DE EEMLANDEU
WILLEM GROENHUIZEN
De voorraad Tafelzilver is rijk.
Woensdag 16 October 1929
28e Jaargang No. 92
BUiTENLANOSCH OVERZICHT
NIEUWE ONRUST
CHINA
IN
Hij is bereid te
bemiddelen
JUWELIER.
HET RECHT TOT WREKEN
VAN ZIJN EER
GESPANNEN TOESTAND
IN OOSTENRIJK
Fa. L. J. Luijcx en Zn.
zijden kousen doordragen
DE LOOPBAAN VAN DE
LA CROIX
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per i maanden voor Amersfoort f 2.10, per maand 10.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*.
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijkenummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 515
UITGAVE: VALKHOFF CS
PRI It flFR jnVFRTFNTIFN van 1-4 regels f 1.05 met Inbegrip v«n een Bewijsnummer
rniua elke regel meer f0.25. Uefdadlghclds-.dvcrlentlün voorde
helft van den prijs. - Kleine AdvertenlICD KEITJES" bij vooruitbetaling 1-5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal platiisen f 1.- Betvllsnummer e»lra f 0.05
De nieuwe tweespalt in China.
De regeering te Nanking in
een moeilijke positie.
Een tijdlang ging het in China goed en
men kreeg den indruk, dat de centrale
regeering te Nanking stevig in het zadel
zat. Stabieler toestanden begonnen, naar 't
scheen, zich af te teckencn, doch do berich
ten der laatste dagen maken aan al het
optimisme weer plotseling een einde Het
gezag van Tsjang Kai Tsjek, die te Nan
king feitelijk in de eerste plaats de la
kens uitdeelt, is op het oogenblik ten zeer
ste geschokt. In Kwangsi begon dezer dagen
Tsjang Fat Kwei zich geducht te roeren;
openlijk stond hij tegen Nanking op en
met zijn links zich orienlcerende aanhan
gers ageerde hij van Kwangsi uit tegen .ie
centrale regeering. Met de nationalisten
hebben enkelo botsingen plaats gehad, doch
liet leek, dat de regeering van Tsjang Kai
Tsjek deze rebellie den kop wist in ie
drukken.
■■•jf N'nqpoi
Yo c'"T
Gha ng sbz n-,sla n 9
HQÊNAH
Hong Rong
Laatstgenoemde ziet zich echter voor nog
oneindig veel meer moeilijkheden geplaatst,
omdat ook de communisten van Kanton
en Kwangtoeng de partij der malcontenten
hebben gekozen. De ergste teleurstelling
voor Tsjang Kai Tsjek zal ondertusschen
zijn, dat generaal Feng, die steeds een
raadselachtige figuur is geweest en die
aanvankelijk zich neutraal scheen te houden
en zelf bereid leek te zijn met Tsjang Kai
Tsjek samen te werken, zich tegen dezen
heeft gekeerd. Feng beschikt over veel ge
zag, veel talent, en veel aanhang, vooral
in den vorm van soldaten, zoodat' diens
optreden Nanking nog heel wat zorgen
kan baren. Feng's nog vrij recente trouw
betuigingen tegenover Nanking dienden
dan ook met een korreltje zout te worden
opgevat. De toestand heeft zich zelfs reeds
derwijze ontwikkeld, dat Fcng een nieuwe
regeering te Peking heeft gevormd en bru
taalweg verklaart, dat de regeering te Nan
king opgehouden heeft te bestaan. Zoo ziet
men, dat de positie van Tsjang Kai Tsjek
zeer hachelijk is geworden, temeer daar het
niet uitgesloten is, dat de goeverneur van
Sjansi een willig werktuig zal blijken
te zijn in handen van generaal Feng. Wan
neer men hier nog aan toevoegt, dat het
ook in Sjantoeng gist, is het duidelijk, dat
de regeering van Nanking vrijwel van alle
kanten in het nauw wordt gedreven. Men
mag benieuwd zijn, hoe zij zich door deze
nieuwe beproevingen zal weten heen te
slaan. Voorloopig krijgt men den indruk,
dat dc toestand in China opnieuw een
baaierd gelijk wordt, dank zij liet stoken
en woelen der generaals in het reuzen-
rijk, die allen belust zijn op eer, macht
en ajanzien. Maar, het moge herhaald wor
den, wel de gevaarlijkste tegenstander is
Feng, die het niet kon gedoogen, dat zijn
troepen zooals men te Nanking verlang
de zouden worden ontwapend Uitgeslo
ten is het niet, dat de derde Internatio-
nala hetgeen practisch beteekcnl: Rus
land bij al deze woelingen eveneens do
hand in het spel heeft.
