DE EEMLANDEU
Vrijdag 11 October 1929
28e Jaargang No. 88
BUITENLANDSCH OVERZICHT
HEVIGE STRIJD IN
AFGHANISTAN
Zal Aman Oellah
terugkeeren?
HEVIGE BRAND TE
KOPENHAGEN
Tientallen auto's te
loor gegaan
VcREENIGDE STATEN
VAN EUROPA
HARLEY HOUSE NIC. BOVÉE
ARIÊL en F. N. MOTOREN
WILLEM GROENHUIZEN
Gouden en Zilveren werken
ENGELSCH-RUSSISCHE
VERZOENING
Fa. L. J. Luijcx en Zn.
zijden kousen doordragen
DUITSCHi* CRITIEK OP
HET PLAN YOUNG
AMERSFOORTSCH
..OONNEMENTSPRIJS f' 3 mdsndca voor Amersfoort I 2.10. per maand f 0.75. per
week (met gratis verzekering tegeo ongelukkenl I 0.171/,
Binnenland franco per post per J maanden f S.^ Afzonderlijke nnmmers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 51Ï
UITGAVE: VALKHOFF CI
PRI It I1FR flnVFRTFNTIFN 1,30 '-4 rescls105 '"^p van ctn Dciv'isnumm"
rnivio UCh HimniCHIICUl elkc regcl mct( fo25. Licfdadlghelds-odveitenticn voorde
helft van den prijs. - Kleine Advertentlïo „KEITJES" bl) vooruitbetaling 1-5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.— Bewljsnummcr^extra^f^^
De ontwapening ter zee.
De nitnoodigingen voor de
conferentie in Jan. '30 ver
zonden. Japan, Frank
rijk en Italië tegen Enge
land en Amerika.
Het bezoek, dat Engelands premier Mac-
'donald aan Hoover, den president der
'Amerikaansche republiek, heeft gebracht,
nadat in Engeland zelf vooraf besprekingen
werden gevoerd tusschcn den eersten mi
nister der labourregeering en den Ameri-
kaanschen gezant Dawes, schijnt, wat de be
trekkingen tusschcn Groot-Britannie en de
•Ver. St. betreft, tot een volledig succes te
hebben geleid. Nadat de eensgezindheid
tusschcn beide staten op het gebied der
iVlootontwapening was vastgesteld, zijn er
nitnoodigingen naar Japan, Frankrijk en
Italië gezonden om in Januari van het vol
gende jaar een maritieme ontwapenings
conferentie te houden. Uitgangspunt en ba
sis van de conferentie is het pact van Kel
logg; dit verdrag, dat den oorlog buiten de
wet stelt, zal nu worden uitgebreid. Men
Wil het uit de ethische in een practische
atmosfeer overbrengen. De ontzettend hoo-
ge kosten, die met den bouw van oorlogs
schepen zijn gemoeid, zijn beiden zeemo
gendheden al lang tot een last geworden.
Engeland laat zijn trots, de sterkste vloot
ter wereld te bezitten, varen; het nuchtere
Engeland ziet in, dat do wereldoorlog een
nieuwe macht de meest vooraanstaande po
sitie in de wereld bezorgde: Groot-Britan-
nië weet, dat. een wedstrijd in vioolbouw
met Amerika geen kans op succes heeft
Daarom stemt het, al zal het niet van
harte gaan, in met de Vlootpariteit en
geeft zijn eeuwenoude positie zoodoende
op. Zijn zin voor de- werkelijkheid is echter
sterker dan alle romantische verlangens. Te
Parijs heeft men den oorlog als middel der
nationale politiek in den ban gedaan. En
geland wil nu de consequenties trekken
uit het pact van Kellogg: geen bcwapenings-
wedstrijd meer op vlootgebied. En ook
moet het gevaarlijke scheepje, dat den En-
gelschen handel het ergst bedreigt, verdwij
nen: de duikboot. Zoo slaat men twee vlie
gen in één klap.
