HAWEKO
^MHBFOBOTSramWlM)
UITVAART VAN Dr. STRESEMANN
KEITJES
HEERENMSOEARTIKELEN
H. C. DE WIT
Amersf. Dagblad
C - T.DE EEMLANDER^
l LUCULLUS en EMCA
l INMAAKGLAZEN
C. DE JAGER
LANGESTRAATI9
Als de zaak rust
Werkt de Advertentie
Utrechtschestraat 18 [f
d8e Amersf. Stofzuiger Centrale
Maandag 7 October 1929
28e Jaargang No. 84
HERDENKINGSREDE VAN
HERMANN MULLER
W. DE VOOGD
5
t vEen groot Staatsmanleider en
prachtmensch is met hem
verloren gegaan
Von Kardorff spreekt namens
den Rijksdag
B e rl ij n, 5 Oct. Vóór de overbrenging van 't
stoffelijk overschot van dr. Stresemann naar
den rijksdag had in het sterfhuis in den fa
miliekring een kleine rouwdienst plaats.
Om kwart over acht zette de rouwstoet
zich in beweging. Vooraan reed een afdee-
ling veiligheidspolitie, dan volgde de lijk
koets, waarachter de beide zoons van den
overledene liepen,, alsmede \erdere familie,
vrienden van den overledene, ambtenaren
van diens departement, enz. Daarop volgden
drie wagens met kransen.
Hoewel het tijdstip der overbrenging van
het stoffelijk overschot geheim was gehou
den, hadden zich duizenden mcnschen langs
den weg verzameld.
In de zittingzaal van den rijksdag werd de
kist, met een groote rijksvlag bedekt, op het
in een katafalk veranderde sprekerspodium
geplaatst, waarvoor enkele kransen der fami
lie werden neergelegd.
Men meldde Zaterdagavond uit Berlijn aan
Üe N. R. Ct.:
In de kleine hal van het Luiscnstadtische
Kirchhof zal morgen, voordat het lijk aan
den schoot der aarde zal worden toever
trouwd, nog een korte ceremonie plaats vin
den. Een koor zal het lied: „Harre, meinc
Seele" zingen.
Daarna zal de hofprediker ds. Kessler uit
Dresden een rede houden. Op den weg van
de hal naar het graf zal het muziekcorps
van de politie de twee lievelingsliederen van
dr. Stresemann spelen ,n.l. „Am Brunnen vor
dem Tore'' en „Brüder, reicht die Hand zum
Bunde". Zoodra het graf zal zijn gesloten,
zullen alle aanwezigen het Deutschland-licd
aanheffen,
DE UITVAART. f
Grauw, eenigszins koud herfstweer
heerschte Zondagochtend in do Duitsche
Rijkshoofdstad. Reeds in den vroegen och
tend schijnt het alsof geheel Berlijn zich in
de binnenstad verzamelt om getuige te zijn
van de laatste rit van den overleden Rijks
minister van Buitenlandsche Zaken dr.
Stresemann. Uit alle deelcn van de millioe-
nenstad komen de menschcn naar het cen
trum. Reeds te negen uur 's morgens vor
men zich langs den weg, welken dc rouw
stoet zal passeeren, dichte menschenrijen.
De politie heeft veel werk om de orde tc
handhaven. Langs de geheele route werden
touwen gespannen om dc rnenschen tegen
te houden.
De weg van de Williclmsplatz naar het
gebouw van den Rijksdag biedt vooral een
plc#htigen aanblik. Behalve de officiecle ge
bouwen hebben ook vele particuliere buizen,
zakenhuizen, banken cn hotels de vlag half
stok geheschen. Van de Engelsche ambas
sade waait dc Union Jack. van de Fransche
ambassade de tricolore. Ook het gebouw
van den agentgencraal voor de herstelbeta
lingen heeft halfstok gevlagd.
