BUITDILAND
JAN VAN RIEMSDIJK
EN ZIJN GEZELSCHAP
BRIEVEN VAN EEND
BRABANTSCHEN BOER
DE EEMLANDEIi
Maandag 14 October 1929
28e Jaargang Mo. 90
BUITENLANDSGH OVERZICHT
GEEFT TROTZKI DEN
STRIJD OP?
Hij is 't nu eens
met Stalin
..Ie kunt er wel kommen!"
treden Donderdag 24 Oct. op in: „Amicitia"
Een avond van vroolijkheid en zang
asn beide zijden van het voetlicht
WILLEM GROENHUIZEN
NIEUWE BEROERING
IN CHIiNA
Feng tegen den
draad in
O
Fa. L. J. Luijcx en Zn.
zijden kousen doordragen
DOOR A. A. L. GRAÜMANS
AMER SFG0RTSGH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS 1X1 3 maandco v°or Amersfoort f 2.10. per maand 10.75, per
"*=eS!=a,a*=™E5™==ra> week (met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 1-, Afzonderlijke nummers f 0.05.
FOSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 515
UITGAVE: VALKHOFF C?
PRIJS OER ADVERTENTIEN 1-4 «g*m os ^j_snumm„
elke regel meer f0.23. Llefdadlghcids-advertentien voorde
hdft vaa den prl|>. Kleine Advertentlün „KEITJES" bl) vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaa'icn f I— Bewijsnummer exlra I 0.05
Remarque's boek en de oorlog.
Discussies in don Amori-
kaanschen Senaat. Een
„bewaarschool-uitgave". Het
oordeel van een Engelsch predi
kant.
Als wij ons niet vergissen, mag noch in
Oostenrijk noch in Italië het beroemde boek
van Remarque, „lm Westen nichts Neues",
vrijelijk door iedereen worden gelezen, het
zij in vertaling, hetzij in 't oorspronkelijke.
Men vindt hét daar verderfelijke literatuur,
omdat de jeugd er anti-militaristisch door
kan worden. Van anti-militarisme moet
men nu eenmaal in landen, waar het
fascisme bloeit, niets hebben.
Doch ook in Amerika vindt men Remar
que's bock, dat den rauwen oorlog schetst,
zonder er doekjes om te winden, minder ge
schikt voor de staatsburgers. Wel is er een
gewone Engclsche uitgave zonder coupures,
die de Engelschen blijkbaar best kunnen
verdragen, maar welke voor de puriteinsclie
Amerikanen, die de deugd in pacht hebben,
al te shocking zijn. Daarom zijn er uit dc
Amcrikaanschc uitgave een dertigtal blad
zijden geschrapt, omdat er in de Engclsche
vertaling „bedenkelijke feiten of woorden"
voorkwamen.
In den Senaat der Vcrccnjgdc Staten kwa
men Vrijdag, toen er werd gediscussieerd
over douanc-aangclegenlicden, ook de bepa
lingen tegen den invoer van „onzedelijke
artikelen en boeken ter sprake". Senator
Cutting uit New Mexico verklaarde, dat het
een blamage was voor het gelieele land, dat
op ,de zwarte lijst van boeken, die niet in
de ereenigde Staten mogen worden inge
voerd, ook werken stonden van Aristopha
nes en Ovidius.
In dit verband bracht de senator, die vroe
ger officier is geweest en ook een keer mili
tair attaché bij het gezantschap te Londen,
het gesprek op de Amerikaansche uitgave
van liet boek „lm Westen nichts Neues"; de
senator vond het gewoonweg belachelijk, dat
dö Amerikaansche uitgever, uit vrees voor
de censuur der overheden, vorenaangedui'Jo
schrapping had aangebracht.
Ook een andere senator, Tvdings uit
Maryland, die aan den oorlog heeft deel
genomen, aan het einde van den oorlog lui
tenant-kolonel was eri met de Amerikaan
sche medaille voor dapperheid is gedeco
reerd, noemde de Aiaenkaanscho vertaling
efen „bewaarschool-uitgaaf IJij bad het
Duitscho origineel gelezen en noemde het
een document vol effect tegen den oorlug,
omdat liet dc uitwerking van den oorlog op
de soldaten duidelijk schetste. Een schan
de noemde Tydings het, dat men de Ameri
kaansche bevolking den oorspronkclijkon
tekst onthield. Bovendien, aldus merkte de
senator terecht op, had deze soort van cen
suur het tegenovergestelde gevolg. Het bock
te brandmerken als „onzedelijk' is de beste
reclame voor Remarque's boek geweest.