Maar nu heeft men de Kölnisclie Zcl-
tung wees" er Donderdag op drie staten
tegen zich: Japan, Frankrijk, Italië. Uit
drukkelijk wordt in de Britsche uitnoodi-
ging, die door Amerika is goedgekeurd,
verklaard, dat een definitieve regeling al
leen bereikt kan worden door. een confe
rentie met de andere zeemogendheden. Geen
enkele regeering. lieeft tot dusver de uit-
noodiging van de hand gewezen, daar „ont
wapening" een gewijd woord i? en men de
publieke ipeening niet door een weigering
wil teleurstellen.
Inmiddels geven de berichten uit Rome en
Parijs reeds nu te verstaan, dat Frankrijk
en Italië de onderzeeërs als wapen willen
behouden; zij hechten aan 't behoud van
deze lichte zeestrijdkrachten het grootste'
gewicht. Terwijl Japan zich nog betrekke
lijk rustig houdt, en er zich voorloopig toe
beperkt tegenover Amerika en Engeland te
verlangen, dat voor zijn hulp-oorlogsschc-
pen de verhouding 10 10 7 in acht. wordt
genomen, is de toon der Parijsche en Ro-
meinsche pers veel feller. Do Temps be
weert, 3lat het pact-Kellogg nooit ten doel
heeft gehad de ontwapening naderbij te
brengen, want het staat toe zich tegen aan
vallen te verdedigen en kan den staten, die
lid zijn, ook moeilijk beletten de verplich
tingen van bepaalde, speciale overeenkom
sten na te komen. O. a. wordt hiermee het
Volkenbondspact bedoeld. Ondertusschen
zit Italië.in een eenigszins moeilijk parket;
aan den eenen kant is Frankrijk de .groote
mededinger in de Middellandsche Zee, aan
den anderen kant wil het geen anti-Engel-
sche politiek voeren.
De strijd is dus nu begonnen. Het verzet
tegen een deel- der Angelsakische voorstel
len draagt een fel karakter. De a.s. bespre
kingen zullen dan ook wel op een vergelijk
moeten aansturen. De richting valt ook
reeds te onderscheiden. Hoover en Macdo-
nald hebben over meer zaken dan over de
beperking der vloten gesproken. 1-Iun voor
stellen moeten de algemeene ontwapening
ten goede komen, dus het werk van den
Volkenbond vergemakkelijken. De Angel
saksen willen ook niet dictceren. De beide
staatslieden te Washington zijn ook niet in
de fout van Chamberlain en Poincaré ver
vallen, om een entente te sluiten, doch wen-
schen alleen vast te stellen, dat zij het eens
zijn geworden: een eensgezindheid „om den
vrede te dienen." Zij zullen geen overeen
komst tegen een staat sluiter, Fransche,
Italiaansche en Japansche eisclicn inzake
r.vG'tfgheld zullen zij niet onverbiddelijk van
'de nstió wijzen. Maar v .1 moeten het pact
van Kellogg en dat van den Volkenbond
met elkaar in overeenstemming worden ge
bracht en feitelijk het cfste, dat vooruit
strevender is. het tweede aanvullen. De
vrijheid der «eecn sta*,t eveneens op het
programma.
Overigens mag niet worden vergeten op
welken grondslag Amerika en Engeland het
ee»"j zijn geworden: niet op dien der ontwa
pening, maar op de basis van gelijkheid
der vloten- Wanneer de ontwaneningsonder-
handelkigen in dezen geest worden voortge
zet en tot de bewapening te land worden
•jitgebreki, dan z™i er, gelijk de Kóln.
Ztg. terecht opmerkt, een droevig spel met
het pact van Kellogg worden gespeeld.
Wij kochten onze haard bij
P. /V 8EF90F*
!k niet!
De inneming van Kaboel van
verschillende zijden
bevestigd
Kofn o, 9 October (V.D.J Naar uit Mos
kou gemeld wordt, is het den troepen van
Nadir Klian gelukt, het noordelijk stadsge
deelte van Kaboel tc bezetten. Dc straat
gevechten zijn evenwel nog niet, geëindigd.