Tusschen de zuilenrijen van den Branden
burger Tor hangen zwarte vanen. Het mi
nisterie van buitenlandsche zaken is met
rouwguirlandes van bergviooltjes cn den
nengroen behangen. Aan beide zijden van
den hoofdingang staan met rouw omfloer
ste pilaren, terwijl ook de historische lan
taarns met rouw omfloerst zijn. De vensters
van het ministerie zijn met rouwcrepe ge
drapeercL
Reeds eenige uren voordat de rouwstoet
zich opstelt is er, zoowel voor het gebouw
van het ministerie van buitenlandsche za
ken als bij het paleis van den Rijkspresi-
dent, geen doorkomen aan. Talrijke foto
grafen hebben zich opgesteld. Politie te
paard en dc dienstauto's der autoriteiten
zijn dc eenige, die de plechtige stilte ver
breken. Steeds meer kransen worden per
auto voor het gebouw van den Rijksdag
aangevoerd. Zij kunnen nauwelijks meer ge
plaatst worden. De drukte voor het Rijks
daggebouw tusschen de opgangen, waar zich
reeds vele personen bevinden, die aan de
plechtigheid in den Rijksdag zullen deelne
men, is zeer groot. j
In den Riiksda9-
De groote zittingszaal van den Rijksdag
is vervuld van een plechtige stemming. Op
de plaats van het presidium is een katafalk
opgericht, waarop de lijkkist met dc dienst-
vlag van den Rijksminister van buitenland-
schen zaken rust. Aan beide kanten van dc
kist zijn twee groote kandelabers met bran
dende kaarsen opgesteld. Achter dc katafalk
is de hoofdzijdo van de zaal met een groot
zwart baldakijn bekleed, dat de geheele
hoogte van de zaal inneemt on in het mid
den een met rouwcrepe gehulde zwarten
Rijksadelaar op gouden fond vertoont. De
balustrades der zaal zijn met rouwcrepe be
kleed, waarop donker groene guirlandes van
eikenloof. Om de katafalk ligt een ontelbare
hoeveelheid kransen, waaronder vooral de
kransen der familie, van den Rijkspresi-
'dent, van het corps diplomatique, van de
Biiksregeering, van de Pruisische regeering,
evenals van de overige landsregeeringen en
.Vrfje Steden opvallen. Verder ziet men een
kostbare krans van den Raad en van het
Secrelariaat-Gerenaal an den Volkenbond
cn van den secretaris-generaal Sir Eric
Drummond persoonlijk. De Fransche Minis
ter-president Briand liecft een krans gezon
den met op het lint dc woorden „Aan mijn
lieven vriend". Ook de regecringen van tal
rijke landen hebben kransen gezonden.
Langzamerhand vullen zich de zaal en
de tribunes. Het corps diplomatique, onder
wie do ambassadeurs van dc Verecnigdc
Staten van Amerika, Engeland, Rusland en
Frankrijk, enkele in diplomatenuniform,
neemt voltallig in dc diplomatenloge plaats.
Ook de Rijksregcering is geheel tegenwoor
dig. Verder merkt men op den chef der
legerleiding en der marine, genei-aal Hcvc
en Admiraal Praeger. De Rijksdag- en
Landdagafgevaardigden zijn ook bijna allen
verschenen.
Te 10.53 uur neemt Rijkspresident von
Hindenburg, vergezeld door den Rijksminis
ter van binnenlandsclie zaken Severing en
den vice-president van den Rijksdag von
Arberg und Graef plaats in de eereloge. Dc
aanwezigen verheffen zich van hun zetels
als de president groet. Direct achter den
Rijkspresident nemen in de eereloge dc
familieleden van den overledene plaats.
Dc plechtigheid vangt aan met het ten ge-
hoore brengen van de Ouverture zu Corio-
lan van von Beethoven, gespeeld door het
Philharmonisch Orkester.
Herdenkingsrede van den
Rijkskanselier.
De rijkskanselier Müller neemt dan het
woord tot het spreken van dc herdenkings
rede. Hij zegt o.a.:
Aan de baar van den Duitschen minister
van buitenlandsche zaken staan niet slechts
treurend zijn vrouw en zijn zoons, wien wij
onze innige deelneming betuigen, staat niet
slechts de Duitsche rijksregcering, die haar
minister van buitenlandsche zaken, niet
slechts de Rijksdag, dio een van zijn meest
vooraanstaande leden, niet slechts de Duit
sche Volkspartij, die haar leider verloren
heeft, doch' in den geest neemt aan deze
afscheidsplcchtigheid het Duitsche volk
deel, dat een van zijn beste zonen verloren
heeft en de wereld daaibuiten, die in hem
den grooten staatsman vereerde en in hem
den racnsch van goeden wil hoogachtte.