Merkwaardig is, dat op de herfst-bijeen-
komst der vereeniging van onafhankelijke
kerken van Engeland en Wales, die de af-
geloopen week plaats vond, de voorzitter.
Reverend Rhondda Williams, dc opmerking
heeft gemaakt, dat het boek Tm Westen
nichts Neues" liem er nog meer toe heeft
aangespoord tegen den oorlog een onver
zoenlijke houding aan te nemen. Wanneer,
zoo betoogde hij, een land alleen door oorlog
kan worden verdedigd, dan is liet niet de
moeite waard het te verdedigen: beter is het
zuiver te sterven, dan door een dergelijke
gemeenheid in 't leven te blijven.
Reverend Rhondda Williams heeft boven
dien den iqocd gehad verzet aan te teeke
nen tegen de godsdienstoefening, die door
do Engclsche kerk op wapenstilstandsdag
wordt georganiseerd. Volgens hem betec-
kende het bidden voor een overwinning
niets anders dan God te smeeken het ge
bruik van gifgassen, vuurwerpers, verraad,
leugen en bajonetten te zegenen. Z. i. was
bet de hóógste tijd, dat de Christelijke ker
ken haar handen schoon waschtcn van liet
vuil dezer oorlogsherinneringen.
Hij wenscht n eer in de partij
ie worden opgenomen
B e r 1 ij li, 11 O c t. (H.N.) Naar het Ber
liner Tageblatt van goed ingelichte zijde
verneemt, hebben Trotzki en Rakofski, de
\roegere gezant te Parijs einde September
uit Constantinopel een verzoek tot de lei
ding van de Russische communistische par
tij gericht, om weer in de partij te worden
opgenomen. Trotzki noodigt zijn aanhan
gers uit zich bij dezen stap aan le sluiten,
aangezien dc tegenwoordige politiek van
Slalin zich overeenkomstig den wensh van
de oppositie naar links ontwikkelt en er
bijna geen principiöele verschillen meer be
staan. Slechts moeten de tegen de oppositie
uitgesproken verbanningen worden opgehe
ven en evenzoo de arrestaties. Het verzoek
is tot nu toe onbeantwoord gebleven. On
der de Duitsche aanhangers van Trotzki
is hierdoor een scheuring ontslaan, aange
zien een gedeelte van de aanhangers van
Trotzki met deze capitulatie niet accoord
gaat.
't Kef de Ictste keer merakel voldaan.
Doarummo zult wie weer noar 't Amicitia goan.
Wie maakt het wel weer goed.
't Is te hoêpen c'at wie er menander weer ontmoet.
Wij kochfen onze haard bij
P. l\lBEt20f»
!k niei!
LAIMGESTRAAT 43
Gedipl. Horlogemaker 1e klasse.
REPARATIE INRICHTING AAN HUIS.
TcL. £52
DE ZAAK-SKLAREK.
Burgemeester Böss
niet teruggcroopen.
wordt
Berlijn, 11 Oct. IIcl gemccntebcsluui
heeft in een buitengewone vergadering be
sloten bot besluit van den gemeenteraad,
om den eersten burgemeester Böss uit Ame
rika terug te roepen, niet uit te voeren.
Burgemeester Scholz zcide, dat het, na
het telegram van Böss uit San Francisco
niet aanging den eersten burgemeester van
Berlijn als schuldige te behandelen en als
liet ware zijn eigen uitlevering te bevelen
Het gemeentebestuur heeft deze beslissing
telegrafisch aan den eersten burgemeester
meegedeeld.
Londen, 12 Oct. (V.D.) De Nanking-
regecring publiceert een officieel commu
niqué, waarin wordt medegedeeld, dat ge
neraal Fcng herhaaldelijk den wensch te
kennen heeft gegeven naar het buitenland
te gaan. De nationale regcering heeft dezen
wensch willen inwilligen.