Habib Oellah tracht zich met alle middelen
te verdedigen. Men verwacht evenwel, dat
de stad nog heden geheel zal worden bezet.
Van Russische officieelc zijde wordt op
aanvrage medegedeeld, dat ,de -regeering de
mededeeling, volgs welke Kaboel reeds op
6 Oct. door de strijdkrachten van Nadir
Khan zou zijn ingenomen, niet bevestigen
kan. Nadir Khan bevindt zich.in Djellala-
bad waar de oude vlag van Aman, Oellah
geheschen is. Dc politieke toestand blijft
echter ook na de bezetting van Kaboel ver
ward. In Moskou betwijfelt men echter,
dat de veroveraar Nadir Khan zich zal uit
spreken vóór den terugkeer van Aman
Oellah. Men neemt aan, dal hij streeft naar
een eigen dictatuur in Afghanistan.
Londen. 9 Oct. (I-Ï.N.) Uit Calcutta
wordt gemeld, dat de inneming van Kaboel,
hoewel nog niet officieel bevestigd, thans
van drie verschillende zijden is gemeld.
Ilabib-Oellah is met een vliegtuig gevlucht.
De bevolking van Kaboel is lialf' verhon
gerd. De mogelijkheid bestaat, dat 1 Aman-
Oellah terug geroepen zal worden.
Nader wordt gemeld: Do bevolking van
Kaboel, die veel. ie lijden heeft gehad van
de groote wreedheid van den Emir, heeft de
troepen van den broer van Nadir Khan m.et
vreugde ontvangen; een deel der bevolking
bleek in do bergen gevlucht, omdat er dc
laatste dagen geen voldoende etenswoorra-
den rneer aanwezig waren. Nadir Khan zal
zoo spoedig mogelijk een conferentie der
voornaamste stamhoofden haar Kaboel roe
pen om over den regceringsvorm te beslis
sen. Men gelooft dat hij zal voorstellen het
koingschap te herstellen en dat Aman Oel
lah door de meerderheid dei* bevolking weer
aanvaard zal worden. Te Pcsjawar heerscht
groole vreugde over den val van den „zoon
van den waterdrager" zoowel in Indische
als Afghaansche kringen.
Kopenhagen, 10 Oct. (V.D.) In het
centrum van de stad Kopenhagen heeft in
den afgeloopen nacht op hel terrein van
hot oude station in de nabijheid van hot
Centraal station een groote brand gewoed
in verscheidene opslagplaatsen van machi
nes. autos en een groole garage.
Eerst na 3 uur kon de brandweer het
vuur meester worden. De schade is zeer
groot.
Het aantal verwoeste auto's, waaronder
een 10-tal nieuwe nog niet verzekerde
MercedeS-wagens, bedraagt tussclien 50 cn
100.
Volgens een verklaring van den bewaker
moet met de mogelijkheid van brandstich
ting rekening worden gehouden.
EEN NIEUWE DIEVENTAAL.
Lyon, 9 Oct. In December van het vori
ge jaar heeft de Brazilinansche politic een
internationalen dief gepokt, die in het be
zit was van een stuk, geschreven in een
volkomen onbekende taal. De Braziliaan-
sche justitie is na veel moeite van den ban
diet Ie weten gekomen, dat het woorden
waren uit dc geheime code van een inter
nationaal verbond van dieven, dat in Mei
1926 zijrt congres te Lorida in Spanje had
gehouden. Ten einde n.l. te ontkomen aan
(ie internationale politie, hadden verschil
lende dievenbenden besloten zich in een
enkel lichaam te vercenigen, welks taak het
was te bestudeeren, welke slagen er te
slaan waren, de rollen te vcrdeelcn en de
buit te verdeelen. Om zeker te zijn, dat hun
correspondentie geheim zou blijven, heb
ben de hoofden van de bende een nieuwe
taal uitgevonden. Dr. Locard, de directeur
van het politie-laboratorium, heeft opdracht
ontvangen dc taal te ontcijferen.