Weinige uren voor zijn verscheiden was
hij in den Rijksdag en daarna nog te huis
in het ziekbed bezig er naar te streven
MtiLLER.
ernstige politieke moeilijkheden uit 'den
weg te ruimen. Onder alle betuigingen van
deelneming is daarom geen zoo treffend
als die van onzen vereerden rijkspresident
waarin wordt gezegd, dat de overledene tot
het laatste oogenblik trouw voor zijn va
derland gewerkt heeft. Hij werkte voor zijn
land en zijn volk, voor Duitschland en het
Duitsche volk geraakte zijn hart in vuur.
Tegenover de vele cn dikwijls onrechtvaar
dige aantijgingen is het voor mij als Duit
schen Rijkskanselier in dit uur een eere
plicht te verklaren, dat er geen trouweie
Duitscher was dan Gustav Stresemann,
niemand, die zooals hij, zijn geheele groote
kunnen voor het door hem geliefde vader
land inzette
Man met een helderen kijk
op de toestanden.
Hij was 'doordrongen van de erkenning,
dat de ware vaderlandsliefde niet steeds,
als gehypnotiseerd, den blik op den tijd
van voor 191 -i moest richten, doch voor zijn
volk te werken heeft. Toen Stresemann be
slissend in het lot van Duitschland ingreep,
woedde de strijd in het Ruhrgebied met zijn
vreeselijke politieke, economische cn gees
telijke bedreiging van het geheele Duitsche
volksleven. Het Rijk dreigde in een te stol
len. Thans echter, na zes jaar, staan wij
weer in aanzien cn als groote mogendheid
erkend in den kring der naties, ondanks
het feit, dat ons niet een gelijke gewapende
macht ter zijde staat als andere volken.
Stresemanns blik was helder genoeg om
te erkennen, dat met gewekt de wederop
bouw van Duitschland niet bevorderd kon
worden, doch dat dit slechts tc bereiken
was met oen politiek van verzoening en
vrede. Zoo kwamen Locarno en Genève.
Hij had eon diepen zin voor
de historische ontwikkeling
der feiten.
Naast zijn werkzaamheden voor de bui
tenlandsche politiek kwam nog de arbeid,
die hij op het gebied der binnenlandsche
politiek al6 leider van zijn partij gedaan
heeft. Hij werkte voor het concentreeren
van alle waardevolle krachten voor den
staat. Zoo is het hem gelukt velen, die
eerst mopperend ter zijde stonden, met den
nieuwen staat te verzoenen en als mede-
3AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAg
Uit voorraad leverbaar
Vraagt gratis prijscourant
3 ARNH. STRAAT 2 - TEL. 679
öttvttttv TYWTYvrvYYwvTrv'rrw'w E
Utrechtschestraat 8 Tel. 638
INMAAKGLAZEN
Ketel geheel compleet met 5 glazen
en receptenboekje f 4.25
Elk glas ten volle gegarandeerd
KLEINE ADVERTENTIES
3 X voor f 1>—
PLAATSING
DINSDAGS DONDERDAGS
2ATERDAGS
De AIY1ER5FOORTSCHE
RADIO CENTRALE ver
schaft U voor slechts 50 ets.
per week Muziek, Kerk
diensten, Lezingen enz.
b-
GO
C
2
m
n
DAMES- EN
NEEREN KAPPERSZAAK
'LOMEERD PEDICURE
TELEFOON i292
Het aangewezen adres voor
STOFZUIGERS en
VLOERWRIJVERS
LANGESTRAAT 135
ZEER BILLIJKE CONDITIES
Betaling in overleg met den kooper
Afd. Advertentie Bureau
Tel. 66 en 513
Plaatsing van advertenties
in alle bladen zonder prijs-
verhooging.