Zekere andere generaals van de Koea-
m in tang evenwel, dio dc centrale regee
ring loyaliteit hadden toegezegd, hebben
nóch het program 'voor demilitariseering,
nóch de plannen voor den opbouw van de
nationale verdediging ernstig uitgevoerd.
Deze verklaring van de Nanking-regee-
ring staat in verband met ernstige geruch
ten, volgens welke generaal Feng opnieuw
voornemens zou zijn zich bij de opstandige
beweging tegen Nanking aan te sluiten,
of zelf de leiding op zich te nomen. Van
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
7?te. München.
Laagste barometerstand:
745.3 te Rost.
Verwachting tot don avond
van ir» October:
Zwakke tot matice Z.W.
wfnd nevelig tot zwaar be
wolkt,- weinig of geen neer
slag, weinig verandering in
temporatuur.
LAIMGESTRAAT 49-51 TEL. 190
niet een dunnen wollen onderkous
kunt U de fijnste
eenige generaals van do Koeomintang
wordt een telegram gepubliceerd, waarin
de regeering te Nanking van ernstige ver
grijpen wordt beschuldigd. Verder wordt
de invoering van een strafexpeditie tegen
Nanking aangekondigd. In Nanking bereidt
men zich in verband met deze bedreiging
van de generaals reeds voor op omvang
rijke verdedigingsmaatregelen. De beslis
sing ligt voorloopig alleen bij generaal
Feng.
MARIA ORSKA GAAT VOORUIT.
Maria Orska is in de psychiatrische kli*
niokr te Würzburg zoover hersteld, dat zij
hedenmorgen met den trein naar Weencn
kon vertrekken.
MACDONALD BEWAAKT.
Londen, 12 Oct. (H. N.) Volgens de
Daily Mail wordt Macdonald bij zijn ver
blijf te New York door een grooto politie*
macht bewaakt, daar Amerikaansche Sinn*
feiners met daden van geweld hebben ge*
drcigd.
Ulvenhout, 7 October 1929.
Menier,
Zemmen dus neer aan do klok leggen te
prutsen, amico. Die lopt nouw weer gelijk
mee 't zonneke op-en-neer. En is 't om
liaalf zes op 't. laand veur ons gedaan. Dan
is d'n schemer al zóó gevallen en d'n opko
mende nevel zoo graauw, da g'oew eigen
beenén niemeer ziet. Dan mokte op d'n ak
ker meer kepot as goed en is 't gerajen om
te zurgen da ge thuiskomt, waar toch ok al
tijd nog 't een en aander te verapstukken
is. In de stallen, waai* dan de bronolic-
laamp al aangestoken is, in dc schuur, bij
de verkene, op d'n erft, icveraans mot nog
zoowa gedaan worren, ee.
'k Was vandaag 'n bietje laat mee m'nen
pulp. Keb heel d'n middag pulp gerejen;
'n lollig werkske. 'k Mag er altij gère mee
d'n Bles op uit. ,,'n Vliegende kraai ec altl]
wa," zee-g-et sprikwoord en zoo is 't. Ge
zie nog 's wa, ge heurt zoo nog 's 't een en
aander en as ge dan mee 'n paar kennissen
onderwege zijt, dan mag ik zoo 's gère hier
of daar 's aanleggen en 'n protje maken.
Veral zoo in deuzen tijd dan heurde 's van
mekare of d'n oogst meegevallen is; d n èr-
pel is gekuild, wa ze denken van d'n kool;
hoe 't mee do verkens erbij staat en
't slachtverkcn, affijn dan kaai eren me zon
bietje over 't vak. 'k Mag altijd gère 'n
borake over om* vak opzetten; want ge kun
nie liaalf geleuven, amico, wa daar nog al
lemaal bij kijken komt. En d'n eene wit
dittc en d'n aandere wit datte en zoo kom-
de mee stukskes en brokskes ieveraans van
op dc hogtc.
Waaiït eer ge in ons vak uitgeslurdoerd
bent, amico, nouw dan magdc wel zoo oud
worren as Meiuuzclèm zaliger gedachtenis.