Het is altijd moeilijk uit te visschen, hoe
de macht verhoudingen in China zijn de
ambtieu7.fi generaals Joopcn dikwijls van de
«ene partij naar de andere over, wanneer
hun dit profijtelijker tooi ijk t doch eon
onloochenbaar feit is. dat over China wee»
een golf van verwarring slaat, die de een
wording van het rijk wederom op zoo be
treurenswaardige wijze i.egenhoudt.
Wel heeft een Chineesche financier van
aanzien te Hongkong een beroep gedaan
op de verschillende leiders, die bij de jong
ste conflicten zijn betrokken, teneinde te
bewerkstelligen, dat dc binnenlandsche on
lusten niet opnieuw oplaaien in al haar fel
heid, maar het is zeer de vra. g. of er naar
dit beroep zal worden geluisterd. Verwacht
mag worden, dat de voormannen der op
standige beweging ongestoord hun gang
zullen gaan en frisch en vroolijk een nieu
wen burgeroorlog zullen ontketenen, hoe
ïampspoedig dc gevolgen voor China ook
Jnogen zijn.
Wij kochten onze hooed bi!
!\i iffiop
Tsjang llsoe Liang wil zich
niet legen generaal
Feng keeren
Peking, 15 Oct. (V.D.) Maarschalk Tsjang
Hsoe Liang heeft aan Tsjang Kai Tsjek een
telegram gezonden, waarin hij zich neu
traal verklaart in den strijd met maar
schalk l eng. Hij j-s evenwel niet in staal
Feng aan te vallen, daar hij zijn troepen
noodig beeft voor dc bescherming van
Noord-Mandsjoerije. Ilij stelt evenwel voor
onmiddellijk alle oorlogsmaatregelen te sla
ken en hij verklaart zich gaarne bereid als
bemidelaar tusschen Nanking en maar
schalk Fcng op te treden. Indien het even
wel tot een nieuwen strijd tusschen Feng
cn Tsjang Kai Tsjek komt, dan zal }iij waar
schijnlijk niet in staat zijn Noord-Mands-
joerije nog langer tegen een inval der Rus
sen te beschermen. In verband hiermede
en in het belang van het geheele Chineesche
volk wordt Tsjang Kai Tsjek verzocht on
middellijk alle maatregelen tegen dc lei
ders van de Noordelijke legers te staken.
Dit telegram van Tsjang IIsoc Liang
heeft in Nanking groole opwinding veroor
zaakt. Men verklaart, dat Tsjang IIsoc Li
ang in geheim contact staat met maar
schalk Feng en belang heeft bij de omver
werping van de regecring van Tsjang Kai
Tsjek.
DE GRIL VAN EEN MILLIONAIR.
Een particuliere vliogboot.
B e r 1 ij n, li Oct. De bekende Amerikaan-
sche millionair Garfield Wood (Detroit), die
onlangs met zijn bekende race-motorboot
Miss America bijna verongelukte, heeft den
Dornier Werken in Friedrichshafen opge
dragen en vliegboot te bouwen. Hij wcnscht
haar geheel van metaal met vier Arneri-
kaansche motoren van 50U p.k., gemaakt
van het Amerikaansche lichte metaal alclad
Dc boot krijgt een spanwijdte van 31 M. en
een lengte van 25 M.