werker voor de republiek te winnen, Dat
kon slechts een man, die met helderen blik
in het heden een diepen zin voor cKe histo
rische ontwikkeling der feiten heeft. Hij
wist met welke ongehoorde offqrs het over
wonnen Pruisen honderd jaar geleden den
grondslag voor een nieuwe toekomst ge
legd heeft. Tegen do Pruisische staatslie
den werden destijds dezelfde verwijten van
toegevendheid en zwakte gericht als tegen
dr. Stresemann. Gustav Stresemann vrees
de echter niet dc onpopulariteit. Wanneer
thans een golf van dieper, rouw door ons
volk gaat, wanneer zelfs de tegenstanders
den degen aan zijn baar laten zinken, dan
geldt deze rouw niet alleen den staatsman
en leider, hij geldt ook den mcnsch Stre
semann. Hij leefde niet op een eenzame
hoogte, doch leefde met de breedste krin
gen. Zoo nemen wij afscheid van (hem in
de zekerheid, dat zijn nagedachtenis in
de toekomst zal voortleven en dat hij als
een der bouwmeesters aan den wedcrop
bouw van Duitschland in do geschiedenis
behoort. Zijn werk staat vast gegrondvest.
Ons blijft do taak het in zijn geest voort te
zetten. Wij hebben in hem een grooten
staatsman, een leider cn een prachtigcn
mensch verloren. Ora met Goethe te spre
ken: „Dieser ist ein Mcnsch gewesen und
das heisst ein Kampfer sein".
Zacht klonk daarop Beethoven's trcur-
marsch uit do „Eroica", opnieuw door hot
Philharmonisch Orkest uitgevoerd, door de
zaal.
De plechtigheid in den Rijksdag was
Ihiermcdo geëindigd. Mevrouw Stresemann
verliet met haar zoons als eerste de eere
loge, daarna vertrokken de Rijkspresident
en de ministers, terwijl de aanwozigen van
hun zotels opstonden.
Langzaam worden dc ontelbare kransen
op dc buiten gereed staande auto's ge
bracht. Daarna werd de lijkkist door be
ambten der Schutzpolizei opgeheven cn
door het hoofdportaal van den Rijksdag
naar den grooten uitgang gebracht.
Op weg naar het kerkhof.
Eenige minuten na twaalf uur vertrok de
rouwstoet uit de groote zaal van den
Rijksdag. Voorop werd een groote vergeet-
mc-niet-krans van mevrouw Stresemann
gedragen. Ka een aantal andere kransen
volgde dc lijkkist, die door zes politieagen
ten in uniform op dc schouders werd ge
dragen.
Het weer was intusschen eenigszins op
geklaard. Enorme mcnschenmassa's had
den zich op de Platz der Republik opge
steld. Een vliegluigeskader vloog tijdens de
plechtigheid in den Rijksdag boven bet ge
bouw.
Op dc Platz der Republik, waar tien pi
laren met rouw omfloerst waren opgesteld,
had een politiemuzickcorps treurmuziek
ten gchoore gebracht.
De lijkkist werd voor den opgang naar
het Rijksdaggebouw op een met zes rouw-
bekleede paarden bespannen wagen ge
plaatst. Reichsbanner hadden zich aan
den voet van dc trap met hun vaandels op
gesteld. Naast de kist stonden de geeste
lijke, mevrouw Stresemann, haar zoons cn
do naaste familieleden. Naast het spreek
gestoelte hadden do Rijkspresident Von
Hindenburg, de rijksregcering, de vertegen
woordigers der landsregeeringen cn het
corps diplomatique plaats genomen.
Een woord namens den Rijksdag.
Daarop nam de a ice-president van den
Rijksdag von Kardorf het woord voor een
rede, in welke hij o.a. zeide:
In naam van den Duitschen Rijksdag en
in naam van mijn partij vrienden roep ik
den man. die daar zoo jong gestorven in
deze kist ligt, op zijn laatsten tocht een har
telijke afscheidsgroet toe. Wat deze man,
die uit kleine kringen stamde, bereikt
heeft, dankt hij slechts aan zich zelf. Aan
zijn wieg is hem niet voorgezongen, dat hij
eens een leider van zijn volk zou zijn. Toen
Stresemann zijn functie aanvaardde, was
de eenheid van het Rijk in gevaar. Toen
zijn functie aan zijn doode handen ontgleed,
liet hij een Duitschland achter, welks aan
zien in de wereld thans niemand meer be
twisten kan. Dat is en blijft zijn verdienste.