En dan motte nie vergeten, ihoc alles telle-
kes veraandert. As mijn vader nog 's trug
kon komen op z'n gedoeike, ollee, dan
snapte-n-ie d'r gin bal meer van. Die zouw
vruuger gezworen emmen bij essetee. „Gin
goud zoogoed as str... essetee, zee ie altij
en dan gierden me d'n blubber over "t
laand, amico, da-d-et allemaal kledderde.
En nouw? Kunstmest i» ior eten en
drinken. Veul doen ine masjenaal wa vruu
ger mee dc haand gebeurde. Botter maken
me nie meer, da doen de febrieken; melk-
klaanten hè 'k ok nie meer; d'n melk ga
naar de febriek, en zoo ga-dc maar deur.
Keb m'nen gruuntcnwagel aang'ouwen, dip
doe 'k nie weg, maar as 'k morgen heel d'n
krippöt op de veiling wil kieperen, dan kan
'k 't doen.
Ok if 't zoo beter vin, amico?
Eerlijk gezeed: neeë!
't Was vruuger veul aariger, gezelliger!
't Blommcke is er afgeplukt, om 't zoo 's
te zeggen.
„De powezic", zou m'nen \crver zeggen,
„is-t-eraf". Zoo veraandert alles mee d'n
dag.
't Mot al vcurgekomen zijn, da 'nen nie.-
nier en 'n juffer mekare op straat teugen-
kwampen en zocas da wellis gebeuren
kan mekare twijfelend aankijken of ze
zeggen wouwen: „Keb jouw toch méér ge
zien, maar waar...?"'
Zcmnien toen mekare-n-a ongesproken,
maar ze kossen 't toch nie meer herinde-
ren. En zooas da gaat in de wèreld, van 't
een sukkelde in 't aander, ze sprakken
mekare nóg 's en nóg 's, hij zee eerst 't
meeste, tóen zeeën ze allebei evenveul en
op 't lest zee zij 3lles alleen (ze waren
dus al ondertrouwd!) en toen ze meka-
re's pepieren bekeken, toen kregen ze in de
gaten da ze al 's getrouwd waren gewiest
mee mekare
De menschen houwen teugeswoorig van
't vcra'anderingeske, amico! 't Mot nie te
laank duren. Sjegaren worden bckaamst
niemeer gerokt. Die duen tc laank, sie-
gretjes, da ga veul vlugger. En let er op
amico, zoogaauw as-t-er minder sjegaren-
febrieken feliet gaan en de advertensiekes
van de siegretjes veul kleiner worren in de
kraanten, dan pas ga-g-et weer goed!
'k Geer toe, de menschen kunnen 't zei
vers maar aamper hellepen. Keb 'r ontmoet,
die mee gin duvelsch geweld langzaam
meer kunnen loopen. Die altij over d'n weg
leggen te rennen of ze achterna-gezeten
wonen deur 'nen dcurwèèrder. Let 'r 's op,
amico, zukkc lui zijn d'r. En as ge ze daar
attent op mokt, dan kijken ze nèt eender
of ze sjutisl wakker worren. Dan emmen
ze al jaren as 'nen gek gerónd zonder da
ze 't wiesten. Dc menschen worren gejaagd
as hazen. Ze zien "t leven aan as 'nen fillum
die veulste haard aflopt, in 'nen wolk van
oliewalm die uit de automebielen stinkt.
Haasten, jachten, en as wezenloos 't leven
deurrollen. 'k Las van de week van 'nen
zuigeling, 'nen brak van aanderhaalf
jaar, die al twee keer 'nen vliegtocht over
zee had nieegemokt. Zoo eenc had nouw in
d'n letterlijkstcn zin \an 't woord al kun
nen verzuipen veur ie water had gezien. Ze
worren teugeswoorig in 'n automobiel en
in vliegmesjien geboren endc mccslen
gaan deur zo n ding dood ok! Zemmen
aamper d'n tijd om d'rcn lesten asem op
behoorlijke manier d'r uit te blazen.