Twee dekken maken het mogelijk de be
manning boven bet. hoofddek onder te bren
gen. onafhankelijk van dc passagiersruim
te. De gemiddelde uursnclheid zal 180 K M.
bedragen met een maximum van 220 K M
De boot, die eigenlijk geschikt zou zijn
voor bet vervoer van 27 menschen, zal voor
slechts vijf personen ingericht worden. Een
electrische keuken, met ijskast en koelin-
richting, een salon cn huiskamer, slaap
kamers met bad en doucheinrichting, zul
len het verblijf veraangenamen.
Wood, die zijn vliegboot zelf besturen wil.
verklaarde, dut hij de machine niet voor
zaken zou gebruiken maar alleen voor par-
tcculier gebruik.
LEIDER DER SOVJET-HANDELSDELE-
GATIE TE PARIJS ONTSLAGEN.
Parijs, 11 Oct. De chef van de eovjet-
handplsdelegatie te Parijs, Toemanof, is
plotseling telegrafisch op order van Mos
kou uit zijn ambt ontzet.
DE ZAAK-SXLAREK.
Berlijn, 15 Oct. (V.D.) liet onderzoek
tegen de gebroeders Sklarek in verband
bet hun corruptie-zaken heeft allerlei in
teressante dingen aan het licht gebracht,
die er toe geleid hebben, dat men ook in
het Huis van Bewaring het toezicht heeft
verscherpt.
Naar thans bekend wordt, hebben de
Sklareks, vvien het er natuurlijk om te doen
was het eens te worden over de verklarin
gen, die zij voor den rechter van instructie
zouden afleggen, getracht zich bij de be
ambten bemind te maken Met dit doel wa
ren zij zeer royaal niet sigaren en ook op
andere wijze trachtten zij in de gunst van
het personeel, belast met het toezicht, te
komen. Daar het hun echter toch te ge
vaarlijk scheen met de hulp van de be
ambten met elkaar in overleg te treden,
zochten zij contact met andere gevangenen,
die in de gevangenis dienst verrichten en
daardoor meer bewegingsvrijheid genieten.
Het schijnt, dat zij van dezen den raad ont
vingen elkaar schriftelijke mededeelingen
in den vorm van sigaren cn sigaretten te
zenden. Zoo vverd.de tabak uit de sigaret
ten voor 2/3 verwijderd, de mededeeling
werd er in gestoken en daarna werd de
tabak wpcr in de sigaret gestopt. Ook siga
ren werden op deze wijze geprepareerd.
Daarenboven hebben de drie Sklareks ge
tracht met Lehmann in verbinding te ko
men, waarvoor zij ook de hulp van gevan
genen, die meer vrijheid hadden, inriepen.
In deze brieven hebben de Sklareks welis
waar op hoffelijke, doch toch duidelijke
wijze Lehmann er voor gewaarschuwd niet
te veel „uit te pakken". Zij dreigden, dat
zij ook in hun huidigen toestand nog over
voldoende machtsmiddelen beschikken. De
broeders hadden echter pech, daar Lehmann
niet vreesde voor de bedreigingen, doch
van de correspondentie in de gevangenis
mededeeling deed, zoodat door het ver
scherpte toezicht de briefwisseling tusschen
de gebroeders Sklarek in de gevangenis
thans ten einde is.
Tel. 852.
Langestraat 43.