Wanneer de dag van de bevrijding van bet
Rijnland zal zijn aangebroken, dan zal een
dankbaar volk hem gedenken, liet doel
van zijn arbeid was de vrijheid van den
Rijn. Kort voor het bereiken van dit ziels-
verlangde doel heeft het noodlot hem uit
ons midden geroepen.
De overledene werd
geliefd en verafgood
door zijn aanhan
gers als zelden een
inan tevoren en hij
is gehaat en bestre
den door zijn tegen
standers op een
wijze als zelden een
politicus en een
staatsman bestreden
is. Wij zullen den
tegenstand, dien hij
heeft ondervonden,
moeten begrijpen. Hij
vindt zijn oorzaak
in den toestand van
Duitschland. Hij vindt zijn oorzaak daarin,
dat de afstand tusschen het wenschelijke en
het bereikte cn het bereikbare nog steeds
zoo ongehoord groot is. Doch onbegrijpelijk
lijkt mij de haat, dat men gewaagd heeft
dezen trouwste» patriot de politieke natio
nale en de persoonlijke eer te betwisten. Dit
heeft dezen levensvreugdigen cn gcvoeligcn
mcnsch in het diepst van zijn ziel het
zwaarst gekrenkt. Er zullen velen zijn, die
schuld moeten bekennen tegenover hem.
Hij was een tot lijdens toe bereid patriot,
hij beminde zijn volk en zijn vaderland bo
ven alles. In den arbeid voor zijn volk en
zijn vaderland heeft hij zich opgeofferd. De
geschiedenis zal hem recht doen. Zijn volk,
zijn trouwe vriend, zal hem nooit vergeten.
Hel zal U gedenken, dat U het jn de moci-
VON KARDORF.
lijkste dagen een helper en leider tegelijk
geweest bent.
De Rouwstoet.
Onmiddellijk na de rede van von Kar*
dorf, die door de bewogen monschonmassal
zwijgend werd aangehoord, vormde zich de
rouwstoet.
Voorop gingen honderd manschappen den
Schutzpolizei te paard, waarop twee mui
zickcorpscn en nog honderd politieagenten
tc voet volgden. Na de hieraan aansluiten*
dc corporaties van studenten kwam de was
gen met dc lijkkist. Naast den wagon lie*
pen zes attache's cn do directeuren vaui
het ministerie van buitenlandsche zaken.
Direct daarachter liepen de geestelijke ed
do beide zoons Van den minister. Achtefl
hen do Rijkspresident von Hindenburg*
links van dezen dc Rijkskanselier Hermann
Müller en rechts dc vice-president von
Kardorf.
Daarachter volgden de ministers van de
Rijks- en Staatsregeering cn het corps di*
plomatiquc. De weduwe en de naaste vrou*
wclijko familieleden van den overleden ml*
nistcr volgden in een gesloten auto. Daar*
na kwamen do vertegenwoordigers van den
Rijksraad, de chefs van leger cn vloot en
verdere afgevaardigden van studontcnor*
ganisatics. Hierop volgde een groot aantal
Rijksdag- en Landdagafgevaardigdon, waar
achter twaalf wagens, overvol beladen met
kransen. Dc partijvrienden van den ovcrle*
den Rijksminister sloten den indrukwek*
kenden rouwstoet.
Langzaam zetto dc stoet zich onder heï
ten gehoore brengen van treurmuziek dooil
do muziekcorpsen in beweging. Overal
stonden vele duizenden en duizenden men*
schcn langs den weg geschaard. Van hel
Rijksdaggebouw trok dc stoet langs deiï
Brandenburger Tor naar do Wilhclmstras*
se. Bij het palcis van den Rijksprcsidcnl
werd halt gehouden; de Rijkspresident nam!
afscheid.
Tien minuten voor één uur hield dc lijk*
wagen stil voor het venster van do werk*
kamer, waar dr. Stresemann zes jaar lang
gewerkt heeft. Hot venster stond wijd open.
Het was met rouwcrepe gedrapeerd. Terw ijl
dc klokken in do omgeving luidden, werd
ccn plechtige stilte van twee minuten ill
acht genomen.