En as of 't nog allemaal nie vlug genogt
gaat, nóg alles nie genogt aan veraande-
ringeskes onderhevig is, nouw leggen ze al
te fielesefeeren over 'n veraandcring van
d'n scheurkalender. Die hee-d-ok alweer tc
laank daar necrg'angen mee 'z'n twaalf
maanden, z'n twee-en-vijftig weken cn z'n
365 dagen mee d'n schrikkeldag. Aan d'n
Volkenbond in Zjenijve of daar sode-
jabel niks aanders te redderen valt daar
leggen ze al laank te zeeveren over da-d-
ouwerwctschc (link. Maar de Bolsewiekers
ernrnen nouw de koei bij d'r ooren gepakt.
Die gaan weken invoeren van vijf dagen.
Nouw kunde zeggen wa ge wilt, amico, maar
ik vin 't 'n schandalige schenderij van d'n
mensch z'n lierinderingen. As ik 'n blaaikc
van d'n klcnder trek, dan is da nuuwe
pampierke 'n ouw bekend gezicht. Dan zéé
mijn zon velleke parnpicr wa. Dan is da
d'n dag da-d-onzen cerstelinlc geboren wier
bevoorbeld cn dan kijk ik da blaaike zoo
's effekes aan as 'n ouw kenniskc. Dan
schiet me da cijferke en die maand die er
bijsting, kortom: heel 't gevalletje, 'n paar
keer in m'nen kop op zo'ncn dag. Dan denk
ik om elf uren as ik de stad weer uit gaai
trekken mee d'n gruuntcnwagel: nouw
kwam de baker, rouw Schellekcs; toen
was ie op de wèreldtoen sling ik 'r centje
op te pakken. Dan amico, dan ruuk ik d'n
braahdevvijn, waar ie mee gew asschcn mpès
worren volgens vrouw Schellekcs, die mee
brandewijn dweepte... En hoe ouwer of ge
wordt, hoe meer van die lierinderingen da
ge krijgt! Leutige cn triestige, maar ok dc
leste wilde nie missen. En as z'oew nouw
'n aander dink in ocw klevieren willen
douwen, as ze nouw ok weer dèèraan gaan
zitten te pulken, ollee, w aar blijft toch in
eemelsnaara dan Tien mensch z'n schoone,
gedacht. Dcnkle soms dak wa voel veur
'nen Sindercklaasavond die b.v. vaalt op
Lenindagi d'n zeu\enentwintigsten van
R v v c 1 u u s i c m a a n d in l jaar
twaalf?
Dak wa vuul veur m'nen trouwdag as
die dan b.v. vallen zouw op Vrijheidsdag
(hou rne vast!) d'n zeuvenenveerligslen van
Nuuw eregccrinsmaand in 't jaar dertien.
Ga maar deur kopman, vandaag niks 1100-
dig. Tweeëndertig jaren getrouwd in 't
jaar dertien, daar geef ik tc veul op toe!
Kom ik mee m'n pensioen aan te kort.
Maar das maar 'n lottctje; wak zeggen
wil is dille: Ze plukken mee die stuipen
alle blommckes uit 't leven en. da's bijna
'n heiligschennis, anjico! Zemmen meo d'r
klevieren van rn'n lierinderingen, van m'n
blijdschapskes, van rnn intiemste gevuu-
ligheidjcs af te blijven. As ze as bezetenen
over dc wegels willen rijen; ginnen tijd
nemen om 'nen kastanjeboom in d'n vollen
bloei te bekijken of as ie volstaat mee de
grocngebolstcrdc kastanjes as leutige stc-
kclvèrkeiis; as zc d'r eigen daar allemaal
ginnen tijd veur geven; as ze zoo weinig
naar dc schepping kijken da ze op 't lest
gaan denken da-d-et leven alleen aan me
kaar hangt van kielemetervreterij cn auto
getoeter, as zc d'r eigen 'n bruine plek
op d'reiï buik willen rooken mee die piraat
jesrommcl, ollee da motten ze da zeivers
weten, maar da ze mee d'r zenuwachtige,
knokkelige cn bruingeroktc vingers van
mijn blommckes' afblijven! Ik kan nog
nel zoo haard en net zoo laankzaam loo
pen as ik zeivers wil. Ik laat me nie in
in nen rug douwen deur "nen onzichtbarcn
v ust die de menschen opstouwt; ik laat me
nie drijven as 'n koeibest deur 't medèrno
gesallemaander; ik beschouw 't vcrlejcn
nie as éénen bonk last die ge van ocw af
niot gooien as ballast, maar ik gaai in t
leven aan d'n kaant, van d n weg staan en
zie dan 't getob cn 't gedonderjaag aan cn
schud m'nen kop. Zonder m'n eigen ouwer-
wcls te vuulcn, amico. En daarom, omda
'k baas ov er m'n eigen ben veul bclange-
loker as baas over 'n heel koninkrijk
daarom da k ditte allemaal grust neerkalk
in de hoop dat 'r menschen zijn, die in de
gaten krijgen, as ze dit bricfke gelezen
emmen, da zc altij veul te haard loopen
- Ze trappen mee d'r ruwe pooten to veul
madelievekes dood! Ze trappen 't koren
kepot om klaprozen te plukken, ze doen te
veul as apen!