Dc nieuwe organisatie dringend
noodig ter vermijding eener
ontzettende werkloosheid
Een beschouw.ng van Herriot
Lavendelstraat 9b 12 Tel. 1033
Wegens uitbreiding en
verbouwing ruimen wij op
tegen sterk verlaagde prijzen
Tevens eenige zoo goed als nieuwe motoren
LANGESTRAAT 43
Het juiste adres voor Uw
TfcL. £52
Geen geestdrift in Canada
Ottawa, 9 Oct. Dc eerste-minister heeft
na afloop der kabinetsvergadering van gis
teren geweigerd op beslissende wijze te ver
klaren, dat, Canada, len gevolge van het
herstel der diplomatieke betrekkingen tus-
schen Groot-Britannie cn Sovjet-Rusland,
zijnerzijds de diplomatieke betrekkingen
met Rusland hervatten z;if: Hij liet. door
schemeren, dat,ten minste ten aanzien van
de wederzijdschc handelsbetrekkingen de
tegenwoordige betrekkingen tusschcn beide
landen tamelijk bevredigend zijn. Hoewel
Canada noch Rusland wederzijds diplo
matieke vertegenwoordigers hebben be
noemd, wordt de handel gedreven met be
hulp van particuliere vertegenwoordigers
en er schijnt voor een vernieuwing der of
ficieelc betrekkingen, die zonder twijfel
impopulair zou zijn in Canada, geen reden
te bestaan.
OPHEFFING VAN RADICALE ORGA-
NISATIES.
Düsseltlorf, 9 Oct. (V.D.) De Pruisi
sche minister van binnenlandsche zaken
heeft gisteren, op grond van paragraaf 1
van de wet van 22 Maart 1921, dc Stahlhelm
én dc Frontstrijders met al de daarbij be
boerende instellingen opgeheven.
Keulen, 9 Oct. (V.D.) Ten einde uit
voering te geven aan de aangekondigde op
heffing van den Stahlhelm in de Rijnpro
vincie cn Westfalen, heeft de politie in
Keulen voor het betreffende district de
noodige maatregelen getroffen. Bij vier lei
ders van den Stahlhelm, o.m. bij het plaats
vervangend hoofd van het Rijnland, zijn
huiszoekingen gedaan, waarbij veel mate
riaal in beslag werd genomen, terwijl ook
het aanwezige kapitaal, ten bedrage van
3 a 100 Mk„ verbeurd verklaard werd.
MOORDPARTIJ IN TWEE MANDSJOE-
RIJSCHE DORPEN.
Een bolsjewistische terreur?
Moekden, 9 Oct. Vluchtelingen uit het
Mandsjoenjsche district Noord-IIailar heb
ben ontstellende bijzonderheden verteld
over wreedheden van een bende roode Rus
sen, die de grens is overgestoken. Twee-
dorpen werden door de Russen geplunderd,
terwijl zij Si mcnschen vermoordden.
EEN TELEGRAM VAN MEVROUW
STRESEMANN AAN BRIAND.
Briand heeft- van mevrouw Stresemann
het volgende telegram ontvangen: Ik ben
uw excellentie diepgevoelden dank ver
plicht voor de woorden van hartelijke deel
neming bij den dood van mijn lieven man.
Hij was met u in het nastreven cn verwe
zenlijken van hoogstaande moreele doelein
den door de nauwste banden verbonden.
WAPENSTILSTANDSDAG IN
ENGELAND.
Zoo weinig mogelijk militair
vertoon.
Londen, 10 Oct (H. N.) Volgens een
zooeven verschenen verordening van den
minister van binnenlandsche zaken zal
de wapenstilstandsdag dit jaar in Enge
land met zoo weinig mogelijk militair ver
toon worden gevierd. Het aantal troepen
zal tot een minimum worden beperkt
B e l* 1 ij n, 10 Oct. (H.N.) Do vroegere
Fransóhc minister-president Ilerriot heeft
vanmiddag in hothotel Kaiserhof over
den Europeeschcn statenbond gesproken.