Ondanks hel diepgaand werk van
sociale generalisatie door hel
fascisme zijn er wilde
overleveringen blij
ven hangen
.Alstublieft geen vrijspraken
meer
Minister Rocco, de minister vaii justitie
in Italië, heeft, zoo lezen wij in do N R.Ct.,
aan de presidenten cn do procureurs-gene
raal van de hoven van appèl do volgende
circulaire gezonden: „Hoewel het fascisti
sche regime, sinds het aan de macht geko
men is, een uitgebreid cn diepgaand werk
van sociale regeneratie heeft ondernomen,
zijn er nog altijd vooroordcclen, bezinksels
van barbaarse he cn wilde overleveringen
blijven hangen. Het laatste, maar niet het
minste van doze vooroordeelen is wat men
het recht noemt, te dooden om zoogenaam
de redenen van eer, een recht, dat zoo diep
in den geest en het gemoed van het volk
geworteld is, dat men zeggen kan, dat het
de omgeving» is, die den dader tot zijn mis
daad uit hartstocht drijft. Zoo is men bij
voorbeeld van mc-cning, dat een echtgenoot
vergeving verdient voor een moord, alleen
omdat zijn beweegreden tot het bloedver
gieten jaloerschheid is, of de verdenking,
dat hij bedrogen werd. Dientengevolge zijn
helaas de bijna altijd ergerlijke vrijspraken
van de hoven van gezworenen in zulke ge
vallen nog altijd vrij talrijk, wrat maakt,
dat men om zoo te zeggen, uit een zieke
lijke gevoeligheid, het recht wettigt het hei
lig karakter aan te tasten van het men-
schenlevcn. dat volgens godsdienst cn wet
onaantastbaar is Bij het aandachtig volgen
van de behandeling van dergelijke zaken
voor de hoven van gezworenen heb ik, niet
zonder spijt, moeten opmerken, dat zelfs
onder fascistisch regime niet alleen de bur
gers, die deel \an de jury uitmaken, mee
werken om den slechten naam van de: e in
stelling te verhoogen, maar dat zelfs de
rechterlijke ambtenaren zelf niet altijd hun
uiterste best doen om dergelijke vrijspraken
te vermijden. Aan dezen staat van zaken
dient onvermijdelijk een eind gemaakt. Nu
men de pogingen van de fascistische regee
ring om liet openbare leven gezond te ma-
keu versterkt door het vernietigen van bij -
doof en" vooroordeelen en door hot be
schermen van van het mcnschcnlevcn als
een gave Gods; nu in het nieuwe strafwet
boek strengere waarborgen zijn ontworpen
om vrijspraken \an dezen aard tegen te
gaan, is het noodzakelijk, dat ook de Itali
aansche rechterlijke macht dit werk zoo
loeltreffend mogelijk steunt Ik beveel dien
tengevolge aan, dat in dergelijke processen
de vertegenwoordiger van het openbaar
ministerie zicli houdt aan de letter cn den
geest van de wettelijke bepalingen zonder
af te dwalen tot bijkomstige vraagstukken,
die een onbeslist gevoel veroorzaken inzake
de toerekenbaarheid van den beklaagde, of.
wat erger is, do bovenbedoelde ziekelijke
gevoeligheid aanwakkeren. Eveneens dient
hij, die de behandeling leidt, in het belang
van het recht cn ter bescherming van de
gemeenschap heel voorzichtig te werk te
gaan, voordat hij de vraag over de algc-
meene neutrale misdaad veroorlooft, voor
al indien er geen onderzoek van deskuri
digen heeft plaats gehad en er geen pe
gronde motieven zijn, die aantoonen, dat
do beklaagde in een vlaag van verstands
verbijstering heeft gehandeld. En in geval
van vrijspraak, diende men meer gebruik
le maken van de volmacht, verleend in art.
4G, om plaatsing in een krankzinnigenge
sticht te gelaten. Alleen op deze wijze zal
men vrijspraken kunnen vermijden, die de
moreele snaar des volks bedreigen en zal
men zich bovendien houden aan de richt
snoeren, die getrokken zijn door de onder
handen hervorming van het strafrecht en
door de fascistische wetgeving in het alge
meen. Ik twijfel er niet aan, dat de rech
terlijke ambtenaren, aangewezen als voor
zitters van de hoven van gezworenen en
als ambtenaren van het openbaar ministe
rie mijn aanwijzingen zullen volgen met
een gevoel van verantwoordelijkheid, in
een verheven geest van burgerzin en in het
besef een van de hoogste plichten van den
staat te vervullen, die volgens zijn zending
en zijn doeleinden de menschelijke per
soonlijkheid steeds hooger waardeert".