Daarna roffelden de trommels, de muziek
zette in cn de stoet ging verder in de rich*
ting van de Bcllo Alliance Platz. Het ge*
hccle verkeer stond stil cn tienduizenden
stonden langs den weg geschaard. Daarna
vervolgde de stoet door de Blücherstrasso
naar dc Kaiser Fricdrich Platz.
Op de nabij dc Hnsenhcide gelegen Ivaiscr
Friedrich Platz heerscht ongewone rust.
Reeds in dc vroege ochtenduren zijn alle
toegangen tot het plein, aan welks zuidkant
het Luisenstaedtischc Kerkhof ligt, door de
politic afgezet. Het kerkhof is tot dos mid
dags drie uur voor het openbaar bezoek
gesloten. De politie zorgt voor liet hand
haven van de afzetting. Een breede weg
leidt van den ingang van het kerkhof, iets
glooiend naar een ouden klokkentoren, in
de nabijheid waarvan de laatste rustplaats
van Dr. Stresemann ligt.
Slechts eenige meters van het graf van
de ouders van Stresemann heeft men een
graf gegraven, dat het stoffelijk overschot
van den Rijksminister van buitenlandsche
zaken zal bevatten. Steeds is het zijn
wensch geweest naast zijn ouders voor de
laatste maal te ruste te worden gelegd. Op
een kleine open plek bij het graf zal het
ecre-gcdcnktccken voor Dr. Stresemann
worden opgericht. Van ccn bijzondere ver*
sicring van het graf heeft men geheel af
gezien.
Toen dc kop van den rouwstoet te tweo
uur het kerkhof bereikte, werden van de
nabijgelegen garnizoenskerk de klokken
scluid. De muziekcorpsen en de Schutzpo
lizei namen naast den ingang tot het kerk*
hof plaats en lieten den rouwstoet voorbij
trekken.
De lijkkist van den overleden minister
van buitenlandsche zaken werd toen, ter
wijl het orgel speelde „Befiel Du Diene We
gen", van den wagen getild en naar de
Kapel gedragen. Nadat het gevolg binnen
gelaten was, werd de ingang van het kerk
hof weer gesloten, waarna de groote rouw
stoet zich op de Kaiser Friedrichplatz ont
bond.
Nadat het stoffelijk overschot in de kapel
was geplaatst, werd door een koor het
koraal „harre mcine Scelc" gezongen. In
dc kapel, waar <fe kist geheel verborgen
was onder groen en witte leliën, hield de
voormalige Opperhofpredikant Dr. Kessler
uit Dresden een rede. Gedurende lange
jaren had de predikant in nauwe relatie
met den overledene gestaan cn hij herdacht
diens meest op den voorgrond tredende
menschelijke eigenschappen, n.l. zijn goed
heid, zijn zuiverheid van opvatting en zijn
eerlijkheid. Dc troost voor de cchtgenoote,
de zoons, de vrienden van den doode en
voor het geheele Duitsche volk moet hierin
bestaan, dat op enkele uitzonderingen na
beproeving het lot van alle groote rnen
schen is, waardoor zij gesterkt worden voor
hun moeilijke taak. De lijkstoet bewoog
zich vervolgens naar het graf, dat gelegen
is onder een hoogc plataan. Onder de tonen
van liet „Deutschland, Deutschland über
alles", zooals Dr. Stresemann dat verlangd
had, daalde de kist in het graf.
Vervolgens werd door den .predikant een
kort gebed uitgesproken. Een vertegen
woordiger van het studentencorps „Neo Ger-
mania", waartoe Dr. Stresemann had be
hoord, sprak een woord van herdenking.
Do vaandels neigden en de voorzitter-
grootmeester van do logo „Friedrich dcfl
Grossesprak een laatste afscheidswoord.
Dit was het einde van dezen Octoberdag,
die grauw en somber was begonnen en ein
digde met een gulden schijnsel van warm
zonlicht te werpen over de hooge boomen
van het kerkhof.
De teraardebestelling van den Rijksminis
ter van buitenlandsche zaken had hierop
in besloten familie- en vriendenkring
plaats. In het geheel waren niet meer dan
driehonderd personen op de begraafplaats
aanwezig*
