 45 jaar is te Tiel
overleden de lieer Mr. .T. Blom, adjunct
directeur van de Ned. Maatschappij van
Brandverzekering, aldaar. De heer Blom
was van Juni 1912 tot Juni 1915 griffier bij
het Kantongerecht cn van 10 September
1919 tot aan zijn dood echter-plaatsver-
vanger bij de rechtbank aldaar. Voorts
was hij o.a. eenige jaren lid van den ge
meenteraad, diaken der Ned. Herv. Kerk,
van do oprichting der V. V. V. af, haar
voorzitter en bestuurslid der Neder-Betuw-
sche Paardensportvereeniging.
De begrafenis is bepaald op Zaterdag
middag 3 uur.
DOOR ZIJN EIGEN KAR OVERREDEN.
Woensdagmiddag is de 35-jarige vracht
rijder J. Offermans, gehuwd cn afkomstig
van Wehr (D.) even nabij Sittard onder het
wiel van zijn kar geraakt en op slag ge
dood. De getroffene was vader van 3 kin
deren.
AUTO-ONGELUK.
Een chauffeur zwaar ge
wond.
Gisternacht is een auto, waarin vijf per
sonen zaten, bij do ITulk onder Hoorn te
gen een boom gereden. De chauffeur, af
komstig uit Volcndam, werd met een ge
broken sleutelbeen en een zware hoofd
wond naar het stadsziekenhuis te Hoorn
vervoerd. Do anderen bekwamen lichte
verwondingen. De carosscrie van de auto
is geheel verbrijzeld.
Dit ongeval had, naar liet Ilbld. meldt,
een nasleep. Terwijl de ziekenauto van de
firma Post het slachtoffer haalde, heeft
uit de garage te Hoorn een tot nu toe on
bekend persoon een auto genomen en is
daarmee gaan toeren, met het gevolg, dat.
hij op het Kleine Noord met een huis in
botsing kwam cn een steenen paal op een'
stoep stuk reed. Hij heeft de auto aan zijn
lot overgelaten, die later door personeel
van do garage is teruggehaald.
DE NIEUWE TWEEDE KAMER.
Ook jhr. Ruys neomt de be
noeming aan.
Thans heeft ook jhr mr. Ruys de Bee-
renbrouck zijn benoeming tot lid der.
Tweede Kamer aangenomen.
GENERAAL SNIJDERS.
Generaal Snijders is Woensdag per K. L.
M.-vliegtuig uit Zwitserland in ons land
tei uggekeerd.
HET KAMERLID DR. H. MOLLER.
liet Kamerlid dr. H. Moller is sedert twee
weken opgenomen in het ziekenhuis te Til
burg naar de Volkskrant meldt.
•Tongmensch, lot hooier ..Zeg 'cs, zou Jc aan den anderen
kant van de wei willen beginnen. Mi|n vriendin hier kan mUn
huwelijksaanzoek nu ieder oogenbllk aannemen".
(London Opinion)