De sociaaldemocraten kritiseeren hel
ontwerp der nieuwe grond-
wet scherp
Dreigende woorden
We enen, 13 Oct. (V. D.) In tegcnstel-
ling met de tot nu toe aangenomen afwach
tende houding van de sociaal-democraten
protesteert du Arbeiterzeitung van Dins
dagmorgen krachtig tegen liet ontwerp voor
de nieuwe grondwet.
Dit voorstel, zegt het blad, bev.it. bepa
lingen. die de sociaal-democratie onvoor
waardelijk zal afwijzen. Dit geldt in de
oersle plaats voor de toekomstige positio
van Wccnen liet ontwerp wil dc inwoners
van Wccnen tot burgers van mindere rech
ten maken. De Arbeiterzeitung houdt den
minister van binnenlandsche zaken Schumy
de verklaring voor: dc sociaal-democratie
heeft te kiezen tusschen oorlog 011 vrede,
tusschen democratie en dictatuur. liet blad
zegt:
„Nooit zal een sociaal-democratische stem
voor deze ontvoogding en overweldiging van
Wecnen te krijgen zijn. Dreigt de regeering
dan met den oorlogstoestand, dreigt zij met
de dictatuur, dan zullen wij het er op laten
aankomen. Zij moet slechts den burgeroor
log beginnen!'
I)e Arbeiterzeitung schetst dan dc gevol
gen van een dergel ijken oorlogstoestand:
ineenstorting der banken, inflatie, stopzet
ting van liet verkeer cn van de productie,
bloedvergieten en ingrijpen van liet buiten
land. Het artikel besluit.
„Dc regeering moet zich niet vergissen,
onderdrukken laten wij ons niet! Een be
roep op de vrees zal in de harten der ar
beidersklasse geen weerklank vinden. On
der den druk van de bedreiging met bur
geroorlog en dictatuur zal over dc grond
wet niet onderhandeld worden."
HET ZOEBKOF-DRAMA.
De openbare verkooping.
Bonn, 15 Oct. (V. D.) Dc openbare ver
kooping van de bezittingen van mevrouw
Zoebkof, geboren prinses Viktoria von
Preussen, is hedenmorgen in de Reichssad
van haar paleis te Bonn begonnen. Onge
veer drie a vierhonderd personen waren
aanwezig, voornamelijk kooplustigen. Er
werd vlot geboden. Alle stukken werden
HET ECHTPAAR ZOEBKOF.
verkocht. De kostbare voorwerpen vonden
koopers uit Zwitserland. Een groot stuk,
een Japansch servies van Sterlin-zilver, een
geschenk van Keizer W ilhelm I, ging voor
7000 Mark cn k wam in handen van een par
ticulier uit Keulen. Tn de ochtenduren v r l
voor ongeveer 50000 Mark verkocht.
Het Engelschc Hof trad niet als kooper
op, evenmin, naar gemeld wordt, Iïuizo
Doorn uit Nederland.
ERNSTIG ONGELUK BIJ HET
ONTGROENEN.
Bluemountains (Mississisppi). 15
Oct. Twaalf vrouwelijke studenten werden
zwaar en negen en veertig licht gewond,
doordat gisteravond bij het ontgroenen van
nieuwe studenten het portaal van een op
de tweede verdieping gelegen slaapzaal in
stortte en de jonge meisjes van een hoogte
van 6 M. omlaag vielen.
EEN GROTTE BRAND.
München, 15 Oct. (HN.) Te Landshut
zijn vannacht een gedeelte der opslagplaat
sen en verschillende magazijnen van de
Landshuter Keks- en Chocoladefabriek door
een brand vernield. Do schade wordt op et
telijke honderdduizenden marken geraamd
WEERBERICHT.