As 'nen aap denken kan, dan denkt ïe
hapseluut dat ie 'fc schoonste geschapen
wezen der schepping is! Da kunde zien
aan de verwaande manier waarmee ie aan
z'n gat krabt. Maar meteen zou ie d'n nek
breken om 'n zuiver dingeske te kunnen
gappen. („Dat, wat je niet hebtl" hiet
da looncclstukske). En 'nen mensch, amico
Wil emmen wat io niet heet. As io gezond
is, dan douwt in z'n eigen vol, dat ie barst
cn dan zoet-ie: „vva-d-cb ik toch 'n slechte
maag." As io gin vrouw heet, dan lopt ie
de boenen onder z'n achterwerk uit cn
dikkels nog wa blaauwkes, om er één te
krijgen cn as ie eindelijk zon heks...om-
plaar op d'n kop ee weten to tikken, dan
wit ie dikkels weer nie wat io doen zal om
ze kwaad weg te laten loopen. Of.... trof ie
'n nummer dat 'm leven zoo zuur mokt as
brem, dan heet-ic 'r in tijd van oogenblik-
skc nog 'n paar bij! Da's 't soort da-d-et
nooit leert.
En dc vvefkes? Emmen zenen goeien
vent getroffen, dan kl3gen ze dat ie nooit
uitgaat cn emmen ze 'nen brocrling die ol-
leen thuis komt om te eten cn te slapen,
dan beklagen ze d'r eigen dat ic nooit 's
thuisblijft.
Kindcrs zijn 't apen.
Toen 'k van deus week dan ok in de
kraant. las da ze in Afrika 'nen rotsblok
emmen gevonden mee 'nen indruk erin van
'nen voet en waaruit de perfesters emmen
afgeleid dat de mensch vruuger verschil
lende apen-eigcnscliappen mot emmen g'
ad, toen zee ik teugen Trui: „Trui, daar
hoefde gin perfestér veur tc zijn en die
ncur naar Zuid-Afrika te gaan hij de Lim
popo, da kunde dagelijks veur oevv eigen
stomme boerenkookercl zien as dat de men
schen nóg 'nen hoop apeneigenschappen
bezitten, wa gij?"
En witte wa ze toen dee, amico?
Toen draaide ze d ren kop zoo schuins
naar me toe, kneep één oof dicht, nam
mijn heel scherp en heel aandachtig op,
zette d'rcn fond veruit en mee 'non toe
geeflijken trek op d'r bakkes, jaknikkendo
en mijn bestudcercnde, zee zc: „ja, Dré,
daar hoefde nie zoover veur tc loopen om
te zien da sommigegen lui van de apen
afstamcii."
Wa zegde van z'n merakel?
Zoude nie direkt 'n aandere.,... Ziede
nouw da'k al dalek zeivers weer apenstre
ken krijg?Oe\ven nek breken om 'n zuiver
prujleke te bemachtigen waar go niks aan
hèt! Net as de echte apen.. Da, wa ge
nie hèt.
Araico, ik scliei d'r af. Veul groeten van
Trui en, als altij, gin horke minder van
oewen toet a voe
—re DRé. f