De pan-Eui'opeésche Unie had vanmiddag
ter gelegenheid van de aanwezigheid van
Ilerriot te Berlijn een receptie voor de
pers in het hotel Kaiserhof gearrangeerd,
welke door talrijke vertegenwoordigers van
de binnen- cn buitcnlandsdhe pers werd be
zocht. Nadat de president der unie, graaf
Coudenhovc—Kalerghi de aanwezigen had
begroet, gaf hij het woord aan Ilerriot, die
er in zijn inleiding op wees, dat Briand in
September tc Gcnève het plan voor een
nieuwe organisatie van Europa heeft ont
wikkeld. Ook Stresemann heeft zich bereid
verklaard om Duitschland te laten meewer
ken voor een economische toenadering tus
schcn de Europeesche staten. Bij deze ge
legenheid gaf Herriot. die vanmiddag een
bezoek aan het graf
van Stresemann had
gebracht, uitdruk
king aan zijn be
wondering voor den
iverlcden Duitschen
•staatsman. Vervol
gons besprak hij het
werk van graaf
"oudchhove, die in
'.ijn boek Paneuropa
m 1923 reeds een
programma voor
een Europeeschcn
statenbond heeft
ontwikkeld. Ilerriot
vees op dc bezwa
ren, die tegen het plan zijn aangevoerd. De
voornaamste dezer bezwaren zijn, dat de
Ver. St. van Europa beschouwd zouden
kunnen worden als gericht tegen dc Ver.
St. van Amerika. Ilerriot bestreed dit even
alö de bewering dat dc Ver. St. van Europa
niet tot stand kunnen komen zonder de
medewerking van Rusland. Rusland zal
vroeg of laat moeten medewerken. Het
voornaamste bezwaar is dat. hetwelk men
ten. opzichte van de médewerkilig van En
geland heeft gemaakt. IIij wees er echter
op. dat ook in Engeland den laatstcn tijd
verantwoordelijke ministers zijn opgeko
men voor een gemeenschappelijk samen
gaan van Europa voor den kolenmijnbouw.
Het economische leven heeft door de kar
tels van de groot-industrie de toenadering
lusschen de Europeesche staten reeds voor
bereid. Wat do politieke zijde betreft, heeft
Briand reeds verklaard, dat in een Euro-
peeschen statenbond de souvereiniteit van
iedere natie moet blijven bestaan. In so
ciaal opzicht is de nieuwe organisatie van
Europa noodig ten einde de crisis van een
ontzettende werkloosheid te vermijden.
Herriot sloot met de verklaring, dat van
alle kanten de noodzakelijkheid van een
nauwer samengaan van Europa dringend
wordt, gevoeld. Op de rede volgde een zeer
levendig debat, waarbij Herriot ten opzich
te van enkele onderdeelcn zijn standpunt
nog nader uiteenzette.
HERRIOT.
DE MODERNE ALCHIMIST.
Grove bedriegerij.
Münchcn, 10 Oct. (V. D.) In verband
met de mededeelingen omtrent het maken
van goud door Tausend heeft een vertegen
woordiger van de Münchener Neuestc
Nachrichten een der professoren van de
universiteit te München, een vooraanstaand
chemicus naar zijn meening gevraagd.
De hooglceraar verklaarde, dat er slechts
sprake kan zijn van „grove bedriegerij". Het
gevonden goud kan onopgemerkt VwOr of
tijdens het nemen van de proef ondanks
alle controle binnengesmokkeld zijn. Het
gaat hier niet om een veranderd product,
doch om goud, dat er reeds vroeger was.
SCHOENMAKER, HOUD JE BIJ JE
LEEST.
Hij wilde echter een raket-
toestel bouwen.
Frankfurt a/M a i n, 10 Oct. (V. D.).
Een werklooze schoenmaker had in een
huis, op de eerste verdieping waarvan zijn
ouders wonen, een zolderkamer gehuurd.
Wocnsdagmiddig had een ontploffing
plaats, waarbij zich veel rook ontwikkelde.
De toegesnelde bewoners vonden den
schoenmaker, het lichaam met brandwon
den overdekt, te midden van brandende
meubelstukken. Men slaagde erin, nog vóór
de inmiddels gealarmeerde brandweer ter
plaatse verscheen, den brand te blusschen.