Hoogste barometerstand:
770. i te La Coruna.
Laagste barometerstand:
749.1 te Melinhead.
Verwachting tot den avond
van 17 October:
Meest matige Z. tot W.
wind, zwaar bewolkt tot be
trokken, aanvankelijk wel
licht ecnigc regen, iets zach
ter.
LANGESTRAAT 49-51 TEL. 190
met een dunnen wollen onderkous
kunt U de fijnste
Een rouwvergadering
Baden-Baden. 15 Oct. (V.D) Dinsdag
morgen is de eerste vertegenwoordiger van
België in het comité voor de organisatie van
de internationale bank voor herstelbetalin
gen. dc heer de la Croix. aan een hartver
lamming overleden. Maandagmiddag heeft
hij nog de zitting bijgewoond.
Bade n-B aden, 15 Oct. (V. D.) Het
overlijden van De la Croix was niet alleen
voor het comité van organisatie, maar ook
voor zijn familie.een verrassing, daar de mi
nister gisteren nog zeer frisch van geest de
vergadering bijwoonde.
Minister de la Croix is op 27 November
1867 geboren. Ilij begon zijn loopbaan als
advocaat en door zijn redenaarsgaven trok
bij spoedig de aandacht. Hij behoorde tot
de Katholieke partij cn werd na den wapen
stilstand minister-president met do op
dracht een ministerie der nationale eenheid
te vormen.
Nadat hij zijn groot opgezet programma
\an culfurcele hervormingen had doorge
voerd, trok liij zich terug en werd daarna
Belgisch gedelegeerde bij de Herstelcom
missie. In deze hoedanigheid nam hij doel
aan alle conferenties, die ingevolge den
vrede van Versailles zijn gehouden. Men
prijst De Ja Croix als een bekwaam rede
naar en een knap jurist; door zijn vriende
lijkheid in den omgang en zijn voornaam
karakter had hij aller sympathie.
Naar aanleiding van den dood van minis
ter De la Croix hield het comité van orga
nisatie een korte rouwvergadering. De
voorzitter, de heer Renault, eerde den doodo
in een rede. Vervolgens stelde do Fransche
gedelegeerde Moret de volgende motie voor:
Het comité van organisatie voor de Inter
nationale Bank van Herstelbetalingen heeft
een ernstig verlies geleden door den dood
van minister de la Croix. Zijn werk in de
commissie getuigde van groot inzicht. Hij
heeft zich dc achting van al zijn collega's
weten te verwerven door zijn eerlijkheid,
zijn groote begaafdheid en zijn gevoel voor
tact. De commissie neemt deel in de rouw
van de weduwe cn het verlies dat het Bel
gische volk heeft geleden. Deze motie werd
aangenomen.
Ook dr. Schacht schetste daarop de ver
diensten van De la Croix Namens de fami
lie de Belgische delegatie en het Belgische
volk, dankte de Belgische gedelegeerde
Franck daarna voor de bewijzen van deel
name In de kamer van den overledene
wordt hedenavond een rouwdienst gehou
den.
DE AANSTAANDE VL15T-
CONFERENTIE.
Het Fransche kabinet bijeen.
Parijs, 15 Oct. (V. D.) De Fransche
ministerraad kwam heden onder voorzitter
schap van president Doumergue bijeen.
Briand bracht rapport uit over de aan
staande vlootconferentie.
De ministerraad besloot de uitnoodiging
van Engeland deel te nemen aan de confe
rentie aan te nemen.
Verder besloot het kabinet de Kamer tö
verzoeken eerst do begrooting te behande
len en daarna de debatten over de alge*
meene politiek, het Youngplan en de over*
eenkomsten van Den Haag aan de orde te
stellen. Overigens heeft de ministerraad de
houding van den minister van financiën in
de financieele commissie van de Kamer
goedgekeurd. •-