De schoenmaker verklaarde, dat hij van
plan was een rakettoestel, dat 20 minuten
kon vliegen, te bouwen om daarmede „het
probleem van de ruketvlucht in een oog
wenk" op te lossen.
De ontplofte vuurpijl bestond uit een
blikken bus van ongeveer 10 c.M. door
snede en 50 c.M. lengte en bevatte in to
taal 7 K G. springstof. Slechts aan een ge
lukkig toeval is het te danken, dat de ont
ploffing betrekkelijk goed afliep.
WEERBERICHT,
Hoogste barometerstand;
770.3 tc Rodkefort.
Laagste barometerstand:
733.1 te Nordögan.
Verwachting tot den avond
van 12 October:
Meest matige W. tot N. W.
wind, half tot zwaar bewolkt
of betrokken, weinig of geen
regen, weinig verandering
in temperatuur.
LANGESTRAAT 49-51 TEL. 190
met een dunnen wollen onderkous
kunt U de fijnste
Eerst moet Duilscblaod legen
den invoer beschermd
worden
B oi'lijn, 10 Oct. (H.N.) Do Noord-Duit-
schc groep der vereenlglng van Duitsche
ijzer- cn staalfabrikanten heeft vandaag te
Borlijn onder voorzitterschap van den be
kenden industrieel Borsig haar algemeene
vergadering gehouden. Dc Duitsch-nationa-
le rijksdagafgevaardigde dr. Reichert, die
in hel. bestuur zitting heeft, hield een re
de, waarin hij het plan-Young aan kritiek
onderwierp. Iiij verklaarde dat een oplos
sing van het vraagstuk der schadevergoe
ding niet kan worden gevonden, zoolang de
Duitsche uitvoer ten minste niet verdub
beld is. terwijl tegelijk Duitschland beter
tegen den invoer beschermd moet worden.
Het is echter niot denkbaar dat een der
gelijke verandering zal intreden.
BRUIN KOOLGROEVE /jY
BRAND
Dorp ontruimd uit vrees
voor verstikking
B e r 1 ij n, 10 Oct. (H.N.) Gisteren is
brand uitgebroken op een bruinkoolgroeve
ten Zuiden van Halle De brand breidde
zich snol uit, zoodat spoedig een kolenter-
rein ter lengte van 400 Meter in brand
stond. Een dorp in de buurt moest ont
ruimd worden daar voor de bewoners ge
vaar van verstikking bestond. Het blus-
schingswerk was zeer moeilijk en eerst
vanmorgen gelukte het het vuur te locali-
seeren. De voorziening van kolen door dr
getroffen onderneming ondervindt echte?
van den brand geen nadeel.
EEN STRESEMANNSThASSE TE
BERLIJN.
B e r 1 ij n, 10 Oct. (V. D.) De gemeente
raad van Berlijn heeft in zijn zitting van
Donderdagmiddag besloten de Koenig-
graetzerstrasse om te doopen tot Strese
man nstrasse.
MACDONALD DOCTOR IN DE RECHTS
GELEERDHEID.
Londen, 9 Oct. (V.D.) Ramsay Macdo-
nald is hedenmorgen aan de George Was-
hington-univer^lcit benoemd tot dr. ho
noris causa in de rechtsgeleerdheid.
Vanmiddag bezocht hij Mounty Vernoc
cn legde kransen op de graven van George
Washington cn den onbekenden soldaat.
Vanavond zal Macdonald officieel afscheid
nemen van president Hoover en zich mor
genochtend naar Philadelphia en New-York
begeven.
ERNSTIG SNELTREINONGELUK.
Vijf doodeit.
Londen, 10 Oct. (V. D.) In de nabij
heid van Portage is de expres Pittsburg
Washington op een goederentrein geloot
pen, waardoor vijf personen om het leven
kwam, terwijl verscheidene anderen ver
wondingen opliepen. Een reddingsbrigade
met doktoren, verpleegsters en yerbandi
materiaal is onderweg. T
